Allan Jones: A map of the brain

Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Dejan Spaseski

Humans have long held a fascination

Луѓето одамна биле фасцинирани

for the human brain.

од човечкиот мозок.

We chart it, we've described it,

Сме го претставувале на график,

we've drawn it,

сме го опишувале, цртале,

we've mapped it.

сме го мапирале.

Now just like the physical maps of our world

Исто како што мапите за физичкиот свет

that have been highly influenced by technology --

беа зависни од развојот на технологијата --

think Google Maps,

пример Google Maps,

think GPS --

или GPS-от --

the same thing is happening for brain mapping

истото се случува и со мапирањето на мозокот

through transformation.

преку трансформација.

So let's take a look at the brain.

Да го погледнеме мозокот.

Most people, when they first look at a fresh human brain,

Повеќето луѓе, кога прв пат ќе видат свеж човечки мозок,

they say, "It doesn't look what you're typically looking at

велат, "Па и не личи баш

when someone shows you a brain."

на мозок".

Typically, what you're looking at is a fixed brain. It's gray.

Вообичаено, навикнати сте да гледате мозок кој е сив.

And this outer layer, this is the vasculature,

Овој надворешен слој, ова е васкулатурата,

which is incredible, around a human brain.

во човечкиот мозок.

This is the blood vessels.

Ова се крвните садови.

20 percent of the oxygen

20 проценти од кислородот

coming from your lungs,

што доаѓа од белите дробови,

20 percent of the blood pumped from your heart,

20 проценти крв испумпана од срцето,

is servicing this one organ.

служи само за овој орган.

That's basically, if you hold two fists together,

Мозокот е отприлика малку поголем од големината

it's just slightly larger than the two fists.

на две стиснати тупаници.

Scientists, sort of at the end of the 20th century,

Научниците, некаде на крајот од 20-от век,

learned that they could track blood flow

открија дека можат да го следат крвниот тек

to map non-invasively

со цел да извршат не-инвазивно

where activity was going on in the human brain.

мапирање на мозочната активност.

So for example, they can see in the back part of the brain,

На пример, можат да погледнат во задниот дел од мозокот,

which is just turning around there.

кој што се врти кон нас.

There's the cerebellum; that's keeping you upright right now.

Ова е церебелумот; тој ве држи исправени во моментов.

It's keeping me standing. It's involved in coordinated movement.

Ми овозможува да стојам. Ги овозможува координираните движења.

On the side here, this is temporal cortex.

Од страната овде, ова е темпоралниот кортекс.

This is the area where primary auditory processing --

Ова е областа одговорна за примарна обработка на звукот --

so you're hearing my words,

вие ги слушате моите зборови,

you're sending it up into higher language processing centers.

а потоа ги праќате во повисоките центри за јазична обработка.

Towards the front of the brain

Кон предниот дел од мозокот

is the place in which all of the more complex thought, decision making --

се одвива посложеното размислување, донесувањето на одлуки --

it's the last to mature in late adulthood.

тој дел созрева последен во доцната возраст.

This is where all your decision-making processes are going on.

Овде се одвива целиот процес за донесување одлуки.

It's the place where you're deciding right now

Место каде што во моментов одлучувате

you probably aren't going to order the steak for dinner.

дека веројатно нема да нарачате стек за вечера.

So if you take a deeper look at the brain,

Доколку подлабоко погледнете во мозокот,

one of the things, if you look at it in cross-section,

т.е. доколку погледнете напречно,

what you can see

ќе видите

is that you can't really see a whole lot of structure there.

дека нема да забележите многу структурираност.

But there's actually a lot of structure there.

Но, всушност има многу голема структурираност.

It's cells and it's wires all wired together.

Ова се клетките и мрежи со кои меѓусебно се поврзани.

So about a hundred years ago,

Некаде пред сто години,

some scientists invented a stain that would stain cells.

некои научници открија дамка за боење на клетките.

And that's shown here in the the very light blue.

Тоа е прикажано овде во светло плавото.

You can see areas

Гледате области

where neuronal cell bodies are being stained.

каде нормални клеточни тела се обоени.

And what you can see is it's very non-uniform. You see a lot more structure there.

Гледате дека е многу нееднакво. Овде се наоѓа многу поголема структурираност.

So the outer part of that brain

Надворешниот дел од мозокот

is the neocortex.

се вика неокортекс.

It's one continuous processing unit, if you will.

Тој е единица за континуирана обработка на податоци.

But you can also see things underneath there as well.

Но, исто така може да видите други нешта под него.

And all of these blank areas

Во сите овие бели области

are the areas in which the wires are running through.

поминуваат жиците.

They're probably less cell dense.

Веројатно имаат помалку клетки.

So there's about 86 billion neurons in our brain.

Има околу 86 милијарди неврони во нашиот мозок.

And as you can see, they're very non-uniformly distributed.

Можете да видите, дека се многу нееднакво распространети.

And how they're distributed really contributes

А, начинот на распространетост придонесува

to their underlying function.

за нивната функција.

And of course, as I mentioned before,

Се разбира, како што спомнав,

since we can now start to map brain function,

сега можеме да ја мапираме функцијата на мозокот,

we can start to tie these into the individual cells.

и можеме да ги набљудуваме индивидуалните клетки.

So let's take a deeper look.

Да погледнеме подлабоко.

Let's look at neurons.

Да ги погледнеме невроните.

So as I mentioned, there are 86 billion neurons.

Како што спомнав, има 86 милијарди неврони.

There are also these smaller cells as you'll see.

Има и помали клетки, ќе видите.

These are support cells -- astrocytes glia.

Овие се подржувачки клетки - astrocytes glia.

And the nerves themselves

Самите неврони

are the ones who are receiving input.

добиваат инпут.

They're storing it, they're processing it.

Го складираат и го обработуваат.

Each neuron is connected via synapses

Секој неврон е поврзан преку синапси

to up to 10,000 other neurons in your brain.

со најмногу 10.000 други неврони во мозокот.

And each neuron itself

Секој неврон

is largely unique.

е воглавно уникатен.

The unique character of both individual neurons

Уникатниот карактер на индивидуалните неврони

and neurons within a collection of the brain

и невроните како дел од мозокот

are driven by fundamental properties

се детерминирани од основните карактеристики

of their underlying biochemistry.

на нивната биохемија.

These are proteins.

Ова се протеини.

They're proteins that are controlling things like ion channel movement.

Тие го контролираат движењето на јоните низ каналот.

They're controlling who nervous system cells partner up with.

Тие го контролираат начинот на поврзување помеѓу нервните клетки.

And they're controlling

Исто така ги контролираат

basically everything that the nervous system has to do.

во основа сите функции на нервниот систем.

So if we zoom in to an even deeper level,

Доколку зумираме во уште подлабоко ниво,

all of those proteins

сите овие протеини

are encoded by our genomes.

се енкодирани од страна на нашиот геном.

We each have 23 pairs of chromosomes.

Сите ние имаме 23 пара на хромозоми.

We get one from mom, one from dad.

Еден хромозом добиваме од мама, друг од тато.

And on these chromosomes

На овие хромозоми

are roughly 25,000 genes.

има отприлика 25,000 гени.

They're encoded in the DNA.

Тие се енкодирани во ДНК (ДезоксиРибонуклеинскаКиселина).

And the nature of a given cell

Природата на дадена клетка

driving its underlying biochemistry

и нејзината биохемија

is dictated by which of these 25,000 genes

зависи од тоа кои од овие 25,000 гени

are turned on

се активирани

and at what level they're turned on.

и на кое ниво се активирани.

And so our project

Нашиот проект

is seeking to look at this readout,

е да ги истражиме овие гени,

understanding which of these 25,000 genes is turned on.

и да разбереме кои од овие 25,000 гени се активирани.

So in order to undertake such a project,

За да отпочнеме еден ваков проект,

we obviously need brains.

се разбира ни требаат мозоци.

So we sent our lab technician out.

Така, ги испративме лаборантите во потрага.

We were seeking normal human brains.

Баравме нормални човечки мозоци.

What we actually start with

Всушност започнуваме

is a medical examiner's office.

од медицинскиот вештак.

This a place where the dead are brought in.

Ова е место каде што ги носат мртвите.

We are seeking normal human brains.

Баравме нормални човечки мозоци.

There's a lot of criteria by which we're selecting these brains.

Има многу критериуми според кои ги бираме мозоците.

We want to make sure

Сакаме да бидеме сигурни

that we have normal humans between the ages of 20 to 60,

дека имаме нормални човечки мозоци со возраст од 20 до 60,

they died a somewhat natural death

дека смртта е природна и

with no injury to the brain,

без повреда на мозокот,

no history of psychiatric disease,

дека не постои психијатриска болест,

no drugs on board --

ниту пак користење дрога --

we do a toxicology workup.

спроведуваме токсиколошки тест.

And we're very careful

Многу сме внимателни

about the brains that we do take.

какви мозоци бираме.

We're also selecting for brains

Исто така бираме мозоци

in which we can get the tissue,

од кои со согласност,

we can get consent to take the tissue

би можеле да земеме ткиво

within 24 hours of time of death.

во рок од 24 часа по смртта.

Because what we're trying to measure, the RNA --

Се обидуваме да ја мериме РНК (РибоНуклеинскаКиселина)-

which is the readout from our genes --

преку која ги читаме нашите гени -

is very labile,

а таа е многу нестабилна,

and so we have to move very quickly.

и поради тоа мораме многу брзо да реагираме.

One side note on the collection of brains:

Да кажам нешто за собирањето на мозоци:

because of the way that we collect,

поради начинот на селекција,

and because we require consent,

и поради тоа што бараме согласност,

we actually have a lot more male brains than female brains.

всушност имаме многу повеќе машки отколку женски мозоци.

Males are much more likely to die an accidental death in the prime of their life.

Многу е поголема веројатноста дека машките ќе починат во несреќа.

And men are much more likely

И многу поголема е веројатноста

to have their significant other, spouse, give consent

дека нивната сопруга ќе даде согласност

than the other way around.

отколку обратно.

(Laughter)

(Смеа)

So the first thing that we do at the site of collection

Најпрвин правиме снимање со

is we collect what's called an MR.

магнетна резонанца.

This is magnetic resonance imaging -- MRI.

Ова е снимањето со магнетна резонанца.

It's a standard template by which we're going to hang the rest of this data.

Тоа е стандардната процедура за добивање податоци.

So we collect this MR.

Значи правиме магнетна резонанца.

And you can think of this as our satellite view for our map.

Замислете дека ова е сателитска снимка на нашата мапа.

The next thing we do

Потоа

is we collect what's called a diffusion tensor imaging.

правиме подетални снимки.

This maps the large cabling in the brain.

Ова ни дава слика за поврзаноста на мозокот.

And again, you can think of this

И повторно, замислете дека

as almost mapping our interstate highways, if you will.

ова се нашите меѓудржавни автопати.

The brain is removed from the skull,

Мозокот се отстранува од черепот,

and then it's sliced into one-centimeter slices.

и потоа се сече во парчиња од еден сантиметар.

And those are frozen solid,

Кои потоа се замрзнуваат,

and they're shipped to Seattle.

и се испраќаат во Сиетл.

And in Seattle, we take these --

Во Сиетл, ги земаме овие

this is a whole human hemisphere --

мозочни хемисфери -

and we put them into what's basically a glorified meat slicer.

ги ставаме во нешто налик на сечач за месо.

There's a blade here that's going to cut across

Сечилото врши сечење на

a section of the tissue

делови од ткивото

and transfer it to a microscope slide.

кое потоа се става на микроскопско стакло.

We're going to then apply one of those stains to it,

Потоа вршиме негово обојување со една дамка,

and we scan it.

и го скенираме.

And then what we get is our first mapping.

Така го добиваме првото мапирање.

So this is where experts come in

Овде експертите влегуваат во игра

and they make basic anatomic assignments.

и ги прават основните анатомски обележувања.

You could consider this state boundaries, if you will,

Замислете дека ова се државни граници,

those pretty broad outlines.

овие широки ознаки.

From this, we're able to then fragment that brain into further pieces,

Од ова, имаме можност да го фрагментираме мозокот во уште повеќе делови,

which then we can put on a smaller cryostat.

кои можеме да ги ставиме во помал терморегулатор.

And this is just showing this here --

Тоа го гледаме овде --

this frozen tissue, and it's being cut.

замрзнатото ткиво, кое што се сече.

This is 20 microns thin, so this is about a baby hair's width.

Ова е широко 20 микрони, како ширината на бебешка коса.

And remember, it's frozen.

Запаметете, замрзнато е.

And so you can see here,

Овде гледате,

old-fashioned technology of the paintbrush being applied.

застарена технологија каде што се користи четка.

We take a microscope slide.

Земаме микроскопско стакло.

Then we very carefully melt onto the slide.

И го прилепуваме врз ткивото.

This will then go onto a robot

Ова потоа влегува во робот

that's going to apply one of those stains to it.

кој ќе изврши примена на една од дамките.

And our anatomists are going to go in and take a deeper look at this.

Потоа нашите анатоми подлабоко ќе го разгледаат ова.

So again this is what they can see under the microscope.

Повторно, ова е она што тие гледаат под микроскопот.

You can see collections and configurations

Гледате збирови и конфигурации

of large and small cells

на мали и големи клетки

in clusters and various places.

во кластери низ различни локации.

And from there it's routine. They understand where to make these assignments.

Од овде па натаму сè е рутина. Откриваат каде да ги направат обележувањата.

And they can make basically what's a reference atlas.

Во основа, на крај се добива референтен атлас.

This is a more detailed map.

Ова е подетална мапа.

Our scientists then use this

Нашите научници го користат ова

to go back to another piece of that tissue

за да се вратат на друго парче од тоа ткиво

and do what's called laser scanning microdissection.

и да направат т.н. ласерска микродисекција.

So the technician takes the instructions.

Техничарот ги добива инструкциите.

They scribe along a place there.

Означуваат место.

And then the laser actually cuts.

Потоа ласерот врши сечење.

You can see that blue dot there cutting. And that tissue falls off.

Можете да ја видите плавата точка како сече. И ткивото отпаѓа.

You can see on the microscope slide here,

Овде на микроскопското стакло може да видите,

that's what's happening in real time.

како изгледа во реалност.

There's a container underneath that's collecting that tissue.

Одоздола има контејнер во кој што се собира тоа ткиво.

We take that tissue,

Го земаме тоа ткиво,

we purify the RNA out of it

ја прочистуваме РНК од него

using some basic technology,

со користење на едноставна технологија,

and then we put a florescent tag on it.

и потоа ставаме флуоресцентен маркер на него.

We take that tagged material

Го земаме маркираниот материјал

and we put it on to something called a microarray.

и го ставаме во т.н. микроред.

Now this may look like a bunch of dots to you,

Ова можеби ви изгледа како еден куп точки,

but each one of these individual dots

но секоја од овие поединечни точки

is actually a unique piece of the human genome

е всушност уникатно парче од човечкиот геном

that we spotted down on glass.

кое што е забележано на стаклото.

This has roughly 60,000 elements on it,

Ова содржи отприлика 60,000 елементи,

so we repeatedly measure various genes

значи вршиме повторени мерења на различните гени

of the 25,000 genes in the genome.

од 25-те илјади гени во човечкиот геном.

And when we take a sample and we hybridize it to it,

Откако ќе земаме примерок и ќе го хибридизираме со микроредот,

we get a unique fingerprint, if you will,

од тоа добиваме уникатен отпечаток,

quantitatively of what genes are turned on in that sample.

кој ни кажува кои гени се активирани во тој примерок.

Now we do this over and over again,

Ова го повторуваме повеќе пати,

this process for any given brain.

за секој даден мозок.

We're taking over a thousand samples for each brain.

Земаме преку илјада примероци од секој мозок.

This area shown here is an area called the hippocampus.

Оваа област овде се вика хипокампус.

It's involved in learning and memory.

Одговорна е за учењето и памтењето.

And it contributes to about 70 samples

И таа учествува со околу 70 примероци

of those thousand samples.

од тие илјада примероци.

So each sample gets us about 50,000 data points

Секој примерок ни дава околу 50,000 единици на податоци

with repeat measurements, a thousand samples.

кое што кога ќе го помножиме со илјада,

So roughly, we have 50 million data points

ќе добиеме 50 милиони единици на податоци

for a given human brain.

за секој даден човечки мозок.

We've done right now

Досега имаме обработено

two human brains-worth of data.

два човечки мозоци.

We've put all of that together

Тоа го синтетизиравме

into one thing,

во една целина,

and I'll show you what that synthesis looks like.

и сега ќе ви покажам како изгледа тоа.

It's basically a large data set of information

Во основа тоа се голем број податоци

that's all freely available to any scientist around the world.

слободно достапни за секој научник во светот.

They don't even have to log in to come use this tool,

Дури не мора да се логираат за да ја користат оваа алатка,

mine this data, find interesting things out with this.

да ги анализираат податоците и да откријат интересни работи.

So here's the modalities that we put together.

Еве ги деловите што ги составивме.

You'll start to recognize these things from what we've collected before.

Ќе ги препознаете овие работи врз основа на она што го видовте претходно.

Here's the MR. It provides the framework.

Еве ја магнетната резонанца. Ја дава рамката.

There's an operator side on the right that allows you to turn,

Од десно е местото за оперирање кое ви овозможува да ротирате,

it allows you to zoom in,

да зумирате,

it allows you to highlight individual structures.

ви овозможува да ги означите поединечните структури.

But most importantly,

Но најважно,

we're now mapping into this anatomic framework,

сега ја мапираме анатомската рамка,

which is a common framework for people to understand where genes are turned on.

која ви овозможува да разберете каде се активирани гените.

So the red levels

Црвените нивоа

are where a gene is turned on to a great degree.

се места каде генот е активиран во голем степен.

Green is the sort of cool areas where it's not turned on.

Зеленото се области каде што не е активиран.

And each gene gives us a fingerprint.

Секој ген ни дава отпечаток.

And remember that we've assayed all the 25,000 genes in the genome

Ги анализиравме сите 25,000 гени од геномот

and have all of that data available.

и сите тие податоци ни се достапни.

So what can scientists learn about this data?

Што можат да научат научниците од овие податоци?

We're just starting to look at this data ourselves.

Туку што почнуваме да ги разгледуваме податоците.

There's some basic things that you would want to understand.

Има некои едноставни работи за кои ќе сакате да слушнете.

Two great examples are drugs,

Два одлични примера се лековите,

Prozac and Wellbutrin.

Прозак и Велбутрин.

These are commonly prescribed antidepressants.

Ова се антидепресиви кои често се препишуваат.

Now remember, we're assaying genes.

Како што знаете ние ги анализираме гените.

Genes send the instructions to make proteins.

Гените испраќаат наредби за правење на протеини.

Proteins are targets for drugs.

Протеините се цел на лековите.

So drugs bind to proteins

Лековите се врзуваат за протеините

and either turn them off, etc.

и ги активираат или деактивираат, итн.

So if you want to understand the action of drugs,

Ако сакате да го разберете влијанието на лековите,

you want to understand how they're acting in the ways you want them to,

тогаш треба да разберете како влијаат на пожелен начин и исто,

and also in the ways you don't want them to.

така на начин кој е непожелен.

In the side effect profile, etc.,

Во делот за нус-појави, итн.,

you want to see where those genes are turned on.

ќе сакате да видите каде се активирани тие гени.

And for the first time, we can actually do that.

За прв пат, можеме да го направиме тоа.

We can do that in multiple individuals that we've assayed too.

Можеме да го постигнеме тоа кај повеќе индивидуи што ги анализиравме.

So now we can look throughout the brain.

Сега можеме да гледаме во мозокот.

We can see this unique fingerprint.

Можеме да го видиме уникатниот отпечаток.

And we get confirmation.

И добиваме потврда.

We get confirmation that, indeed, the gene is turned on --

Добиваме потврда дека, навистина генот е активиран --

for something like Prozac,

за Прозак,

in serotonergic structures, things that are already known be affected --

во серотонинските структури, за кои се знаеше дека се засегнати --

but we also get to see the whole thing.

но исто така добиваме поглед кон целината.

We also get to see areas that no one has ever looked at before,

Исто така можеме да видиме области кои што досега никој не ги забележуваше,

and we see these genes turned on there.

и гледаме дека овие гени се активирани таму.

It's as interesting a side effect as it could be.

Најинтересната нус-појава до сега.

One other thing you can do with such a thing

Друго што можете да правите,

is you can, because it's a pattern matching exercise,

бидејќи ова е вежба за откривање на шеми,

because there's unique fingerprint,

и бидејќи барате уникатен отпечаток,

we can actually scan through the entire genome

е дека всушност можете да го скенирате целиот геном

and find other proteins

и да ги најдете другите протеини

that show a similar fingerprint.

кои покажуваат сличен отпечаток.

So if you're in drug discovery, for example,

На пример, доколку истражувате лекови,

you can go through

можете да разгледате

an entire listing of what the genome has on offer

што нуди геномот со цел

to find perhaps better drug targets and optimize.

подобро да го насочите лекот и со тоа да го подобрите.

Most of you are probably familiar

Повеќето од вас се запознаени

with genome-wide association studies

со геномските истражувања

in the form of people covering in the news

презентирани во вестите, каде

saying, "Scientists have recently discovered the gene or genes

велат, "Научниците неодамна го открија генот или гените

which affect X."

што влијаат врз X."

And so these kinds of studies

Ваков вид на истражувања

are routinely published by scientists

научниците рутински објавуваат

and they're great. They analyze large populations.

и тие се супер. Анализираат големи популации.

They look at their entire genomes,

Ги земаат во предвид целите геноми,

and they try to find hot spots of activity

и се обидуваат да ги најдат местата на активност

that are linked causally to genes.

кои се поврзани каузално со гените.

But what you get out of such an exercise

Но, овие истражувања едноставно ви

is simply a list of genes.

даваат листа на гени.

It tells you the what, but it doesn't tell you the where.

Ви кажуваат што, но не ви кажуваат каде.

And so it's very important for those researchers

За овие истражувачи е многу важно тоа

that we've created this resource.

што го создадовме овој извор.

Now they can come in

Сега можат да го користат

and they can start to get clues about activity.

и да почнат да дознаваат за мозочната активност.

They can start to look at common pathways --

Можат да почнат да ги бараат заедничките обрасци --

other things that they simply haven't been able to do before.

на начин на кој не можеа порано.

So I think this audience in particular

Мислам дека особено оваа публика

can understand the importance of individuality.

може да ја разбере важноста на индивидуалноста.

And I think every human,

Мислам дека секој човек,

we all have different genetic backgrounds,

сите ние имаме различно генетско потекло,

we all have lived separate lives.

сите сме живееле различни животи.

But the fact is

Но факт е дека

our genomes are greater than 99 percent similar.

нашите геноми се повеќе од 99 проценти слични.

We're similar at the genetic level.

Ние сме слични на генетско ниво.

And what we're finding

Откривме дека

is actually, even at the brain biochemical level,

дури и на мозочно биохемиско ниво,

we are quite similar.

ние сме прилично слични.

And so this shows it's not 99 percent,

Ова покажува дека не е 99 проценти,

but it's roughly 90 percent correspondence

туку отприлика 90 процентна соодветност

at a reasonable cutoff,

на разумно статистичко ниво,

so everything in the cloud is roughly correlated.

значи сè во облакот е отприлика во корелација.

And then we find some outliers,

Можеме да видиме некои точки

some things that lie beyond the cloud.

кои се наоѓаат надвор од облакот.

And those genes are interesting,

Тие гени се интересни,

but they're very subtle.

но и многу суптилни.

So I think it's an important message

Мислам дека важна поука што треба

to take home today

да ја однесете дома

that even though we celebrate all of our differences,

е дека и покрај тоа што ги славиме нашите разлики,

we are quite similar

ние сме прилично слични

even at the brain level.

дури и на мозочно ниво.

Now what do those differences look like?

Како изгледаат тие разлики?

This is an example of a study that we did

Ова е дел од истражувањето што го направивме

to follow up and see what exactly those differences were --

со цел да видиме како поточно изгледаат тие разлики --

and they're quite subtle.

и тие се прилично мали.

These are things where genes are turned on in an individual cell type.

Ова се нешта каде што гените се активирани во индивидуална клетка.

These are two genes that we found as good examples.

Ова се два гени за кои сметаме дека се добри примери.

One is called RELN -- it's involved in early developmental cues.

Едниот се вика RELN -- одговорен е за раните развојни знаци.

DISC1 is a gene

DISC1 е ген

that's deleted in schizophrenia.

кој недостасува во шизофренијата.

These aren't schizophrenic individuals,

Овие не се шизофрени индивидуи,

but they do show some population variation.

но тие покажуваат одредена популациска варијација.

And so what you're looking at here

Она што гледате овде кај

in donor one and donor four,

првиот и четвртиот донор,

which are the exceptions to the other two,

кои што се исклучоци од другите двајца,

that genes are being turned on

е дека гените се активирани

in a very specific subset of cells.

во многу специфичен збир на клетки.

It's this dark purple precipitate within the cell

Овој темно лилјаков талог во клетката

that's telling us a gene is turned on there.

ни кажува дека таму е активиран ген.

Whether or not that's due

Дали е тоа поради

to an individual's genetic background or their experiences,

индивидуалното генетско потекло или нивното искуство,

we don't know.

не знаеме.

Those kinds of studies require much larger populations.

Ваквиот вид на истражувања имаат потреба од поголеми популации.

So I'm going to leave you with a final note

Ќе завршам со последна забелешка

about the complexity of the brain

за сложеноста на мозокот

and how much more we have to go.

и за тоа уште колку имаме за работа.

I think these resources are incredibly valuable.

Мислам дека овие извори се неверојатно вредни.

They give researchers a handle

Тие им даваат патоказ на истражувачите

on where to go.

каде да се движат.

But we only looked at a handful of individuals at this point.

Но, досега испитавме многу мал број индивидуи.

We're certainly going to be looking at more.

Со сигурност ќе испитаме повеќе.

I'll just close by saying

За крај ќе кажам дека

that the tools are there,

алатките се овде,

and this is truly an unexplored, undiscovered continent.

и ова е навистина неистражен и неоткриен континент.

This is the new frontier, if you will.

Ова е новата граница.

And so for those who are undaunted,

Оние кои се бестрашни,

but humbled by the complexity of the brain,

но понизни пред сложеноста на мозокот,

the future awaits.

имаат иднина пред себе.

Thanks.

Благодарам.

(Applause)

(Аплауз)