An urgent call to protect the world's "Third Pole" | Tshering Tobgay

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

On the 17th of October, 2009,

၂၀၀၉ ခု အောက်တိုဘာလ ၁၇ ရက်နေ့မှာ

President Mohamed Nasheed of the Maldives did something unusual.

မောလ်ဒိုက်ရဲ့ သမ္မတ Mohamed Nasheed ဟာ တစ်မူထူးခြားတာတစ်ခု လုပ်ခဲ့တယ်။

He held his cabinet meeting underwater.

ဝန်ကြီးအဖွဲ့အစည်းအဝေးကို ရေအောက်မှာ ကျင်းပခဲ့တယ်။

He literally took his ministers scuba diving, as it were,

ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာမှု မထိန်းချုပ်ရင် သူ့နိုင်ငံမြုပ်နိင်တာ ကမ္ဘာကို သတိပေးဖို့

to warn the world that his country could drown

သူ့ဝန်ကြီးတွေကို ရေငုပ် ကိရိယာဝတ်စုံနဲ့

unless we control global warming.

အဲ့ဒီအတိုင်း တကယ် ခေါ်သွားခဲ့တယ်။

Now I don't know whether he got his message across to the world or not,

ကမ္ဘာတစ်လွှားကို သူ့သတင်းစကား ပါးခဲ့လား၊ မပါးခဲ့ဘူးလာ မသိပေမဲ့

but he certainly caught mine.

ကျွန်တော့နိုင်ငံက အသေအချာ ရလိုက်တယ်။

I saw a political stunt.

နိုင်ငံရေး ထွင်လုံးတစ်ခု မြင်ခဲ့တယ်။

You see, I'm a politician,

ကျွန်တော်က နိုင်ငံရေးသမားဆိုတော့

and I notice these things.

ဒီအရာတွေကို သတိထားမိခဲ့တယ်။

And let's be honest,

ပြောကြစတမ်းဆို

the Maldives are distant from where I come from --

မောလ်ဒိုက်ဟာ ကျွန်တော် လာတဲ့နေရာနဲ့ ဝေးပါတယ်၊

my country is Bhutan --

ကျွန်တော့နိုင်ငံက ဘူတန်ပါ၊

so I didn't lose any sleep over their impending fate.

ဆိုတော့ သူတို့ရဲ့ဖြစ်အံ့အံ့ ကံကြမ္မာ အတွက် တစ်စက်မျှ အိပ်ရေးမပျက်ခဲ့ဘူး။

Barely two months later, I saw another political stunt.

နောက် နှစ်လသာသာရှိတဲ့အခါ နောက် နိုင်ငံရေး ထွင်လုံးတစ်ခုမြင်ခဲ့တယ်။

This time, the prime minister of Nepal,

ဒီတစ်ခါတော့ နီပေါ ဝန်ကြီးချုပ်ပါ။

he held his cabinet meeting on Mount Everest.

သူ့ဝန်ကြီး အစည်းအဝေးကို ဧဝရက်တောင်မှာ လုပ်ခဲ့တယ်။

He took all his ministers all the way up to the base camp of Everest

ဟိမဝန္တာ ရေခဲမြစ်တွေ ပျော်ကျနေတာ ကမ္ဘာကို သတိပေးဖို

to warn the world

သူ့ဝန်ကြီးအားလုံးကို

that the Himalayan glaciers were melting.

ဧဝရက် တောင်ခြေ စခန်းအထိ ခေါ်သွားတယ်။

Now did that worry me?

အခုတော့ ကျွန်တော့ကို စိတ်ပူစေလား။

You bet it did.

ကျိန်းသေတာပေါ့ဗျာ။

I live in the Himalayas.

ကျွန်တော်က ဟိမဝန္တာမှာ နေတာ။

But did I lose any sleep over his message?

ဒါပေမဲ့ သူ့သတင်းစကားက ကျွန်တော့ကို အိပ်ရေးပျက်စေလား။

No.

မပျက်ခဲ့ပါဘူး။

I wasn't ready to let a political stunt interfere with my beauty sleep.

နိုင်ငံရေးထွှင်လုံးက ကျွန်တော့ရဲ့လှတဲ့ အိပ်စက်မှုကိုစွက်ဖက်ဖို့ အသင့်မဖြစ်ခဲ့ဘူး။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Now fast-forward 10 years.

ကဲ ရှေ့ ၁၀ နှစ်ကို အမြန်သွားရအောင်။

In February this year,

ဒီနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီမှာ

I saw this report.

ဒီအစီရင်ခံစာကို တွေ့ခဲ့တယ်။

This here report basically concludes

ဒီအစီရင်ခံစာက

that one-third of the ice on the Hindu Kush Himalaya mountains

ဟိန္ဒူ ကပ်ရှ် ဟိမဝန္တာတောင်တွေပေါ်က ရေခဲ သုံးပုံတစ်ပုံဟာ ဒီရာစုအကုန်မှာ

could melt by the end of the century.

ပျော်ကျနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်ထားတယ်။

But that's only if,

ဒါပေမဲ့ ဒါက

if we are able to contain global warming

စက်မှုခေတ်မတိုင်မီ အဆင့်တွေကိုလွန်တဲ့

to 1.5 degrees centigrade over preindustrial levels.

၁.၅ စင်တီဂရိတ်ထိ ကမ္ဘာ့ပူနွေးမှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်မှပါ။

Otherwise, if we can't,

ဒါမှမဟုတ် မထိန်းချုပ်နိုင်ရင်တော့

the glaciers would melt much faster.

ရေခဲမြစ်တွေဟာ ပိုမြန်မြန် ပျော်ကျလိမ့်မယ်။

1.5 degrees Celsius. "No way," I thought.

၁.၅ ဒီဂရီ ဆဲလ်ဆီရပ်။ "မဖြစ်နိုင်လိုက်တာ" လို့ ကျွန်တော်တွေးမိတယ်။

Even the Paris Agreement's ambitious targets

ပါရီ သဘောတူညီချက်ရဲ့ အလှမ်းကျယ်လွန်းတဲ့ သတ်မှတ်ချက်တွေတောင်

aimed to limit global warming to two degrees centigrade.

ကမ္ဘာ့ပူနွေးမှုကို နှစ်ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်ထိ ကန့်သတ်ဖို့ ရည်ရွယ်ခဲ့တာလေ၊

1.5 degrees centigrade is what they call the best-case scenario.

၁.၅ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်က သူတိုခေါ်တဲ့ အကောင်းဆုံး စိတ်မှန်းဖြစ်နိုင်ခြေပါ။

"Now this can't be true," I thought.

"အခုတော့ မမှန်နိုင်ဘူး"လို့ တွေးမိတယ်။

The Hindu Kush Himalaya region

ဟိန္ဒူ ကပ်ရှပ် ဟိမဝန္တာဒေသဟာ

is the world's third-largest repository of ice,

မြောက်နဲ့ တောင်ဝင်ရိုးစွန်းတွေပြီးရင်

after the North and South Poles.

ကမ္ဘာ့ တတိအကြီးဆုံး ရေးခဲသိုက်ပါ။

That's why we are also called the "Third Pole."

ဒါကြောင့် "တတိယ ဝင်ရိုးစွန်း" လို့လည်း ခေါ်ကြတာပါ။

There's a lot of ice in the region.

ဒီဒေသမှာ ရေခဲအများ ကြီးရှိပါတယ်။

And yes, the glaciers, they are melting.

ဟုတ်ပါတယ်၊ ရေခဲမြစ်တွေဟာ ပျော်ကျနေပါတယ်။

We know that.

ကျွန်တော်တို့ သိတယ်။

I have been to those in my country.

ကျွန်တော့နိုင်ငံက ဒါတွေဆီ ရောက်ဖူးတယ်။

I've seen them, and yes, they are melting.

ဒါတွေကို မြင်ဖူးတယ်၊ ဟုတ်တယ်၊ ပျော်ကျနေတာပါ။

They are vulnerable.

ခုခံနိုင်စွမ်းမဲ့နေတာပါ။

"But they can't be that vulnerable," I remember thinking.

"ဒါပေမဲ့ ဒီလောက် ခံနိုင်စွမ်းမမဲ့နိုင်ဘူး" လို့တွေးတာ သတိရတယ်။

But what if they are?

ဒါပေမဲ့ ဖြစ်နေရင်ရော။

What if our glaciers melt much more quickly than I anticipate?

ရေခဲမြစ်တွေဟာ မျော်လင့်တာထက် ပိုမြန်မြန် ပျော်ကျခဲ့မယ်ဆိုရင်ရော။

What if our glaciers are much more vulnerable than previously thought?

ရေခဲမြစ်တွေဟာ တွက်ထင်ခဲ့တာထက် အများကြီး ပျော်လွယ်မယ်ဆိုရင်ရော။

And what if, as a result, the glacial lakes --

အကျိုးဆက်အနေနဲ့ ရေခဲကန်တွေ

now these are lakes that form when glaciers melt --

အခု ဒါတွေက ရေခဲမြစ်တွေ ပျော်ကျလို့ ဖြစ်လာတဲ့ ကန်တွေရှိတယ်၊

what if those lakes burst under the weight of additional water?

ဒီကန်တွေဟာ အပိုဆောင်းလာတဲ့ ရေရဲ့ အလေးချိန်အောက်မှာ ကျိုးပျက်ကုန်ရင်ရော။

And what if those floods cascade into other glacial lakes,

ဒီရေလျှံတာတွေက အခြား ရေခဲကန်တွေထဲကို ဖြာဆင်းသွားက

creating even bigger outbursts?

ပိုကြီးမားတဲ့ ကျိုးပျက်မှုတွေ ဖန်တီးရင်ရော။

That would create unprecedented flash floods in my country.

ဒါက ကျွန်တော့နိုင်ငံမှာ မကြုံစဖူး ရုတ်တရက် ရေကြီးမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်စေလိမ့်မယ်။

That would wreck my country.

ဒါကကျွန်တော့နိုင်ငံကို ဖျက်ဆီးပစ်လိမ့်မယ်။

That would wreak havoc in my country.

ဒါက နိုင်ငံကို ထိခိုက်ကာ ကသောင်းကနင်းဖြစ်စေလိမ့်မယ်။

That would have the potential to literally destroy our land,

ဒါက ကျွန်တော်တို့ရဲ့မြေ၊ အသက်မွေးမှုနဲ့ ဘဝနေထိုင်မှုကို တကယ့်ကို

our livelihood, our way of life.

ဖျက်ဆီးဖို့ အလားအလာရှိလိမ့်မယ်။

So that report caught my attention

ဒါကြောင့် ဒီအစီရင်ခံစာက နိုင်ငံရေး ထွင်လုံးတွေ

in ways that political stunts couldn't.

မတတ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ ကျွန်တော့ကို အာရုံစိုက်မိစေတာပါ။

It was put together

ဒါက နီပေါမှာ အခြေပြုတဲ့

by the International Centre for Integrated Mountain Development, or ICIMOD,

ဘက်စုံပေါင်းစည်းထားတဲ့ တောင် ဖွံဖြိုးရေး နိုင်ငံတကာ ဗဟိုဌာန

which is based in Nepal.

(သို့) ICIMOD က စုထားတာပါ။

Scientists and experts have studied our glaciers for decades,

သိပ္ပံပညာရှင်တွေနဲ့ ကျွမ်းကျင်သူတွေဟာ ရေခဲမြစ်တွေကို လေ့လာတာ ဆယ်စုနှစ်ချီပါပြီ၊

and their report kept me awake at night, agonizing about the bad news

အစီရင်ခံစာက ညဆို အိပ်မရအောင်ဖြစ်စေပြီး သတင်းဆိုးတွေနဲ့ မချိတင်ကဲဖြစ်နေတယ်၊

and what it meant for my country

ဆိုလိုတာက ကျွန်တော့နိုင်ငံနဲ့

and my people.

လူမျိုးတွေအတွက်ပါ။

So after several sleepless nights,

ဒါနဲ့ အိပ်ရေးပျက်တဲ့ ညများစွာနောက်မှာ

I went to Nepal to visit ICIMOD.

ICIMOD ကို လည်ပတ်ဖို့ နီပေါကိုသွားခဲ့တယ်။

I found a team of highly competent and dedicated scientists there,

အဲဒီမှာ အလွန် ကျွမ်းကျင်ကာ နှစ်မြှပ်ထားတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ဖွဲ့ကို တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

and here's what they told me.

ဒါက သူတို့ ပြောပြတာပါ။

Number one:

နံပါတ် တစ်။

the Hindu Kush Himalaya glaciers have been melting for some time now.

ဟိန္ဒူ ကပ်ရှပ် ဟိမဝန္တာ ရေခဲမြစ်တွေဟာ အခုဆို ပျော်ကျနေတာ အတော်ကြာပြီ။

Take that glacier, for instance.

ဥပမာ ဒီရေခဲမြစ်ကို ကြည့်ပါ။

It's on Mount Everest.

ဒါက ဧဝရက်တောင်ပေါ်မှာပါ။

As you can see, this once massive glacier has already lost much of its ice.

မြင်တဲ့အတိုင်း တစ်ခါက ဧရာမ ရေခဲမြစ်ဟာ ရေခဲအတော်များများကို ဆုံးရှုံးသွားပါပြီ။

Number two:

နံပါတ် နှစ်။

the glaciers are now melting much more quickly --

ရေခဲမြစ်တွဟာ အခု ပိုပြီးမြန်မြန်ကို ပျော်ကျနေတယ်။

so quickly, in fact, that at just 1.5 degrees centigrade of global warming,

အတော် မြန်မြန်ပါ၊ တကယ်က ဒါဟာ ကမ္ဘာ့ပူနွေးမှုရဲ့ ၁.၅ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်ပါ၊

one-third of the glaciers would melt.

ရေခဲမြစ် သုံးပုံတစ်ပုံ အရည်ပျော်လိမ့်မယ်။

At two degrees centigrade of global warming,

ကမ္ဘာ့ပူနွေးမှုရဲ့ ၂ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်မှာ ရေခဲမြစ်တွေရဲ့ထက်ဝက်

half the glaciers would disappear.

ပျောက်ကွယ်လိမ့်မယ်။

And if current trends were to continue,

လက်ရှိ အလားအလာတွေ ဆက်ဖြစ်နေမယ်ဆို

a full two-thirds of our glaciers would vanish.

ရေခဲမြစ် သုံးပုံနှစ်ပုံအပြည့် ပျောက်ကွယ်သွားလိမ့်မယ်။

Number three:

နံပါတ် သုံး။

global warming means that our mountains receive more rain and less snow ...

ကမ္ဘာ့ပူနွေးမှုဆိုတာက တောင်တွေဟာ မိုးပိုရပြီး နှင်းရတာ ပိုနည်းတာပါ၊

and, unlike snowfall, rain melts ice,

နှင်းကျတာနဲ့မတူပဲ မိုးက ရေခဲကို ပျော်ကျစေတာပါ၊

which just hurts the health of our glaciers.

ဒါက ရေခဲမြစ်တွေရဲ့ ကျန်းမာမှုကို ထိခိုက်စေပါတယ်။

Number four:

နံပါတ် လေး။

pollution in the region has increased the amount of black carbon

ဒေသတွင်းက ညစ်ညမ်းမှုက ရေခဲမြစ်တွေပေါ် ပို့ချတဲ့ ကာဗွန်နက်ပမာဏကို

that's deposited on our glaciers.

တိုးပွားစေခဲ့တယ်။

Black carbon is like soot.

ကာဗွန်နက်ဟာ ကျပ်ခိုးလိုဟာပါ။

Black carbon absorbs heat

ကဗွန်နက်က အပူကို စုပ်ယူပြီး

and just accelerates the melting of glaciers.

ရေခဲမြစ်တွေ ပျော်ကျခြင်းကို အရှိန်မြှင့်ပေးတာပါပဲ။

To summarize,

အနှစ်ချုပ်ရရင်

our glaciers are melting rapidly,

ရေခဲမြစ်တွေဟာ အလျှင်အမြန် ပျော်ကျနေပြီး

and global warming is making them melt much more quickly.

ကမ္ဘာ့ပူနွေးမှုက ၎င်းတို့ကို ပိုမြန်မြန် ပျော်ကျအောင်လုပ်နေပါတယ်။

But what does this mean?

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဘာကိုဆိုလိုတာလဲ

It means that the 240 million people

ဆိုလိုတာက ဟိန္ဒူ ကပ်ရှ် ဟိမဝန္တာဒေသ၊

who live in the Hindu Kush Himalaya region --

အာဖဂန်နစ္စတန်၊ ပါကစ္စတန်၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊

in Afghanistan, Pakistan, India, China, Nepal, Bangladesh, Myanmar

နီပေါ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် မြန်မာ မှာ နေထိုင်တဲ့ သန်း ၂၄၀ ရှိတဲ့ လူတွေနဲ့

and my own beloved country, Bhutan --

ကျွန်တော် ချစ်ရပါတဲ့နိုင်ငံ ဘူတန်

these people will be directly affected.

ဒီလူတွေကိ တိုက်ရိုက် ထိခိုက်မှာပါ။

When glaciers melt,

ရေခဲမြစ်တွေ ပျော်ကျတဲ့အခါ

when there's more rain and less snow,

မိုးပိုများပြီး နှင်းပိုနည်းတဲ့အခါ

there will be huge changes in the way water behaves.

ရေပြုမူပုံမှာ ဧရာမအပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်လိမ့်မယ်။

There will be more extremes:

လွန်ကဲမှုတွေ ပိုများလိမ့်မယ်၊

more intense rain, more flash floods, more landslides,

ပို ပြင်းတဲ့မိုး၊ပိုများတဲ့ ရုတ်တရက်ရေကြီးမှု၊ပိုများတဲ့မြေပြိုမှု

more glacial lake outburst floods.

ပိုများတဲ့ ရေခဲကန် ကျိုးပျက် ရေလျှံတာတွေပါ။

All this will cause unimaginable destruction

ဒါအားလုံးက ကမ္ဘာမြေမှာ အဆင်းရဲဆုံး လူတစ်ချို့ရှိပြီးသား

in a region that already has some of the poorest people on earth.

ဒေသတစ်ခုထဲမှာ စိတ်ကူး မရနိုင်တဲ့ ပျက်စီးမှု ဖြစ်စေမှာပါ။

But it's not just the people in the immediate region

ဒါပေမဲ ထိခိုက်ခံရမယ့် လူတွေက ဒီအနီးဆုံး ဒေသထဲက

who'll be affected.

လူတွေတင် မဟုတ်ပါဘူး။

People living downstream will also be hit hard.

ရေစုန်မှာ နေထိုင်နေတဲ့ လူတွေကိုပါ ထိခိုက်စေမှာပါ။

That's because 10 of their major rivers

အကြောင်းက ဟိန္ဒူ ကပ်ရှ် ဟိမဝန္တာတောင်တွေမှာ

originate in the Hindu Kush Himalaya mountains.

အစပြုတဲ့ အဓိက မြစ် ၁၀ စင်းကြောင့်ပါ။

These rivers provide critical water for agriculture

ဒီမြစ်တွေဟာ ရေစုန်မှာ နေထိုင်နေတဲ့ လူ ၁.၆ ဘီလီယံကျော်ကို

and drinking water

စိုက်ပျိုးရေးနဲ့

to more than 1.6 billion people living downstream.

သောက်သုံးရေအတွက် အရေးပါတဲ့ ရေကို ထောက်ပံ့ပေးတယ်။

That's one in five humans.

ဒါက လူသား ငါးဦးမှာ တစ်ဦးပါ။

That's why the Hindu Kush Himalaya mountains

ဒါကြောင့် ဟိန္ဒူ ကပ်ရှ် ဟိမဝန္တာ တောင်တွေကို

are also called the "water towers of Asia."

"အာရှရဲ့ ရေစင်တွေ"လို့ခေါ်တာပါ။

But when glaciers melt,

ဒါပေမဲ့ ရေခဲမြစ်တွေပျော်ကျရင်

when monsoons turn severe,

မုတ်သုန်လေက ပြင်းထန်သွားရင်

those rivers will obviously flood,

ဒီမြစ်တွေဟာ သိသိသာသာ ရေလျှံမှာဆိုတော့

so there will be deluges when water is not required

ရေကို မလိုအပ်တဲ့အခါ ဒလဟောကျတာတွေနဲ့

and droughts will be very common,

ရေကို အသည်းအသန် လိုအပ်တဲ့အခါ

when water is desperately required.

မိုးခေါင်ရေရှားမှုတွေ ဖြစ်လိမ့်မယ်။

In short, Asia's water tower will be broken,

အတိုချုပ်ရရင် အာရှ ရေစင်ဟာ ပြိုကျပြီး

and that will be disastrous for one-fifth of humanity.

လူသား ငါးပုံတစ်ပုံအတွက် ကပ်ဆိုက်စေလိမ့်မယ်။

Should the rest of the world care?

ကျန်ရှိတဲ့ ကမ္ဘာက ဂရုစိုက်သင့်လား။

Should you, for instance, care?

ဥပမာ ခင်ဗျားတို့ ဂရုစိုက်သင့်လား။

Remember, I didn't care when I heard that the Maldives

သတိရပါ၊ မော်လ်ဒိုက်ကျွန်းတွေ ရေအောက် ရောက်သွားနိုင်တယ်လို့ ကြားစဉ်က

could disappear underwater.

ကျွန်တော် ဂရုမစိုက်ခဲ့ဘူး။

And that is the crux of the problem, isn't it?

ဒါက ပြဿနာရဲ့ အခရာ မဟုတ်လား။

We don't care.

ကျွန်တော်တို့ ဂရုမစိုက်ကြဘူး။

We don't care until we are personally affected.

ကိုယ်တိုင် မထိခိုက်ခင်အထိ ကျွန်တော်တို့ ဂရုမစိုက်ကြဘူး။

I mean, we know. We know climate change is real.

ဆိုလိုတာက သိတယ်၊ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု တကယ်ဆိုတာ သိတယ်။

We know that we face drastic and dramatic change.

စိုးရိမ်၊အံ့သြဖွယ် အပြောင်းအလဲကို ရင်ဆိုင်ရတာ သိကြတယ်။

We know that it is coming fast.

ဒါက အမြန်လာနေတာ သိကြတယ်။

Yet most of us

ဒါပေမဲ့ အများစုက

act as if everything were normal.

အရာတိုင်းဟာ ပုံမှန်ဖြစ်သလို ပြုမူနေကြတယ်။

So we must care,

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ အားလုံး

all of us,

ဂရုစိုက်ရမှာပါ။

and if you can't care for those who are affected by the melting of glaciers,

ရေခဲမြစ်တွေ ပျော်ကျခြင်းကြောင့် ထိခိုက်ခံရသူတွေအတွက် ဂရုမစိုက်နိုင်ရင်

you should at least care for yourself.

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်တော့ ဂရုစိုက်သင့်တယ်လေ။

That's because the Hindu Kush Himalaya mountains --

အကြောင်းက ဟိန္ဒူ ကပ်ရှ် ဟိမဝန္တာတောင်တွေဟာ

the entire region is like the pulse of the planet.

ဒေသတစ်ခုလုံးဟာ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ သွေးခုန်နှုန်းလိုပါ။

If the region falls sick,

ဒီဒေသ ဖျားနာရင်

the entire planet will eventually suffer.

နောက်ဆုံး ကမ္ဘာဂြိုဟ်တစ်ခုလုံး ခံစားရမှာပါ။

And right now,

လောလောဆယ်မှာတော့

with our glaciers melting rapidly,

အမြန် ပျော်ကျနေတဲ့ ရေခဲမြစ်တွေနဲ့အတူ

the region is not just sick --

ဒီဒေသဟာ ချူချာရုံတင်မက

it is crying out for help.

အကူအညီ တောင်းခံနေတာပါ။

And how will it affect the rest of the world?

ဒါက ကျန်တဲ့ကမ္ဘာကို ဘယ်လို ထိခိုက်စေမှာလဲ။

One obvious scenario is the potential destabilization

ရှင်းနေတဲ့ အနာဂတ် ဖြစ်နိုင်ခြေ တစ်ခုက ကုဋေချီတဲ့

caused by tens of millions of climate refugees,

ရာသီဥတု ဒုက္ခသည်တွေကြောင့် ဖြစ်တဲ့ အလားအလာရှိတဲ့ မတည်ငြိမ်မှုပါ၊

who'll be forced to move because they have no or little water,

သူတို့ဟာ ရေ လုံးဝ(သို့)နည်းနည်းမျှ မရှိတာကြောင့် (သို့)

or because their livelihoods have been destroyed

ရေခဲမြစ်တွေ ပျော်ကျတာက အသက်မွေးမှုတွေကို ပျက်စီးတာကြောင့်

by the melting of glaciers.

အတင်း ရွေ့ပြောင်းခံရမယ့်သူတွေပါ။

Another scenario we can't take lightly

ကျွန်တော်တို့ ပေါ့ပေါ့လေး ယူဆလို့မရတဲ့ နောက်ထပ်ဖြစ်နိုင်ခြေက

is the potential of conflict over water

ရေကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်နိုင်ခြေနဲ့

and the political destabilization in a region that has three nuclear powers:

နူကလိယ စွမ်းအင် သုံးခုရှိတဲ့ ဒေသတစ်ခုထဲက နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုပါ။

China, India, Pakistan.

တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်ပါ။

I believe that the situation in our region is grave enough

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဒေသတွင်းက အခြေအနေဟာ အစိုးရအချင်းချင်း ဌာသစ်တစ်ခု ဖန်တီးမှုကို

to warrant the creation of a new intergovernmental agency.

ခိုင်လုံစေလောက်အောင် လုံလောက်တဲ့ စိုးရိမ်ဖွယ်ရာလို့ ယုံကြည်မိပါတယ်။

So as a native from that part of the world,

ဒီတော့ ကမ္ဘာ့ အဲဒီအပိုင်းမှ ဒေသခံတစ်ဦးအနေနဲ့

I want to propose here, today,

ဒီနေ့ ဒီမှာ အဆိုပြုချင်တာက

the establishment of the Third Pole Council,

Third Pole Council တည်ထောင်မှုပါ။

a high-level, intergovernmental organization

ကမ္ဘာ့ တတိယ အကြီးဆုံး ရေခဲသိုက် ကာကွယ်ရေးရဲ့

tasked with the singular responsibility

တစ်မူထူးတဲ့ တာဝန် ပေးအပ်ထားတဲ့

of protecting the world's third-largest repository of ice.

အဆင့်မြင့် အစိုးရအချင်းချင်းဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုပါ။

A Third Pole Council

Third Pole Council တစ်ခုမှာ

would consist of all eight countries located in the region

ဒေသတွင်းက ရှစ်နိုင်ငံစလုံး အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတွေအဖြစ်

as member countries,

တန်းတူ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ

as equal member countries,

အဖြစ် ပါဝင်မှာဖြစ်ပြီး

and could also include representative organizations

ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ဒေသတွင်းက

and other countries who have vested interests in the region

ကိုယ်ကျိုးမျှော်လင့်ချက်ရှိတဲ့ အခြား နိုင်ငံတွေလည်း မဲမပေးတဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေအဖြစ်

as non-voting members.

ပါဝင်နိုင်ပါတယ်။

But the big idea

ဒါပေမဲ့ ကြီးမားတဲ့ စိတ်ကူးက

is to get all stakeholders together to work together.

အတူတကွ အလုပ်လုပ်ဖို့ ပါဝင်သူတွေအားလုံး စုစည်းဖို့၊

To work together to monitor the health of the glaciers;

ရေခဲမြစ်တွေရဲ့ ကျန်းမာမှုကို စောင့်ကြည့် ရန် အတူတကွ အလုပ်လုပ်ဖို့၊

to work together to shape and implement policies to protect our glaciers,

ရေခဲဖြစ်တွေ ကာကွယ်ရန်အကောင်အထည်ဖော်မှုနဲ့ မူဝါဒတွေ ပုံဖော်ဖို့ အတူတကွ လုပ်ဆောင်ဖို့၊

and, by extension,

တစ်ဆင့်တက်ကာ

to protect the billions of people who depend on our glaciers.

ရေခဲမြစ်တွေကို တည်မှီနေတဲ့ ဘီလီယံချီတဲ့ လူတွေကို ကာကွယ်ဖို့ပါ။

We have to work together,

အတူတကွ အလုပ်လုပ်ဖို့လိုပါတယ်၊

because thinking globally, acting locally ...

အကြောင်းက တစ်ကမ္ဘာလုံး တွေးခြင်း၊ ဒေသအလိုက် လုပ်ဆောင်ခြင်းဟာ

does not work.

အလုပ်မဖြစ်တာကြောင့်ပါ။

We've tried that in Bhutan.

ဒါကို ဘူတန်မှာ စမ်းကြည့်ဖူးတယ်။

We've made immense sacrifices to act locally ...

ဒေသအလိုက် လုပ်ဆောင်ဖို့ ကြီးမားတဲ့ စွန့်လွှတ်မှုတွေ လုပ်ထားပြီး

and while individual localized efforts will continue to be important,

တစ်ဦးချင်း အကန့်အသတ်နဲ့ အားထုတ်မှုတွေက ဆက်လက် အရေးပါပေမဲ့

they cannot stand up to the onslaught of climate change.

ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုရဲ့ အပြင်းအထန် တိုက်ခိုက်မှုကို မခံနိုင်ကြပါဘူး။

To stand up to climate change, we must work together.

ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကို ခံနိုင်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ အတူတကွ လုပ်ရမှာပါ။

We must think globally and act regionally.

ကျွန်တော်တို့ဟာ တစ်ကမ္ဘာလုံး တွေးပြီး ဒေသအလိုက် လုပ်ဆောင်ရမျာပါ။

Our entire region must come together,

အတူတကွ လုပ်ဆောင်ဖို့၊ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကို

to work together,

အတူတကွ တိုက်ဖို့၊

to fight climate change together,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့အသံတွေကို အတူတူ ကြားရဖို့

to make our voices heard together.

ကျွန်တော်တို့ရဲ ဒေသတစ်ခုလုံး အတူတူ စုစည်းရမှာပါ။

And that includes India and China.

ဒါက အိန္ဒိယနဲ့ တရုတ်ပါဝင်ပါတယ်။

They must step up their game.

သူတို့ဟာ ဒီကစားပွဲကို အရှိန်မြှင့်ရမှာပါ။

They must take the ownership of the fight to protect our glaciers.

ရေခဲမြစ်တွေကို ကာကွယ်ဖို့ တိုက်ပွဲရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုကို ယူရမှာပါ။

And for that, these two countries, these two powerful giants,

ဒီအတွက် ဒီနှစ်နိုင်ငံ၊ ဒီသြဇာကြီးတဲ့ ဘီလူးကြီးတွေဟာ

must reduce their own greenhouse gases,

သူတို့ရဲ့ ဖန်လုံအိမ် ၊ ဓာတ်ငွေ့တွေကို လျှော့ချ

control their pollution, and lead the fight.

ညစ်ညမ်းမှုကို ထိန်းချုပ်ကာ တိုက်ပွဲကို ဦးဆောင်ရပါမယ်။

Lead the global fight against climate change.

ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကို ဆန့်ကျင်တဲ့ တစ်ကမ္ဘာလုံးတိုက်ပွဲကို ဦးဆောင်ပါ။

And all that with a renewed sense of urgency.

အားမာန်သစ်တဲ့ အရေးပေါ်အသိ တစ်ခုနဲ့ပါ။

Only then -- and that, too, only maybe --

ဒီအခါမှပဲ၊ ဒါပဲဖြစ်လောက်တာပါ၊

will our region

ရေခဲမြစ်တွေအပေါ် တည်မှီနေတဲ့

and other regions that depend on our glaciers

ကျွန်တော်တို့ဒေသနဲ့ အခြားဒေသတွေဟာ ကပ်ဆိုးကြီးတွေကို

have any chance to avoid major catastrophes.

ရှောင်ရှားဖို့ အခွင့်အလမ်းရမှာပါ။

Time is running out.

အချိန်က ကုန်နေတာပါ။

We must act together, now.

အခု အတူတူ လုပ်ဆောင်ရမှာပါ။

Otherwise, the next time Nepal's cabinet meets on Mount Everest,

ဒါမှမဟုတ်ရင် နောက်တစ်ခါ နိပေါရဲ့ ဝန်ကြီး အစည်းအဝေးကို ဧဝရက်တောင်ပေါ်မှာ ကျင်းပရင်၊

that spectacular backdrop ...

ဒီခမ်းနားတဲ့ နောက်ခံကားဟာ

may look quite different.

လုံးဝ ခြားနားသွားနိုင်ပါတယ်။

And if that happens,

ပြီးတော့ ဒါဖြစ်လာရင်

if our glaciers melt,

ရေခဲမြစ်တွေ ပျော်ကျရင်

rising sea levels could well drown the Maldives.

မြင့်လာတဲ့ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်တွေက မော်လ်ဒိုက်ကို မြှုပ်ပစ်နိုင်ပါတယ်။

And while they can hold their cabinet meetings underwater

ပြီးတော့ ကမ္ဘာကို အရေးပေါ် အကူအညီတောင်းခံချက်ပို့ဖို့

to send an SOS to the world,

ရေအောက်ဝန်ကြီးအဖွဲ့အစည်းအဝေးတွေ သူတို့ ကျင်းပနိုင်ပေမဲ့

their country can keep existing

သူတို့ရဲ့ ကျွန်းတွေ ဆက်တည်ရှိမှသာ

only if their islands keep existing.

သူတို့ရဲ့နိုင်ငံ ဆက်တည်ရှိနိုင်မှာပါ။

The Maldives are still distant, away.

မောလ်ဒိုက်ကျွန်းတွေဟာ အဝေးကြီးမှာ ရှိနေပါသေးတယ်။

Their islands are distant from where I live.

သူတို့ရဲ့ကျွန်းတွေဟာ ကျွန်တော်နေတဲ့ နေရာကနေ ဝေးပါတယ်။

But now, I pay close attention to what happens out there.

ဒါပေမဲ့ အခု အဲဒီမှာ ဖြစ်ပျက်တာကို ကျွန်တော် အနီးကပ် အာရုံစိုက်ပါတယ်။

Thank you very much.

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)