An urgent call to protect the world's "Third Pole" | Tshering Tobgay

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Merve Kılıç

On the 17th of October, 2009,

17 Ekim 2009'da

President Mohamed Nasheed of the Maldives did something unusual.

Maldivler'in başkanı Mohamed Nasheed sıra dışı bir şey yaptı.

He held his cabinet meeting underwater.

Kabine toplantısını su altında yaptı.

He literally took his ministers scuba diving, as it were,

Eğer küresel ısınmayı kontrol altında tutamazsak

to warn the world that his country could drown

ülkesinin su altında kalacağına dair dünyayı uyarmak için

unless we control global warming.

bakanlarına gerçekten de tüplü dalış yaptırdı.

Now I don't know whether he got his message across to the world or not,

Mesajını dünyaya iletip iletemedi mi bilemiyorum ama

but he certainly caught mine.

ben mesajını kesinlikle aldım.

I saw a political stunt.

Siyasi bir gösteri gördüm.

You see, I'm a politician,

Anlarsınız, ben bir siyasetçiyim

and I notice these things.

ve böyle şeyleri fark ederim.

And let's be honest,

Dürüst olayım,

the Maldives are distant from where I come from --

Maldivler, geldiğim yer olan Bhutan'dan oldukça uzakta,

my country is Bhutan --

so I didn't lose any sleep over their impending fate.

bu nedenle, yaklaşmakta olan kaderleri uykumu hiç kaçırmadı.

Barely two months later, I saw another political stunt.

Neredeyse iki ay kadar sonra, bir başka siyasi gösteri daha gördüm.

This time, the prime minister of Nepal,

Bu sefer de Nepal Başbakanı

he held his cabinet meeting on Mount Everest.

kabinesini Everest Dağı'nda toplamıştı.

He took all his ministers all the way up to the base camp of Everest

Tüm bakanlarını, dünyayı

Himalaya buzullarının erimesiyle ilgili uyarmak için

to warn the world

Everest'in üs kampına kadar götürmüştü.

that the Himalayan glaciers were melting.

Now did that worry me?

Peki bu beni endişelendirdi mi?

You bet it did.

Kesinlikle.

I live in the Himalayas.

Himalayalar'da yaşıyorum.

But did I lose any sleep over his message?

Peki onun bu mesajı yüzünden uykum hiç kaçtı mı?

No.

Hayır.

I wasn't ready to let a political stunt interfere with my beauty sleep.

Güzellik uykumu siyasi bir gösterinin bozmasına henüz hazır değildim.

(Laughter)

(Kahkaha)

Now fast-forward 10 years.

Şimdi on yıl ileri saralım.

In February this year,

Bu yılın Şubat ayında,

I saw this report.

bu raporu gördüm.

This here report basically concludes

Rapor basitçe,

that one-third of the ice on the Hindu Kush Himalaya mountains

Hindukuş Himalaya dağlarındaki buzun üçte birinin

could melt by the end of the century.

yüzyılın sonunda eriyebileceğini söylüyordu.

But that's only if,

Ama bu yalnızca,

if we are able to contain global warming

eğer biz küresel ısınmayı endüstri öncesi seviyelerin

to 1.5 degrees centigrade over preindustrial levels.

1,5 santigrat derece üzerinde tutabilirsek gerçekleşebilecekti.

Otherwise, if we can't,

Diğer türlü, eğer başaramazsak

the glaciers would melt much faster.

buzullar çok daha hızlı eriyecek.

1.5 degrees Celsius. "No way," I thought.

1,5 santigrat derece. "İmkanı yok" diye düşündüm.

Even the Paris Agreement's ambitious targets

Paris Anlaşması'nın iddialı hedefleri bile

aimed to limit global warming to two degrees centigrade.

küresel ısınmayı 2 santigrat derece ile sınırlandırmayı hedefliyordu,

1.5 degrees centigrade is what they call the best-case scenario.

1,5 santigrat derece de en iyi senaryo dedikleri.

"Now this can't be true," I thought.

"Bu doğru olamaz." diye düşündüm.

The Hindu Kush Himalaya region

Hindukuş-Himalaya bölgesi

is the world's third-largest repository of ice,

dünyanın Kuzey ve Güney Kutuplarından sonraki

en büyük üçüncü buz deposudur.

after the North and South Poles.

That's why we are also called the "Third Pole."

Ki bu nedenle "Üçüncü Kutup" olarak adlandırılır.

There's a lot of ice in the region.

Bölgede çokca buz var.

And yes, the glaciers, they are melting.

Evet, buzullar eriyor.

We know that.

Bunu biliyoruz.

I have been to those in my country.

Ülkemdekilere de gittim.

I've seen them, and yes, they are melting.

Gördüm evet, onlar da eriyorlar.

They are vulnerable.

Savunmasızlar.

"But they can't be that vulnerable," I remember thinking.

"Bu kadar da savunmasız olamazlar." diye düşündüğümü hatırlıyorum.

But what if they are?

Ama ya öylelerse?

What if our glaciers melt much more quickly than I anticipate?

Ya buzullarımız tahmin ettiğimden daha hızlı eriyorsa?

What if our glaciers are much more vulnerable than previously thought?

Ya buzullarımız daha önce sandığımızdan çok daha savunmasızlarsa?

And what if, as a result, the glacial lakes --

Ya sonuçta buzul gölleri,

now these are lakes that form when glaciers melt --

yani buzulların erimesinden oluşan bu göller,

what if those lakes burst under the weight of additional water?

üzerlerine gelen ek suyun ağırlığından taşarlarsa?

And what if those floods cascade into other glacial lakes,

Ya bu taşkınlar diğer buzul göllerine akıp

creating even bigger outbursts?

daha da büyük taşkınlar yaratırsa?

That would create unprecedented flash floods in my country.

Bu ülkemde benzeri görülmemiş su baskınları yaratır.

That would wreck my country.

Bu da ülkemi enkaza çevirir.

That would wreak havoc in my country.

Bu da ülkemi mahveder.

That would have the potential to literally destroy our land,

Bu da toprağımızı, geçimimizi, yaşam tarzımızı kelimenin tam anlamıyla

our livelihood, our way of life.

yok etme potansiyeline sahip olur.

So that report caught my attention

Bu yüzden bu rapor dikkatimi,

in ways that political stunts couldn't.

o politik gösterilerin çekemediği şekillerde çekti.

It was put together

Rapor, Nepal merkezli

by the International Centre for Integrated Mountain Development, or ICIMOD,

Uluslararası Bütünleşik Dağ Geliştirme Merkezi (ICIMOD) tarafından hazırlandı.

which is based in Nepal.

Scientists and experts have studied our glaciers for decades,

Bilim insanları ve uzmanlar buzullarımızı yıllarca çalıştılar

and their report kept me awake at night, agonizing about the bad news

ve raporları, kötü haberleri ve ülkem ve insanlarım için

ne anlama geldiği konusunda acı çektirerek geceleri uykusuz bıraktı.

and what it meant for my country

and my people.

So after several sleepless nights,

Uykusuz geçen birkaç geceden sonra

I went to Nepal to visit ICIMOD.

ICIMOD'u ziyarete Nepal'e gittim.

I found a team of highly competent and dedicated scientists there,

Orada çok yetenekli ve özverili bilim insanlarından oluşan bir ekip buldum

and here's what they told me.

ve bana şunları söylediler:

Number one:

İlk olarak:

the Hindu Kush Himalaya glaciers have been melting for some time now.

Hindukuş-Himalaya buzulları bir süredir eriyorlarmış.

Take that glacier, for instance.

Örneğin, şu buzulu ele alalım.

It's on Mount Everest.

Everest Dağı'nda.

As you can see, this once massive glacier has already lost much of its ice.

Görebildiğiniz gibi bir zamanlar devasa bir buzulken, buzunun çoğunu kaybetmiş.

Number two:

İkinci olarak:

the glaciers are now melting much more quickly --

Buzullar şu an çok daha hızlı eriyor,

so quickly, in fact, that at just 1.5 degrees centigrade of global warming,

o kadar hızlı ki sadece 1,5 santigrat derecelik küresel ısınmada

one-third of the glaciers would melt.

buzulların üçte biri erimiş olacak.

At two degrees centigrade of global warming,

2 santigrat derecelik küresel ısınmada ise

half the glaciers would disappear.

buzulların yarısı yok olabilir.

And if current trends were to continue,

Eğer şu anki durum aynen devam ederse

a full two-thirds of our glaciers would vanish.

buzullarımızın üçte ikisi yok olabilir.

Number three:

Üçüncü olarak:

global warming means that our mountains receive more rain and less snow ...

Küresel ısınma; dağlarımızın daha çok yağmur, daha az kar alması demek

and, unlike snowfall, rain melts ice,

ve karın aksine yağmur buzu eritir

which just hurts the health of our glaciers.

ve buzullarımızın sağlığına zarar verir.

Number four:

Dördüncü olarak:

pollution in the region has increased the amount of black carbon

Bölgedeki kirlilik buzullarımızda depolanan

that's deposited on our glaciers.

kara karbon miktarını artırdı.

Black carbon is like soot.

Kara karbon, is gibidir.

Black carbon absorbs heat

Sıcaklığı emer

and just accelerates the melting of glaciers.

ve buzulların erimesini hızlandırır.

To summarize,

Özetleyecek olursak,

our glaciers are melting rapidly,

buzullarımız süratle eriyor

and global warming is making them melt much more quickly.

ve küresel ısınma da çok daha hızlı erimelerine neden oluyor.

But what does this mean?

Peki, bu ne demek?

It means that the 240 million people

Bu demek oluyor ki 240 milyon insan,

who live in the Hindu Kush Himalaya region --

Hindukuş-Himalaya bölgesinde,

in Afghanistan, Pakistan, India, China, Nepal, Bangladesh, Myanmar

Afganistan, Pakistan, Hindistan, Çin, Nepal, Bangladeş, Myanmar

and my own beloved country, Bhutan --

ve sevgili ülkem Bhutan da yaşayan bu insanlar

these people will be directly affected.

direkt olarak etkilenecek.

When glaciers melt,

Buzullar eridiğinde,

when there's more rain and less snow,

daha çok yağmur ve daha az kar olduğunda

there will be huge changes in the way water behaves.

suyun davranışında muazzam değişiklikler olacak.

There will be more extremes:

Daha uç olaylar yaşayacağız;

more intense rain, more flash floods, more landslides,

daha şiddetli yağmur, daha çok su baskını, daha çok toprak kayması,

more glacial lake outburst floods.

daha çok buzul gölü taşkınları.

All this will cause unimaginable destruction

Bütün bunlar dünyanın halihazırda en fakir insanlarından bazılarının yaşadığı bölgede

in a region that already has some of the poorest people on earth.

hayal edilemeyecek yıkıma neden olacak.

But it's not just the people in the immediate region

Sadece hemen o çevredeki insanlar etkilenmeyecek.

who'll be affected.

People living downstream will also be hit hard.

Akıntının yönünde yaşayan insanları da kötü vuracak.

That's because 10 of their major rivers

Çünkü onların ana nehirlerinden 10 tanesi

originate in the Hindu Kush Himalaya mountains.

Hindukuş-Himalaya dağlarında doğuyor.

These rivers provide critical water for agriculture

Bu nehirler, akıntı yönünde yaşayan

and drinking water

1,6 milyar insandan fazlasına

to more than 1.6 billion people living downstream.

sulama ve içme suyu sağlıyor.

That's one in five humans.

Bu beş insanoğlundan biri demek.

That's why the Hindu Kush Himalaya mountains

İşte bu yüzden Hindukuş-Himalaya dağlarına

are also called the "water towers of Asia."

ayrıca "Asya'nın su kuleleri" deniyor.

But when glaciers melt,

Ama buzullar eridiğinde,

when monsoons turn severe,

musonlar daha şiddetlendiğinde,

those rivers will obviously flood,

bu nehirler tabii ki taşacak,

so there will be deluges when water is not required

suya ihtiyaç olmadığı zamanlarda seller olurken,

and droughts will be very common,

suya en çok ihtiyaç olduğu zamanlarda ise

when water is desperately required.

kuraklık çok yaygın bir hal alacak.

In short, Asia's water tower will be broken,

Kısaca, Asya'nın su kulesi yıkılmış olacak

and that will be disastrous for one-fifth of humanity.

ve bu insanlığın beşte biri için felaket olacak.

Should the rest of the world care?

Bu dünyanın geri kalanının umrunda olmalı mı?

Should you, for instance, care?

Mesela, sizin umurunuzda olmalı mı?

Remember, I didn't care when I heard that the Maldives

Unutmayın, ben de Maldivler'in sular altında kalabileceğini

could disappear underwater.

duyduğumda umursamamıştım.

And that is the crux of the problem, isn't it?

Zaten esas mesele de bu değil mi?

We don't care.

Umursamıyoruz.

We don't care until we are personally affected.

Kendimiz bizzat etkilenmeden umursamıyoruz.

I mean, we know. We know climate change is real.

Yani, biliyoruz. İklim değişiminin gerçek olduğunu biliyoruz.

We know that we face drastic and dramatic change.

Sert ve dramatik bir değişimle karşı karşıyayız biliyoruz.

We know that it is coming fast.

Hızla geldiğini biliyoruz.

Yet most of us

Ama yine de çoğumuz

act as if everything were normal.

her şey normalmiş gibi davranıyoruz.

So we must care,

Umursamalıyız,

all of us,

hepimiz,

and if you can't care for those who are affected by the melting of glaciers,

buzulların erimesinden etkilenenler için umursamasak bile,

you should at least care for yourself.

en azından kendimiz için umursamalıyız.

That's because the Hindu Kush Himalaya mountains --

Çünkü Hindukuş-Himalaya dağları,

the entire region is like the pulse of the planet.

bütün o bölge, gezegenin nabzı gibi.

If the region falls sick,

Eğer bölge hastalanırsa,

the entire planet will eventually suffer.

tüm gezegen önünde sonunda acı çeker.

And right now,

Şimdi,

with our glaciers melting rapidly,

buzullarımız hızla eriyorken,

the region is not just sick --

bölge sadece hasta değil,

it is crying out for help.

yardım çığlığı da atıyor.

And how will it affect the rest of the world?

Dünyanın geri kalanını nasıl etkileyecek?

One obvious scenario is the potential destabilization

Bariz senaryolardan biri,

sularının olmamasından ya da geçim kaynaklarının yok olmasından dolayı

caused by tens of millions of climate refugees,

who'll be forced to move because they have no or little water,

göçe zorlanacak on milyonlarca iklim mültecisinin yaratacağı düzen bozulması.

or because their livelihoods have been destroyed

by the melting of glaciers.

Another scenario we can't take lightly

Hafife alamayacağımız bir diğer senaryo da

is the potential of conflict over water

olası bir su çatışması

and the political destabilization in a region that has three nuclear powers:

ve bundan doğacak olan üç nükleer gücün olduğu bir bölgedeki politik düzensizlik:

China, India, Pakistan.

Çin, Hindistan, Pakistan.

I believe that the situation in our region is grave enough

Bölgemizdeki durumun,

bir hükûmetler arası ajansın kurulması için yeterince vahim olduğuna inanıyorum.

to warrant the creation of a new intergovernmental agency.

So as a native from that part of the world,

Dünyanın o bölgesinin bir yerlisi olarak,

I want to propose here, today,

bugün burada, şunu teklif etmek istiyorum:

the establishment of the Third Pole Council,

Üçüncü Kutup Konseyini kuralım,

a high-level, intergovernmental organization

yüksek seviyeli hükûmetler arası bir kurum,

tasked with the singular responsibility

dünyanın üçüncü büyük buz deposunu korumak olan

of protecting the world's third-largest repository of ice.

tek bir sorumluluk yüklenmiş bir kurum.

A Third Pole Council

Üçüncü Kutup Konseyi

would consist of all eight countries located in the region

bölgedeki sekiz ülkenin tamamından oluşacak;

as member countries,

üye ülkeler olarak,

as equal member countries,

eşit üye ülkeler olarak,

and could also include representative organizations

ayrıca oy veremeyenler olarak temsilci kurumları da

and other countries who have vested interests in the region

bölgede menfaati olan ülkeleri de içerebilir.

as non-voting members.

But the big idea

Ama esas büyük fikir,

is to get all stakeholders together to work together.

tüm paydaşları birlikte çalışmak üzere bir araya getirmek.

To work together to monitor the health of the glaciers;

Bir arada buzulların sağlığını gözlemlemek için çalışmak,

to work together to shape and implement policies to protect our glaciers,

bir arada buzullarımızı koruyacak politikaları şekillendirmek

and, by extension,

ve hayata geçirmek için çalışmak

to protect the billions of people who depend on our glaciers.

ve böylece buzullarımıza ihtiyaç duyan milyarlarca insanı korumak.

We have to work together,

Birlikte çalışmak zorundayız,

because thinking globally, acting locally ...

çünkü küresel düşünüp yerel hareket etmek

does not work.

işe yaramıyor.

We've tried that in Bhutan.

Bunu Bhutan'da denedik.

We've made immense sacrifices to act locally ...

Yerel hareket edebilmek için muazzam fedakârlıklar yaptık

and while individual localized efforts will continue to be important,

ve her ne kadar bireysel yerel çabalar önemli olmaya devam edecek olsa da

they cannot stand up to the onslaught of climate change.

iklim değişikliğinin saldırısına karşı koyamazlar.

To stand up to climate change, we must work together.

İklim değişikliğine karşı ayakta durabilmek için birlikte çalışmalıyız.

We must think globally and act regionally.

Küresel düşünüp bölgesel hareket etmeliyiz.

Our entire region must come together,

Bütün bölge bir araya gelmeli,

to work together,

birlikte çalışmalı,

to fight climate change together,

birlikte iklim değişikliğine karşı savaşmalı,

to make our voices heard together.

birlikte seslerimizin tekrar duyulmasını sağlamalıyız.

And that includes India and China.

Bu Hindistan ve Çin'i de içeriyor.

They must step up their game.

Vites arttırmaları gerekiyor.

They must take the ownership of the fight to protect our glaciers.

Buzullarımızı korumak için yapılacak savaşı sahiplenmeleri gerekiyor.

And for that, these two countries, these two powerful giants,

Bunun için, bu iki güçlü dev ülkenin

must reduce their own greenhouse gases,

kendi sera gazlarını azaltmaları,

control their pollution, and lead the fight.

kirliliklerini kontrol altına alıp savaşa önderlik etmeleri gerekiyor.

Lead the global fight against climate change.

İklim değişikliğine karşı küresel savaşa önderlik etmeleri.

And all that with a renewed sense of urgency.

Tüm bunlarda da yenilenmiş bir aciliyet duygusu ile.

Only then -- and that, too, only maybe --

İşte sadece o zaman belki,

will our region

bölgemiz ve buzullara bağlı olan diğer bölgeler

and other regions that depend on our glaciers

have any chance to avoid major catastrophes.

büyük felaketleri önleme şansına sahip olabilir.

Time is running out.

Zaman azalıyor.

We must act together, now.

Birlikte hareket etmeliyiz, şimdi.

Otherwise, the next time Nepal's cabinet meets on Mount Everest,

Yoksa, bir sonraki sefer Nepal'in kabinesi Everest Dağı'nda toplanınca

that spectacular backdrop ...

arkadaki o muhteşem görüntü

may look quite different.

biraz farklı görünebilir.

And if that happens,

İşte o olursa,

if our glaciers melt,

buzullarımız erirse,

rising sea levels could well drown the Maldives.

yükselen su seviyeleri pekâlâ Maldivler'i su altında bırakabilir.

And while they can hold their cabinet meetings underwater

Dünyaya SOS sinyali göndermek için

to send an SOS to the world,

suyun altında kabine toplantısı yapabilirler

their country can keep existing

ama ülkeleri varolmaya ancak ve ancak

only if their islands keep existing.

adaları var oldukça devam edebilir.

The Maldives are still distant, away.

Maldivler halen uzakta.

Their islands are distant from where I live.

Adaları yaşadığım yerden uzakta.

But now, I pay close attention to what happens out there.

Ama şimdi, orada olanlara çok daha yakından dikkat ediyorum.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)