Edward Burtynsky: Manufactured landscapes

185,329 views ・ 2008-04-15

TED


Dubbelklik op de Engelse ondertitels hieronder om de video af te spelen.

Vertaald door: Janneke Meijntjes-Lok Nagekeken door: Christel Foncke
00:26
Walk around for four months with three wishes,
0
26000
4000
Loop maar eens 4 maanden rond met 3 wensen
00:30
and all the ideas will start to percolate up.
1
30000
2000
en de ideeën komen vanzelf opborrelen.
00:32
I think everybody should do it -- think that you've got three wishes.
2
32000
2000
Dat zou iedereen moeten doen ... 3 wensen bedenken.
00:34
And what would you do? It's actually a great exercise
3
34000
2000
Wat zou je doen? Het is een geweldige oefening
00:36
to really drill down to the things that you feel are important,
4
36000
5000
om je te concentreren op wat voor jou belangrijk is.
00:41
and really reflect on the world around us.
5
41000
3000
Na te denken over de wereld om ons heen.
00:44
And thinking that, can an individual actually do something,
6
44000
4000
Erover nadenken of een individu eigenlijk wel in staat is
00:48
or come up with something,
7
48000
2000
iets te doen of bedenken,
00:50
that may actually get some traction out there and make a difference?
8
50000
4000
dat wezenlijk iets in gang zet en een verschil maakt?
00:54
Inspired by nature -- that's the theme here.
9
54000
4000
'Geïnspireerd door de natuur', dat is hier het thema.
00:58
And I think, quite frankly, that's where I started.
10
58000
5000
Eerlijk gezegd is dat het punt waar ik ben begonnen.
01:03
I became very interested in the landscape as a Canadian.
11
63000
5000
Als Canadees kreeg ik veel interesse in het landschap.
01:08
We have this Great North. And there was a pretty small population,
12
68000
3000
Bij ons in de 'Great North' wonen vrij weinig mensen
01:11
and my father was an avid outdoorsman.
13
71000
2000
en mijn vader was een uitgesproken buitenmens.
01:13
So I really had a chance to experience that.
14
73000
3000
Ik kreeg echt de kans om dat te ervaren.
01:16
And I could never really understand exactly what it was, or how it was informing me.
15
76000
4000
Ik weet niet wat het precies was en hoe ik de boodschap kreeg,
01:20
But what I think it was telling me
16
80000
2000
maar ik denk dat me duidelijk werd
01:22
is that we are this transient thing that's happening,
17
82000
5000
dat wij als mens slechts voorbijgangers zijn.
01:27
and that the nature that you see out there -- the untouched shorelines,
18
87000
4000
De natuur die je om je heen kunt zien, de ongerepte
01:31
the untouched forest that I was able to see --
19
91000
3000
kustlijnen en bossen die ik heb mogen zien,
01:34
really bring in a sense of that geological time,
20
94000
7000
maken je bewust van de zogenaamde geologische tijd.
01:41
that this has gone on for a long time,
21
101000
2000
Dat dit al lange tijd bestaat,
01:43
and we're experiencing it in a different way.
22
103000
3000
maar dat wij dat anders ervaren.
01:46
And that, to me, was a reference point that I think I needed to have
23
106000
6000
Voor mij was het een referentiepunt dat ik nodig had
01:52
to be able to make the work that I did.
24
112000
2000
om dit werk te kunnen maken.
01:54
And I did go out, and I did this picture of grasses coming through in the spring,
25
114000
5000
Ik trok erop uit en maakte deze foto van opkomend gras in de lente,
01:59
along a roadside.
26
119000
2000
langs de kant van de weg.
02:01
This rebirth of grass. And then I went out for years
27
121000
3000
De wedergeboorte van gras. Daarna heb ik jarenlang
02:04
trying to photograph the pristine landscape.
28
124000
3000
geprobeerd het ongerepte landschap te fotograferen.
02:07
But as a fine-art photographer I somehow felt
29
127000
3000
Maar als kunstzinnig fotograaf had ik ergens het gevoel
02:10
that it wouldn't catch on out there,
30
130000
2000
dat het niet zou aanslaan.
02:12
that there would be a problem with trying to make this as a fine-art career.
31
132000
4000
Dat het moeilijk zou zijn om hiermee carrière te maken in de beeldende kunsten.
02:16
And I kept being sucked into this genre of the calendar picture,
32
136000
5000
Mijn werk neigde naar het genre van de kalenderfoto,
02:21
or something of that nature, and I couldn't get away from it.
33
141000
2000
of iets soortgelijks en het liet me niet los.
02:23
So I started to think of, how can I rethink the landscape?
34
143000
4000
Hoe kon ik anders over het landschap gaan denken?
02:27
I decided to rethink the landscape
35
147000
2000
Ik besloot over het landschap te gaan denken
02:29
as the landscape that we've transformed.
36
149000
3000
als het landschap dat wij vervormd hebben.
02:32
I had a bit of an epiphany being lost in Pennsylvania,
37
152000
2000
In Pennsylvania had ik een soort van openbaring.
02:34
and I took a left turn trying to get back to the highway.
38
154000
4000
Ik was verdwaald en wilde terug naar de snelweg,
02:38
And I ended up in a town called Frackville.
39
158000
2000
maar belandde in het stadje Frackville.
02:40
I got out of the car, and I stood up,
40
160000
2000
Ik stapte uit de auto, ging rechtop staan
02:42
and it was a coal-mining town. I did a 360 turnaround,
41
162000
4000
en keek in het rond in dit mijnwerkersstadje.
02:46
and that became one of the most surreal landscapes I've ever seen.
42
166000
4000
Ik zag een zeldzaam surrealistisch landschap,
02:50
Totally transformed by man.
43
170000
3000
helemaal getransformeerd door de mens.
02:53
And that got me to go out and look at mines like this,
44
173000
3000
Dat bracht me ertoe naar dit soort mijnen op zoek te gaan.
02:56
and go out and look at the largest industrial incursions
45
176000
3000
Ik zocht naar de grootste industriële aanslagen
02:59
in the landscape that I could find.
46
179000
2000
op het landschap die ik kon vinden.
03:01
And that became the baseline of what I was doing.
47
181000
3000
Dat werd de basis van mijn werk.
03:04
And it also became the theme that I felt that I could hold onto,
48
184000
5000
Het werd ook het thema dat me houvast kon geven.
03:09
and not have to re-invent myself --
49
189000
2000
Ik zou mezelf niet opnieuw hoeven uitvinden,
03:11
that this theme was large enough to become a life's work,
50
191000
3000
want dit thema was groot genoeg voor een levenswerk.
03:14
to become something that I could sink my teeth into
51
194000
4000
Het was iets om mijn tanden in te zetten.
03:18
and just research and find out where these industries are.
52
198000
4000
Ik hoefde alleen maar uit te zoeken waar deze industrieën waren.
03:22
And I think one of the things I also wanted to say in my thanks,
53
202000
3000
Wat ik overigens in mijn dankwoord
03:25
which I kind of missed,
54
205000
2000
min of meer vergeten ben,
03:27
was to thank all the corporations who helped me get in.
55
207000
3000
is alle bedrijven te bedanken die me binnenlieten.
03:30
Because it took negotiation for almost every one of these photographs --
56
210000
4000
Ik moest voor bijna iedere foto onderhandelen
03:34
to get into that place to make those photographs,
57
214000
4000
om daar binnen te komen en te fotograferen.
03:38
and if it wasn't for those people letting me in
58
218000
3000
Als deze mensen aan het hoofd van deze bedrijven
03:41
at the heads of those corporations,
59
221000
2000
mij niet hadden toegelaten,
03:43
I would have never made this body of work.
60
223000
2000
had ik deze hoeveelheid werk nooit kunnen maken.
03:45
So in that respect, to me, I'm not against the corporation.
61
225000
5000
Ik ben dus in principe niet tegen het bedrijf op zich.
03:50
I own a corporation. I work with them,
62
230000
3000
Ik heb zelf een bedrijf, ik werk samen met bedrijven.
03:53
and I feel that we all need them and they're important.
63
233000
3000
We hebben ze allemaal nodig en ze zijn belangrijk.
03:56
But I am also for sustainability.
64
236000
2000
Maar ik ben ook voor duurzaamheid.
03:58
So there's this thing that is pulling me in both directions.
65
238000
3000
Er wordt dus aan 2 kanten aan me getrokken.
04:01
And I'm not making an indictment towards what's happening here,
66
241000
4000
Ik wil geen beschuldiging uiten over wat er aan de hand is,
04:05
but it is a slow progression.
67
245000
2000
maar de vooruitgang verloopt traag.
04:07
So I started thinking, well, we live in all these ages of man:
68
247000
3000
Ik dacht: we leven in verschillende tijdperken...
04:10
the Stone Age, and the Iron Age, and the Copper Age.
69
250000
4000
het stenen, het ijzeren en het koperen tijdperk.
04:14
And these ages of man are still at work today.
70
254000
4000
We bevinden ons nog steeds in die tijdperken,
04:18
But we've become totally disconnected from them.
71
258000
2000
maar we hebben er totaal geen verbinding meer mee.
04:20
There's something that we're not seeing there.
72
260000
3000
We zien hier iets over het hoofd.
04:23
And it's a scary thing as well. Because when we start looking
73
263000
4000
Iets wat ook beangstigend is. Want kijk maar eens
04:27
at the collective appetite for our lifestyles,
74
267000
3000
naar onze vraatzuchtige manier van leven
04:30
and what we're doing to that landscape --
75
270000
3000
en wat we het landschap aandoen.
04:33
that, to me, is something that is a very sobering moment for me to contemplate.
76
273000
6000
Heel ontnuchterend voor mij om daarover na te denken.
04:39
And through my photographs,
77
279000
2000
Door middel van mijn foto's
04:41
I'm hoping to be able to engage the audiences of my work,
78
281000
6000
hoop ik het publiek erbij te betrekken.
04:47
and to come up to it and not immediately be rejected by the image.
79
287000
3000
Dat het dichterbij komt en de foto niet direct afwijst.
04:50
Not to say, "Oh my God, what is it?" but to be challenged by it --
80
290000
3000
Niet zegt: 'Wat is dit in godsnaam?', maar wordt uitgedaagd
04:53
to say, "Wow, this is beautiful," on one level,
81
293000
2000
om enerzijds te zeggen: 'Wauw, dit is mooi',
04:55
but on the other level, "This is scary. I shouldn't be enjoying it."
82
295000
4000
maar anderzijds: 'Dit is eng. Hier mag ik eigenlijk niet van genieten.'
04:59
Like a forbidden pleasure. And it's that forbidden pleasure
83
299000
3000
Alsof het een verboden plezier is. Dat geeft nu
05:02
that I think is what resonates out there,
84
302000
2000
juist resonans en zorgt er voor
05:04
and it gets people to look at these things,
85
304000
2000
dat mensen ernaar gaan kijken.
05:06
and it gets people to enter it. And it also, in a way, defines kind of what I feel, too --
86
306000
7000
Ze verdiepen zich erin. Het zegt tevens iets over wat ik ook voel, namelijk...
05:13
that I'm drawn to have a good life.
87
313000
3000
dat ik graag een goed leven wil hebben.
05:16
I want a house, and I want a car.
88
316000
2000
Ik wil een huis en een auto.
05:18
But there's this consequence out there.
89
318000
2000
Maar daar zit een consequentie aan.
05:20
And how do I begin to have that attraction, repulsion?
90
320000
3000
Hoe ontstaan die aantrekkingskracht en die weerzin?
05:23
It's even in my own conscience I'm having it,
91
323000
3000
Het speelt zelfs in mijn eigen geweten.
05:26
and here in my work, I'm trying to build that same toggle.
92
326000
4000
In mijn werk probeer ik dezelfde schakeling te maken.
05:30
These things that I photographed -- this tire pile here
93
330000
3000
De dingen die ik fotografeerde - dit is een stapel van
05:33
had 45 million tires in it. It was the largest one.
94
333000
3000
45 miljoen autobanden. Onvoorstelbaar groot.
05:36
It was only about an hour-and-a-half away from me, and it caught fire
95
336000
3000
Hij lag anderhalf uur bij mij vandaan en 4 jaar geleden
05:39
about four years ago. It's around Westley, California, around Modesto.
96
339000
4000
vloog hij in brand. In de buurt van Westley en Modesto, in Californië.
05:43
And I decided to start looking at something that, to me, had --
97
343000
4000
Ik besloot om te gaan zoeken naar iets dat voor mij...
05:47
if the earlier work of looking at the landscape
98
347000
2000
Vroeger kon je in mijn landschapsfoto's
05:49
had a sense of lament to what we were doing to nature,
99
349000
3000
een aanklacht zien tegen wat we de natuur aandoen.
05:52
in the recycling work that you're seeing here
100
352000
3000
In het recyclewerk dat je hier ziet,
05:55
was starting to point to a direction. To me, it was our redemption.
101
355000
4000
begint het ergens heen te gaan. Volgens mij naar onze redding.
05:59
That in the recycling work that I was doing,
102
359000
2000
In het recyclewerk dat ik deed
06:01
I'm looking for a practice, a human activity that is sustainable.
103
361000
7000
zocht ik naar een menselijke activiteit die duurzaam is.
06:08
That if we keep putting things, through industrial and urban existence,
104
368000
5000
Als we binnen ons industriële en verstedelijkte bestaan
06:13
back into the system --
105
373000
2000
dingen steeds weer terug in het systeem brengen,
06:15
if we keep doing that -- we can continue on.
106
375000
3000
kunnen we blijven voortbestaan.
06:18
Of course, listening at the conference,
107
378000
2000
Natuurlijk hoor ik hier op de conferentie
06:20
there's many, many things that are coming. Bio-mimicry,
108
380000
3000
dat er heel veel op komst is. Biomimicry...
06:23
and there's many other things that are coming on stream --
109
383000
2000
en er staat nog veel meer op stapel.
06:25
nanotechnology that may also prevent us from having
110
385000
5000
Nanotechnologie, die ons ervan zou kunnen weerhouden
06:30
to go into that landscape and tear it apart.
111
390000
3000
het landschap te verwoesten.
06:33
And we all look forward to those things.
112
393000
2000
We kijken daar allemaal naar uit.
06:35
But in the meantime, these things are scaling up.
113
395000
2000
Maar intussen krijgen we voortdurend
06:37
These things are continuing to happen.
114
397000
2000
meer van deze wantoestanden.
06:39
What you're looking at here -- I went to Bangladesh,
115
399000
3000
Wat je hier ziet...ik ging naar Bangladesh.
06:42
so I started to move away from North America;
116
402000
3000
Ik vertrok uit Noord-Amerika
06:45
I started to look at our world globally.
117
405000
2000
om de wereld te gaan verkennen.
06:47
These images of Bangladesh
118
407000
2000
Deze beelden van Bangladesh
06:49
came out of a radio program I was listening to.
119
409000
3000
zijn gemaakt naar aanleiding van een radioprogramma.
06:52
They were talking about Exxon Valdez,
120
412000
3000
Er werd gepraat over Exxon Valdez.
06:55
and that there was going to be a glut of oil tankers
121
415000
2000
Dat er een overschot aan olietankers kwam
06:57
because of the insurance industries.
122
417000
2000
omwille van de verzekeringsmaatschappijen.
06:59
And that those oil tankers needed to be decommissioned,
123
419000
2000
Dat die tankers ontmanteld moesten worden,
07:01
and 2004 was going to be the pinnacle.
124
421000
2000
wat in 2004 een toppunt zou bereiken.
07:03
And I thought, "My God, wouldn't that be something?"
125
423000
2000
Ik dacht: mijn God, dat zou wat zijn...
07:05
To see the largest vessels of man being deconstructed by hand,
126
425000
4000
te zien hoe ze de grootste schepen ter wereld
07:09
literally, in third-world countries.
127
429000
2000
met de hand slopen in derdewereldlanden.
07:11
So originally I was going to go to India.
128
431000
2000
Ik wilde eigenlijk naar India gaan.
07:13
And I was shut out of India because of a Greenpeace situation there,
129
433000
3000
Maar ze lieten me niet toe vanwege een conflict met Greenpeace.
07:16
and then I was able to get into Bangladesh,
130
436000
2000
Ik kon wel naar Bangladesh.
07:18
and saw for the first time a third world, a view of it,
131
438000
5000
Voor het eerst wierp ik een blik op de derde wereld
07:23
that I had never actually thought was possible.
132
443000
4000
en ik wist niet dat dit bestond.
07:27
130 million people living in an area the size of Wisconsin --
133
447000
3000
130 miljoen mensen in een gebied zo groot als Winconsin.
07:30
people everywhere -- the pollution was intense,
134
450000
3000
Overal mensen...intense vervuiling
07:33
and the working conditions were horrible.
135
453000
3000
en verschrikkelijke werkomstandigheden.
07:36
Here you're looking at some oil fields in California,
136
456000
2000
Hier zie je olievelden in Californië,
07:38
some of the biggest oil fields. And again, I started to think that --
137
458000
5000
een paar van de allergrootste. Weer bedacht ik
07:43
there was another epiphany --
138
463000
3000
- alweer zo'n openbaring -
07:46
that the whole world I was living in was
139
466000
2000
dat mijn hele leefwereld gebouwd was
07:48
a result of having plentiful oil.
140
468000
3000
op een overvloed aan olie.
07:51
And that, to me, was again something that I started building on,
141
471000
4000
Dat was voor mij opnieuw iets om verder uit te bouwen.
07:55
and I continued to build on.
142
475000
2000
Zo bouwde ik verder.
07:57
So this is a series I'm hoping to have ready
143
477000
4000
Dit is een serie die ik hoopte klaar te hebben,
08:01
in about two or three years,
144
481000
2000
binnen twee of drie jaar
08:03
under the heading of "The Oil Party."
145
483000
2000
met als titel: 'Het oliefeest'.
08:05
Because I think everything that we're involved in --
146
485000
2000
Want olie ligt direct ten grondslag aan alles
08:07
our clothing, our cars, our roads, and everything -- are directly a result.
147
487000
4000
waar we belang in hebben: onze kleding, auto's, wegen, alles.
08:11
I'm going to move to some pictures of China.
148
491000
5000
Ik ga nu door naar wat foto's van China.
08:16
And for me China -- I started photographing it four years ago,
149
496000
3000
Ik begon daar 4 jaar geleden te fotograferen.
08:19
and China truly is a question of sustainability in my mind,
150
499000
3000
Duurzaamheid is in China echt een probleem.
08:22
not to mention that China, as well,
151
502000
3000
Om nog maar niet te spreken over het effect
08:25
has a great effect on the industries that I grew up around.
152
505000
3000
dat China heeft op de industrie in mijn geboortestreek.
08:28
I came out of a blue-collar town,
153
508000
2000
Ik kom uit een arbeidersstad,
08:30
a GM town, and my father worked at GM,
154
510000
3000
een General Motors-stad. Mijn vader werkte daar,
08:33
so I was very familiar with that kind of industry
155
513000
4000
dus ik was vertrouwd met dat soort industrie.
08:37
and that also informed my work. But you know,
156
517000
5000
dus ik was vertrouwd met dat soort industrie.
08:42
to see China and the scale at which it's evolving, is quite something.
157
522000
6000
maar het is onvergelijkbaar met de mate waarin China evolueert.
08:48
So what you see here is the Three Gorges Dam,
158
528000
3000
Hier zie je de Drieklovendam.
08:51
and this is the largest dam by 50 percent ever attempted by man.
159
531000
5000
Die is 50% groter dan de grootste dam die ooit gebouwd is.
08:56
Most of the engineers around the world left the project
160
536000
4000
De meeste ingenieurs trokken zich terug uit het project.
09:00
because they said, "It's just too big."
161
540000
2000
Ze zeiden: 'Het is gewoon te groot.'
09:02
In fact, when it did actually fill with water a year and a half ago,
162
542000
4000
Toen het reservoir 1½ jaar geleden met water werd gevuld,
09:06
they were able to measure a wobble within the earth as it was spinning.
163
546000
3000
werd er een schommeling in het draaien van de aarde gemeten.
09:09
It took fifteen days to fill it.
164
549000
2000
Het vullen duurde 15 dagen.
09:11
So this created a reservoir 600 kilometers long,
165
551000
5000
Er werd een reservoir van 600 km gecreëerd,
09:16
one of the largest reservoirs ever created.
166
556000
2000
een van de grootste reservoirs ooit.
09:18
And what was also one of the bigger projects around that
167
558000
5000
Een van de grotere projecten in dat verband,
09:23
was moving 13 full-size cities up out of the reservoir,
168
563000
4000
was de verplaatsing van 13 grote steden uit het reservoir
09:27
and flattening all the buildings so they could make way for the ships.
169
567000
3000
en het afbreken van alle gebouwen voor de scheepvaart.
09:30
This is a "before and after." So that was before.
170
570000
4000
Dit is 'voor en na'. In dit geval 'voor'.
09:34
And this is like 10 weeks later, demolished by hand.
171
574000
3000
Dit is 10 weken later, met de hand gesloopt.
09:37
I think 11 of the buildings they used dynamite,
172
577000
2000
Bij 11 gebouwen werd dynamiet gebruikt,
09:39
everything else was by hand. That was 10 weeks later.
173
579000
2000
de rest ging met hand. Dat was 10 weken later.
09:41
And this gives you an idea.
174
581000
2000
Dit geeft je een indruk.
09:43
And it was all the people who lived in those homes,
175
583000
3000
De huizen werden afgebroken door
09:46
were the ones that were actually taking it apart
176
586000
2000
de mensen die erin gewoond hadden.
09:48
and working, and getting paid per brick to take their cities apart.
177
588000
4000
Ze werden per baksteen betaald om hun steden af te breken.
09:53
And these are some of the images from that.
178
593000
2000
Hier zijn wat foto's daarvan.
09:55
So I spent about three trips to the Three Gorges Dam,
179
595000
3000
Ik heb 3 reizen naar de Drieklovendam gemaakt,
09:58
looking at that massive transformation of a landscape.
180
598000
4000
om te kijken naar de gigantische landschapstransformatie.
10:02
And it looks like a bombed-out landscape, but it isn't.
181
602000
3000
Het lijkt op een kapotgebombardeerd landschap,
10:05
What it is, it's a landscape that is an intentional one.
182
605000
4000
maar dat is het niet. Dit was de bedoeling.
10:09
This is a need for power, and they're willing to go through this
183
609000
5000
Het is behoefte aan macht en om die macht te krijgen
10:14
massive transformation, on this scale, to get that power.
184
614000
7000
hebben ze er deze gigantische transformatie voor over.
10:21
And again, it's actually a relief for what's going on in China
185
621000
6000
In feite is het ondergeschikt aan wat er in China gaande is,
10:27
because I think on the table right now,
186
627000
2000
want wat er nu op tafel ligt,
10:29
there's 27 nuclear power stations to be built.
187
629000
3000
zijn plannen voor de bouw van 27 kerncentrales.
10:32
There hasn't been one built in North America for 20 years
188
632000
2000
In Noord Amerika worden ze al 20 jaar niet meer gebouwd,
10:34
because of the "NIMBY" problem -- "Not In My BackYard."
189
634000
2000
omdat men daar denkt: niet in mijn achtertuin.
10:36
But in China they're saying, "No, we're putting in 27 in the next 10 years."
190
636000
3000
Maar China wil er binnen 10 jaar 27 gaan plaatsen.
10:39
And coal-burning furnaces are going in there
191
639000
4000
Wekelijks worden in waterkrachtcentrales
10:43
for hydroelectric power literally weekly.
192
643000
3000
op kolen gestookte ovens in gebruik genomen.
10:46
So coal itself is probably one of the largest problems.
193
646000
5000
Steenkool is dus waarschijnlijk een van de grootste problemen.
10:51
And one of the other things that happened in the Three Gorges --
194
651000
2000
Bij de aanleg van Drieklovendam
10:53
a lot of the agricultural land that you see there on the left was also lost;
195
653000
5000
ging ook veel landbouwgrond - links op de foto - verloren.
10:58
some of the most fertile agricultural land was lost in that.
196
658000
3000
Een deel van de vruchtbaarste grond ging verloren.
11:01
And 1.2 to 2 million people were relocated,
197
661000
3000
1,2 tot 2 miljoen mensen - afhankelijk van welke
11:04
depending on whose statistics you're looking at.
198
664000
3000
statistiek je bekijkt - moesten verhuizen.
11:07
And this is what they were building.
199
667000
2000
Dit is wat er gebouwd werd.
11:09
This is Wushan, one of the largest cities that was relocated.
200
669000
4000
Dit is Wushan, een van de grootste, verplaatste steden.
11:13
This is the town hall for the city.
201
673000
3000
Dit is het gemeentehuis van de stad.
11:16
And again, the rebuilding of the city -- to me, it was sad to see
202
676000
5000
Alweer was het triest om te zien dat er bij de herbouw
11:21
that they didn't really grab a lot of, I guess,
203
681000
2000
niet echt gebruik was gemaakt
11:23
what we know here, in terms of urban planning.
204
683000
3000
van wat wij stadsplanning noemen.
11:26
There were no parks; there were no green spaces.
205
686000
3000
Er waren geen parken, geen groene ruimtes.
11:29
Very high-density living on the side of a hill.
206
689000
3000
Dicht op elkaar gebouwde huizen tegen een heuvel.
11:32
And here they had a chance to rebuild cities from the bottom up,
207
692000
3000
Ze hadden de steden helemaal opnieuw kunnen opbouwen,
11:35
but somehow were not connecting with them.
208
695000
2000
maar de betrokkenheid ontbrak.
11:38
Here is a sign that, translated, says, "Obey the birth control law.
209
698000
5000
Op dit bord staat: 'Gehoorzaam de wet op de geboortebeperking.
11:43
Build our science, civilized and advanced idea of marriage and giving birth."
210
703000
4000
Ondersteun onze beschaafde en vooruitstrevende manier van gezinsplanning.'
11:47
So here, if you look at this poster,
211
707000
3000
Als je deze poster bekijkt,
11:50
it has all the trappings of Western culture.
212
710000
3000
zie je een vertoon van westerse cultuur.
11:53
You're seeing the tuxedos, the bouquets.
213
713000
4000
Je ziet de smokings, de boeketten.
11:57
But what's really, to me, frightening about the picture
214
717000
3000
Maar wat ik echt beangstigend vind aan de foto
12:00
and about this billboard is the refinery in the background.
215
720000
3000
op dit aanplakbord is de raffinaderij op de achtergrond.
12:03
So it's like marrying up all the things that we have
216
723000
3000
Ze sluiten een huwelijk tussen 2 werelden
12:06
and it's an adaptation of our way of life, full stop.
217
726000
6000
en passen hun levenswijze aan. Punt uit.
12:12
And again, when you start seeing that kind of embrace,
218
732000
6000
Je ziet hoe die andere wereld wordt omarmd.
12:18
and you start looking at them leading their rural lifestyle
219
738000
4000
Hoe ze van een boerenbestaan, met een
12:22
with a very, very small footprint and moving into an urban lifestyle
220
742000
5000
hele kleine voetafdruk, overgaan op een stadsbestaan
12:27
with a much higher footprint, it starts to become very sobering.
221
747000
3000
met een veel grotere voetafdruk. Het is ontnuchterend.
12:30
This is a shot in one of the biggest squares in Guangdong --
222
750000
3000
Dit is een van de grootste pleinen in Guangdong.
12:33
and this is where a lot of migrant workers are coming in from the country.
223
753000
5000
Hier trekken veel arbeiders van het platteland naartoe.
12:38
And there's about 130 million people in migration
224
758000
3000
Rond 130 miljoen mensen proberen te migreren
12:41
trying to get into urban centers at all times,
225
761000
2000
naar de verstedelijkte gebieden.
12:43
and in the next 10 to 15 years, are expecting
226
763000
4000
De komende 10, 15 jaar verwacht men
12:47
another 400 to 500 million people to migrate
227
767000
3000
dat daar nog 400 tot 500 miljoen mensen bijkomen.
12:50
into the urban centers like Shanghai and the manufacturing centers.
228
770000
5000
Ze trekken naar Sjanghai en de fabriekscentra.
12:55
The manufacturers are --
229
775000
2000
Een Chinese fabriek herkent men aan
12:57
the domestics are usually -- you can tell a domestic factory by the fact
230
777000
4000
het arbeidersuniform,
13:01
that they all use the same color uniforms.
231
781000
3000
allemaal in dezelfde kleur.
13:04
So this is a pink uniform at this factory. It's a shoe factory.
232
784000
3000
In deze schoenfabriek is het een roze uniform.
13:07
And they have dorms for the workers.
233
787000
2000
Er zijn slaapzalen voor de arbeiders..
13:09
So they bring them in from the country and put them up in the dorms.
234
789000
3000
Ze halen ze van het platteland en brengen ze daar onder.
13:12
This is one of the biggest shoe factories, the Yuyuan shoe factory
235
792000
4000
Dit is de Yuyuan Schoenfabriek, een van de grootste.
13:16
near Shenzhen. It has 90,000 employees making shoes.
236
796000
5000
Het is vlakbij Shenzhen en er zijn 90.000 werknemers.
13:21
This is a shift change, one of three.
237
801000
3000
Dit is een van de drie ploegenwisselingen.
13:24
There's two factories of this scale in the same town.
238
804000
3000
Er zijn nog 2 fabrieken van deze grootte in de stad.
13:27
This is one with 45,000, so every lunch,
239
807000
3000
Deze heeft 45.000 werknemers. Iedere lunchpauze
13:30
there's about 12,000 coming through for lunch.
240
810000
2000
gebruiken 12.000 mensen de maaltijd.
13:32
They sit down; they have about 20 minutes.
241
812000
2000
Ze gaan zitten en hebben 20 minuten de tijd.
13:34
The next round comes in. It's an incredible workforce
242
814000
3000
Dan komt de volgende ronde. Er wordt een gigantisch
13:37
that's building there. Shanghai --
243
817000
3000
grote groep arbeiders bijeengebracht.
13:40
I'm looking at the urban renewal in Shanghai,
244
820000
3000
Ik kijk nu naar de stadsvernieuwing in Sjanghai.
13:43
and this is a whole area that will be flattened
245
823000
2000
Deze hele wijk gaat tegen de grond en wordt
13:45
and turned into skyscrapers in the next five years.
246
825000
5000
in 5 jaar volgezet met wolkenkrabbers.
13:50
What's also happening in Shanghai is --
247
830000
2000
Er gebeurt nog meer in Sjanghai.
13:52
China is changing because this wouldn't have happened
248
832000
4000
China verandert, want dit zou 5 jaar geleden bijvoorbeeld niet gebeurd zijn.
13:56
five years ago, for instance. This is a holdout.
249
836000
2000
Je ziet bijvoorbeeld ook verzet.
13:58
They're called dengzahoos -- they're like pin tacks to the ground.
250
838000
3000
Ze heten dengzahoos. Ze klampen zich vast aan de grond.
14:01
They won't move. They're not negotiating.
251
841000
2000
Ze willen niet wijken. Ze onderhandelen niet.
14:03
They're not getting enough, so they're not going to move.
252
843000
3000
Ze krijgen niet genoeg, dus blijven ze.
14:06
And so they're holding off until they get a deal with them.
253
846000
3000
Net zo lang tot ze een goed aanbod krijgen.
14:09
And they've been actually quite successful in getting better deals
254
849000
3000
Ze doen zo inderdaad betere zaken,
14:12
because most of them are getting a raw deal.
255
852000
2000
want de meesten komen er bekaaid af.
14:14
They're being put out about two hours --
256
854000
2000
Binnen 2 uur worden ze uit hun huis gezet.
14:16
the communities that have been around for literally hundreds of years,
257
856000
3000
Gemeenschappen die al honderden jaren,
14:19
or maybe even thousands of years,
258
859000
2000
of misschien zelfs duizenden jaren bestaan.
14:21
are being broken up and spread across in the suburban areas
259
861000
3000
Ze worden uit elkaar gehaald en verspreid over de voorsteden
14:24
outside of Shanghai. But these are a whole series of guys
260
864000
3000
van Sjanghai. Hele groepen mensen
14:27
holding out in this reconstruction of Shanghai.
261
867000
5000
verzetten zich zo tegen de reconstructie van Sjanghai.
14:32
Probably the largest urban-renewal project, I think,
262
872000
4000
Waarschijnlijk heeft men hier het grootste stadsvernieuwingsproject
14:36
ever attempted on the planet.
263
876000
3000
ter wereld willen realiseren.
14:39
And then the embrace of the things that they're replacing it with --
264
879000
3000
En wat ze dan in plaats daarvan neerzetten...
14:42
again, one of my wishes, and I never ended up going there,
265
882000
3000
Een van mijn wensen - waar ik nooit aan toe ben gekomen -
14:45
was to somehow tell them that there were better ways to build a house.
266
885000
3000
was om ze te vertellen dat er een betere manier van huizenbouw is.
14:48
The kinds of collisions of styles and things were quite something,
267
888000
6000
Het is een behoorlijke botsing van stijlen en andere zaken.
14:54
and these are called the villas.
268
894000
4000
Dit noemen ze de villa's.
14:58
And also, like right now, they're just moving.
269
898000
3000
Ze zijn al bezig met verhuizen.
15:01
The scaffolding is still on, and this is an e-waste area,
270
901000
4000
Het huis staat nog in de steigers, midden in een elektronisch afvalgebied.
15:05
and if you looked in the foreground on the big print,
271
905000
2000
Op de voorgrond van de foto
15:07
you'd see that the industry -- their industry -- they're all recycling.
272
907000
3000
zie je dat ze bezig zijn met industriële recycling.
15:10
So the industry's already growing
273
910000
2000
De industrie is zich al aan het uitbreiden
15:12
around these new developments.
274
912000
2000
rond deze nieuwe ontwikkelingen.
15:15
This is a five-level bridge in Shanghai.
275
915000
2000
Deze brug in Sjanghai heeft 5 niveaus.
15:17
Shanghai was a very intriguing city -- it's exploding on a level
276
917000
6000
Sjanghai was een intrigerende stad. Er is volgens mij geen stad
15:23
that I don't think any city has experienced.
277
923000
4000
die zo'n explosieve groei heeft doorgemaakt.
15:27
In fact, even Shenzhen, the economic zone --
278
927000
5000
Zelfs Shenzhen - een van de eerste economische zones -
15:32
one of the first ones -- 15 years ago was about 100,000 people,
279
932000
5000
had 15 jaar terug rond de 100.000 inwoners
15:37
and today it boasts about 10 to 11 million.
280
937000
3000
en tegenwoordig 10 tot 11 miljoen.
15:40
So that gives you an idea of the kinds of migrations and the speed with which --
281
940000
5000
Dit om je een indruk te geven van de aard en snelheid van de migratie.
15:45
this is just the taxis being built by Volkswagen.
282
945000
3000
Dit zijn taxi's, gefabriceerd door Volkswagen.
15:48
There's 9,000 of them here,
283
948000
3000
Je ziet er hier 9000.
15:51
and they're being built for most of the big cities,
284
951000
4000
Ze worden gefabriceerd voor de meeste grote steden,
15:55
Beijing and Shanghai, Shenzhen.
285
955000
3000
Beijing, Sjanghai en Shenzhen.
15:58
And this isn't even the domestic car market; this is the taxi market.
286
958000
7000
Dit is dan nog niet eens de markt voor particuliere wagens, maar voor taxi's.
16:07
And what we would see here as a suburban development --
287
967000
5000
Dit zou je kunnen zien als voorstedelijke bebouwing
16:12
a similar thing, but they're all high-rises.
288
972000
3000
of iets dergelijks, maar het is allemaal hoogbouw.
16:15
So they'll put 20 or 40 up at a time,
289
975000
2000
Ze zetten er 20 of 40 tegelijk op
16:17
and they just go up in the same way
290
977000
2000
en ze worden gelijktijdig gebouwd.
16:19
as a single-family dwelling would go up here in an area.
291
979000
7000
Net zoals een eengezinshuis bij ons wordt gebouwd.
16:26
And the density is quite incredible.
292
986000
3000
De bouwdichtheid is onvoorstelbaar.
16:29
And one of the things in this picture that I wanted to point out
293
989000
7000
Er is iets in deze foto wat ik wil benadrukken:
16:36
is that when I saw these kinds of buildings,
294
996000
3000
toen ik dit soort gebouwen zag,
16:39
I was shocked to see
295
999000
2000
schrok ik dat ze geen
16:41
that they're not using a central air-conditioning system;
296
1001000
4000
centraal airconditioningsysteem hebben.
16:45
every window has an air conditioner in it.
297
1005000
3000
In ieder raam zit een airconditioner.
16:48
And I'm sure there are people here who probably
298
1008000
3000
Er zijn onder jullie vast mensen die meer verstand
16:51
know better than I do about efficiencies,
299
1011000
2000
van efficiency hebben dan ik,
16:53
but I can't imagine that every apartment having its own air conditioner
300
1013000
4000
maar het lijkt me niet dat dit voor een gebouw van deze grootte
16:57
is a very efficient way to cool a building on this scale.
301
1017000
2000
een efficiënte manier van luchtkoeling is.
16:59
And when you start looking at that,
302
1019000
2000
Als je daar eens naar kijkt
17:01
and then you start factoring up into a city the size of Shanghai,
303
1021000
5000
en je telt daarbij op een stad met de grootte van Sjanghai,
17:06
it's literally a forest of skyscrapers.
304
1026000
3000
dan heb je letterlijk een woud van wolkenkrabbers.
17:09
It's breathtaking, in terms of the speed at which this city is transforming.
305
1029000
6000
De snelheid waarmee deze stad van gedaante verandert, is adembenemend.
17:15
And you can see in the foreground of this picture,
306
1035000
2000
De voorgrond van deze foto toont
17:17
it's still one of the last areas that was being held up.
307
1037000
3000
een van de laatste wijken die weerstand boden.
17:20
Right now that's all cleared out -- this was done about eight months ago --
308
1040000
3000
8 maanden geleden is alles uit de weg geruimd
17:23
and high-rises are now going up into that central spot.
309
1043000
3000
en is er hoogbouw voor in de plaats gekomen.
17:26
So a skyscraper is built, literally, overnight in Shanghai.
310
1046000
8000
In Sjanghai wordt een wolkenkrabber in een handomdraai gebouwd.
17:35
Most recently I went in, and I started looking
311
1055000
2000
Tijdens een recent bezoek ben ik gaan kijken
17:37
at some of the biggest industries in China.
312
1057000
3000
naar enkele van de grootste industrieën in China.
17:40
And this is Baosteel, right outside of Shanghai.
313
1060000
4000
Dit is Baosteel, net buiten Shanghai.
17:44
This is the coal supply for the steel factory -- 18 square kilometers.
314
1064000
5000
Dit is 18 vierkante kilometer kolenvoorraad voor de staalfabriek.
17:49
It's an incredibly massive operation, I think 15,000 workers,
315
1069000
7000
Het is een ongelooflijk grote operatie, ik denk 15.000 arbeiders,
17:56
five cupolas, and the sixth one's coming in here.
316
1076000
4000
vijf koepels en de zesde komt hierin.
18:00
So they're building very large blast furnaces
317
1080000
5000
Ze bouwen zeer grote hoogovens
18:05
to try to deal with the demand for steel in China.
318
1085000
4000
om aan de vraag naar staal in China te kunnen voldoen.
18:09
So this is three of the visible blast furnaces within that shot.
319
1089000
5000
Hier zie je 3 smeltovens tegelijk in een opname.
18:14
And again, looking at these images, there's this constant, like, haze that you're seeing.
320
1094000
6000
Overal op de foto's zie je een constant aanwezige damp.
18:20
This is going to show you, real time, an assembler. It's a circuit breaker.
321
1100000
5000
Dit is een assemblagemedewerkster die stroomonderbrekers monteert.
18:39
10 hours a day at this speed.
322
1119000
3000
10 uur per dag in dit tempo.
18:53
I think one of the issues
323
1133000
5000
Ik denk dat een van de problemen
18:59
that we here are facing with China,
324
1139000
5000
waar we hier in China tegenaan lopen,
19:04
is that they're using a lot of the latest production technology.
325
1144000
3000
is dat ze vaak de nieuwste productiemethodes hanteren.
19:07
In that one, there were 400 people that worked on the floor.
326
1147000
3000
In die fabriek werkten 400 mensen in de productiehal.
19:10
And I asked the manager to point out five of your fastest producers,
327
1150000
5000
Ik vroeg aan de manager welke 5 arbeiders het snelste waren.
19:15
and then I went and looked at each one of them for about 15 or 20 minutes,
328
1155000
4000
Ik volgde ze alle 5 ongeveer 15 tot 20 minuten
19:19
and picked this one woman.
329
1159000
2000
en pikte deze ene vrouw eruit.
19:21
And it was just lightning fast;
330
1161000
2000
Het ging bliksemsnel.
19:23
the way she was working was almost unbelievable.
331
1163000
2000
Haar werkwijze was bijna ongelooflijk.
19:25
But that is the trick that they've got right now,
332
1165000
3000
Maar dat is hun geheime wapen
19:28
that they're winning with, is that they're using
333
1168000
3000
waarmee ze winst maken. Ze maken gebruik
19:31
all the latest technologies and extrusion machines,
334
1171000
2000
van de nieuwste technieken en extrusiemachines
19:33
and bringing all the components into play,
335
1173000
4000
en brengen alle onderdelen samen.
19:37
but the assembly is where they're actually bringing in --
336
1177000
3000
Maar bij de assemblage worden zeer werkwillige
19:40
the country workers are very willing to work. They want to work.
337
1180000
5000
landbouwers ingezet. Die willen zeer graag werken.
19:45
There's a massive backlog of people wanting their jobs.
338
1185000
4000
Een grote groep mensen vecht om dit soort banen
19:49
That condition's going to be there for the next 10 to 15 years
339
1189000
3000
en zo zal het de komende 10 tot 15 jaar blijven.
19:52
if they realize what they want, which is, you know,
340
1192000
3000
Want ze beseffen dat er op deze manier nog 400
19:55
400 to 500 million more people coming into the cities.
341
1195000
3000
tot 500 miljoen mensen meer naar de steden zullen trekken.
19:58
In this particular case -- this is the assembly line that you saw;
342
1198000
3000
Voor deze opname van de assemblagelijn die je net zag,
20:01
this is a shot of it.
343
1201000
1000
moest ik door een
20:02
I had to use a very small aperture to get the depth of field.
344
1202000
3000
kleine opening fotograferen om er diepte in te krijgen.
20:05
I had to have them freeze for 10 seconds to get this shot.
345
1205000
5000
Ze mochten daarvoor 10 seconden niet bewegen.
20:10
It took me five fake tries
346
1210000
3000
Pas na 5 keer lukte het,
20:13
because they were just going. To slow them down was literally impossible.
347
1213000
4000
want ze gingen maar door. Ze waren gewoon niet te stoppen.
20:17
They were just wound up doing these things all day long,
348
1217000
3000
Ze waren erop ingesteld om dit de hele dag door te doen.
20:20
until the manager had to, with a stern voice, say,
349
1220000
2000
Totdat de manager op strenge toon zei:
20:22
"Okay, everybody freeze."
350
1222000
2000
'Oké, niemand beweegt meer.'
20:24
It wasn't too bad,
351
1224000
3000
Zo heel erg was het nu ook weer niet,
20:27
but they're driven to produce these things at an incredible rate.
352
1227000
6000
maar ze worden aangespoord om ongelooflijk snel te werken.
20:33
This is a textile mill doing synthetic silk, an oil byproduct.
353
1233000
7000
In deze textielfabriek wordt kunstzijde gemaakt, een bijproduct van olie.
20:40
And what you're seeing here is,
354
1240000
2000
Wat je hier ziet is - alweer -
20:42
again, one of the most state-of-the-art textile mills.
355
1242000
4000
een van de modernste textielfabrieken.
20:46
There are 500 of these machines; they're worth about 200,000 dollars each.
356
1246000
3000
Er zijn 500 machines, ze kosten 200.000 dollar per stuk.
20:49
So you have about 12 people running this,
357
1249000
2000
Ongeveer 12 mensen houden ze aan de gang.
20:51
and they're just inspecting it -- and they're just walking the lines.
358
1251000
3000
Ze hoeven de boel alleen maar in de gaten te houden.
20:54
The machines are all running,
359
1254000
2000
De machines doen al het werk.
20:56
absolutely incredible to see what the scale of industries are.
360
1256000
3000
De omvang van deze industrieën is ongelooflijk.
20:59
And I started getting in further and further into the factories.
361
1259000
5000
Ik drong steeds verder door in de fabrieken.
21:04
And that's a diptych. I do a lot of pairings
362
1264000
3000
Dit is een tweeluik. Daar maak ik er veel van,
21:07
to try and get the sense of scale in these places.
363
1267000
3000
om een idee te geven van de grootte van de fabrieken.
21:10
This is a line where they get the threads
364
1270000
2000
Hier worden de garens
21:12
and they wind the threads together,
365
1272000
2000
in elkaar gedraaid, voordat ze
21:14
pre-going into the textile mills.
366
1274000
4000
naar de textielfabrieken gaan.
21:18
Here's something that's far more labor-intensive,
367
1278000
2000
Dit is nog veel arbeidsintensiever:
21:20
which is the making of shoes.
368
1280000
2000
het produceren van schoenen.
21:22
This floor has about 1,500 workers on this floor.
369
1282000
5000
Deze werkvloer telt ongeveer 1500 arbeiders.
21:27
The company itself had about 10,000 employees,
370
1287000
4000
Het hele bedrijf heeft zo'n 10.000 werknemers.
21:31
and they're doing domestic shoes.
371
1291000
3000
Ze maken schoenen voor de eigen markt.
21:34
It was very hard to get into the international companies
372
1294000
3000
Het was moeilijk om toestemming te krijgen om
21:37
because I had to get permission from companies like Nike and Adidas,
373
1297000
4000
bij internationals als Nike en Adidas binnen te mogen.
21:41
and that's very hard to get.
374
1301000
2000
Dat was heel moeilijk.
21:43
And they don't want to let me in.
375
1303000
2000
Ze laten me liever niet binnen.
21:45
But the domestic was much easier to do.
376
1305000
2000
Bij de Chinese fabrieken was het makkelijker.
21:47
It just gives you a sense of, again -- and that's where,
377
1307000
3000
Dit geeft nogmaals een indruk van waar de hele
21:50
really, the whole migration of jobs started going over to China
378
1310000
3000
verplaatsing van het arbeidsproces naar China
21:53
and making the shoes. Nike was one of the early ones.
379
1313000
3000
om begonnen was. Nike was een van de eersten.
21:56
It was such a high labor component to it
380
1316000
5000
Arbeid was zo'n groot bestanddeel,
22:01
that it made a lot of sense to go after that labor market.
381
1321000
3000
dat het slim was om die arbeidsmarkt te gebruiken.
22:04
This is a high-tech mobile phone: Bird mobile phone,
382
1324000
4000
Dit is een fabriek van hightech mobiele telefoons.
22:08
one of the largest mobile makers in China.
383
1328000
2000
Bird, een van de grootste in China.
22:10
I think mobile phone companies
384
1330000
3000
Volgens mij schieten er letterlijk wekelijks
22:13
are popping up, literally, on a weekly basis,
385
1333000
4000
nieuwe telefoonbedrijven uit de grond.
22:17
and they have an explosive growth in mobile phones.
386
1337000
4000
Er is een explosieve groei in mobiele telefoons.
22:21
This is a textile where they're doing shirts --
387
1341000
4000
Dit is een textielfabriek waar overhemden worden gemaakt.
22:25
Youngor, the biggest shirt factory and clothing factory in China.
388
1345000
3000
Youngor, de grootste kledingfabriek van China.
22:28
And this next shot here is one of the lunchrooms.
389
1348000
4000
Op de volgende foto zie je een van de kantines.
22:32
Everything is very efficient.
390
1352000
2000
Alles is heel efficiënt.
22:34
While setting up this shot,
391
1354000
2000
Tijdens het maken van deze opname
22:36
people on average would spend eight to 10 minutes having a lunch.
392
1356000
6000
zaten de mensen gemiddeld 8 tot 10 minuten aan de lunch.
22:44
This was one of the biggest factories I've ever seen.
393
1364000
2000
Dit was een van de grootste fabrieken die ik ooit heb gezien.
22:46
They make coffeemakers here, the biggest coffeemaker
394
1366000
5000
Hier worden koffiezetapparaten gemaakt, de grootste
22:51
and the biggest iron makers --
395
1371000
4000
fabriek in koffiezetapparaten en strijkijzers.
22:55
they make 20 million of them in the world.
396
1375000
2000
Ze maken er 20 miljoen voor de wereldmarkt.
22:57
There's 21,000 employees. This one factory -- and they had several of them --
397
1377000
5000
Er zijn 21.000 werknemers. Deze fabriek - er zijn er nog een paar -
23:02
is half a kilometer long.
398
1382000
2000
is een halve kilometer lang.
23:04
These are just recently shot -- I just came back about a month ago,
399
1384000
3000
Dit zijn recente opnames. Ik ben net een maand terug,
23:07
so you're the first ones to be seeing these,
400
1387000
3000
dus jullie zijn de eersten die ze zien.
23:10
these new factory pictures I've taken.
401
1390000
3000
Het zijn mijn nieuwste fabrieksfoto's.
23:13
So it's taken me almost a year to gain access into these places.
402
1393000
5000
Het kostte me bijna een jaar om hier te worden toegelaten.
23:19
The other aspect of what's happening in China
403
1399000
3000
Een ander aspect van wat er in China aan de hand is,
23:22
is that there's a real need for materials there.
404
1402000
3000
is dat er een grote behoefte aan materialen is.
23:25
So a lot of the recycled materials that are collected here
405
1405000
3000
Veel materiaal wordt bij ons verzameld,
23:28
are being recycled and taken to China by ships.
406
1408000
3000
gerecycled en verscheept naar China.
23:31
That's cubed metal. This is armatures, electrical armatures,
407
1411000
4000
Dat is samengeperst metaal. Dit zijn elektrische armaturen.
23:35
where they're getting the copper and the high-end steel
408
1415000
2000
Koper en staal van hoge kwaliteit worden
23:37
from electrical motors out, and recycling them.
409
1417000
5000
uit motoren verwijderd en gerecycled.
23:42
This is certainly connected to California and Silicon Valley.
410
1422000
3000
Er is zeker een verband met Californië en Silicon Valley,
23:45
But this is what happens to most of the computers.
411
1425000
3000
maar de meeste computers eindigen zo.
23:48
Fifty percent of the world's computers end up in China to be recycled.
412
1428000
4000
50% van de computers komen in China terecht voor recycling.
23:52
It's referred to as "e-waste" there.
413
1432000
2000
Ze noemen het daar elektronisch afval.
23:54
And it is a bit of a problem. The way they recycle the boards
414
1434000
4000
Het is nogal een probleem. Voor het recyclen van de printplaten
23:58
is that they actually use the coal briquettes,
415
1438000
3000
worden kolenbriketten gebruikt,
24:01
which are used all through China, but they heat up the boards,
416
1441000
3000
zoals overal in China. De printplaten worden verhit
24:04
and with pairs of pliers they pull off all the components.
417
1444000
3000
en met tangen van alle componenten ontdaan.
24:07
They're trying to get all the valued metals out of those components.
418
1447000
3000
De waardevolle metalen worden eruit gehaald.
24:10
But the toxic smells -- when you come into a town
419
1450000
3000
Maar de giftige dampen... Als je een stad binnenkomt
24:13
that's actually doing this kind of burning of the boards,
420
1453000
3000
waar daadwerkelijk printplaten verbrand worden,
24:16
you can smell it a good five or 10 kilometers before you get there.
421
1456000
3000
ruik je het al op 5 tot 10 kilometer afstand.
24:19
Here's another operation. It's all cottage industries,
422
1459000
3000
Hier is men ook aan het werk. Het is allemaal huisindustrie.
24:22
so it's not big places -- it's all in people's front porches,
423
1462000
5000
Niet grootschalig, allemaal bij mensen in de voortuin,
24:27
in their backyards, even in their homes they're burning boards,
424
1467000
6000
in de achtertuin, zelfs in huis verbranden ze printplaten...
24:33
if there's a concern for somebody coming by --
425
1473000
3000
wanneer ze bang zijn voor controle,
24:36
because it is considered in China to be illegal, doing it,
426
1476000
3000
want het wordt in China als illegaal beschouwd.
24:39
but they can't stop the product from coming in.
427
1479000
4000
Maar de toevoer van het product is niet tegen te houden.
24:43
This portrait -- I'm not usually known for portraits,
428
1483000
3000
Ik sta niet bekend om mijn portretten,
24:46
but I couldn't resist this one, where she's been through Mao,
429
1486000
4000
maar dit kon ik niet weerstaan. Ze heeft Mao doorstaan,
24:50
and she's been through the Great Leap Forward,
430
1490000
2000
de Grote Sprong Voorwaarts en de
24:52
and the Cultural Revolution, and now she's sitting on her porch
431
1492000
3000
Culturele Revolutie en nu zit ze daar op haar veranda
24:55
with this e-waste beside her. It's quite something.
432
1495000
3000
naast het elektronisch afval. Dat is nogal wat.
24:58
This is a road where it's been shored up by computer boards
433
1498000
4000
Dit is een weg die met printplaten van computers overspoeld is
25:02
in one of the biggest towns where they're recycling.
434
1502000
2000
in een van steden met de meeste recycling.
25:05
So that's the photographs that I wanted to show you.
435
1505000
4000
Dat waren de foto's die ik jullie wilde laten zien.
25:09
(Applause)
436
1509000
2000
(Applaus)
25:11
I want to dedicate my wishes to my two girls.
437
1511000
2000
Ik wil mijn wensen opdragen aan mijn 2 dochters.
25:13
They've been sitting on my shoulder the whole time while I've been thinking.
438
1513000
3000
Ik dacht steeds aan hen terwijl ik aan het denken was.
25:16
One's Megan, the one of the right, and Katja there.
439
1516000
3000
De rechtse is Megan, de andere Katja.
25:19
And to me the whole notion --
440
1519000
2000
Ik fotografeer mijn onderwerpen
25:21
the things I'm photographing are out of a great concern
441
1521000
2000
vanuit een grote bezorgdheid over onze
25:23
about the scale of our progress and what we call progress.
442
1523000
5000
vooruitgang of wat daarvoor doorgaat.
25:28
And as much as there are great things around the corner --
443
1528000
3000
Er staan ongetwijfeld grote dingen te gebeuren,
25:31
and it's palpable in this room --
444
1531000
3000
dat is voelbaar in deze ruimte.
25:34
of all of the things that are just about to break
445
1534000
2000
Er zijn allerlei dingen in de maak
25:36
that can solve so many problems,
446
1536000
3000
die veel problemen op kunnen lossen.
25:39
I'm really hoping that those things will spread around the world
447
1539000
3000
Ik hoop dat ze zich zullen verspreiden over de wereld
25:42
and will start to have a positive effect.
448
1542000
3000
en een positief effect zullen hebben.
25:45
And it isn't something that isn't just affecting our world,
449
1545000
2000
Niet alleen effect op onze wereld,
25:47
but it starts to go up -- because I think we can start correcting
450
1547000
3000
maar ook iets dat groeit. We kunnen onze voetafdruk
25:50
our footprint and bring it down -- but there's a growing footprint
451
1550000
5000
dan wel lichter maken, maar de voetafdruk van Azië groeit
25:55
that's happening in Asia, and is growing at a rapid, rapid rate,
452
1555000
4000
in een razendsnel tempo.
25:59
and so I don't think we can equalize it. So ultimately the strategy,
453
1559000
5000
We kunnen dat volgens mij niet gelijktrekken. De strategie ligt
26:04
I think, here is that we have to be very concerned about their evolution,
454
1564000
4000
in onze wezenlijke betrokkenheid bij hun evolutie.
26:08
because it is going to be connected to our evolution as well.
455
1568000
4000
Die evolutie heeft immers ook met de onze te maken.
26:12
So part of my thinking, and part of my wishes,
456
1572000
3000
Een deel van de gedachten en wensen
26:15
is sitting with these thoughts in mind,
457
1575000
3000
die in mijn hoofd spelen,
26:18
and thinking about,
458
1578000
2000
draait om de vraag:
26:20
"How is their life going to be when they want to have children,
459
1580000
3000
hoe gaat hun leven verlopen als ze kinderen willen krijgen,
26:23
or when they're ready to get married 20 years from now -- or whatever,
460
1583000
3000
of als ze over 15 of 20 jaar
26:26
15 years from now?"
461
1586000
2000
aan trouwen toe zijn?
26:28
And to me that has been the core behind most of my thinking --
462
1588000
3000
Dat was de kern waar het in de meeste van mijn gedachten
26:31
in my work, and also for this incredible chance to have some wishes.
463
1591000
8000
en mijn werk om draaide. En ook om de buitenkans wensen te mogen bedenken.
26:39
Wish one: world-changing. I want to use my images
464
1599000
4000
Eerste wens: wereldverandering: ik wil mijn beelden gebruiken
26:43
to persuade millions of people to join in the global conversation on sustainability.
465
1603000
5000
om miljoenen mensen over te halen mee te praten over duurzaamheid.
26:48
And it is through communications today
466
1608000
3000
Met de huidige communicatiemiddelen
26:51
that I believe that that is not an unreal idea.
467
1611000
4000
lijkt me dat geen onrealistisch idee.
26:55
Oh, and I went in search -- I wanted to put what I had in mind,
468
1615000
4000
Oh, en ik ben op zoek gegaan. Ik wilde mijn ideeën
26:59
hitch it onto something. I didn't want a wish just to start from nowhere.
469
1619000
4000
ergens aan vasthaken. Een wens niet bij nul laten beginnen.
27:03
One of them I'm starting from almost nothing, but the other one,
470
1623000
3000
Een ervan komt praktisch uit het niets, maar bij de andere
27:06
I wanted to find out what's going on that's working right now.
471
1626000
3000
ging ik op zoek naar wat er nu al werkt.
27:09
And Worldchanging.com is a fantastic blog, and that blog
472
1629000
8000
Worldchanging.com is een fantastisch blog,
27:17
is now being visited by close to half-a-million people a month.
473
1637000
5000
dat door bijna 1/2 miljoen mensen per maand wordt bezocht.
27:22
And it just started about 14 months ago.
474
1642000
5000
Het is nog maar 14 maanden geleden gestart.
27:27
And the beauty of what's going on there
475
1647000
2000
Het mooie van dit blog is
27:29
is that the tone of the conversation is the tone that I like.
476
1649000
6000
dat de toon van het gesprek me zo aanspreekt.
27:35
What they're doing there is that they're not --
477
1655000
3000
Wat ze daar doen is dat ze niet...
27:38
I think the environmental movement has failed
478
1658000
3000
Volgens mij heeft de milieubeweging gefaald:
27:41
in that it's used the stick too much;
479
1661000
2000
er werd teveel gedreigd.
27:43
it's used the apocalyptic tone too much;
480
1663000
3000
Er werd teveel gebruik gemaakt van de apocalyptische toon.
27:46
it hasn't sold the positive aspects of
481
1666000
5000
De positieve aspecten van milieubewust bezig zijn,
27:51
being environmentally concerned and trying to pull us out.
482
1671000
3000
werden niet genoeg aan de man gebracht.
27:54
Whereas this conversation that is going on in this blog
483
1674000
3000
Terwijl het gesprek dat op dit blog aan de gang is
27:57
is about positive movements,
484
1677000
3000
over positieve acties gaat.
28:00
about how to change our world in a better way, quickly.
485
1680000
3000
Over een betere en snelle verandering van onze wereld.
28:03
And it's looking at technology, and it's looking at new energy-saving devices,
486
1683000
5000
Er is aandacht voor technologie en nieuwe energiebesparende apparaten.
28:08
and it's looking at how to rethink and how to re-strategize
487
1688000
4000
Er wordt gekeken naar een nieuwe opzet en strategie
28:12
the movement towards sustainability.
488
1692000
3000
van de beweging richting duurzaamheid.
28:15
And so for me, one of the things that I thought
489
1695000
4000
Ik bedacht dat ik als bijdrage een gedeelte
28:19
would be to put some of my work in the service of promoting
490
1699000
6000
van mijn werk in dienst zou kunnen stellen van de promotie
28:25
the Worldchanging.com website.
491
1705000
3000
van de website van Worldchanging.com.
28:28
Some of you might know, he's a TEDster -- Stephen Sagmeister and I
492
1708000
5000
TEDster Stefan Sagmeister - wellicht bij sommigen bekend - en ik
28:33
are working on some layouts. And this is still in preliminary stages;
493
1713000
4000
werken aan een aantal lay-outs. Ze zijn nog niet af,
28:37
these aren't the finals. But these images, with Worldchanging.com,
494
1717000
6000
maar in een voorbereidend stadium. Met Worldchanging.com
28:43
can be placed into any kind of media.
495
1723000
2000
kunnen de beelden in alle media geplaatst worden.
28:45
They could be posted through the Web;
496
1725000
3000
Ze kunnen via internet verstuurd worden.
28:48
they could be used as a billboard or a bus shelter, or anything of that nature.
497
1728000
7000
Ze kunnen gebruikt worden op reclameborden of bushokjes en dergelijke.
28:55
So we're looking at this as trying to build out.
498
1735000
4000
Het is bedoeld om meer bekendheid te krijgen.
28:59
And what we ended up discussing
499
1739000
2000
Tenslotte bespraken we het feit
29:01
was that in most media you get mostly an image with a lot of text,
500
1741000
5000
dat je in de media meestal een beeld ziet met een hoop tekst erbij.
29:06
and the text is blasted all over.
501
1746000
2000
De tekst overheerst het hele beeld.
29:08
What was unusual, according to Stephen,
502
1748000
2000
Volgens Stefan wordt minder dan
29:10
is less than five percent of ads are actually leading with image.
503
1750000
5000
5% van de advertenties bepaald door het beeld.
29:15
And so in this case,
504
1755000
2000
In dit geval gaat het vaak om de beelden
29:17
because it's about a lot of these images and what they represent,
505
1757000
3000
en wat die vertegenwoordigen.
29:20
and the kinds of questions they bring up,
506
1760000
2000
En om het soort vragen dat ze oproepen.
29:22
that we thought letting the images play out and bring someone to say,
507
1762000
5000
Dat wilden we uitbuiten, zodat men zich zou afvragen:
29:27
"Well, what's Worldchanging.com, with these images, have to do?"
508
1767000
5000
wat heeft Worldchanging.com met deze beelden te maken
29:32
And hopefully inspire people to go to that website.
509
1772000
4000
en mensen hopelijk inspireren de website te bezoeken.
29:36
So Worldchanging.com, and building that blog, and it is a blog,
510
1776000
4000
Als Worldchanging.com zich gaat uitbreiden,
29:40
and I'm hoping that it isn't -- I don't see it as the kind of blog
511
1780000
3000
hoop ik niet dat het zo'n blog wordt
29:43
where we're all going to follow each other to death.
512
1783000
2000
waar we allemaal achter elkaar aanlopen.
29:45
This one is one that will spoke out, and will go out,
513
1785000
3000
Dit blog zal uitspraken doen, naar buiten treden
29:48
and to start reaching. Because right now there's conversations
514
1788000
3000
en een hand uitsteken. Want er zijn nu gesprekken
29:51
in India, in China, in South America --
515
1791000
2000
in India, China en Zuid-Amerika.
29:53
there's entries coming from all around the world.
516
1793000
3000
Vanuit de hele wereld komen aanmeldingen.
29:56
I think there's a chance to have a dialogue, a conversation
517
1796000
3000
Volgens mij is er kans op een dialoog, een gesprek
29:59
about sustainability at Worldchanging.com.
518
1799000
3000
over duurzaamheid op Worldchanging.com.
30:02
And anything that you can do to promote that would be fantastic.
519
1802000
5000
Alles wat je kunt doen om dat te promoten, zou fantastisch zijn.
30:07
Wish two is more of the bottom-up, ground-up one that I'm trying to work with.
520
1807000
3000
De tweede wens heeft meer te maken met van onder af opbouwen.
30:10
And this one is: I wish to launch a groundbreaking competition
521
1810000
4000
Ik zou een baanbrekende competitie willen uitschrijven
30:14
that motivates kids to invest ideas on, and invent ideas on, sustainability.
522
1814000
7000
die jongeren motiveert om ideeën over duurzaamheid te bedenken.
30:21
And one of the things that came out --
523
1821000
2000
Tijdens een eerdere brainstorming,
30:23
Allison, who actually nominated me, said something earlier on
524
1823000
3000
zei Allison, die mij genomineerd heeft,
30:26
in a brainstorming. She said that recycling in Canada
525
1826000
3000
dat in Canada de belangstelling voor recycling
30:29
had a fantastic entry into our psyche through kids between grade four and six.
526
1829000
8000
op een fantastische manier wordt gewekt door kinderen van groep 6 tot 8.
30:37
And you think about it, you know,
527
1837000
2000
Wat gebeurt er in groep 6?
30:39
grade four -- my wife and I, we say age seven is the age of reason,
528
1839000
4000
Mijn vrouw en ik beweren dat een kind van zeven
30:43
so they're into the age of reason. And they're pre-puberty.
529
1843000
4000
de realiteit gaat zien. Ook begint dan de prepuberteit.
30:47
So it's this great window where they actually are --
530
1847000
2000
Ze zitten in feite voor een geweldige etalage.
30:49
you can influence them. You know what happens at puberty?
531
1849000
3000
Ze zijn beïnvloedbaar. Maar als de puberteit begint...
30:52
You know, we know that from earlier presentations.
532
1852000
3000
Van eerdere presentaties weten we wat er dan gebeurt.
30:55
So my thinking here is that we try to motivate those kids
533
1855000
7000
Mijn idee is dus om deze kinderen te motiveren
31:02
to start driving home ideas. Let them understand what sustainability is,
534
1862000
4000
ideeën te gaan ontwikkelen. Leg uit wat duurzaamheid is
31:06
and that they have a vested interest in it to happen.
535
1866000
2000
en dat het voor hun van groot belang is.
31:08
And one of the ways I thought of doing it is to use my prize,
536
1868000
5000
Ik dacht daar onder andere mijn prijs voor te gebruiken.
31:13
so I would take 30,000 or 40,000 dollars of the winnings,
537
1873000
4000
Ik zou daarvoor 30 of 40.000 dollar willen bestemmen
31:17
and the rest is going to be to manage this project,
538
1877000
2000
en de rest is dan voor de uitvoer van dit project.
31:19
but to use that as prizes for kids to get into their hands.
539
1879000
3000
Dat bedrag gaat naar prijzen voor de kinderen.
31:22
But the other thing that I thought would be fantastic
540
1882000
2000
Maar het zou ook fantastisch zijn
31:24
was to create these -- call them "prize targets."
541
1884000
4000
om prijzen voor speciale doelen uit te reiken.
31:28
And so one could be for the best sustainable idea
542
1888000
4000
Bijvoorbeeld een voor het duurzaamste idee
31:32
for an in-school project, the best one for a household project,
543
1892000
5000
voor een schoolproject. Het beste idee voor een gezinsproject,
31:37
or it could be the best community project for sustainability.
544
1897000
3000
of voor een duurzaam gemeenschapsproject.
31:40
And I also thought there should be a nice prize
545
1900000
3000
Er zou ook een mooie prijs moeten komen
31:43
for the best artwork for "In My World." And what would happen --
546
1903000
4000
voor het beste ontwerp in 'In my world'. Je zou het
31:47
it's a scalable thing. And if we can get people to put in things --
547
1907000
5000
kunnen uitbreiden en mensen vragen iets bij te dragen.
31:52
whether it's equipment, like a media lab,
548
1912000
2000
Of dat nou materiaal is - zoals een medialab -
31:54
or money to make the prize significant enough --
549
1914000
2000
of geld. Om de prijs genoeg aanzien te geven
31:56
and to open it up to all the schools that are public schools,
550
1916000
5000
en het toegankelijk te maken voor alle openbare scholen.
32:01
or schools that are with kids that age,
551
1921000
2000
Of andere scholen met kinderen in die leeftijd.
32:03
and make it a wide-open competition for them
552
1923000
3000
In een zeer open competitie moet
32:06
to go after those prizes and to submit them.
553
1926000
2000
er om de prijzen gestreden worden.
32:08
And the prize has to be a verifiable thing, so it's not about just ideas.
554
1928000
5000
Er moet wel gecontroleerd worden of het werkt, het idee alleen is niet genoeg.
32:13
The art pieces are about the ideas and how they present them
555
1933000
3000
Bij de ontwerpen gaat het om de presentatie en uitvoer
32:16
and do them, but the actual things have to be verifiable.
556
1936000
3000
van de ideeën, maar het resultaat moet controleerbaar zijn.
32:19
In that way, what's happening is that
557
1939000
2000
Op die manier zetten we een bepaalde
32:21
we're motivating a certain age group to start thinking.
558
1941000
3000
leeftijdsgroep aan het denken.
32:24
And they're going to push that up, from the bottom -- up into,
559
1944000
5000
Ze zullen het dan van onder af gaan doorvoeren
32:29
I believe, into the households. And parents will be reacting to it,
560
1949000
4000
naar de gezinnen. Ouders zullen erop reageren
32:33
and trying to help them with the projects.
561
1953000
2000
en ze proberen te helpen met de projecten.
32:35
And I think it starts to motivate the whole idea towards sustainability
562
1955000
4000
Er zal een positieve motivatie richting duurzaamheid
32:39
in a very positive way,
563
1959000
2000
op gang komen.
32:41
and starts to teach them. They know about recycling now,
564
1961000
3000
Het leert ze iets. Ze weten al wat recycling is,
32:44
but they don't really, I think, get sustainability in all the things,
565
1964000
3000
maar nog niet dat alles duurzaam moet worden.
32:47
and the energy footprint, and how that matters.
566
1967000
3000
Hoe belangrijk de voetafdruk van het energiegebruik is.
32:50
And to teach them, to me, would be a fantastic wish,
567
1970000
4000
Om ze dat te kunnen leren, zou een fantastische wens zijn.
32:54
and it would be something that I would certainly put my shoulder into.
568
1974000
4000
Iets waar ik beslist mijn schouders onder wil zetten.
32:59
And again, in "In My World," the competition --
569
1979000
2000
Nogmaals, de ontwerpen die naar 'In my world'
33:01
we would use the artwork that comes in from that competition to promote it.
570
1981000
4000
worden gestuurd voor de competitie dienen als promotie daarvoor.
33:05
And I like the words, "in my world,"
571
1985000
2000
Ik hou van de woorden 'in my world' (in mijn wereld).
33:07
because it gives possession of the world to the person who's doing it.
572
1987000
3000
Wie die woorden zegt, krijgt een aandeel in de wereld.
33:10
It is my world; it's not someone else's. I want to help it;
573
1990000
3000
Het is mijn wereld, niet die van iemand anders.
33:13
I want to do something with it. So I think it has a great opportunity
574
1993000
5000
Ik wil iets doen om de wereld te helpen. Dit is een grote kans
33:18
to engage the imaginations -- and great ideas, I think, come from kids --
575
1998000
5000
voor verbeeldingskracht. De beste ideeën komen van kinderen
33:23
and engage their imagination into a project,
576
2003000
2000
die hun verbeelding loslaten op een project.
33:25
and do something for schools.
577
2005000
2000
Ze doen iets voor hun school.
33:27
I think all schools could use extra equipment, extra cash --
578
2007000
3000
Alle scholen kunnen extra materiaal en geld gebruiken.
33:30
it's going to be an incentive for them to do that.
579
2010000
4000
Dat kan een motief voor ze zijn om mee te doen.
33:34
And these are some of the ideas in terms of where
580
2014000
3000
Hier zijn een paar ideeën als voorbeeld voor
33:37
we could possibly put in some promotion for "In My World."
581
2017000
6000
hoe we 'In my world' zouden kunnen promoten.
33:43
And wish three is: Imax film. So I was told I should do one for myself,
582
2023000
6000
De derde wens is: Imax film. Ze zeiden dat een wens voor mezelf moest zijn.
33:49
and I've always wanted to actually get involved with doing something.
583
2029000
4000
Ik heb me altijd al daadwerkelijk voor iets willen inzetten.
33:53
And the scale of my work, and the kinds of ideas I'm playing with --
584
2033000
3000
Door de schaal van mijn werk en de ideeën waarmee ik speel,
33:56
when I first saw an Imax film, I almost immediately thought,
585
2036000
3000
dacht ik toen ik voor het eerst een Imax film zag meteen:
33:59
"There's a real resonance between what I'm trying to do
586
2039000
2000
er is echt resonantie tussen wat ik voor ogen heb
34:01
and the scale of what I try to do as a photographer."
587
2041000
3000
en de schaal van mijn werk als fotograaf.
34:04
And I think there's a real possibility
588
2044000
4000
Als ik de kans zou krijgen, zou dat een mogelijkheid
34:08
to reach new audiences if I had a chance.
589
2048000
2000
zijn om nieuw publiek te bereiken.
34:10
So I'm looking, really, for a mentor, because I just had my birthday.
590
2050000
4000
Ik ben dus eigenlijk op zoek naar een mentor. Ik ben net 50 geworden
34:14
I'm 50, and I don't have time to go back to school right now --
591
2054000
3000
en ik heb geen tijd om weer naar school te gaan.
34:17
I'm too busy. So I need somebody
592
2057000
2000
Ik heb het te druk. Ik heb iemand nodig
34:19
who can put me on a quick catch-up course on how to do something like that,
593
2059000
5000
die me op een snelle manier kan bijscholen op dat gebied.
34:24
and lead me through the maze of how one does something like this.
594
2064000
4000
Iemand om me wegwijs te maken in die doolhof.
34:28
That would be fantastic. So those are my three wishes.
595
2068000
3000
Dat zou fantastisch zijn. Dat zijn dus mijn 3 wensen.
34:31
(Applause)
596
2071000
1000
(Applaus)
Over deze website

Deze site laat u kennismaken met YouTube-video's die nuttig zijn om Engels te leren. U ziet Engelse lessen gegeven door topdocenten uit de hele wereld. Dubbelklik op de Engelse ondertitels op elke videopagina om de video af te spelen. De ondertitels scrollen synchroon met het afspelen van de video. Heeft u opmerkingen of verzoeken, neem dan contact met ons op via dit contactformulier.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7