Why books are here to stay | Small Thing Big Idea, a TED series

Transcriber: TED Translators admin Reviewer: Krystian Aparta

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I will lend books to people, but of course, the rule is

ကျွန်တော် လူတွေကို စာအုပ်တွေ ငှားပေမဲ့ တကယ်ကျတော့ စည်းမျဉ်းက

"Don't do that unless you never intend to see that book again."

"ဒီစာအုပ်ကို ခင်ဗျား နောက်ထပ် မြင်ဖို့ လုံးဝ မရည်ရွယ်ရင် မှငှားပါနဲ့"။

[Small thing.]

[ အသေးအဖွဲလေး]

[Big idea.]

[ ဧရာမ စိတ်ကူး]

The physical object of a book is almost like a person.

စာအုပ်တစ်အုပ်ရဲ့ အထည်ဒြပ်ရှိတဲ့ အရာဝတ္ထုက လူတစ်ဦးလိုလိုပါ။

I mean, it has a spine and it has a backbone.

ဆိုလိုတာက အနှောင့်ရှိတယ် ကျောရိုးရှိတယ််

It has a face.

မျက်နှာ တစ်ခုရှိတယ်။

Actually, it can sort of be your friend.

တကယ်ဆိုရင် သင့်မိတ်ဆွေလိုလို ဖြစ်နိုင်တယ်။

Books record the basic human experience

စာအုပ်တွေဟာ အခြား ဆက်သွယ် ရေးနည်းလမ်းက မလုပ်နိုင်တဲ့

like no other medium can.

လူသား အတွေ့အကြုံကို မှတ်တမ်းတင်တယ်။

Before there were books,

စာအုပ်တွေ မရှိခင်တုန်းက

ancient civilizations would record things

ရှေးဟောင်း ယဉ်ကျေးမှုတွေဟာ အကြောင်းအရာတွေကို အရိုးတွေ၊

by notches on bones or rocks or what have you.

ကျောက်တုံးတွေ(သို့) ကိုယ့်မှာ ရှိတာတွေ ​ပေါ်မှာ ထစ်ရာတွေနဲ့ မှတ်တမ်းတင်တယ်။

The first books as we know them originated in ancient Rome.

ကျွန်တော်တို့ သိကြတဲ့ ပထမဆုံး စာအုပ်တွေဟာ ရှေးဟောင်း ရောမမှာ ပေါ်ပေါက်ခဲ့တယ်။

We go by a term called the codex,

codex ခေါ်တဲ့ စကားရပ်ကို လိုက်နာတယ်။

where they would have two heavy pieces of wood

၎င်းတို့မှာ လေးလံတဲ့ သစ်သားပိုင်း နှစ်ခုရှိပြီး

which become the cover,

ဒါက အဖုံးဖြစ်လာတယ်။

and then the pages in between would then be stitched along one side

ဒီနောက်မှာ ကြားထဲက စာမျက်နှာတွေကို အတော်လေး အလွယ်တကူ

to make something that was relatively easily transportable.

သယ်ယူပိုဆောင်လိုရအောင် တစ်ဘက်ခြမ်းအတိုင်း ချုပ်လိုက်တယ်။

They all had to completely be done by hand,

အားလုံးကို လက်နဲ့ အပြီးအစီး လုပ်ရတာပါ။

which became the work of what we know as a scribe.

ဒါက စာရေးလို့ ကျွန်တော်တို့ သိကြတာရဲ့ အလုပ်ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

And frankly, they were luxury items.

ရှင်းရှင်းပြောရရင် ဇိမ်ခံပစ္စည်းတွေပါ။

And then a printer named Johannes Gutenberg,

ဒီနောက် ၁၅ ရာစုအလယ်မှာ Johannes Gutenberg ဆိုတဲ့ ပုံနှိပ်တိုက်ပိုင်ရှင်က

in the mid-fifteenth century, created the means to mass-produce a book,

စာအုပ်တစ်အုပ်ကို အလုံးအရင်းနဲ့ ထုတ်လုပ်ဖို့ နည်းလမ်းကို တီထွင်ခဲ့တယ်။

the modern printing press.

ခေတ်မီ စာပုံနှိပ်စက်ပါ။

It wasn't until then

ဒီအချိန် မတိုင်ခင်ကတော့

that there was any kind of consumption of books by a large audience.

စာအုပ်တွေကို ကြီးမားတဲ့ ပရိသတ်အနေနဲ့ အသုံးပြုတာမျိုး မရှိခဲ့ဘူး။

Book covers started to come into use in the early nineteenth century,

စာအုပ်အဖုံးတွေကို ၁၉ ရာစု အစောပိုင်းမှာ စတင် အသုံးပြုလာခဲ့ပြီး

and they were called dust wrappers.

စာအုပ်အပေါ်ဖုံးတွေလို့ ခေါ်ခဲ့တယ်။

They usually had advertising on them.

ဒါတွေပေါ်မှာ ကြော်ငြာတာက အမြဲလိုလိုပါတယ်၊

So people would take them off and throw them away.

ဒီတော့ လူတွေက ဒါတွေကို ချွတ်ပြီး လွင့်ပစ်လေ့ရှိတယ်။

It wasn't until the turn of the nineteenth into the twentieth century

၁၉ ရာစုကနေ ၂၀ ရာစု အပြောင်း ရောက်တော့မှပဲ

that book jackets could be seen as interesting design

စာအုပ် အဖုံးတွေထဲမှာနဲ့ အဖုံးတွေကိုယ်၌မှာ စိတ်ဝင်စားစရာဒီဇိုင်းတွေကို

in and of themselves.

တွေ့မြင်နိုင်တော့တယ်။

Such that I look at that and I think,

ဥပမာ ကျွန်တော် အဖုံးကို ကြည့်ပြီး တွေးမိတာက

"I want to read that.

"ငါ ဒါကို ဖတ်ချင်တယ်၊

That interests me."

ဒါက ငါ့ကို စိတ်ဝင်စားစေတယ်"ပေါ့။

The physical book itself represents both a technological advance

အထည်ဒြပ်ရှိတဲ့ စာအုပ်ကိုယ်၌က နည်းပညာ တိုးတက်မှုကိုသာမက ၎င်းနဲ့

but also a piece of technology in and of itself.

၎င်းရဲ့နည်းပညာ အပိုင်းအစတစ်ခု ဆိုတာကိုပါ ကိုယ်စားပြုတယ်။

It delivered a user interface

လူတွေ အရင်က ရှိခဲ့တာတိုင်းနဲ့ မတူတဲ့

that was unlike anything that people had before.

သုံးစွဲသူ ကြားခံစနစ်တစ်ခုကို ပေးတယ်။

And you could argue that it's still the best way

ဒါကို ပရိသတ်ဆီကို ပို့ပေးဖို့ အကောင်းဆုံးနည်း ဖြစ်တုန်းလားလို့

to deliver that to an audience.

သင် စောဒကတက်နိုင်တယ်။

I believe that the core purpose of a physical book

ကျွန်တော် ယုံကြည်တာက အထည်ဒြပ်ရှိတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ရဲ့အဓိက ရည်ရွယ်ချက်က

is to record our existence

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ဖြစ်တည်မှုကို မှတ်တမ်းတင်ဖို့၊

and to leave it behind on a shelf, in a library, in a home,

စင်တစ်စင်၊ စာကြည့်တိုက်တစ်တိုက်နဲ့ အိမ်တစ်လုံးမှာ ထားဖို့၊

for generations down the road to understand where they came from,

အနာဂတ်မျိုးဆက်တွေအတွက် သူတို့ ဘယ်က လာတယ်ဆိုတာ နားလည်ဖို့၊

that people went through some of the same things

လူတွေဟာ အလားတူ အခြေအနေတွေတချို့ကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့ကြပြီး

that they're going through,

ဖြတ်ကျော်နေဦးမယ်ဆိုတာကိုပါ။

and it's like a dialogue that you have with the author.

ဒါက စာရေးသူနဲ့ သင်ဟာ အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးတာမျိုးပါ။

I think you have a much more human relationship to a printed book

သင့်မှာ ရှိတဲ့ လူသား ဆက်နွယ်မှုတစ်ခုက စခရင်တစ်ခုပေါ်မှာထက်

than you do to one that's on a screen.

ပုံနှိပ်ထားတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်မှာ အများကြီး ပိုတယ်လို့ ထင်တယ်။

People want the experience of holding it,

လူတွေဟာ စာအုပ်ကို ကိုင်ထားတဲ့၊ စာမျက်နှာကို လှန်တဲ့၊

of turning the page, of marking their progress in a story.

ဇာတ်လမ်းတစ်ခုထဲမှာ သူတို့တိုးတက်မှုကို မှတ်သားတဲ့ အတွေ့အကြုံကို လိုချင်ကြတယ်။

And then you have, of all things, the smell of a book.

ဒီနောက် ဒါအားလုံးအနက် သင့်မှာ ရှိတာက စာအုပ်တစ်အုပ်ရဲ့ အနံ့ပါ။

Fresh ink on paper or the aging paper smell.

စာရွက်ပေါ်က မင်အသစ် (သို့) အိုဟောင်းလာတဲ့ စာရွက် အနံ့ပေါ့။

You don't really get that from anything else.

ဒါကို အခြားအရာတွေကနေ သင် မရဘူးလေ။

The book itself, you know, can't be turned off with a switch.

စာအုပ်ကိုယ်၌ဟာ သိတဲ့အတိုင်း ခလုတ်တစ်ခုနဲ့ ပိတ်လို့မှမရတာ။

It's a story that you can hold in your hand

ဒါက သင့်လက်ထဲမှာ ကိုင်ထားပြီး ကိုယ်နဲ့မကွာ သယ်သွားလို့ရတဲ့

and carry around with you

ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်လေ။

and that's part of what makes them so valuable,

ဒါက စာအုပ်တွေကို သိပ် အဖိုးတန်အောင် လုပ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ပြီး

and I think will make them valuable for the duration.

ကာလတစ်လျှောက်လုံး စာအုပ်တွေကို အဖိုးတန်အောင် လုပ်မယ်လို့ ထင်တယ်။

A shelf of books, frankly,

စာအုပ်စင်တစ်စင်ဟာ ပြောရရင်

is made to outlast you, (Laughs)

သင့်ထက် ကြာကြာခံဖို့ လုပ်ထားတာ။ (ရယ်သံ)

no matter who you are.

သင်ဘယ်သူပဲ ဖြစ်နေနေပါ။