Art That Lets You Talk Back to NSA Spies | Mathias Jud | TED Talks

Çeviri: Laura Messner Gözden geçirme: Yunus ASIK

A year ago, we were invited by the Swiss Embassy in Berlin

Bir yıl önce sanat projelerimizi sunmak için Berlin'deki

to present our art projects.

İsviçre Büyükelçiliği'ne davet edildik.

We are used to invitations, but this invitation really thrilled us.

Davetlere alışkınız ama bu bizi cidden heyecanlandırdı.

The Swiss Embassy in Berlin is special.

Berlin'deki İsviçre Büyükelçiliği özel bir yer.

It is the only old building in the government district

II. Dünya Savaşı sırasında yok edilmemiş

that was not destroyed during the Second World War,

hükümet bölgesindeki tek eski bina ve

and it sits right next to the Federal Chancellery.

Federal Rektörlük'ün hemen sağında yer alır.

No one is closer to Chancellor Merkel than the Swiss diplomats.

Kimse Şansölye Merkel'e İsviçreli diplomatlar kadar yakın değildir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The government district in Berlin also contains the Reichstag --

Berlin'deki hükümet bölgesinde Reichstag -Almanya'nın parlamentosu-

Germany's parliament -- and the Brandenburg Gate,

ve Brandenburg Kapısı da var,

and right next to the gate there are other embassies,

kapının hemen yanında diğer büyükelçilikler var,

in particular the US and the British Embassy.

özellikle ABD ve İngiliz Büyükelçiliği.

Although Germany is an advanced democracy,

Almanya'da gelişmiş bir demokrasi olsa da,

citizens are limited in their constitutional rights

vatandaşlar hükümet bölgesinde,

in its government district.

anayasal hakları konusunda sınırlıdır.

The right of assembly and the right to demonstrate are restricted there.

Orada toplanma ve gösteri yapma hakkı sınırlı.

And this is interesting from an artistic point of view.

Bu durum sanatsal bir bakış açısından bakılınca ilginç.

The opportunities to exercise participation and to express oneself

Katılım ve kendini ifade etme fırsatları,

are always bound to a certain order

her zaman belirli bir düzende ve

and always subject to a specific regulation.

her zaman belli bir düzenlemeye tabidir.

With an awareness of the dependencies of these regulations,

Bu düzenlemelerin farkındalığıyla

we can gain a new perspective.

yeni bir bakış açısı kazanabiliriz.

The given terms and conditions shape our perception, our actions

Şartlar ve durumlar; algımızı, hareketlerimizi

ve hayatlarımızı etkiler.

and our lives.

And this is crucial in another context.

Bu farklı bir bağlamda çok önemli.

Over the last couple of years,

Geçtiğimiz yıllarda, öğrendik ki

we learned that from the roofs of the US and the British Embassy,

ABD ve İngiliz Büyükelçiliklerinin çatılarından

the secret services have been listening to the entire district,

gizli polis teşkilatları, Angela Merkel'in cep telefonu da dahil

including the mobile phone of Angela Merkel.

tüm bölgeyi dinliyormuş.

Birleşik Krallık Hükümet İletişim Karargahı (GCHQ) antenleri,

The antennas of the British GCHQ are hidden in a white cylindrical radome,

beyaz silindirik bir radarda saklıyken Amerikan Ulusal Güvenlik Ajansı'nın (NSA)

while the listening post of the American NSA

is covered by radio transparent screens.

dinleme istasyonu, telsiz saydam ekranlarla kaplıdır.

But how to address these hidden and disguised forces?

Peki bu saklı ve maskelenmiş güçlere nasıl seslenebiliriz?

With my colleague, Christoph Wachter,

Meslektaşım Christoph Wachter ile

we accepted the invitation of the Swiss Embassy.

İsviçre Büyükelçiliği'nin davetini kabul ettik.

And we used this opportunity to exploit the specific situation.

Bu fırsatı belirli durumdan faydalanmak için kullandık.

If people are spying on us, it stands to reason

İnsanlar bizi gözetliyorsa şüphesiz ki,

that they have to listen to what we are saying.

her dediğimizi dinlemek zorundalar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

On the roof of the Swiss Embassy, we installed a series of antennas.

İsviçre Büyükelçiliği'nin çatısına bir dizi anten yerleştirdik.

They weren't as sophisticated as those used by the Americans and the British.

Amerikalıların ya da İngilizlerin kullandığı kadar sofistike değildi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

They were makeshift can antennas,

Geçici tenekeden antenlerdi,

not camouflaged but totally obvious and visible.

gizli değildi ama tamamıyla açık ve görünürdü.

The Academy of Arts joined the project,

Güzel Sanatlar Akademisi projeye katıldı,

and so we built another large antenna on their rooftop,

böylece çatılarına başka büyük bir anten inşa ettik,

exactly between the listening posts of the NSA and the GCHQ.

tam olarak NSA ve GHCQ'nun dinleme istasyonunun ortasına.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Never have we been observed in such detail while building an art installation.

Sanatsal bir donanım inşa ederken hiç böylesine detaylı gözlenmemiştik.

A helicopter circled over our heads

Helikopterin biri başımızın üstünde döndü,

with a camera registering each and every move we made,

attığımız her bir adımı kaydeden bir kamera ile hem de.

and on the roof of the US Embassy, security officers patrolled.

ABD Büyükelçiliği'nin çatısında, güvenlik elemanları kol geziyordu.

Although the government district is governed by a strict police order,

Hükümet bölgesi katı polis emriyle yönetilse de,

there are no specific laws relating to digital communication.

dijital iletişime ilişkin kesin yasalar yok.

Our installation was therefore perfectly legal,

Bu yüzden donanımımız tamamen yasaldı ve

and the Swiss Ambassador informed Chancellor Merkel about it.

İsviçre Büyükelçisi, Şansölye Merkel'e bundan bahsetti.

We named the project "Can You Hear Me?"

Projeye "Beni Duyabiliyor Musun?" adını verdik.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The antennas created an open and free Wi-Fi communication network

Antenler, açık ve ücretsiz Wi-Fi iletişim ağı yarattı.

in which anyone who wanted to would be able to participate

Wİ-Fİ uyumlu aygıtı olan herkes, bağlanabilir ve

using any Wi-Fi-enabled device without any hindrance,

and be able to send messages

frekansları dinleyenlere veri gönderebilir.

to those listening on the frequencies that were being intercepted.

(Gülüşmeler)

Text messages, voice chat, file sharing --

Yazılı ve sesli mesajlar, dosya paylaşımları ve

anything could be sent anonymously.

her şey anonim olarak gönderilebilir.

And people did communicate.

İnsanlar bağlandılar ve

15.000'den fazla veri gönderdiler.

Over 15,000 messages were sent.

Here are some examples.

İşte birkaç örnek

"Selam herkese, selam Berlin, selam NSA, selam GCHQ."

"Hello world, hello Berlin, hello NSA, hello GCHQ."

"NSA ajanları doğru işi yapıyorlar! İhbara devam!"

"NSA Agents, Do the Right Thing! Blow the whistle!"

"This is the NSA. In God we trust. All others we track!!!!!"

"İşte NSA, Tanrı'ya inanıyoruz, diğer herkesi gözetliyoruz!!!!!"

(Laughter)

(Gülüşmeler)

" #@nonymous sizi gözetliyor #NSA #GCHQ- teşkilatınızdanız.

"#@nonymous is watching #NSA #GCHQ - we are part of your organizations.

# expect us. We will #shutdown"

"Bekleyin bizi, işinize son vereceğiz."

"İşte NSA'nın zayıf noktası: açık şebekeler."

"This is the NSA's Achilles heel. Open Networks."

"Agents, what twisted story of yourself will you tell your grandchildren?"

"Hey ajanlar, hangi yalan hikayenizi torunlarınıza anlatacaksınız?"

"@NSA komşularım çok gürültülü, lütfen bir drone saldırısı gerçekleştirin."

"@NSA My neighbors are noisy. Please send a drone strike."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

"Make Love, Not cyberwar."

"Siber savaş yapmayın, sevişin."

We invited the embassies and the government departments

Bu açık şebekeye katılmaları için

büyükelçilik ve devlet dairelerini davet ettik

to participate in the open network, too,

ve davetimizi kabul edip bizi şaşırttılar.

and to our surprise, they did.

Şebekeye yeni dosyalar gönderildi,

Files appeared on the network, including classified documents

hatta meclis soruşturma komisyonunun sızmış gizli dosyaları bile.

leaked from the parliamentary investigation commission,

which highlights that the free exchange and discussion of vital information

Bu olay, önemli bilginin paylaşılması ve tartışılmasının,

milletvekilleri için bile gitgide zorlaştığının örneğidir.

is starting to become difficult, even for members of a parliament.

We also organized guided tours to experience and sound out

Rehberli turlar düzenledik ve

bu güç topluluğunu yerinde görüp işleyişini anlamaya çalıştık.

the power constellations on-site.

Turla büyükelçiliklerin etrafındaki kontrollü yerleri gezerken

The tours visited the restricted zones around the embassies,

and we discussed the potential and the highlights of communication.

iletişimin gücünü ve önemini tartıştık.

Eğer iletişimin sınırlarının ve kurallarının farkına varırsak

If we become aware of the constellation,

the terms and conditions of communication,

it not only broadens our horizon,

sadece ufkumuzu genişletmekle kalmaz,

it allows us to look behind the regulations that limit our worldview,

aynı zamanda hayat görüşümüzü,

our specific social, political or aesthetic conventions.

kendimize özel sosyal, politik ve güzellik anlayışımızı

sınırlayan kuralların farkına varırız.

Let's look at an actual example.

Şimdi güncel bir örneği ele alalım.

The fate of people living in the makeshift settlements

Paris'in banliyölerinde,

geçici yerleşimlerde yaşayan insanların hayatları

on the outskirts of Paris

is hidden and faded from view.

ötekileştirilmiş ve unutulmakta.

It's a vicious circle.

Bu tehlikeli bir tekerrür.

It's not poverty, not racism, not exclusion that are new.

Sefalet, ırkçılık ve dışlanma alışık olduğumuz şeyler.

What is new is how these realities are hidden

Alışık olmadığımız, bu gerçeklerin nasıl saklanıldığı

and how people are made invisible

ve insanların nasıl görünmezleştirildiği.

in an age of global and overwhelming communication and exchange.

Hem de küresel ve etkin bir iletişim ve paylaşım çağında.

Such makeshift settlements are considered illegal,

Geçici yerleşimler, yasadışı kabul edilmekte

and therefore those living in them don't have a chance

ve bu yüzden, orada yaşayanlar

seslerini duyurma haklarına sahip değiller.

of making their voices heard.

On the contrary, every time they appear, every time they risk becoming visible,

Her ne zaman öne çıksalar ve

seslerini duyurmak için kendilerini tehlikeye atsalar

merely gives grounds for further persecution,

zulme, ötekileştirilmeye

expulsion and suppression.

ve bastırılmaya maruz kaldılar.

What interested us was how we could come to know this hidden side.

Bizim ilgimizi çekense bu saklı tarafı nasıl fark edebileceğimizdi.

Bir arayüzey araştırdık ve bulduk.

We were searching for an interface and we found one.

It's not a digital interface, but a physical one: it's a hotel.

Dijital değil fiziksel bir arayüz: Bir otel.

Projeye, "Hotel Gelem" ismini verdik.

We named the project "Hotel Gelem."

Together with Roma families, we created several Hotel Gelems in Europe,

Roman ailelerle birlikte, Avrupa'da birkaç Hotel Gelem kurduk.

for example, in Freiburg in Germany, in Montreuil near Paris,

Örneğin, Almanya'da Freiburg'da, Paris'in yakınında Montreuil'de

and also in the Balkans.

ve aynı zamanda Balkanlar'da.

These are real hotels.

Bunlar gerçek oteller.

People can stay there.

İnsanlar konaklayabilir.

But they aren't a commercial enterprise.

Ancak ticari bir kuruluş değiller.

They are a symbol.

Onlar bir sembol.

You can go online and ask for a personal invitation

İnternetten başvurup birkaç günlüğüne konaklamaya

to come and live for a few days in the Hotel Gelem, in their homes,

Hotel Gelem'de yaşayan Roman ailelerle,

eating, working and living with the Roma families.

yemeğe ve çalışmaya gidebilirsiniz.

Here, the Roma families are not the travelers;

Burada, Roman aileler yolcu değiller,

the visitors are.

misafirler yolcu.

Here, the Roma families are not a minority;

Burada, Roman aileler azınlık değiller,

the visitors are.

misafirler azınlık.

The point is not to make judgments,

Amacımız yargılamak değil, üstesinden gelinemez gözüken

but rather to find out about the context that determines

farkları oluşturan durumları anlamaya çalışmak.

these disparate and seemingly insurmountable contradictions.

In the world of globalization,

Küreselleşen dünyamızda,

the continents are drifting closer to each other.

kıtalar gitgide birbirlerine yaklaşmakta.

Kültürler, mallar ve toplumlar sürekli bir paylaşım içinde.

Cultures, goods and people are in permanent exchange,

but at the same time, the gap between the world of the privileged

Ancak aynı zamanda, ayrıcalıklı insanlar ve

and the world of the excluded is growing.

dışlanmışlar arasındaki farklar artmakta.

We were recently in Australia.

Geçenlerde Avustralya'daydık.

For us, it was no problem to enter the country.

Ülkeye giriş yapabilmek, bizim için bir sorun değildi.

We have European passports, visas and air tickets.

Avrupa pasaportlarımız, vizelerimiz ve uçak biletlerimiz var.

But asylum seekers who arrive by boat in Australia

Ancak Avustralya'ya botla gelen mülteciler,

are deported or taken to prison.

ya sürgün ediliyor ya da hapse atılıyorlar.

The interception of the boats

Botların alıkonulması ve

and the disappearance of the people into the detention system

ve insanların gözaltı merkezlerinde kaybolması

are veiled by the Australian authorities.

Avustralyalı yetkililerce saklanıyor.

These procedures are declared to be secret military operations.

Bu prosedürlerin, gizli askeri işlemler olduğu belirtildi.

After dramatic escapes from crisis zones and war zones,

Felaketten ve savaştan zar zor kaçmış

men, women and children are detained by Australia without trial,

erkekler, kadınlar ve çocuklar,

Avustralya tarafından yargılanmasız gözaltına alınmakta,

sometimes for years.

bazen yıllar boyunca.

During our stay, however,

Bulunduğumuz süre boyunca,

we managed to reach out and work with asylum seekers who were imprisoned,

el uzatmaya çalışıp hapse atılmış mültecilerle çalıştık.

despite strict screening and isolation.

Hem de tecrit ve dikkatli gözlenmeye rağmen.

From these contexts was born an installation in the art space

Bu bağlamdan, Brisbane'daki Queensland University of Technology'de

of the Queensland University of Technology in Brisbane.

bir sanat sergisi oluşturduk.

Görünüşte çok basit bir sergiydi.

On the face of it, it was a very simple installation.

On the floor, a stylized compass gave the direction

Zemindeki pusula sizi, yanında mesafesi ve ismi yazan

to each immigration detention center,

accompanied by the distance and the name of the immigration facility.

her bir mülteci kampına yönlendiriyor.

But the exhibition step came in the form of connectivity.

Ancak sergi kısmı, daha çok iletişimden oluşuyor.

Above every floor marking, there was a headset.

Her yer işaretinin üstünde bir kulaklık var,

Visitors were offered the opportunity to talk directly to a refugee

Ziyaretçiler, belirli bir merkezde

gözaltına alınmış veya

who was or had been imprisoned

tutuklanmış mültecilerle

in a specific detention facility

kişisel olarak konuşabilme fırsatını buldular.

and engage in a personal conversation.

In the protected context of the art exhibition,

Serginin, yetkililerce gözlenmesine rağmen

asylum seekers felt free to talk about themselves,

mülteciler, kendileri hakkında konuşmaktan çekinmediler.

their story and their situation, without fear of consequences.

Kendi hikayelerini ve durumlarını

olası sonuçlardan korkmadan anlattılar.

Visitors immersed themselves in long conversations

Ziyaretçiler, kendilerini uzun konuşmalarda kaybettiler.

about families torn apart, about dramatic escapes from war zones,

Parçalanmış aileler,

savaş bölgelerinden trajik kaçışlar,

about suicide attempts,

intihar girişimleri,

about the fate of children in detention.

gözaltında çocukların gelecekleri hakkında konuşuldu.

Emotions ran deep. Many wept.

Çok duygulu anlardı. Birçok kişi ağladı.

Several revisited the exhibition.

Bazıları, sergiyi tekrar ziyaret etti.

It was a powerful experience.

Çok etkileyici bir deneyimdi.

Europe is now facing a stream of migrants.

Avrupa şu an, mülteci akmıyla karşı karşıya.

The situation for the asylum seekers is made worse by contradictory policies

Mülteciler için durum, tutarsız politikalar ve

and the temptation of militarized responses.

şiddet kullanımıyla daha da zorlaştırılıyor.

We have also established communication systems

İsviçre ve Yunanistan'daki mülteci kampları için de

in remote refugee centers in Switzerland and Greece.

iletişim sistemleri oluşturduk.

They are all about providing basic information -- weather forecasts,

Bunlar hava durumu, hukuki bilgiler ve yol gösterme gibi

legal information, guidance.

temel bilgiler sağlamak amaçlı.

But they are significant.

Ancak bunlar yine de önemli.

Information on the Internet

Tehlikeli yolculuklarda hayat kurtarabilecek bilgiler,

that could ensure survival along dangerous routes

internette yasaklanmakta.

is being censored,

and the provision of such information is becoming increasingly criminalized.

Böyle bilgiler sağlamak da suç kabul edilmekte.

This brings us back to our network and to the antennas

Bu bizi, Berlin'deki İsviçre Büyükelçiliği'nin çatısındaki

on the roof of the Swiss Embassy in Berlin

iletişim ağı ve antenlere

and the "Can You Hear Me?" project.

ve "Beni Duyabiliyor Musun?" projesine götürüyor.

We should not take it for granted to be boundlessly connected.

Kendimizi, birbirimize sınırsızca

bağlanmış olarak varsaymayalım.

We should start making our own connections,

Kendi bağlantılarımızı kurmaya başlamalıyız.

fighting for this idea of an equal and globally interconnected world.

Eşit ve küresel olarak bağlanmış bir dünya

düşüncesi uğruna savaşmalıyız.

This is essential to overcome our speechlessness

Bu, kendi sessizliğimizi

ve karşıt politik güçlerin oluşturduğu bölücülüğü aşmak için gerekli.

and the separation provoked by rival political forces.

It is only in truly exposing ourselves

Ancak iletişimin, dönüştürücü ve bağlayıcı gücünü

to the transformative power of this experience

kendimiz oluşturduğumuz zaman,

that we can overcome prejudice and exclusion.

önyargının ve ötekileştirmenin üstesinden gelebiliriz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)

Bruno Giussani: Thank you, Mathias.

Bruno Guissani: Teşekkür ederim Mathias.

The other half of your artistic duo is also here.

Sanatsal ikilinin diğer üyesi de burada.

Christoph Wachter, come onstage.

Christoph Wachter, sahneye gel.

(Applause)

(Alkış)

First, tell me just a detail:

Öncelikle, bir ayrıntıdan bahsedeyim:

the name of the hotel is not a random name.

otelin ismi rastgele seçilmiş bir isim değil.

Gelem means something specific in the Roma language.

Gelem, Rumence'de özel bir anlama sahip.

Mathias Jud: Yes, "Gelem, Gelem" is the title of the Romani hymn,

Mathias Jud: Evet, "Gelem Gelem" Romanya milli marşının ismi.

the official, and it means "I went a long way."

Anlamıysa "Uzun bir yol gittim."

BG: That's just to add the detail to your talk.

BG: Sadece konuşmana detay eklemek için söylüyorum.

But you two traveled to the island of Lesbos

İkiniz, Midilli adasına seyahat ettiniz ve

very recently, you're just back a couple of days ago,

birkaç gün önce döndünüz.

in Greece, where thousands of refugees are arriving

Son aylarda binlerce mültecinin gittiği Yunanistan'da,

and have been arriving over the last few months.

What did you see there and what did you do there?

nelere tanıklık ettiniz ve ne yaptınız?

Christoph Wachter: Well, Lesbos is one of the Greek islands close to Turkey,

Christoph Wachter: Midilli, Türkiye'ye yakın Yunan adalarından biri ve

and during our stay,

oradaki kalışımız boyunca,

many asylum seekers arrived by boat on overcrowded dinghies,

birçok mülteci, botlarla ve çok kalabalık sandallarla ulaştılar.

and after landing, they were left completely on their own.

Karaya bastıktan sonra kendi başlarına bırakıldılar.

They are denied many services.

Birçok hizmetten mahrum ediliyorlar.

For example, they are not allowed to buy a bus ticket

Örneğin, otobüs bileti almaya veya

or to rent a hotel room,

otel odası kiralamaya izin verilmiyor.

so many families literally sleep in the streets.

Bu yüzden birçok aile sokaklarda yatıp kalkıyor.

And we installed networks there to allow basic communication,

Biz, iletişim sağlaması için şebekeler kurduk.

because I think, I believe,

Çünkü ben inanıyorum ki

it's not only that we have to speak about the refugees,

sadece mülteciler hakkında konuşmakla kalmamalıyız,

I think we need to start talking to them.

onlarla konuşmaya başlamalıyız.

And by doing so, we can realize that it is about human beings,

Böylece, sorunun insanlar, hayatları ve

yaşam savaşları hakkında olduğunu anlayacağız.

about their lives and their struggle to survive.

BG: Aynı zamanda onların da konuşmalarını sağlayarak.

BG: And allow them to talk as well.

BG: Christoph, TED'e geldiğin için teşekkürler.

Christoph, thank you for coming to TED.

Mathias, thank you for coming to TED and sharing your story.

BG: Mathias, TED'e gelip hikâyeni paylaştığın için teşekkürler.

(Alkışlar)

(Applause)