Edward Burtynsky: Manufactured landscapes

Tłumaczenie: Michal Lasota Korekta: Grzegorz Borek

Walk around for four months with three wishes,

Wystarczy pomyśleć przez cztery miesiące o trzech życzeniach,

and all the ideas will start to percolate up.

a rozmaite pomysły zaczną się klarować.

I think everybody should do it -- think that you've got three wishes.

Każdy powinien spróbować -- pomyśleć nad trzema życzeniami.

And what would you do? It's actually a great exercise

Co byście zrobili? To świetne ćwiczenie

to really drill down to the things that you feel are important,

zagłębić się w to, co uznajemy za ważne

and really reflect on the world around us.

i rozmyślać o otaczającym nas świecie.

And thinking that, can an individual actually do something,

Tak myśląc, czy jednostka może coś zdziałać

or come up with something,

albo wymyślić coś,

that may actually get some traction out there and make a difference?

co może się sprawdzić w świecie i się do czegoś przydać?

Inspired by nature -- that's the theme here.

Inspiracje z natury -- oto motyw przewodni.

And I think, quite frankly, that's where I started.

Szczerze mówiąc, to od tego właśnie zaczynałem.

I became very interested in the landscape as a Canadian.

Jako Kanadyjczyk bardzo zainteresowałem się krajobrazem.

We have this Great North. And there was a pretty small population,

Mamy wielką północ, bardzo słabo zaludnioną.

and my father was an avid outdoorsman.

Mój ojciec uwielbiał przyrodę,

So I really had a chance to experience that.

więc i ja miałem okazję obcować z naturą.

And I could never really understand exactly what it was, or how it was informing me.

Nigdy w pełni nie rozumiałem, jak to się działo, skąd czerpałem wiedzę,

But what I think it was telling me

ale sądzę, że natura dawała mi znać,

is that we are this transient thing that's happening,

że jesteśmy jedynie przemijającym bytem

and that the nature that you see out there -- the untouched shorelines,

i że natura, którą widzimy w świecie -- nietknięte linie brzegowe,

the untouched forest that I was able to see --

nienaruszone lasy, które mogłem zobaczyć --

really bring in a sense of that geological time,

dają odczuć upływ geologicznego czasu,

that this has gone on for a long time,

że to wszystko istnieje od bardzo dawna,

and we're experiencing it in a different way.

a my doświadczamy tego na swój sposób.

And that, to me, was a reference point that I think I needed to have

I sądzę, że dla mnie był to punkt odniesienia potrzebny

to be able to make the work that I did.

do wykonania mojej pracy.

And I did go out, and I did this picture of grasses coming through in the spring,

Wyszedłem kiedyś i zrobiłem to zdjęcie wiosennych traw wschodzących

along a roadside.

przy drodze.

This rebirth of grass. And then I went out for years

Odrodzenie trawy. A potem przez kolejne lata

trying to photograph the pristine landscape.

próbowałem uchwycić dziewicze krajobrazy.

But as a fine-art photographer I somehow felt

Zajmując się fotografią artystyczną

that it wouldn't catch on out there,

czułem jednak, że to nie zadziała,

that there would be a problem with trying to make this as a fine-art career.

że w ten sposób nie rozwinę swojej kariery artystycznej.

And I kept being sucked into this genre of the calendar picture,

Marnowałem czas na fotografię kalendarzową

or something of that nature, and I couldn't get away from it.

i tym podobne, od czego nie mogłem uciec.

So I started to think of, how can I rethink the landscape?

Zacząłem się zastanawiać, jak inaczej ująć krajobraz.

I decided to rethink the landscape

Postanowiłem spojrzeć na niego

as the landscape that we've transformed.

jako na krajobraz, który został przetworzony przez nas.

I had a bit of an epiphany being lost in Pennsylvania,

Miałem objawienie, gdy

and I took a left turn trying to get back to the highway.

szukając drogi w Pensylwanii skręciłem w lewo próbując wrócić na autostradę

And I ended up in a town called Frackville.

i trafiłem do miasteczka o nazwie Frackville.

I got out of the car, and I stood up,

Stanąłem obok samochodu

and it was a coal-mining town. I did a 360 turnaround,

i ujrzałem kopalniane miasto. Spojrzałem naokoło

and that became one of the most surreal landscapes I've ever seen.

i zobaczyłem najbardziej surrealistyczny krajobraz w moim życiu.

Totally transformed by man.

Całkowicie przekształcony przez człowieka.

And that got me to go out and look at mines like this,

Zacząłem rozglądać się za innymi kopalniami tego typu,

and go out and look at the largest industrial incursions

oglądałem największe przemysłowe ingerencje w krajobraz,

in the landscape that I could find.

jakie mogłem znaleźć.

And that became the baseline of what I was doing.

I to stało się podstawą moich działań

And it also became the theme that I felt that I could hold onto,

i motywem, na który mogłem przystać bez konieczności

and not have to re-invent myself --

ponownego wynajdywania własnej tożsamości.

that this theme was large enough to become a life's work,

Motywem tak ważnym, że stał się pracą mojego życia,

to become something that I could sink my teeth into

czymś, w co mogłem się zagłębić i zbadać,

and just research and find out where these industries are.

aby odnaleźć takie miejsca zdominowane przez przemysł.

And I think one of the things I also wanted to say in my thanks,

W moich podziękowaniach chciałem również wspomnieć o czymś,

which I kind of missed,

co dotychczas pominąłem.

was to thank all the corporations who helped me get in.

Chciałem podziękować korporacjom, które pomogły mi się dostać w te miejsca.

Because it took negotiation for almost every one of these photographs --

Prawie dla każdej fotografii potrzebne były negocjacje --

to get into that place to make those photographs,

by wejść na teren i robić zdjęcia.

and if it wasn't for those people letting me in

Gdyby nie ci ludzie, którzy mnie wpuścili,

at the heads of those corporations,

władze korporacji,

I would have never made this body of work.

to nigdy nie stworzyłbym tych prac.

So in that respect, to me, I'm not against the corporation.

W tym sensie więc nie jestem przeciw korporacjom.

I own a corporation. I work with them,

Sam jestem właścicielem jednej z nich, pracuję z nimi

and I feel that we all need them and they're important.

i myślę, że wszyscy ich potrzebujemy, że są ważne.

But I am also for sustainability.

Ale popieram też zrównoważony rozwój.

So there's this thing that is pulling me in both directions.

A więc z tego powodu jestem rozdarty.

And I'm not making an indictment towards what's happening here,

Nie osądzam przy tym tego, co się tu dzieje,

but it is a slow progression.

ale jest to powolna przemiana.

So I started thinking, well, we live in all these ages of man:

Zacząłem więc myśleć -- żyjemy w epokach ludzkości:

the Stone Age, and the Iron Age, and the Copper Age.

epoce kamienia łupanego, epoce żelaza, epoce brązu.

And these ages of man are still at work today.

Te epoki są nadal obecne w dzisiejszym świecie,

But we've become totally disconnected from them.

ale całkowicie się od nich odłączyliśmy.

There's something that we're not seeing there.

Jest coś czego nie zauważamy.

And it's a scary thing as well. Because when we start looking

Jest to dośc zatrważające. Gdy spojrzymy

at the collective appetite for our lifestyles,

na zbiorowy apetyt na nowoczesny styl życia

and what we're doing to that landscape --

i na to, co robimy z krajobrazem --

that, to me, is something that is a very sobering moment for me to contemplate.

to dochodzimy do bardzo trzeźwiących wniosków.

And through my photographs,

Poprzez moje fotografie

I'm hoping to be able to engage the audiences of my work,

staram się zachęcić publiczność do przemyśleń,

and to come up to it and not immediately be rejected by the image.

aby ludzi nie zniechęcało to, na co patrzą.

Not to say, "Oh my God, what is it?" but to be challenged by it --

By nie mówili: "O Boże, co to jest?", ale zechcieli pomyśleć.

to say, "Wow, this is beautiful," on one level,

Powiedzieć: "Z jednej strony

but on the other level, "This is scary. I shouldn't be enjoying it."

to jest piękne, ale z drugiej strony -- przerażające. To nie powinno mnie zachwycać"

Like a forbidden pleasure. And it's that forbidden pleasure

Jak zakazany owoc. I to właśnie ten rodzaj przyjemności

that I think is what resonates out there,

wywołuje reakcję u ludzi

and it gets people to look at these things,

i skłania ich do patrzenia na to,

and it gets people to enter it. And it also, in a way, defines kind of what I feel, too --

do wejścia w te miejsca. Określa to w pewien sposób i moje odczucia.

that I'm drawn to have a good life.

Pociąga mnie wizja dobrego życia.

I want a house, and I want a car.

Chcę mieć dom i samochód.

But there's this consequence out there.

Ale gdzieś tam jest tego konsekwencja.

And how do I begin to have that attraction, repulsion?

Czy stąd się bierze to przyciąganie - odpychanie?

It's even in my own conscience I'm having it,

Odczuwam to nawet w moim sumieniu

and here in my work, I'm trying to build that same toggle.

i w moich pracach staram się tworzyć tę samą huśtawkę nastroju.

These things that I photographed -- this tire pile here

Rzeczy, które fotografuję -- jak ten stos opon,

had 45 million tires in it. It was the largest one.

który składa się z 45 milionów sztuk -- ten był największy.

It was only about an hour-and-a-half away from me, and it caught fire

To jest półtorej godziny drogi ode mnie. Stos zapalił się

about four years ago. It's around Westley, California, around Modesto.

cztery lata temu. Obok Westley w Kalifornii, niedaleko Modesto.

And I decided to start looking at something that, to me, had --

I wtedy zacząłem dostrzegać coś, co moim zdaniem miało --

if the earlier work of looking at the landscape

o ile wcześniejsze prace zajmujace się krajobrazem

had a sense of lament to what we were doing to nature,

miały w sobie coś z lamentowania nad tym, co robimy naturze,

in the recycling work that you're seeing here

to w pracach o recyklingu, które tu pokazuję,

was starting to point to a direction. To me, it was our redemption.

zacząłem odnajdywać nowy kierunek. Jest nim nasze ocalenie.

That in the recycling work that I was doing,

W mojej pracy na temat recyklingu

I'm looking for a practice, a human activity that is sustainable.

szukam praktyki -- ludzkich działań, które są zrównoważone.

That if we keep putting things, through industrial and urban existence,

Jeśli będziemy oddawać rzeczy, po wykorzystaniu ich w miastach i przemyśle,

back into the system --

z powrotem do systemu --

if we keep doing that -- we can continue on.

gdy będziemy to dalej robić -- to damy radę przetrwać.

Of course, listening at the conference,

Oczywiście, z tej konferencji wiemy,

there's many, many things that are coming. Bio-mimicry,

o wielu rzeczach, które nadchodzą. Bionika

and there's many other things that are coming on stream --

i wiele innych nadchodzących innowacji,

nanotechnology that may also prevent us from having

jak nanotochnologia, które zapobiegną konieczności

to go into that landscape and tear it apart.

szkodliwej ingerencji w kolejne krajobrazy.

And we all look forward to those things.

Patrzymy z nadzieją na ich nadejście.

But in the meantime, these things are scaling up.

Tymczasem te zjawiska się nasilają.

These things are continuing to happen.

Cały czas postępują.

What you're looking at here -- I went to Bangladesh,

Widzicie teraz Bangladesz -

so I started to move away from North America;

zacząłem oddalać się od Ameryki Północnej.

I started to look at our world globally.

Zacząłem patrzeć na świat globalnie.

These images of Bangladesh

Te zdjęcia z Bangladeszu

came out of a radio program I was listening to.

powstały po tym, jak usłyszałem w radio

They were talking about Exxon Valdez,

rozmowę na temat Exxon Valdez.

and that there was going to be a glut of oil tankers

Zbliżał się wysyp nadmiarowych tankowców

because of the insurance industries.

wywołany przez przemysł ubezpieczeniowy.

And that those oil tankers needed to be decommissioned,

Tankowce musiały być wycofane z użytku,

and 2004 was going to be the pinnacle.

a rok 2004 miał być szczytowym momentem.

And I thought, "My God, wouldn't that be something?"

Pomyślałem wtedy: "To by było coś!"

To see the largest vessels of man being deconstructed by hand,

Zobaczyć największe statki rozbierane ręcznie

literally, in third-world countries.

w krajach trzeciego świata.

So originally I was going to go to India.

Na początku zamierzałem jechać do Indii.

And I was shut out of India because of a Greenpeace situation there,

Ale nie wpuszczono mnie z powodu problemu z Greenpeace w Indiach.

and then I was able to get into Bangladesh,

Wtedy udało mi się dostać do Bangladeszu.

and saw for the first time a third world, a view of it,

I po raz pierwszy zobaczyłem trzeci świat,

that I had never actually thought was possible.

i coś, o czym sądziłem, że jest niemożliwe.

130 million people living in an area the size of Wisconsin --

130 milionów ludzi żyjących na obszarze wielkości połowy Polski.

people everywhere -- the pollution was intense,

Wszędzie ludzie, wysokie zanieczyszczenie

and the working conditions were horrible.

i fatalne warunki pracy.

Here you're looking at some oil fields in California,

Patrzycie teraz na pola naftowe w Kalifornii,

some of the biggest oil fields. And again, I started to think that --

jedne z największych pól naftowych. Znów zacząłem myśleć -

there was another epiphany --

raz jeszcze doznałem olśnienia -

that the whole world I was living in was

że cały świat, w którym żyję, został stworzony

a result of having plentiful oil.

dzięki bogatym złożom ropy naftowej.

And that, to me, was again something that I started building on,

Na tym temacie oparłem kolejne prace

and I continued to build on.

i zajmowałem się tym w dalszym ciągu.

So this is a series I'm hoping to have ready

Jest to seria, którą mam nadzieję skończyć

in about two or three years,

za jakieś dwa do trzech lat.

under the heading of "The Oil Party."

Seria o tytule "The Oil Party".

Because I think everything that we're involved in --

Sądzę, że wszystko wokół nas -

our clothing, our cars, our roads, and everything -- are directly a result.

ubrania, samochody, drogi - wszystko jest efektem obfitości ropy.

I'm going to move to some pictures of China.

Przejdę teraz do zdjęć z Chin.

And for me China -- I started photographing it four years ago,

Chiny zacząłem fotografować 4 lata temu

and China truly is a question of sustainability in my mind,

i dla mnie to jest głównie kwestia zrównoważonego rozwóju.

not to mention that China, as well,

Chiny poza tym mają duży wpływ

has a great effect on the industries that I grew up around.

na gałęzi przemysłu wokół których dorastałem.

I came out of a blue-collar town,

Wywodzę się z miasta pracowników fizycznych -

a GM town, and my father worked at GM,

miasta General Motors - mój ojciec pracował dla GM.

so I was very familiar with that kind of industry

Ten rodzaj przemysłu był mi więc znany.

and that also informed my work. But you know,

Miało to wpływ również na moje prace, ale zobaczyć

to see China and the scale at which it's evolving, is quite something.

Chiny i skalę do jakiej to się rozrosło - to niesamowite.

So what you see here is the Three Gorges Dam,

Widzicie tutaj Zaporę Trzech Przełomów -

and this is the largest dam by 50 percent ever attempted by man.

o połowę większą od jakiejkolwiek wcześniej zbudowanej zapory.

Most of the engineers around the world left the project

Większość inżynierów z całego świata porzuciło ten projekt

because they said, "It's just too big."

uznając go za zbyt duży.

In fact, when it did actually fill with water a year and a half ago,

Gdy wypełniano wąwóz wodą półtora roku temu,

they were able to measure a wobble within the earth as it was spinning.

to udało im się zmierzyć zaburzenia w ruchu obrotowym ziemi.

It took fifteen days to fill it.

Napełnianie trwało 15 dni

So this created a reservoir 600 kilometers long,

i utworzono zbiornik długi na 600 kilometrów -

one of the largest reservoirs ever created.

jeden z największych kiedykolwiek zbudowanych.

And what was also one of the bigger projects around that

Jednym z większych projektów z tym związanych

was moving 13 full-size cities up out of the reservoir,

było przeniesienie 13 dużych miast poza obszar zbiornika

and flattening all the buildings so they could make way for the ships.

i zburzenie porzuconych budynków, żeby nie zagrażały statkom.

This is a "before and after." So that was before.

Tutaj widzimy 'przed' i 'po'. Najpierw było tak,

And this is like 10 weeks later, demolished by hand.

a 10 tygodni później już tak, po ręcznych wyburzeniach.

I think 11 of the buildings they used dynamite,

Chyba 11 budynków zburzono dynamitem,

everything else was by hand. That was 10 weeks later.

wszystkie inne rękoma - 10 tygodni później.

And this gives you an idea.

To daje obraz sytuacji.

And it was all the people who lived in those homes,

Ci wszyscy ludzie, dotychczas żyjący w tych domach

were the ones that were actually taking it apart

samodzielnie je rozbierali,

and working, and getting paid per brick to take their cities apart.

a za wyburzanie całych miast płacono im od każdej usuniętej cegły.

And these are some of the images from that.

Oto niektóre ze zdjęć tam zrobionych.

So I spent about three trips to the Three Gorges Dam,

Trzy razy pojawiałem się w rejonie Zapory Trzech Przełomów

looking at that massive transformation of a landscape.

i przyglądałem się olbrzymiej transformacji krajobrazu.

And it looks like a bombed-out landscape, but it isn't.

Wygląda to jak krajobraz po bombardowaniu - ale nim nie jest.

What it is, it's a landscape that is an intentional one.

Jest to zamierzona transformacja krajobrazu.

This is a need for power, and they're willing to go through this

Zapotrzebowanie na energię sprawia, że ludzie gotowi są

massive transformation, on this scale, to get that power.

przekształcić krajobraz na tak dużą skalę, by ją zdobyć.

And again, it's actually a relief for what's going on in China

Mimo wszystko, to co dzieje się w Chinach jest pozytywne,

because I think on the table right now,

bo sądzę, że w tej chwili jest w planach

there's 27 nuclear power stations to be built.

budowa 27 elektrowni atomowych.

There hasn't been one built in North America for 20 years

W USA przez ostatnich 20 lat nie zbudowano ani jednej

because of the "NIMBY" problem -- "Not In My BackYard."

z powodu problemu "NIMBY" - "tylko nie w moim ogródku".

But in China they're saying, "No, we're putting in 27 in the next 10 years."

Ale w Chinach mówią: "Nie, stawiamy 27 w ciągu najbliższych 10 lat".

And coal-burning furnaces are going in there

A elektrownie węglowe są tam zastępowane

for hydroelectric power literally weekly.

hydroelektrycznymi - dosłownie co tydzień.

So coal itself is probably one of the largest problems.

Węgiel jest więc jednym z największych problemów.

And one of the other things that happened in the Three Gorges --

Kolejną kwestią związaną z Trzema Przełomami

a lot of the agricultural land that you see there on the left was also lost;

jest utrata wielu terenów uprawnych, co widać po lewej.

some of the most fertile agricultural land was lost in that.

Niektóre z nich były bardzo żyzne.

And 1.2 to 2 million people were relocated,

W pewnym momencie 2 miliony ludzi zostało przesiedlonych -

depending on whose statistics you're looking at.

w zależności od statystyk, które weźmiemy.

And this is what they were building.

A oto co zostało wybudowane.

This is Wushan, one of the largest cities that was relocated.

Wushan - jedno z największych przeniesionych miast.

This is the town hall for the city.

Oto kwatera główna - ratusz miejski.

And again, the rebuilding of the city -- to me, it was sad to see

I znów, mnie było żal patrzeć na taką przebudowę miasta, na to

that they didn't really grab a lot of, I guess,

jak niewiele sobie przyswoili

what we know here, in terms of urban planning.

z naszej wiedzy o planowaniu przestrzeni miejskiej.

There were no parks; there were no green spaces.

Nie ma parków ani obszarów zielonych.

Very high-density living on the side of a hill.

Bardzo duża gęstość zaludnienia na zboczu wzgórza.

And here they had a chance to rebuild cities from the bottom up,

Mieli tu szansę odbudować miasto od podstaw,

but somehow were not connecting with them.

ale z jakiegoś powodu nasza wiedza do nich nie dotarła.

Here is a sign that, translated, says, "Obey the birth control law.

Tu jest napisane: "Przestrzegaj prawa o kontroli urodzeń.

Build our science, civilized and advanced idea of marriage and giving birth."

Twórz naszą naukę. Cywilizowana i zaawansowana idea małżeństwa i rodzicielstwa."

So here, if you look at this poster,

Gdy spojrzymy na ten plakat,

it has all the trappings of Western culture.

to widzimy wszystkie przywileje kultury zachodu.

You're seeing the tuxedos, the bouquets.

Widzimy te marynarki, te bukiety.

But what's really, to me, frightening about the picture

Ale dla mnie najbardziej przerażająca w tym bilbordzie

and about this billboard is the refinery in the background.

jest rafineria znajdująca się w tle.

So it's like marrying up all the things that we have

Jest to więc małżeństwo znanych nam rzeczy

and it's an adaptation of our way of life, full stop.

i adaptacja naszego stylu życia, kropka.

And again, when you start seeing that kind of embrace,

Gdy obserwujesz tego typu przejęcie kultury zachodu

and you start looking at them leading their rural lifestyle

i mieszkańców widących wiejski styl życia

with a very, very small footprint and moving into an urban lifestyle

z bardzo małym śladem ekologicznym, którzy nagle przechodzą do miast,

with a much higher footprint, it starts to become very sobering.

gdzie wymagania ekologiczne są dużo wyższe - to bardzo otrzeźwia.

This is a shot in one of the biggest squares in Guangdong --

To ujęcie z jednego z największych placów w Guangdong -

and this is where a lot of migrant workers are coming in from the country.

tutaj przyjeżdża ze wsi wielu szukających pracy.

And there's about 130 million people in migration

Około 130 milionów ludzi ciągle migruje

trying to get into urban centers at all times,

próbując dostać się do miejskich centrów.

and in the next 10 to 15 years, are expecting

W ciągu kolejnych 10 do 15 lat spodziewane są

another 400 to 500 million people to migrate

migracje następnych 400-500 milionów ludzi

into the urban centers like Shanghai and the manufacturing centers.

do ośrodków miejskich takich jak Szanghaj i centra produkcyjne.

The manufacturers are --

Producenci to -

the domestics are usually -- you can tell a domestic factory by the fact

lokalnych producentów łatwo rozróżnić

that they all use the same color uniforms.

po takim samym ubiorze pracowników.

So this is a pink uniform at this factory. It's a shoe factory.

Tak jak w różowy w tej fabryce butów.

And they have dorms for the workers.

Mają też hotele pracownicze.

So they bring them in from the country and put them up in the dorms.

Przywożą pracownikół ze wsi i umieszczają ich w tych hotelach pracowniczych.

This is one of the biggest shoe factories, the Yuyuan shoe factory

To jedna z największych fabryk obuwia - farbyka w Yuyuan

near Shenzhen. It has 90,000 employees making shoes.

niedaleko Shenzhen - zatrudnia 90 000 robotników.

This is a shift change, one of three.

To moment końca zmiany - jednej z trzech na dobę.

There's two factories of this scale in the same town.

W mieście są dwie fabryki tej wielkości.

This is one with 45,000, so every lunch,

W tej jest 45 000 pracowników -

there's about 12,000 coming through for lunch.

około 12 000 osób przychodzi więc na lunch.

They sit down; they have about 20 minutes.

Siadają na 20 minutową przerwę.

The next round comes in. It's an incredible workforce

Przychodzi następna zmiana - tam powstaje

that's building there. Shanghai --

wielka kumulacja siły roboczej. Szanghaj -

I'm looking at the urban renewal in Shanghai,

obserwuję miejską renowację w Szanghaju -

and this is a whole area that will be flattened

cały ten obszar będzie wyrównany

and turned into skyscrapers in the next five years.

i zamieniony w drapacze chmur w ciągu nadchodzących 5 lat.

What's also happening in Shanghai is --

Więcej rzeczy dzieje się w Szanghaju -

China is changing because this wouldn't have happened

Chiny się zmieniają - to nie byłoby możliwe

five years ago, for instance. This is a holdout.

5 lat temu. To jest opór.

They're called dengzahoos -- they're like pin tacks to the ground.

Nazywa się ich "Dengzahoos" - są jak przybici do podłogi.

They won't move. They're not negotiating.

Nie ruszą się, nie negocjują.

They're not getting enough, so they're not going to move.

Póki nie dostaną tyle, ile chcą, nie zamierzają ustąpić.

And so they're holding off until they get a deal with them.

Wyczekują, aż dostaną ofertę, która ich usatysfakcjonuje.

And they've been actually quite successful in getting better deals

I jak do tej pory osiągali spore sukcesy w negocjacjach,

because most of them are getting a raw deal.

ponieważ większość z nich dostaje niesprawiedliwe oferty.

They're being put out about two hours --

Z niektórymi załatwia się sprawę w 2 godziny -

the communities that have been around for literally hundreds of years,

społeczności, które żyły tam przez setki

or maybe even thousands of years,

lub nawet tysiące lat

are being broken up and spread across in the suburban areas

są rozbijane i przesiedlane w obszary podmiejskie

outside of Shanghai. But these are a whole series of guys

poza Szanghajem. Ale są tu grupy ludzi

holding out in this reconstruction of Shanghai.

stawiających opór rekonstrukcji Szanghaju.

Probably the largest urban-renewal project, I think,

Prawdopodobnie największy na świecie projekt

ever attempted on the planet.

rewitalizacji obszaru miejskiego.

And then the embrace of the things that they're replacing it with --

I kwestia wyboru rzeczy, które budują w ramach rewitalizacji -

again, one of my wishes, and I never ended up going there,

jednym z moich życzeń, jeszcze niezrealizowanych,

was to somehow tell them that there were better ways to build a house.

było powiedzieć im, że są lepsze sposoby na budowę domu.

The kinds of collisions of styles and things were quite something,

Te zderzenia różnych styli są dość ciekawe -

and these are called the villas.

te tutaj zwane są willami.

And also, like right now, they're just moving.

Cały czas się przemieszczają -

The scaffolding is still on, and this is an e-waste area,

rusztowanie jeszcze świeże - to jest obszar e-odpadów.

and if you looked in the foreground on the big print,

Jeśli spojrzeć na pierwszy plan

you'd see that the industry -- their industry -- they're all recycling.

zobaczymy, że zajmują się przetwarzaniem odpadów.

So the industry's already growing

Ten przemysł rośnie więc

around these new developments.

wokół tych nowych terenów mieszkalnych.

This is a five-level bridge in Shanghai.

Oto pięciopoziomowy wiadukt w Szanghaju.

Shanghai was a very intriguing city -- it's exploding on a level

Szanghaj to intrygujące miasto - rozprzestrzeniające się w stopniu,

that I don't think any city has experienced.

jakiego chyba nie doznało żadne inne.

In fact, even Shenzhen, the economic zone --

Nawet Shenzhen - przemysłowa lub ekonomiczna strefa -

one of the first ones -- 15 years ago was about 100,000 people,

jedna z pierwszych - 15 lat temu liczyła 100 000 ludzi,

and today it boasts about 10 to 11 million.

a dziś może się pochwalić 10-11 milionami.

So that gives you an idea of the kinds of migrations and the speed with which --

Daje to obraz wielkości tej migracji i jej tempa.

this is just the taxis being built by Volkswagen.

To są taksówki produkowane przez Volkswagena.

There's 9,000 of them here,

Tutaj jest ich 9 000

and they're being built for most of the big cities,

i są robione dla większości dużych miast:

Beijing and Shanghai, Shenzhen.

Pekinu, Szanghaju, Shenzhen.

And this isn't even the domestic car market; this is the taxi market.

To nawet nie jest lokalny rynek samochodowy - tylko rynek taksówek.

And what we would see here as a suburban development --

To, co tu widzimy, wygląda jak budownictwo podmiejskie,

a similar thing, but they're all high-rises.

ale to są wszystko wieżowce,

So they'll put 20 or 40 up at a time,

stawiane po 20, 40 za jednym razem.

and they just go up in the same way

Stawiane tak samo,

as a single-family dwelling would go up here in an area.

jak u nas buduje się domy jednorodzinne.

And the density is quite incredible.

Gęstość zaludnienia jest niewiarygodna.

And one of the things in this picture that I wanted to point out

Chciałem tu zwrócić uwagę na jedną rzecz:

is that when I saw these kinds of buildings,

gdy oglądałem te budynki,

I was shocked to see

to zszokował mnie fakt,

that they're not using a central air-conditioning system;

że nie mają one centralnego systemu klimatyzacji.

every window has an air conditioner in it.

W każdym oknie jest osobny klimatyzator.

And I'm sure there are people here who probably

Z pewnością wielu z was lepiej ode mnie zna się

know better than I do about efficiencies,

na wydajności takich systemów,

but I can't imagine that every apartment having its own air conditioner

ale nie wyobrażam sobie, że klimatyzowanie każdego mieszkania osobno

is a very efficient way to cool a building on this scale.

jest wydajnym sposobem chłodzenia tak dużego budynku.

And when you start looking at that,

Patrzymy na to,

and then you start factoring up into a city the size of Shanghai,

a potem zaczynamy odnosić to do miasta wielkości Szanghaju,

it's literally a forest of skyscrapers.

które jest dosłownie lasem drapaczy chmur.

It's breathtaking, in terms of the speed at which this city is transforming.

Prędkość zmian w tym mieście zapiera dech.

And you can see in the foreground of this picture,

Na pierwszym planie tego zdjęcia widzimy

it's still one of the last areas that was being held up.

jeden z ostatnich obszarów jeszcze uchowanych.

Right now that's all cleared out -- this was done about eight months ago --

Teraz już wszystko jest wyczyszczone - zdjęcie jest sprzed 8 miesięcy,

and high-rises are now going up into that central spot.

a teraz wieżowce wypełniają już centrum tego obszaru.

So a skyscraper is built, literally, overnight in Shanghai.

Dosłownie z dnia na dzień powstaje w Szanghaju drapacz chmur.

Most recently I went in, and I started looking

Ostatnimi czasy zainteresowałem się

at some of the biggest industries in China.

niektórymi z największych gałęzi przemysłu w Chinach.

And this is Baosteel, right outside of Shanghai.

Na zdjęciu jest Baosteel, na obrzeżach Szanghaju.

This is the coal supply for the steel factory -- 18 square kilometers.

To dostawca węgla dla fabryki stali - 18 kilometrów kwadratowych.

It's an incredibly massive operation, I think 15,000 workers,

Olbrzymie przedsięwzięcie - 15 000 robotników,

five cupolas, and the sixth one's coming in here.

pięć pieców - a szósty jest w budowie.

So they're building very large blast furnaces

Budują olbrzymie piece hutnicze

to try to deal with the demand for steel in China.

by sprostać zapotrzebowaniu na stal w Chinach.

So this is three of the visible blast furnaces within that shot.

W tym ujęciu widzimy trzy piece hutnicze.

And again, looking at these images, there's this constant, like, haze that you're seeing.

Na zdjęciach widać wszechobecne zamglenie tam panujące.

This is going to show you, real time, an assembler. It's a circuit breaker.

Zobaczymy teraz w czasie rzeczywistym robotnika montującego bezpiecznik.

10 hours a day at this speed.

10 godzin na dzien, przy tej szybkości.

I think one of the issues

Myślę, że jedną z rzeczy

that we here are facing with China,

jakie budzą zainteresowanie w odniesieniu do Chin

is that they're using a lot of the latest production technology.

jest to, że używają oni dużo nowoczesnych technologii produkcyjnych.

In that one, there were 400 people that worked on the floor.

W tej fabryce 400 osób pracowało na tym piętrze.

And I asked the manager to point out five of your fastest producers,

Poprosiłem menadżera by wskazał pięciu najszybszych pracowników

and then I went and looked at each one of them for about 15 or 20 minutes,

i obserwowałem ich - każdego przez około 15-20 minut.

and picked this one woman.

Wybrałem tamtą kobietę.

And it was just lightning fast;

Jej tempo było piorunujące -

the way she was working was almost unbelievable.

sposób pracy niewiarygodny.

But that is the trick that they've got right now,

Tutaj widzimy na czym polega ich trik -

that they're winning with, is that they're using

dzięki czemu wygrywają z innymi - używają

all the latest technologies and extrusion machines,

nowoczesnych technologii i wyciskarek,

and bringing all the components into play,

wprowadzają wszystkie te elementy do gry,

but the assembly is where they're actually bringing in --

a przewagę uzyskują dzięki pracy manualnej -

the country workers are very willing to work. They want to work.

przyjezdni ze wsi palą się do pracy.

There's a massive backlog of people wanting their jobs.

Olbrzymia liczba ludzi czeka w kolejce na ich pracę.

That condition's going to be there for the next 10 to 15 years

Te uwarunkowania się nie zmienią przez kolejnych 10-15 lat,

if they realize what they want, which is, you know,

jeśli Chiny osiągną swój cel, czyli sprowadzą

400 to 500 million more people coming into the cities.

do miast kolejne 400 do 500 milionów ludzi.

In this particular case -- this is the assembly line that you saw;

Na tym slajdzie widzimy linię montażową z filmu -

this is a shot of it.

oto ujęcie z tej linii.

I had to use a very small aperture to get the depth of field.

Użyłem bardzo dużej przysłony, żeby uzyskać głębię ostrości.

I had to have them freeze for 10 seconds to get this shot.

Musieli stać nieruchomo przez 10 sekund, żeby zdjęcie się udało.

It took me five fake tries

Pięć prób poszło na marne,

because they were just going. To slow them down was literally impossible.

bo cały czas pracowali. Zatrzymanie ich pracy graniczyło z cudem.

They were just wound up doing these things all day long,

Byli nakręceni tą pracą przez cały dzień,

until the manager had to, with a stern voice, say,

aż w końcu menadżer surowym głosem zarządził:

"Okay, everybody freeze."

"Dobra, wszyscy nieruchomo!"

It wasn't too bad,

Nie wyszło źle,

but they're driven to produce these things at an incredible rate.

ale tempo ich pracy przy produkcji jest oszałamiające.

This is a textile mill doing synthetic silk, an oil byproduct.

Widzimy zakład włókienniczy produkujący sztuczny jedwab, produkt uboczny ropy.

And what you're seeing here is,

Na tym zdjęciu widać

again, one of the most state-of-the-art textile mills.

jedną z najnowocześniejszych maszyn tkackich.

There are 500 of these machines; they're worth about 200,000 dollars each.

Jest ich tam 500 - każda warta około 200 000 dolarów.

So you have about 12 people running this,

12 osób kontroluje pracę fabryki:

and they're just inspecting it -- and they're just walking the lines.

dokonują inspekcji, obchodzą kolejne linie.

The machines are all running,

Wszystkie maszyny cały czas pracują.

absolutely incredible to see what the scale of industries are.

To niesamowite zobaczyć przemysł na tą skalę.

And I started getting in further and further into the factories.

Zacząłem wnikać coraz głębiej do fabryk.

And that's a diptych. I do a lot of pairings

Tutaj mamy dyptyk - często paruję zdjęcia,

to try and get the sense of scale in these places.

by uzyskać wrażenie skali towarzyszącej tym miejscom.

This is a line where they get the threads

Na tej linii robią nici -

and they wind the threads together,

nawijają je razem

pre-going into the textile mills.

przed wprowadzeniem do krosien.

Here's something that's far more labor-intensive,

A to zajęcie dużo bardziej pracochłonne -

which is the making of shoes.

produkcja butów.

This floor has about 1,500 workers on this floor.

Na tym piętrze jest około 1500 pracowników.

The company itself had about 10,000 employees,

W firmie zatrudnionych jest około 10 000 ludzi,

and they're doing domestic shoes.

którzy robią buty na rynek lokalny.

It was very hard to get into the international companies

Bardzo cięzko dostać się do firm międzynarodowych -

because I had to get permission from companies like Nike and Adidas,

trzeba uzyskać zezwolenie od takich firm jak Nike czy Adidas,

and that's very hard to get.

a o to bardzo trudno.

And they don't want to let me in.

Oni mnie tam nie chcą.

But the domestic was much easier to do.

Dużo łatwiej było z lokalnymi producentami.

It just gives you a sense of, again -- and that's where,

Daje to pewien obraz - od tego właśnie zaczęło się

really, the whole migration of jobs started going over to China

całe przenoszenie miejsc pracy do Chin,

and making the shoes. Nike was one of the early ones.

od produkcji obuwia. Nike była jedną z pierwszych takich firm.

It was such a high labor component to it

W tej branży jest tak duży udział pracy fizycznej,

that it made a lot of sense to go after that labor market.

że skorzystanie z chińskiego rynku pracy było bardzo rozsądne.

This is a high-tech mobile phone: Bird mobile phone,

Oto nowoczesne telefony komórkowe - marki Bird -

one of the largest mobile makers in China.

jednego z największych producentów telefonów w Chinach.

I think mobile phone companies

Operatorzy telefonii komórkowej

are popping up, literally, on a weekly basis,

pojawiają się dosłownie co tydzień

and they have an explosive growth in mobile phones.

i odnotowują olbrzymi wzrost sprzedaży telefonów komórkowych.

This is a textile where they're doing shirts --

Firma tekstylna, w której robią koszule.

Youngor, the biggest shirt factory and clothing factory in China.

Youngor - największa firma odzieżowa w Chinach.

And this next shot here is one of the lunchrooms.

Następne ujęcie pokazuje jedną ze stołówek.

Everything is very efficient.

Wszystko bardzo wydajne.

While setting up this shot,

W czasie gdy przygotowywałem to ujęcie

people on average would spend eight to 10 minutes having a lunch.

ludzie spędzali średnio 8 do 10 minut na lunchu.

This was one of the biggest factories I've ever seen.

Jedna z największych fabryk, jakie widziałem.

They make coffeemakers here, the biggest coffeemaker

Tutaj produkują automaty do kawy, to największy producent

and the biggest iron makers --

tych automatów i żelazek.

they make 20 million of them in the world.

Na świecie wytwarzają 20 milionów sztuk.

There's 21,000 employees. This one factory -- and they had several of them --

Zatrudniają 21 000 pracowników. Ta fabryka, a mają kilka,

is half a kilometer long.

jest długa na pół kilometra.

These are just recently shot -- I just came back about a month ago,

Bardzo aktualne zdjęcia - wróciłem około miesiąca temu -

so you're the first ones to be seeing these,

jesteście pierwszymi osobami, które je widzą -

these new factory pictures I've taken.

te nowe zdjęcia fabryki.

So it's taken me almost a year to gain access into these places.

Prawie rok spędziłem próbując uzyskać dostęp do tych miejsc.

The other aspect of what's happening in China

Kolejnym problemem w Chinach jest

is that there's a real need for materials there.

duże zapotrzebowanie na surowce.

So a lot of the recycled materials that are collected here

Wiele zebranych u nas surowców z recyclingu

are being recycled and taken to China by ships.

zostaje przetworzonych i odesłanych do Chin.

That's cubed metal. This is armatures, electrical armatures,

Metalowe elementy zbite w sześciany, armatura -

where they're getting the copper and the high-end steel

oni odzyskują miedź i wysokiej jakości stal

from electrical motors out, and recycling them.

z silników elektrycznych, a potem je przetwarzają.

This is certainly connected to California and Silicon Valley.

To się wiąże z Kalifornią i Doliną Krzemową.

But this is what happens to most of the computers.

Ale tak się dzieje z większością komputerów.

Fifty percent of the world's computers end up in China to be recycled.

50% komputerów na świecie kończy w recyclingu w Chinach.

It's referred to as "e-waste" there.

Nazywa się to e-odpady.

And it is a bit of a problem. The way they recycle the boards

Stwarza to pewien problem. Do recyklingu układów scalonych

is that they actually use the coal briquettes,

używają podpałki z węgla -

which are used all through China, but they heat up the boards,

tak jest w całych Chinach - podgrzewają układy scalone

and with pairs of pliers they pull off all the components.

i pensetami wyciągają z nich komponenty.

They're trying to get all the valued metals out of those components.

Z tych komponentów próbują odzyskać cenne metale.

But the toxic smells -- when you come into a town

Odór toksyn czuć gdy zbliżamy się do miasta -

that's actually doing this kind of burning of the boards,

przy takim wypalaniu układów scalonych

you can smell it a good five or 10 kilometers before you get there.

zapach roznosi się na 5 do 10 kilometrów.

Here's another operation. It's all cottage industries,

Oto koleje zajęcie. Wszystko jest robione chałupniczo,

so it's not big places -- it's all in people's front porches,

bo nie ma dużych punktów przetwarzania. Ludzie pracują na gankach,

in their backyards, even in their homes they're burning boards,

na podwórkach, nawet w swoich domach - wypalają układy scalone.

if there's a concern for somebody coming by --

Boją się, że ktoś mogłby to zobaczyć -

because it is considered in China to be illegal, doing it,

w Chinach bowiem to zajęcie jest nielegalne,

but they can't stop the product from coming in.

ale nie da się powstrzymać napływu tych produktów.

This portrait -- I'm not usually known for portraits,

Ten portret - normalnie nie jestem z nich znany,

but I couldn't resist this one, where she's been through Mao,

ale nie mogłem się oprzeć - ta kobieta przeżyła Mao,

and she's been through the Great Leap Forward,

przeżyła Wielki Skok

and the Cultural Revolution, and now she's sitting on her porch

oraz Rewolucję Kulturalną, a teraz siedzi na ganku

with this e-waste beside her. It's quite something.

z tą stertą elektronicznych śmieci - to niesamowite.

This is a road where it's been shored up by computer boards

Ta droga została zbudowana na układach komputerowych,

in one of the biggest towns where they're recycling.

w jednym z największych recyclingujących miast.

So that's the photographs that I wanted to show you.

Więc to były fotografie, które chciałem Wam pokazać.

(Applause)

(Oklaski)

I want to dedicate my wishes to my two girls.

Moje życzenia chciałbym dedykować moim dwóm dziewczynkom.

They've been sitting on my shoulder the whole time while I've been thinking.

Siedziały ze mną cały czas, gdy myślałem nad życzeniami.

One's Megan, the one of the right, and Katja there.

Po prawiej Megan, ta druga to Katja.

And to me the whole notion --

Dla mnie cała ta idea -

the things I'm photographing are out of a great concern

rzeczy które fotografuję wywołują zadumę

about the scale of our progress and what we call progress.

nad tempem naszego rozwoju i tym, co nazywamy postępem.

And as much as there are great things around the corner --

Chociaż za rogiem czekają wielkie odkrycia -

and it's palpable in this room --

a w tej sali tym bardziej to czujemy -

of all of the things that are just about to break

te wszystkie tych rzeczy, które się pojawią,

that can solve so many problems,

które będą mogły rozwiązać tyle problemów -

I'm really hoping that those things will spread around the world

mam szczerą nadzieję, że rozejdą się one po świecie

and will start to have a positive effect.

i będą miały pozytywny efekt.

And it isn't something that isn't just affecting our world,

To nie jest problem, który nie dotyczy to naszego świata,

but it starts to go up -- because I think we can start correcting

on się zaczyna nasilać. Sądzę, że możemy zacząć zmniejszać

our footprint and bring it down -- but there's a growing footprint

nasz odcisk ekologiczny, ale w równocześnie w Azji

that's happening in Asia, and is growing at a rapid, rapid rate,

on wzrasta w bardzo szybkim tempie.

and so I don't think we can equalize it. So ultimately the strategy,

Nie sądzę, żebyśmy dali radę to zrównoważyć. Naszą strategią więc

I think, here is that we have to be very concerned about their evolution,

powinna być ogromna troska o ich sposób rozwoju.

because it is going to be connected to our evolution as well.

Bo ich rozwój będzie wpływał na nasz rozwój.

So part of my thinking, and part of my wishes,

Częścią mojego rozumowania - moich życzeń -

is sitting with these thoughts in mind,

jest pochylenie się nad tymi myślami

and thinking about,

i zastanowienie się:

"How is their life going to be when they want to have children,

"Jakie będzie ich życie, gdy będą chcieli mieć dzieci

or when they're ready to get married 20 years from now -- or whatever,

lub gdy bedą brać ślub za 20 lat

15 years from now?"

albo nawet za 15 lat?"

And to me that has been the core behind most of my thinking --

Dla mnie to jest rdzeniem wszystkich moich przemyśleń,

in my work, and also for this incredible chance to have some wishes.

całej mojej twórczości i tych moich trzech życzeń.

Wish one: world-changing. I want to use my images

Życzenie pierwsze: przemiana świata. Chcę użyć moich obrazów

to persuade millions of people to join in the global conversation on sustainability.

by przekonać miliony ludzi do uczestnictwa w globalnej dyskusji o zrównoważonym rozwoju.

And it is through communications today

Przy obecnych środkach przekazu

that I believe that that is not an unreal idea.

uważam, że ten pomysł nie jest nierealny.

Oh, and I went in search -- I wanted to put what I had in mind,

Szukałem przykłądu, na którym możnaby to pokazać,

hitch it onto something. I didn't want a wish just to start from nowhere.

żeby od czegoś zacząć. Nie chciałem, by pomysły wynikały z nikąd.

One of them I'm starting from almost nothing, but the other one,

Jedną z myśli zaczynam prawie od zera, ale inna -

I wanted to find out what's going on that's working right now.

chciałem dowiedzieć się co się obecnie robi na świecie - co już działa.

And Worldchanging.com is a fantastic blog, and that blog

Worldchanging.com jest fantastycznym blogiem,

is now being visited by close to half-a-million people a month.

co miesiąc odwiedzanym przez pół miliona ludzi.

And it just started about 14 months ago.

Rozpoczęło działalność ledwie 14 miesięcy temu.

And the beauty of what's going on there

Jego urok leży w tonie konwersacji -

is that the tone of the conversation is the tone that I like.

to jest ton, który jest mi bardzo bliski.

What they're doing there is that they're not --

Oni tam nie robią -

I think the environmental movement has failed

uważam, że ruch ekologiczny poległ

in that it's used the stick too much;

używając za dużo kija,

it's used the apocalyptic tone too much;

przesadzając z tonem apokaliptycznym.

it hasn't sold the positive aspects of

Nie sprzedali pozytywnych aspektów

being environmentally concerned and trying to pull us out.

troski o środowisko i starań o jego naprawę.

Whereas this conversation that is going on in this blog

Natomiast blog się zajmuje

is about positive movements,

pozytywnymi inicjatywami.

about how to change our world in a better way, quickly.

O tym, jak zmienić nasz świat na lepsze - i to szybko.

And it's looking at technology, and it's looking at new energy-saving devices,

Zajmują się technologią i nowymi energooszczędnymi urządzeniami,

and it's looking at how to rethink and how to re-strategize

szukają sposobów na stworzenie i przyjęcie nowych strategii

the movement towards sustainability.

dla ruchów na rzecz zrównoważonego rozwoju.

And so for me, one of the things that I thought

Więc pomyślałem, że mógłbym

would be to put some of my work in the service of promoting

swoimi pracami pomóc w promocji

the Worldchanging.com website.

portalu worldchanging.com.

Some of you might know, he's a TEDster -- Stephen Sagmeister and I

Niektórzy z Was go znają - TEDster, Stephan Sagmeister

are working on some layouts. And this is still in preliminary stages;

i ja pracujemy nad wyglądem portalu, ale to ciągle faza wstępna.

these aren't the finals. But these images, with Worldchanging.com,

To jeszcze nie ostateczny wygląd, ale dzięki worldchanging.com te obrazy

can be placed into any kind of media.

mogą być umieszczone w dowolnych mediach:

They could be posted through the Web;

opublikowane w internecie,

they could be used as a billboard or a bus shelter, or anything of that nature.

użyte na bilbordach albo wiatach przystankowych i tym podobnych.

So we're looking at this as trying to build out.

Staramy się to wszystko rozbudować.

And what we ended up discussing

A w naszych dyskusjach zauważyliśmy,

was that in most media you get mostly an image with a lot of text,

że w większości mediów dostaje się obraz i dużo tekstu,

and the text is blasted all over.

porozrzucanego po całej powierzchni.

What was unusual, according to Stephen,

Według Stephena ciekawe jest,

is less than five percent of ads are actually leading with image.

że poniżej 5% reklam skupia się na przekazie graficznym.

And so in this case,

W tym przypadku więc,

because it's about a lot of these images and what they represent,

ponieważ wiele z tych obrazów przedstawia sedno problemu

and the kinds of questions they bring up,

i prowokuje do zadawania pytań,

that we thought letting the images play out and bring someone to say,

chcieliśmy pozwolić obrazom odegrać główną rolę. Niech ludzie pytają:

"Well, what's Worldchanging.com, with these images, have to do?"

"Co ma wspólnego worldchanging.com z tymi zdjęciami?"

And hopefully inspire people to go to that website.

Mamy nadzieję, że to zainspiruje do odwiedzenia portalu.

So Worldchanging.com, and building that blog, and it is a blog,

Stworzyliśmy worldchanging.com jako blog,

and I'm hoping that it isn't -- I don't see it as the kind of blog

ale to nie jest taki blog, gdzie my się będziemy nawzajem

where we're all going to follow each other to death.

śledzić aż do znudzenia.

This one is one that will spoke out, and will go out,

Ten blog będzie mówił głośno i będzie szedł w świat,

and to start reaching. Because right now there's conversations

gdzie będzie wywierał wpływ. Właśnie teraz trwają tam rozmowy

in India, in China, in South America --

w Indiach, w Chinach i Ameryce Południowej -

there's entries coming from all around the world.

pojawiają się wpisy z całego świata.

I think there's a chance to have a dialogue, a conversation

Jest szansa stworzenia dialogu, rozmowy

about sustainability at Worldchanging.com.

na temat zrównoważonego rozwoju, na worldchanging.com

And anything that you can do to promote that would be fantastic.

Będę wdzięczny za każdą pomoc z waszej strony w promocji tego portalu.

Wish two is more of the bottom-up, ground-up one that I'm trying to work with.

Drugie życzenie, nad którym pracuję, jest bardziej oddolne:

And this one is: I wish to launch a groundbreaking competition

chcę stworzyć przełomowy konkurs, w którym dzieci będą

that motivates kids to invest ideas on, and invent ideas on, sustainability.

tworzyć i opracowywać pomysły dotyczące zrównoważonego rozwoju.

And one of the things that came out --

Jeden z rezultatów -

Allison, who actually nominated me, said something earlier on

Allison, która zresztą mnie nominowała, w czasie burzy mózgów

in a brainstorming. She said that recycling in Canada

powiedziała, że recycling w Kanadzie

had a fantastic entry into our psyche through kids between grade four and six.

przyjął się dzięki przemówieniu do psychiki dzieci pomiędzy 4 i 6 klasą.

And you think about it, you know,

Gdy się nad tym zastanowić,

grade four -- my wife and I, we say age seven is the age of reason,

4 klasa - z żoną sądzimy że 7 lat jest wiekiem rozsądku.

so they're into the age of reason. And they're pre-puberty.

Są więc w wieku rozsądku, ale przed dojrzewaniem, to jest właśnie czas,

So it's this great window where they actually are --

gdy możemy znacząco wpływać na dzieci.

you can influence them. You know what happens at puberty?

Co dzieje się w czasie dojrzewania?

You know, we know that from earlier presentations.

To wiemy z poprzednich prezentacji.

So my thinking here is that we try to motivate those kids

Sądzę więc, że możemy zachęcić dzieci, by przyswoiły sobie te pomysły.

to start driving home ideas. Let them understand what sustainability is,

Niech zrozumieją, na czym polega zrównoważony rozwój

and that they have a vested interest in it to happen.

i jak bardzo jest on w ich interesie.

And one of the ways I thought of doing it is to use my prize,

Jednym ze sposobów będzie wykorzystanie mojej nagrody.

so I would take 30,000 or 40,000 dollars of the winnings,

Zatrzymam dla siebie 30-40 tysięcy dolarów z tej nagrody,

and the rest is going to be to manage this project,

a całą resztę przeznaczę na realizację tego projektu.

but to use that as prizes for kids to get into their hands.

Wykorzystam to na nagrody dla dzieci.

But the other thing that I thought would be fantastic

Inny pomysł, który uważam za świetny,

was to create these -- call them "prize targets."

to stworzenie takich nagród specjalnych.

And so one could be for the best sustainable idea

Jedna byłaby za najlepszy pomysł na zrównoważony rozwój

for an in-school project, the best one for a household project,

dla projektu wewnątrz-szkolnego. Inna za projekt w gospodarstwie domowym.

or it could be the best community project for sustainability.

Albo za najlepszy projekt w obrębie społeczności.

And I also thought there should be a nice prize

Pomyślałem również, że powinna być nagroda

for the best artwork for "In My World." And what would happen --

za dzieła artystyczne na temat: "W moim świecie".

it's a scalable thing. And if we can get people to put in things --

I to nabierze rozmiarów. Jeśli inni będą dodawać od siebie -

whether it's equipment, like a media lab,

sprzęt elektroniczny, pracownie multimedialne

or money to make the prize significant enough --

lub pieniądze by zwiększyć znaczenie nagrody -

and to open it up to all the schools that are public schools,

i otworzymy ten konkurs dla wszystkich szkół publicznych,

or schools that are with kids that age,

wszystkich z dziećmi w tym wieku,

and make it a wide-open competition for them

i zrobimy z tego rywalizację otwartą dla wszystkich,

to go after those prizes and to submit them.

gdzie każdy będzie mógł zawalczyć o nagrody.

And the prize has to be a verifiable thing, so it's not about just ideas.

Nagrody muszą być przyznawane za weryfikowalne kryteria, nie same pomysły.

The art pieces are about the ideas and how they present them

Dzieła artystyczne są kwestią idei i ich wyrażania,

and do them, but the actual things have to be verifiable.

ale konkretne rzeczy muszą być weryfikowalne.

In that way, what's happening is that

W ten sposób jesteśmy w stanie

we're motivating a certain age group to start thinking.

zmotywować pewną grupę wiekową do myślenia.

And they're going to push that up, from the bottom -- up into,

I oni będą w stanie wprowadzać to w życie -

I believe, into the households. And parents will be reacting to it,

od podstaw, w swoich domach. A rodzice będą reagować

and trying to help them with the projects.

i próbować pomóc przy tych projektach.

And I think it starts to motivate the whole idea towards sustainability

I sądzę, że to pobudzi myślenie o zrównoważonym rozwoju

in a very positive way,

w bardzo pozytywny sposób

and starts to teach them. They know about recycling now,

i zacznie ich uczyć. Już teraz wiedzą o recyclingu,

but they don't really, I think, get sustainability in all the things,

ale jak sądzę nie rozumieją idei zrównoważonego rozwoju,

and the energy footprint, and how that matters.

śladu energetycznego i ich znaczenia.

And to teach them, to me, would be a fantastic wish,

Nauczenie ich tego, jest fantastycznym życzeniem

and it would be something that I would certainly put my shoulder into.

i z pewnością jest czymś, do czego się przyłożę.

And again, in "In My World," the competition --

Jeśli chodzi o konkurs "W moim świecie" -

we would use the artwork that comes in from that competition to promote it.

prace z niego byłyby wykorzystane do promocji.

And I like the words, "in my world,"

Lubię te słowa: "W moim świecie" -

because it gives possession of the world to the person who's doing it.

dają one poczucie posiadania świata temu, kto tworzy dzieło.

It is my world; it's not someone else's. I want to help it;

To mój świat, nie należy do nikogo innego, ja chcę mu pomóc.

I want to do something with it. So I think it has a great opportunity

Chcę coś z nim zrobić. Myślę więc, że jest to wielka szansa

to engage the imaginations -- and great ideas, I think, come from kids --

aby zaprząc ich wyobraźnię, a wielkie pomysły pochodzą właśnie od dzieci,

and engage their imagination into a project,

szansa by uruchomić ich wyobraźnię dla projektu

and do something for schools.

i by zrobić coś dla szkół.

I think all schools could use extra equipment, extra cash --

Myślę, że wszystkim szkołom przydałby się nowy sprzęt, pieniądze -

it's going to be an incentive for them to do that.

to będzie dla nich bodźcem.

And these are some of the ideas in terms of where

To były pewne pomysły dotyczące tego, jak moglibyśmy

we could possibly put in some promotion for "In My World."

promować konkurs "W moim świecie".

And wish three is: Imax film. So I was told I should do one for myself,

Życzenie trzecie to film Imax. Mówiono mi, że powinienem go zrobić.

and I've always wanted to actually get involved with doing something.

Zawsze chciałem wziąć w tym udział.

And the scale of my work, and the kinds of ideas I'm playing with --

Przy rozmiarze moich prac, ideach z jakimi eksperymentuję -

when I first saw an Imax film, I almost immediately thought,

gdy pierwszy raz widziałem film Imax natychmiast pomyślałem:

"There's a real resonance between what I'm trying to do

"Jest wyraźna zbieżność pomiędzy tym, co usiłuję zrobić

and the scale of what I try to do as a photographer."

i skalą moich poczynań fotograficznych."

And I think there's a real possibility

Myślę, że jest szansa na bardzo dosadny przekaz -

to reach new audiences if I had a chance.

by zdobyć nową widownię, jeśli będę miał szansę.

So I'm looking, really, for a mentor, because I just had my birthday.

Szukam więc nauczyciela - dopiero co skończyłem 50 lat,

I'm 50, and I don't have time to go back to school right now --

więc nie mam czasu by znów iść do szkoły.

I'm too busy. So I need somebody

Jestem zbyt zajęty, potrzebuję kogoś,

who can put me on a quick catch-up course on how to do something like that,

kto pokaże mi w jaki sposób stworzyć coś takiego

and lead me through the maze of how one does something like this.

i przeprowadzi przez labirynt sztuczek w montażu.

That would be fantastic. So those are my three wishes.

Byłoby wspaniale. To moje trzy życzenia.

(Applause)

(Oklaski)