It's time to reclaim religion | Sharon Brous

Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: Guranda Dzamelashvili Reviewer: Levan Lashauri

2004 წლის გაზაფხულზე

I was a new mother

and a young rabbi

ახლადბედა დედა

in the spring of 2004

და ახალგაზრდა რაბინი ვიყავი,

and the world was in shambles.

მსოფლიო კი ქაოსში იყო.

Maybe you remember.

შეიძლება გახსოვთ.

Every day, we heard devastating reports from the war in Iraq.

ყოველდღე ერაყის ომიდან შემაშფოთებელი ამბები გვესმოდა,

There were waves of terror rolling across the globe.

ტერორის ტალღა უვლიდა მსოფლიოს

It seemed like humanity was spinning out of control.

და გვეჩვენებოდა, რომ კაცობრიობა უკონტროლო ხდებოდა.

მახსოვს ის ღამე,

I remember the night that I read

about the series of coordinated bombings

როცა მადრიდის მეტროში

კოორდინირებული აფეთქებების სერიის შესახებ წავიკითხე.

in the subway system in Madrid,

and I got up and I walked over to the crib

ავდექი და აკვანთან მივედი,

where my six-month-old baby girl

სადაც ჩემ ექვსი თვის პატარა გოგონას

lay sleeping sweetly,

ტკბილად ეძინა.

მისი სუნთქვის რიტმი გავიგონე

and I heard the rhythm of her breath,

and I felt this sense of urgency coursing through my body.

და ჩემს სხეულში, გადაუდებლობის მოთხოვნილება ვიგრძენი.

იდეოლიგიური, პოლიტიკური და მოსახლეობის

We were living through a time of tectonic shifts in ideologies,

in politics, in religion, in populations.

ტექტონიკური ძვრების დროში ვცხოვრობდით.

Everything felt so precarious.

თითქოს ყველაფერი ისეთი მერყევი იყო.

And I remember thinking,

მახსოვს, გავიფიქრე:

"My God, what kind of world did we bring this child into?

"ღმერთო ჩემო, რანაირ სამყაროში მოვავლინეთ ეს ბავშვი?"

And what was I as a mother and a religious leader

და რა უნდა მეღონა, როგორც დედას და რელიგიურ ლიდერს

ამასთან დაკავშირებით?

willing to do about it?

Of course, I knew it was clear

რა თქმა უნდა, ვიცოდი,

that religion would be a principle battlefield

რომ რელიგია მთავარი ბრძოლის ველი იქნებოდა,

in this rapidly changing landscape,

ამ სწრაფად ცვლად გარემოში

and it was already clear

და უკვე ნათელი იყო, რომ რელიგია პრობლემის მნიშვნელოვანი ნაწილი იყო.

that religion was a significant part of the problem.

ჩემი კითხვა იყო,

The question for me was,

could religion also be part of the solution?

შეეძლო თუ არა რელიგიას,

ასევე პრობლემის გადაჭრის ნაწილი გამხდარიყო?

Now, throughout history,

ისტორიის მანძილზე,

people have committed horrible crimes and atrocities

ადამიანები საშინელ დანაშაულებს და სიმხეცეებს სჩადიოდნენ

in the name of religion.

რელიგიის სახელით

და როგორც კი 21-ე საუკუნეში გადავედით,

And as we entered the 21st century,

it was very clear that religious extremism was once again on the rise.

ნათელი გახდა, რომ რელიგიური ექსტრემიზმი აღზევებას კვლავ განიცდიდა.

Our studies now show

კვლევები გვაჩვენებს,

რომ უკანასკნელი 15-20 წლის მანძილზე,

that over the course of the past 15, 20 years,

რელიგიური მტრობა და მასთან დაკავშირებული ძალადობა,

hostilities and religion-related violence

have been on the increase all over the world.

მთელ მსოფლიოში გაიზარდა.

მაგრამ ამის დასამტკიცებლად კვლევებიც კი არ გვჭირდება,

But we don't even need the studies to prove it,

because I ask you, how many of us are surprised today

რადგან გეკითხებით, რამდენ ჩენგანს გაუკვირდება,

when we hear the stories of a bombing or a shooting,

როცა აფეთქებებისა და სროლების შესახებ გვესმის

when we later find out that the last word that was uttered

და მოგვიანებით შევიტყობთ, რომ ჩახმახის გამოკვრის,

before the trigger is pulled or the bomb is detonated

ან ბომბის აფეთქდების წინ წარმოთქმული უკანასკნელი სიტყვა

is the name of God?

ღვთის სახელია?

დღეს იშვიათად გააკვირვებს ვინმეს ის ამბავი,

It barely raises an eyebrow today

when we learn that yet another person

რომ კიდევ ერთმა ადამიანმა,

has decided to show his love of God

გადაწყვიტა ღვთის სიყვარული

by taking the lives of God's children.

ღვთის შვილებისთვის სიცოცხლის წართმევით გამოეხატა.

In America, religious extremism

ამერიკაში, რელიგიურ ექსტრემიზმს

თეთრკანიანი, აბორტის მოწინაღმდეგე, ქრისტიანი ექსტრემისტის სახე აქვს,

looks like a white, antiabortion Christian extremist

walking into Planned Parenthood in Colorado Springs

რომელიც კოლორადოში, ორსულობის დაგეგმვის ცენტრში "Planned Parenthood"-ში შედის

and murdering three people.

და სამ ადამიანს კლავს.

It also looks like a couple

ასევე ისლამური სახელმწიფოთი შთაგონებული

inspired by the Islamic State

წყვილის სახე აქვს,

walking into an office party in San Bernardino and killing 14.

რომელიც სან-ბერნარდინოში, კორპორატიულ წვეულებაზე 14 ადამიანს კლავს.

And even when religion-related extremism does not lead to violence,

მაშინაც კი, როცა რელიგიური ექსტრემიზმი ძალადობამდე არ მიდის,

it is still used as a political wedge issue,

ის მაინც გამოიყენება პოლიტიკურ არგუმენტად

cynically leading people to justify the subordination of women,

და უბიძგებს ადამიანებს, გაამართლონ ქალების ჩაგვრა;

the stigmatization of LGBT people,

ლგბტ ადამიანების სტიგმატიზაცია;

რასიზმი; ისლამოფობია და ანტისემიტიზმი.

racism, Islamophobia and anti-Semitism.

This ought to concern deeply

ეს სერიოზულად უნდა გავაწუხებდეს იმათ,

those of us who care about the future of religion

ვისაც რელიგიისა

და რწმენის მომავალი გვაღელვებს.

and the future of faith.

We need to call this what it is:

ამას თავისი სახელი უნდა დავარქვათ:

რელიგიის დიდი მარცხი.

a great failure of religion.

თუმცა, საქმე იმაშია, რომ ეს რელიგიისთვის ერთადერთი გამოწვევა არაა.

But the thing is, this isn't even the only challenge that religion faces today.

იმ დროს, როცა რელიგია,

At the very same time

that we need religion to be a strong force against extremism,

ექსტრემიზმის ძლიერი წინააღმდეგობა უნდა გახდეს,

it is suffering from a second pernicious trend,

ის ასევე სხვა მავნე ტენდენციას განიცდის,

what I call religious routine-ism.

რასაც მე რელიგიურ რუტინიზმს ვუწოდებ.

This is when our institutions and our leaders

როდესაც ჩვენი ინსტიტუციები და ჩვენი ლიდერები

are stuck in a paradigm that is rote and perfunctory,

გაზეპირებულ და ფორმალურ პარადიგმაში ჩარჩნენ,

devoid of life, devoid of vision

რომელიც მოკლებულია სიცოცხლეს,

მოკლებულია ხედვას და მოკლებულია სულს.

and devoid of soul.

Let me explain what I mean like this.

აგიხსნით ამაში რას ვგულისხმობ.

One of the great blessings of being a rabbi

რაბინად ყოფნის ერთ-ერთი უდიდესი წყალობა,

is standing under the chuppah, under the wedding canopy, with a couple,

ჰუპას ქვეშ დგომაა, საქორწინო კანოპის ქვეშ, წყვილთან ერთად

and helping them proclaim publicly

და მათი დახმარება საჯაროდ განაცხადონ

and make holy the love that they found for one another.

და წმინდად აქციონ სიყვარული, რომელიც ერთმანეთის მიმართ გააჩნიათ.

I want to ask you now, though,

თუმცაღა, მინდა გთხოვოთ,

to think maybe from your own experience

რომ თქვენი გამოცდილებიდან გამომდინარე დაფიქრდეთ,

or maybe just imagine it

ან უბრალოდ წარმოიდგინოთ

about the difference between the intensity of the experience

განსხვავება საქორწინო კანოპის ქვეშ განცდის სიძლიერესა

under the wedding canopy,

და თქვენი მეექვსე,

and maybe the experience of the sixth or seventh anniversary.

ან მეშვიდე ქორწინების წლისთავის განცდის სიძლიერეს შორის.

(Laughter)

(სიცილი)

And if you're lucky enough to make it 16 or 17 years,

თუ საკმარისად იღბიანი ხართ, რომ ქორწინების 16 ან 17 წელი აღნიშნოთ

if you're like most people, you probably wake up in the morning

და თუ უმრავლესობას ჰგავხართ, ალბათ დილით გაიღვიძებთ

realizing that you forgot to make a reservation at your favorite restaurant

და გააცნობიერებთ, რომ თქვენ საყვარელ რესტორანში, ადგილის დაჯავშნა დაგავიწყდათ

and you forgot so much as a card,

და მისალოცი ბარათიც კი დაგავიწყდათ

and then you just hope and pray that your partner also forgot.

და შემდეგ, უბრალოდ იმედოვნებთ და ლოცულობთ, რომ თქვენს პარტნიორსაც დაავიწყდა.

Well, religious ritual and rites

რელიგიური რიტუალები და წესები,

were essentially designed to serve the function of the anniversary,

ძირითადად წლისთავების აღსანიშნავად არის შექმნილი,

to be a container in which we would hold on to the remnants

რის საშუალებითაც წმინდა, გაცხადებულ შეხვედრებზე, მოგონებებს შევინახავთ,

of that sacred, revelatory encounter

რამაც პირველად რელიგია დაბადა.

that birthed the religion in the first place.

The problem is that after a few centuries,

პრობლემა ისაა, რომ რამდენიმე საუკუნის შემდეგ,

the date remains on the calendar,

თარიღი ჩვენ კალენდარში რჩება,

but the love affair is long dead.

მაგრამ სასიყვარულო ურთერთობა უკვე დიდი ხნის მკვდარია.

That's when we find ourselves in endless, mindless repetitions

მაშინ აღმოვაჩენთ, რომ დაუსრულებლად და უაზროდ ვიმეორებთ სიტყვებს,

of words that don't mean anything to us,

რომელიც ჩვენთვის აღარაფერს ნიშნავენ,

ფეხზე ვდგებით და ვჯდებით, იმიტომ რომ ვიღაცამ გვთხოვა.

rising and being seated because someone has asked us to,

holding onto jealously guarded doctrine

ვეჭიდებით ეჭვიანობით დაცულ დოქტრინას,

that's completely and wildly out of step with our contemporary reality,

რომელიც სრულად ამოვარდნილია ჩვენი თანამედროვე რეალობიდან.

engaging in perfunctory practice

ფორმალურად ვკავდებით პრაქტიკით,

simply because that's the way things have always been done.

მხოლოდ იმიტომ, რომ ყოველთვის ასე კეთდებოდა.

რელიგია სუსტდება შეერთებულ შტატებში.

Religion is waning in the United States.

Across the board, churches and synagogues and mosques

საყოველთაოდ, ეკლესიები, სინაგოგები და მეჩეთები,

are all complaining

ყველა წუწუნებს,

about how hard it is to maintain relevance

თუ როგორი რთულია დარჩე აქტუალური,

იმ ახალგაზრდა თაობისათვის, რომელსაც სრულიად არ აინტერესებს

for a generation of young people who seem completely uninterested,

არა მხოლოდ ის ინსტიტუციები, რომლებიც ჩვენი ტრადიციების შუაგულშია,

not only in the institutions that stand at the heart of our traditions

but even in religion itself.

არამედ თავად რელიგიაც კი.

And what they need to understand

მათ უნდა ესმოდეთ,

რომ დღევანდელ თაობას,

is that there is today a generation of people

ისევე ეზიზღება რელიგიური ექსტრიმისტული ძალადობა,

who are as disgusted by the violence of religious extremism

as they are turned off

როგორც გულგრილია უსიცოცხლო,

by the lifelessness of religious routine-ism.

რელიგიური რუტინიზმის მიმართ.

რა თქმა უნდა, ამას ნათელი მხარეც აქვს.

Of course there is a bright spot to this story.

Given the crisis of these two concurrent trends in religious life,

რელიგიურ ცხოვრებაში, ამ ორი კრიზისული ტენდენციის გათვალისწინებით,

about 12 or 13 years ago, I set out to try to determine

დაახლოებით 12 ან 13 წლის წინ, ვცადე გამერკვია,

if there was any way

შევძლებდი თუ არა,

that I could reclaim the heart of my own Jewish tradition,

ამ ალმოდებულ მსოფლიოში,

to help make it meaningful and purposeful again

ჩემი ებრაული ტრადიციისთვის გული დამებრუნებინა

in a world on fire.

და კვლავ მიმეცა მისთვის აზრი და მიზანი.

I started to wonder,

ვიფიქრე, იქნებ ჩვენი თაობის

what if we could harness some of the great minds of our generation

მოწინავე მოაზროვნეები ჩაგვერთო

and think in a bold and robust and imaginative way again

და გაბედულად, საღად და შემოქმედებითად დავფიქრებულიყავით იმაზე,

თუ როგორი შეიძლება ყოფილიყო, რელიგიური ცხოვრების შემდეგი იტერაცია.

about what the next iteration of religious life would look like?

Now, we had no money, no space, no game plan,

ჩვენ არ გვქონდა, არც ფული, არც სივრცე, არც სტრატეგია,

but we did have email.

მაგრამ გვქონდა იმეილი.

So my friend Melissa and I sat down and we wrote an email

ასე რომ, ჩემი მეგობარი მელისა და მე დავსხედით და იმეილი დავწერეთ,

which we sent out to a few friends and colleagues.

რომელიც რამდენიმე მეგობარსა და კოლეგას გავუგზავნეთ.

It basically said this:

იმელი მოკლედ ამბობდა შემდეგს:

"Before you bail on religion,

"სანამ რელიგიას უარყოფთ,

why don't we come together this Friday night

იქნებ შევიკრიბოთ ამ პარასკევ საღამოს

and see what we might make of our own Jewish inheritance?"

და განვიხილოთ, რა შეიძლება ვუყოთ ჩვენს ებრაულ მემკვიდრეობას?".

We hoped maybe 20 people would show up.

იმედი გვქონდა, რომ ალბათ 20 კაცი გამოჩნდებოდა.

It turned out 135 people came.

აღმოჩნდა, რომ 135 ადამიანი მოვიდა.

ცინიკოსები და მაძიებლები იყვნენ,

They were cynics and seekers,

atheists and rabbis.

ათეისტები და რაბინები.

Many people said that night that it was the first time

იმ ღამეს ბევრმა თქვა,

that they had a meaningful religious experience in their entire lives.

რომ მათ, გააზრებული რელიგიული გამოცდილება პირველად ჰქონდათ

And so I set out to do the only rational thing

და მე ის ერთადერთი რაციონალური რამ გავაკეთე,

that someone would do in such a circumstance:

რაც ამ სიტუაციაში შეიძლებოდა,

I quit my job and tried to build this audacious dream,

სამსახური მივატოვე და ვცადე ეს თამამი ოცნება ამესრულებინა.

განმეახლებინა და გადამეაზრებინა რელიგიური ცხოვრება,

a reinvented, rethought religious life

which we called "IKAR,"

რომელსაც "IKAR" დავარქვით.

which means "the essence" or "the heart of the matter."

რაც "არსს" ან "დედააზრს" ნიშნავს.

Now, IKAR is not alone

IKAR მარტო არ არის

რელიგიურ საქმეებში ჩართული:

out there in the religious landscape today.

There are Jewish and Christian and Muslim and Catholic religious leaders,

არიან ებრაელი, ქრისტიანი, მუსლიმი და კათოლიკე ლიდერები,

many of them women, by the way,

ბევრი მათგანი, სხვათაშორის ქალია,

who have set out to reclaim the heart of our traditions,

რომლებმაც დაიწყეს ტრადიციების მთავარი არსის აღდგენა

who firmly believe that now is the time for religion to be part of the solution.

და მათ მტკიცედ სწამთ, რომ სწორედ ახლა უნდა იქცეს რელიგია გამოსავლის ნაწილად.

We are going back into our sacred traditions

ვუყურებთ ჩვენს წმინდა ტრადიციებს

და ვხვდებით, რომ ჩვენი ყველა ტრადიცია,

and recognizing that all of our traditions

contain the raw material to justify violence and extremism,

შეიცავს მასალას, რომელიც ძალადობას და ექსტრემიზმს ამართლებს

და ასევე შეიცავს მასალას, რომელიც ახალისებს თანაგრძნობას,

and also contain the raw material to justify compassion,

თანაარსებობას და სიკეთეს.

coexistence and kindness --

როდესაც სხვები ამჯობინებენ ჩვენი ტექსტები იკითხონ,

that when others choose to read our texts as directives for hate and vengeance,

როგორც მითითება სიძულვილისა და შერისძიებისკენ,

we can choose to read those same texts

ჩვენ შევიძლია იგივე ტექსტი,

as directives for love and for forgiveness.

სიყვარულის და მიტევების მითითებად მივიღოთ.

აღმოვაჩინე, რომ ისეთ განსხვავებულ საზოგადოებებში,

I have found now

in communities as varied as Jewish indie start-ups on the coasts

როგორებიცაა ებრაული სტარტაპები სანაპიროებზე,

to a woman's mosque,

ქალთა მეჩეთები,

to black churches in New York and in North Carolina,

ნიუ-იორკისა და ჩრდილოეთ კაროლინას შავკანიანების ეკლესიები,

to a holy bus loaded with nuns

მონაზვნებით სავსე წმინდა ავტობუსი,

that traverses this country with a message of justice and peace,

რომელიც ამ ქვეყანაში მშვიდობისა და სამართლიანობის მესიჯით მოძრაობს,

ამათ ყველას საერთო რელიგიური სული აქვთ,

that there is a shared religious ethos

that is now emerging in the form of revitalized religion in this country.

რომელიც ამჟამად, თავიდან გამოცოცხლებული რელიგიის სახით აღმოცენდება.

And while the theologies and the practices vary very much

თუმცა სხვადასხვა საზოგადოებების თეოლოგია და რელიგიური პრაქტიკა,

between these independent communities,

ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისგან,

what we can see are some common, consistent threads between them.

რაღაც საერთო მიმართულებები მაინც შეიმჩნევა.

I'm going to share with you four of those commitments now.

ვაპირებ, ოთხი მათგანი გაგიზიაროთ.

The first is wakefulness.

პირველი მათგანი არის სიფხიზლე.

ჩვენ დღეს ისეთ დროში ვცხოვრობთ,

We live in a time today

in which we have unprecedented access

რომ უპრეცედენტო წვდომა გვაქვს ინფორმაციაზე,

to information about every global tragedy

მსოფლიოს ნებისმიერ კუნჭულში

that happens on every corner of this Earth.

მომხდარი ტრაგედიის შესახებ.

Within 12 hours, 20 million people

12 საათის განმავლობაში, 20 მილიონმა ადამიანმა ნახა

saw that image of Aylan Kurdi's little body

თურქეთის სანაპიროზე გამორიყული

აილან კურდის პატარა სხეულის სურათი.

washed up on the Turkish shore.

We all saw this picture.

ყველამ ვნახეთ ეს ფოტო.

We saw this picture of a five-year-old child

ვნახეთ 5 წლის ბავშვის ფოტო,

pulled out of the rubble of his building in Aleppo.

რომელიც მისი სახლის ნანგრევებიდან გამოათრიეს ალეპოში.

როდესაც ამ ფოტოებს ვხედავთ,

And once we see these images,

we are called to a certain kind of action.

ეს გარკვეული ქმედებებისაკენ მოგვიწოდებს.

My tradition tells a story of a traveler who is walking down a road

ჩემი ტრადიცია გვიყვება მოგზაურის ამბავს, რომელიც გზას გაუდგა

when he sees a beautiful house on fire,

და როდესაც ის ალმოდებულ, მშვენიერ სახლს ხედავს,

and he says, "How can it be that something so beautiful would burn,

ამბობს: "როგორ შეიძლება, ასეთი მშვენიერი რამ იწვოდეს

და ეს არავის აწუხებდეს?"

and nobody seems to even care?"

So too we learn that our world is on fire,

ჩვენ ვიგებთ, რომ მსოფლიოც ალმოდებულია

and it is our job to keep our hearts and our eyes open,

და ჩვენი საქმეა გავაღოთ გულის კარი, გავახილოთ თვალები

and to recognize that it's our responsibility

და გავიაზროთ, რომ ჩვენი პასუხისმგებლობაა,

to help put out the flames.

ცეცხლის ჩაქრობას დავეხმაროთ.

This is extremely difficult to do.

ძალიან რთულია ეს გააკეთო.

Psychologists tell us that the more we learn about what's broken in our world,

ფსიქოლოგები გვეუბნებიან, რომ რაც უფრო მეტს ვიგებთ მსოფლიო პრობლემების შესახებ,

the less likely we are to do anything.

მით ნაკლები შანსია, რამე მოვიმოქმედოთ.

It's called psychic numbing.

ამას ფსიქიკური მგრძნობელობის შესუსტება ეწოდება.

We just shut down at a certain point.

ჩვენ უბრალოდ, რაღაც მომენტში ვითიშებით.

Well, somewhere along the way, our religious leaders forgot

ჩვენს რელიგიურ ლიდერებს, რაღაც მომენტში დაავიწყდათ,

that it's our job to make people uncomfortable.

რომ ჩვენი საქმეა, ადამიანებს თავი უხერხულად ვაგრძნობინოთ.

It's our job to wake people up,

ჩვენი საქმეა ხალხის გამოფხიზლება,

აპათიიდან მათი გამოთრევა

to pull them out of their apathy

და ტანჯვაში ჩაგდება

and into the anguish,

and to insist that we do what we don't want to do

და დაჟინება, რომ ვაკეთოთ ის, რისი გაკეთებაც არ გვინდა

და დავინახოთ ის, რისი დანახვაც არ გვინდა,

and see what we do not want to see.

Because we know that social change only happens --

რადგან ვიცით, რომ საზოგადოებრივი ცვლილება მხოლოდ მაშინ ხდება,

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

when we are awake enough to see that the house is on fire.

როდესაც საკმარისად ფხიზლად ვართ იმისთვის, რომ ალმოდებული სახლი დავინახოთ.

The second principle is hope,

მეორე პრონციპი არის იმედი

and I want to say this about hope.

და ამაზე შემდეგი რამ მინდა ვთქვა:

Hope is not naive,

იმედი მეამიტური არ არის

and hope is not an opiate.

და არც ნარკოტიკია.

Hope may be the single greatest act of defiance

იმედი შესაძლოა უდიდესი დაუმროჩილებლობაა

against a politics of pessimism

პესიმისტური პოლიტიკისა

and against a culture of despair.

და კულტურული სასოწარკვეთის წინააღმდეგ.

Because what hope does for us

რადგან იმედს,

ჩვენ შემზღუდავი კონტეინერიდან ამოვყავართ

is it lifts us out of the container

that holds us and constrains us from the outside,

და გვეუბნება: "კვლავ შეგიძლიათ იოცნებოთ და იფიქროთ საზღვრებს გარეშე,

and says, "You can dream and think expansively again.

That they cannot control in you."

ამაში ვერავინ შეგზღუდავთ."

I saw hope made manifest in an African-American church

იმედის გამოვლინება, ამ ზაფხულს, სამხრეთ სანაპიროზე,

in the South Side of Chicago this summer,

ჩიკაგოს აფრო-ამერიკულ ეკლესიაში ვნახე,

სადაც ჩემი პატარა გოგონა წავიყვანე,

where I brought my little girl,

რომელიც ახლა 13 წლისაა

who is now 13

და რამდენიმე სანტიმეტრით მაღალია ჩემზე,

and a few inches taller than me,

რომ ჩემი მეგობრის ქადაგება მოგვესმინა.

to hear my friend Rev. Otis Moss preach.

That summer, there had already been 3,000 people shot

იმ ზაფხულს ჩიკაგოში იანვარსა და ივლისს შორის,

between January and July in Chicago.

3 000 ადამიანს უკვე ესროლეს.

ჩვენ შევედით ეკლესიაში და ღირსი მოსის ქადაგება გავიგეთ.

We went into that church and heard Rev. Moss preach,

როცა მან დაასრულა,

and after he did,

ეს ულამაზესი ქალთა გუნი, 100 ქალისგან შემდგარი,

this choir of gorgeous women, 100 women strong,

stood up and began to sing.

ადგა და სიმღერა დაიწყო:

"I need you. You need me.

"მე მჭირდები შენ, შენ გჭირდები მე.

I love you. I need you to survive."

მიყვარხარ და მჭირდები, რომ გადავრჩე"

And I realized in that moment

და ამ მომენტში მივხვდი,

that this is what religion is supposed to be about.

რომ ასეთი უნდა იყოს რელიგია;

მან ადამიანებს მიზანი უნდა დაუბრუნოს,

It's supposed to be about giving people back a sense of purpose,

a sense of hope,

იმედის შეგრძნება;

a sense that they and their dreams fundamentally matter in this world

შეგრძნება, რომ ისინი და მათი ოცნებები ფუნდამენტურად მნიშვნელოვანია მსოფლიოში,

that tells them that they don't matter at all.

რომელიც მათ ეუბნება, რომ ისინი აბსოლუტურად უმნიშვნელოა.

The third principle is the principle of mightiness.

მესამე პრინციპი ძლევამოსილებაა.

There's a rabbinic tradition that we are to walk around

რაბინებს გვაქვს ტრადიცია, რომლის მიხედვითაც

with two slips of paper in our pockets.

ჯიბეებში ორი ქაღალდის ფურცელით დავდივართ.

One says, "I am but dust and ashes."

ერთზე წერია: "მე მხოლოდ მტვერი და ფერფლი ვარ"

მხოლოდ ჩემზე არ არის.

It's not all about me.

I can't control everything, and I cannot do this on my own.

ყველაფერს ვერ ვაკონტროლებ და ამას თვითონ ვერ შევძლებ.

The other slip of paper says, "For my sake the world was created."

მეორეზე წერია: "მსოფლიო ჩემთვის შეიქმნა"

რაც ნიშნავს, რომ მართალია, ყველაფერს ვერ გავაკეთებ,

Which is to say it's true that I can't do everything,

მაგრამ, რა თქმა უნდა, რაღაცის გაკეთება შემიძლია:

but I can surely do something.

შემიძლია პატიება;

I can forgive.

I can love.

შემიძლია სიყვარული;

I can show up.

შემიძლია რომ მოვიდე;

შემიძლია მოვიდე;

I can protest.

I can be a part of this conversation.

შემიძლია ამ საუბრის ნაწილი ვიყო.

We even now have a religious ritual,

ჩვენ ახლა რელიგიური რიტუალიც კი გვაქვს,

a posture,

პოზა,

that holds the paradox between powerlessness and power.

რომელიც უძლურებასა და ძალაუფლებას შორის პარადოქსია.

In the Jewish community,

ებრაულ თემში,

წელიწადში ერთადერთხელ, როცა სრულად ვემხობით იატაკზე

the only time of year that we prostrate fully to the ground

ებრაული ახალი წლის დღეებში ხდება.

is during the high holy days.

ეს სრული მორჩილების ნიშანია.

It's a sign of total submission.

Now in our community, when we get up off the ground,

ჩვენ თემში, როდესაც იატაკიდან ვდგებით,

we stand with our hands raised to the heavens,

ვდგავართ ცისკენ აღმართული ხელებით

and we say, "I am strong, I am mighty, and I am worthy.

და ვამბობთ: "მე ძლიერი ვარ, მე ძლევამოსილი ვარ, მე ღირსეული ვარ.

ყველაფრის არა, მაგრამ რაღაცის გაკეთება შემიძლია."

I can't do everything, but I can do something."

In a world that conspires to make us believe that we are invisible

მსოფლიოში, რომელიც ცდილობს დაგვაჯეროს, რომ უხილავები

და უუნაროები ვართ,

and that we are impotent,

religious communities and religious ritual

რელიგიურ საზოგადოებებს და რელიგიურ რიტუალებს,

can remind us that for whatever amount of time we have here on this Earth,

შეუძლია შეგვახსენოს, რომ რა დროც არ უნდა გვქონდეს ამ ქვეყანაზე გამოყოფილი,

whatever gifts and blessings we were given,

რა ნიჭი და კურთხევაც არ უნდა გვქონდეს მოცემული,

რა რესურსებიც არ უნდა გაგვაჩნდეს,

whatever resources we have,

we can and we must use them

შეგვიძლია და უნდა გამოვიყენოთ ისინი,

to try to make the world a little bit more just

რომ მსოფლიო ცოტათი უფრო სამართლიანი

and a little bit more loving.

და ცოტათი უფრო მოსიყვარულე გავხადოთ.

The fourth and final is interconnectedness.

მეოთხე და ბოლო არის ურთიერთკავშირი.

A few years ago, there was a man walking on the beach in Alaska,

რამდენიმე წლის წინ, ერთი კაცი, ალასკაში, სანაპიროზე სეირნობდა,

when he came across a soccer ball

როდესაც ფეხბურთის ბურთს გადააწყდა,

რომელსაც იაპონური ასოები ჰქონდა ზედ მიწერილი.

that had some Japanese letters written on it.

He took a picture of it and posted it up on social media,

მან ფოტო გადაიღო და სოციალურ ქსელში გაავრცელა.

მას იაპონელი თინეიჯერი დაუკავშირდა,

and a Japanese teenager contacted him.

He had lost everything in the tsunami that devastated his country,

რომელმაც მის ქვეყანაში მომხდარი,

გამანადგურებელი ცუნამის დროს ყველაფერი დაკარგა,

but he was able to retrieve that soccer ball

მაგრამ ამ ფეხბურთის ბურთის დაბრუნება შეძლო,

after it had floated all the way across the Pacific.

მას შემდეგ, რაც ბურთმა მთელი წყნარი ოკეანე იტივტივა.

How small our world has become.

როგორი პატარა გახდა ჩვენი მსოფლიო.

ჩვენ ხშირად გვავიწყდება რა მჭიდრო კავშირში ვართ ერთმანეთთან,

It's so hard for us to remember how interconnected we all are

as human beings.

როგორც ადამიანები.

And yet, we know

თუმცა, კარგად ვიცით,

that it is systems of oppression

რომ რეპრესიული სისტემები ყველაზე მეტად,

that benefit the most from the lie of radical individualism.

სწორედ უკიდურესი ინდივიდუალიზმის ტყუილით სარგებლობენ.

Let me tell you how this works.

გეტყვით ეს როგორ ხდება.

I'm not supposed to care

მე არ უნდა მაღელვებდეს,

როდესაც პოლიცია შავკანიან ახალგაზრდებზე ძალადობს,

when black youth are harassed by police,

because my white-looking Jewish kids

რადგან ჩემს თეთრი კანის ფერის მქონე ებრაელ ბავშვებს,

probably won't ever get pulled over for the crime of driving while black.

პოლიცია არასოდეს გააჩერებს ისეთი დანაშაულისთვის,

როგორიცაა მანქანის ტარება, როცა შავკანიანი ხარ.

Well, not so, because this is also my problem.

ასე არ უნდა იყოს, რადგან ეს ასევე ჩემი პრობლემაცაა

და იცით რაა? ტრანსფობია და ისლამაფობია

And guess what? Transphobia and Islamophobia

and racism of all forms, those are also all of our problems.

და ყველა სახის რასიზმი, ყველა ჩვენგანის პრობლემაა

And so too is anti-Semitism all of our problems.

და ასევე ანტისემიტიზმიც ყველა ჩვენგანის პრობლემაა.

Because Emma Lazarus was right.

ემა ლაზარუსი მართალი იყო

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

Emma Lazarus was right when she said until all of us are free,

ემა ლაზარუსი მართალი იყო, როცა თქვა, რომ სანამ ყველა ჩვენგანი არაა თავისუფალი,

we are none of us free.

მანამდე არცერთი არ ვართ თავისუფალი.

We are all in this together.

ეს ყველას პრობლემაა.

And now somewhere at the intersection of these four trends,

სადღაც ამ ოთხი ტენდენციის,

of wakefulness and hope and mightiness and interconnectedness,

სიფხიზლის, იმედის, ძლევამოსილების და ურთიერთკავშირის გადაკვეთაზე,

არსებობს მზარდი, მრავალსარწმუნოებრივი, მოძრაობა სამართლიანობისთვის ამ ქვეყანაში,

there is a burgeoning, multifaith justice movement in this country

that is staking a claim on a countertrend,

რომელიც საპირისპიროს ამტკიცებს და ამბობს,

saying that religion can and must be a force for good in the world.

რომ რელიგიას შეუძლია და უნდა გახდეს სიკეთის მამოძრავებელი ძალა მსოფლიოში.

გული გვტკივა ექსტრემიზმით დამარცხებული რელიგიის გამო

Our hearts hurt from the failed religion of extremism,

ჩვენ უფრო მეტს ვიმსახურებთ, ვიდრე რუტინიზმით დამარცხებულ რელიგიას.

and we deserve more than the failed religion of routine-ism.

It is time for religious leaders and religious communities

დროა რელიგიურმა ლიდერებმა და რელიგიურმა საზოგადოებებმა

წამყვანი როლი დაიკავონ სულიერ და კულტურულ ძვრებში,

to take the lead in the spiritual and cultural shift

that this country and the world so desperately needs --

რომლებიც ამ ქვეყანასა და მსოფლიოს ასე ძალიან სჭირდება.

a shift toward love,

ძვრებში სიყვარულისკენ,

toward justice, toward equality and toward dignity for all.

სამართლიანობისკენ, თანასწორობისა და ღირსებისკენ ყველასთვის.

I believe that our children deserve no less than that.

მჯერა, რომ ჩვენი შვილები, ამაზე ნაკლებს არ იმსახურებენ.

Thank you.

მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)