It's time to reclaim religion | Sharon Brous

Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Tłumaczenie: Karolina Ginalska Korekta: Rysia Wand

I was a new mother

Byłam świeżo upieczoną matką

and a young rabbi

i młodym rabinem.

in the spring of 2004

Była wiosna 2004 roku,

and the world was in shambles.

świat był w opłakanym stanie,

Maybe you remember.

być może pamiętacie.

Every day, we heard devastating reports from the war in Iraq.

Każdy dzień przynosił druzgoczące doniesienia z wojny w Iraku.

There were waves of terror rolling across the globe.

Fale terroryzmu zalewały cały glob.

It seemed like humanity was spinning out of control.

Wydawało się, że wszystko wymyka się nam spod kontroli.

I remember the night that I read

Pamiętam, kiedy przeczytałam

about the series of coordinated bombings

o serii skoordynowanych zamachów bombowych

in the subway system in Madrid,

w madryckim metrze.

and I got up and I walked over to the crib

Wstałam i podeszłam do łóżeczka,

where my six-month-old baby girl

gdzie moja sześciomiesięczna córeczka

lay sleeping sweetly,

słodko sobie spała.

and I heard the rhythm of her breath,

Usłyszałam jej rytmiczny oddech

and I felt this sense of urgency coursing through my body.

i nagle wyraźnie poczułam, że trzeba natychmiast zacząć działać.

We were living through a time of tectonic shifts in ideologies,

Był to czas ruchów tektonicznych,

na polu ideologii, polityki, religii, populacji.

in politics, in religion, in populations.

Everything felt so precarious.

Jakby zewsząd czyhało niebezpieczeństwo.

And I remember thinking,

Pomyślałam sobie:

"My God, what kind of world did we bring this child into?

"Dobry Boże, na jaki to świat sprowadziliśmy nasze dziecko?

And what was I as a mother and a religious leader

Co ja, matka i przywódca religijny,

willing to do about it?

byłam gotowa w tej sytuacji zrobić?"

Of course, I knew it was clear

Było to oczywiste,

that religion would be a principle battlefield

że religia będzie głównym polem bitwy

in this rapidly changing landscape,

w gwałtownie ewoluującej rzeczywistości.

and it was already clear

Było też bardzo jasne,

that religion was a significant part of the problem.

że religia stanowi istotną część tego problemu.

The question for me was,

Zadałam sobie pytanie:

could religion also be part of the solution?

czy religia może też pomóc w rozwiązaniu?

Now, throughout history,

Na przestrzeni wieków

people have committed horrible crimes and atrocities

ludzie popełniali przerażające zbrodnie i okrucieństwa

in the name of religion.

w imię religii.

And as we entered the 21st century,

Na początku XXI wieku okazało się,

it was very clear that religious extremism was once again on the rise.

że ekstremizm religijny zaczął ponownie się nasilać.

Our studies now show

Badania pokazują,

that over the course of the past 15, 20 years,

że w ciągu ostatnich 15 - 20 lat,

hostilities and religion-related violence

wrogość i akty przemocy motywowane religijnie

have been on the increase all over the world.

nasiliły się na całym świecie.

But we don't even need the studies to prove it,

Nawet bez badań jest to oczywiste,

because I ask you, how many of us are surprised today

bo ilu z nas dziwią dzisiaj historie

when we hear the stories of a bombing or a shooting,

o zamachu bombowym lub strzelaninie,

when we later find out that the last word that was uttered

po których okazuje się, że ostatnim słowem

before the trigger is pulled or the bomb is detonated

tuż przed pociągnięciem spustu, lub zdetonowaniem bomby

is the name of God?

było imię Boga?

It barely raises an eyebrow today

Nie wywołuje już poruszenia fakt,

when we learn that yet another person

że kolejna osoba

has decided to show his love of God

postanowiła okazać swoją miłość do Boga

by taking the lives of God's children.

przez odebranie życie Bożym dzieciom.

In America, religious extremism

W USA ekstremizm religijny

looks like a white, antiabortion Christian extremist

przybiera postać białego przeciwnika aborcji, chrześcijanina,

walking into Planned Parenthood in Colorado Springs

który wkracza do poradni planowania rodziny w Colorado Springs

and murdering three people.

i morduje trzy osoby.

It also looks like a couple

Przybiera też postać pary

inspired by the Islamic State

zainspirowanej przez państwo islamskie,

walking into an office party in San Bernardino and killing 14.

która pojawia się na imprezie firmowej w San Bernardino i zabija 14 osób.

And even when religion-related extremism does not lead to violence,

Nawet jeśli ekstremizm religijny nie prowadzi do przemocy,

it is still used as a political wedge issue,

jest bez przerwy wykorzystywany jako polityczna kość niezgody,

cynically leading people to justify the subordination of women,

cyniczne uzasadnienie podporządkowywania kobiet,

the stigmatization of LGBT people,

piętnowania środowisk LGBT,

racism, Islamophobia and anti-Semitism.

rasizmu, islamofobii i antysemityzmu.

This ought to concern deeply

Sytuacja ta powinna bardzo głęboko dotknąć

those of us who care about the future of religion

tych z nas, którym leżą na sercu

przyszłe losy religii i wiary.

and the future of faith.

We need to call this what it is:

Trzeba zacząć nazywać rzeczy po imieniu:

a great failure of religion.

jest to sromotna porażka religii.

But the thing is, this isn't even the only challenge that religion faces today.

Nie jest to jednak jedyne wyzwanie, któremu religia musi stawić czoła.

At the very same time

Właśnie wtedy,

that we need religion to be a strong force against extremism,

kiedy religia powinna być narzędziem do zwalczania ekstremizmu,

it is suffering from a second pernicious trend,

cierpi ona z powodu innego zgubnego trendu,

what I call religious routine-ism.

który nazywam rutynizmen religijnym.

This is when our institutions and our leaders

Jest to sytuacja, w której nasze instytucje i liderzy

are stuck in a paradigm that is rote and perfunctory,

tkwią w wyuczonym, płytkim paradygmacie,

devoid of life, devoid of vision

martwym, pozbawionym wizji,

and devoid of soul.

pozbawionym ducha.

Let me explain what I mean like this.

Pozwólcie, że wytłumaczę.

One of the great blessings of being a rabbi

Mam to szczęście, że jako rabin

is standing under the chuppah, under the wedding canopy, with a couple,

mogę towarzyszyć młodej parze pod chupą - ślubnym baldachimem,

and helping them proclaim publicly

w publicznym obwieszczeniu

and make holy the love that they found for one another.

i uświęceniu miłości, którą dla siebie poczuli.

I want to ask you now, though,

Zastanówcie się jednak,

to think maybe from your own experience

może z własnego doświadczenia

or maybe just imagine it

albo z wyobraźni,

about the difference between the intensity of the experience

różnicę między intensywnymi emocjami

under the wedding canopy,

pod weselnym baldachimem,

and maybe the experience of the sixth or seventh anniversary.

a w szóstą lub siódmą rocznicę ślubu.

(Laughter)

(Śmiech)

And if you're lucky enough to make it 16 or 17 years,

Jeśli już doczekacie 16-17 rocznicy,

if you're like most people, you probably wake up in the morning

pewnie, jak większość ludzi, obudzicie się ze świadomością,

realizing that you forgot to make a reservation at your favorite restaurant

że nie zrobiliście rezerwacji w ulubionej restauracji,

and you forgot so much as a card,

ani nawet nie kupiliście kartki.

and then you just hope and pray that your partner also forgot.

Pozostaje jedynie mieć nadzieję i modlić się, że partner też zapomniał.

Well, religious ritual and rites

Obrzędy i rytuały religijne

were essentially designed to serve the function of the anniversary,

miały przede wszystkim pełnić funkcję rocznicy,

to be a container in which we would hold on to the remnants

być naczyniem, z którego czerpiemy pamięć

of that sacred, revelatory encounter

o świętym objawieniu,

that birthed the religion in the first place.

w wyniku którego zrodziła się religia.

The problem is that after a few centuries,

Problem w tym, że kilka wieków później

the date remains on the calendar,

data wprawdzie pozostaje w kalendarzu,

but the love affair is long dead.

ale miłość już dawno wygasła.

That's when we find ourselves in endless, mindless repetitions

Właśnie dlatego bezmyślnie i w nieskończoność powtarzamy

of words that don't mean anything to us,

słowa, które nic dla nas nie znaczą,

rising and being seated because someone has asked us to,

wstajemy i siadamy, bo ktoś nam nakazuje,

holding onto jealously guarded doctrine

kurczowo trzymamy się zaborczo strzeżonej doktryny,

that's completely and wildly out of step with our contemporary reality,

zupełnie i szalenie niekompatybilnej z naszą rzeczywistością.

engaging in perfunctory practice

Wykonujemy powierzchowne gesty,

simply because that's the way things have always been done.

bo przecież tak było od zawsze.

Religion is waning in the United States.

W USA religijność słabnie.

Across the board, churches and synagogues and mosques

Zjawisko to jest powszechne - kościoły, synagogi, meczety,

are all complaining

wszyscy skarżą się,

about how hard it is to maintain relevance

jak przekazać wagę religii

for a generation of young people who seem completely uninterested,

młodemu pokoleniu, którego raczej w ogóle nie interesują

not only in the institutions that stand at the heart of our traditions

nie tylko instytucje, stanowiące rdzeń wiary,

but even in religion itself.

ale także sama religia.

And what they need to understand

Czas uświadomić sobie,

is that there is today a generation of people

że obecne pokolenie

who are as disgusted by the violence of religious extremism

czuje taki sam wstręt do przemocy zrodzonej przez ekstremizm religijny,

as they are turned off

jak i awersję

by the lifelessness of religious routine-ism.

do martwego rutynizmu religijnego.

Of course there is a bright spot to this story.

Oczywiście, historia ta ma także pozytywną stronę.

Given the crisis of these two concurrent trends in religious life,

Sprowokowana tymi dwoma trendami współistniejącymi w życiu duchowym,

about 12 or 13 years ago, I set out to try to determine

12-13 lat temu postanowiłam sprawdzić,

if there was any way

czy mogę w jakikolwiek sposób

that I could reclaim the heart of my own Jewish tradition,

przywrócić wiarę w sens własnej religii żydowskiej

to help make it meaningful and purposeful again

i sprawić, aby na nowo nabrała ona sensu i wymowy

in a world on fire.

w tym płonącym świecie.

I started to wonder,

Zaczęłam się zastanawiać,

what if we could harness some of the great minds of our generation

a gdyby tak udało się pozyskać kilka nieprzeciętnych osobowości

and think in a bold and robust and imaginative way again

i razem w odważny, zdecydowany, pomysłowy sposób postawić sobie za cel

about what the next iteration of religious life would look like?

zmianę wizerunku religii?

Now, we had no money, no space, no game plan,

Nie mieliśmy ani pieniędzy, ani miejsca, ani planu,

but we did have email.

ale mieliśmy maila.

So my friend Melissa and I sat down and we wrote an email

Razem z przyjaciółką Melisą napisałyśmy maila,

which we sent out to a few friends and colleagues.

którego wysłałyśmy do kilku znajomych i przyjaciół.

It basically said this:

Jego treść była następująca:

"Before you bail on religion,

"Zanim na dobre wypiszecie się z religii,

why don't we come together this Friday night

co powiecie na spotkanie w ten piątek?

and see what we might make of our own Jewish inheritance?"

Wspólnie zastanowimy się, co się da ulepić z tego naszego żydowskiego dziedzictwa".

We hoped maybe 20 people would show up.

Myślałyśmy, że przyjdzie 20 osób,

It turned out 135 people came.

a pojawiło się 135.

They were cynics and seekers,

Byli wśród nich zarówno cynicy, osoby poszukujące,

atheists and rabbis.

ateiści, rabini.

Many people said that night that it was the first time

Wiele osób przyznało potem,

że było to pierwsze w ich życiu głębokie przeżycie religijne.

that they had a meaningful religious experience in their entire lives.

And so I set out to do the only rational thing

Postanowiłam więc zrobić jedyną racjonalną

that someone would do in such a circumstance:

w tych okolicznościach rzecz:

I quit my job and tried to build this audacious dream,

odeszłam z pracy i zaczęłam realizować to szalone marzenie

a reinvented, rethought religious life

o nowym, zreformowanym modelu życia duchowego,

which we called "IKAR,"

który nazwaliśmy "IKAR",

which means "the essence" or "the heart of the matter."

co oznacza "esencję", "istotę rzeczy".

Now, IKAR is not alone

IKAR nie działa samotnie

out there in the religious landscape today.

we współczesnej przestrzeni religijnej.

There are Jewish and Christian and Muslim and Catholic religious leaders,

Żydowscy, chrześcijańscy, muzułmańscy i katoliccy przywódcy religijni,

many of them women, by the way,

nawiasem mówiąc, wielu z nich to kobiety,

who have set out to reclaim the heart of our traditions,

postanowili przywrócić istotę wiary.

who firmly believe that now is the time for religion to be part of the solution.

Są głęboko przekonani, że to właśnie teraz religia musi stać się częścią rozwiązania.

We are going back into our sacred traditions

Powracamy do naszych świętych tradycji

and recognizing that all of our traditions

i odkrywamy, że każda religia

contain the raw material to justify violence and extremism,

posiada surowiec, którym uzasadnia się przemoc i ekstremizm,

and also contain the raw material to justify compassion,

ale także surowiec będący podstawą miłosierdzia,

coexistence and kindness --

współistnienia i dobra.

that when others choose to read our texts as directives for hate and vengeance,

Choć nasze księgi postrzegane bywają jako przykaz nienawiści i odwetu,

we can choose to read those same texts

od nas samych zależy, czy odczytamy je

as directives for love and for forgiveness.

jako nakaz miłości i przebaczenia.

I have found now

Odkryłam, w rozmaitych wspólnotach,

in communities as varied as Jewish indie start-ups on the coasts

począwszy od niekonwencjonalnych żydowskich gmin na wybrzeżu,

to a woman's mosque,

poprzez meczety dla kobiet,

to black churches in New York and in North Carolina,

afroamerykańskie kościoły w Nowym Jorku i Karolinie Północnej,

to a holy bus loaded with nuns

aż po religijny autobus pełen zakonnic,

that traverses this country with a message of justice and peace,

przemierzający cały kraj z przesłaniem sprawiedliwości i pokoju,

that there is a shared religious ethos

że podzielamy wartości religijne,

that is now emerging in the form of revitalized religion in this country.

które obecnie wyłaniają się w tym kraju w postaci ożywionej wersji religii.

And while the theologies and the practices vary very much

Choć teologia i obrzędy bardzo się różnią

between these independent communities,

w tych niezależnych od siebie wspólnotach,

what we can see are some common, consistent threads between them.

dostrzegalne są wspólne i stałe elementy.

I'm going to share with you four of those commitments now.

Podzielę się teraz z wami czterema takim zasadami.

The first is wakefulness.

Pierwsza z nich to przytomność umysłu.

We live in a time today

Żyjemy w czasach

in which we have unprecedented access

bezprecedensowego dostępu

to information about every global tragedy

do informacji na temat każdej globalnej tragedii,

that happens on every corner of this Earth.

która ma miejsce w każdym zakątku Ziemi.

Within 12 hours, 20 million people

W ciągu 12 godzin, 20 milionów osób

saw that image of Aylan Kurdi's little body

zobaczyło zdjęcie ciałka Aylana Kurdiego,

washed up on the Turkish shore.

wyrzuconego przez morze na tureckie wybrzeże.

We all saw this picture.

Każdy z nas widział to zdjęcie.

We saw this picture of a five-year-old child

Widzieliśmy zdjęcie pięciolatka

pulled out of the rubble of his building in Aleppo.

wyciągniętego z gruzowiska własnego domu w Aleppo.

And once we see these images,

Obrazy takie

we are called to a certain kind of action.

wzywają nas do działania.

My tradition tells a story of a traveler who is walking down a road

W mojej religii istnieje opowieść o podróżniku idącym drogą,

when he sees a beautiful house on fire,

który nagle dostrzega piękny dom, cały w płomieniach.

and he says, "How can it be that something so beautiful would burn,

Zastanawia się: "Jak to możliwe, że coś tak pięknego płonie,

and nobody seems to even care?"

a chyba nikogo to nie obchodzi?".

So too we learn that our world is on fire,

Nas też dosięgają wieści, że świat płonie,

and it is our job to keep our hearts and our eyes open,

dlatego musimy otworzyć oczy i serca,

and to recognize that it's our responsibility

i zrozumieć, że to właśnie my ponosimy odpowiedzialność

to help put out the flames.

za ugaszenie tego pożaru.

This is extremely difficult to do.

Jest to bardzo trudne zadanie.

Psychologists tell us that the more we learn about what's broken in our world,

Psychologowie twierdzą, że im więcej tragicznych wiadomości do na dociera,

the less likely we are to do anything.

tym mniej jesteśmy skłonni do działania.

It's called psychic numbing.

To zjawisko psychicznego odrętwienia.

We just shut down at a certain point.

W pewnym momencie po prostu się odcinamy.

Well, somewhere along the way, our religious leaders forgot

Religijni przywódcy zapomnieli gdzieś po drodze,

that it's our job to make people uncomfortable.

że naszą powinnością jest wzbudzanie niepokoju.

It's our job to wake people up,

Naszą powinnością jest uświadamiać ludzi,

to pull them out of their apathy

wyciągać ich z apatii

and into the anguish,

w ból i udrękę.

and to insist that we do what we don't want to do

Musimy przemóc się i robić to, przed czym się wzbraniamy

and see what we do not want to see.

i zacząć dostrzegać to, czego nie chcemy widzieć.

Because we know that social change only happens --

Wiadomo, że zmiana społeczna dokonuje się tylko wtedy...

(Applause)

when we are awake enough to see that the house is on fire.

(Brawa)

...kiedy jesteśmy przytomni na tyle, żeby dostrzec płomienie.

The second principle is hope,

Drugą zasadą jest nadzieja.

and I want to say this about hope.

Chcę powiedzieć o nadziei,

Hope is not naive,

że nie jest ona naiwna,

and hope is not an opiate.

nie jest narkotykiem.

Hope may be the single greatest act of defiance

Nadzieja jest być może najważniejszym aktem sprzeciwu

against a politics of pessimism

wobec polityki pesymizmu

and against a culture of despair.

i kulturze rozpaczy,

Because what hope does for us

ponieważ nadzieja

is it lifts us out of the container

wynosi nas z naczynia,

that holds us and constrains us from the outside,

które trzyma i ogranicza nas od wewnątrz.

and says, "You can dream and think expansively again.

Nadzieja gwarantuje: "Twoje marzenia i myśli nie znają granic.

That they cannot control in you."

Nikt nie może tego w tobie kontrolować".

I saw hope made manifest in an African-American church

Byłam światkiem manifestu nadziei w afroamerykańskim kościele

in the South Side of Chicago this summer,

w South Side w Chicago, tego lata.

where I brought my little girl,

Zabrałam też tam swoją córeczkę,

who is now 13

która ma teraz 13 lat

and a few inches taller than me,

i jest wyższa ode mnie,

aby wysłuchała kazania mojego przyjaciela, Wielebnego Otisa Mossa.

to hear my friend Rev. Otis Moss preach.

That summer, there had already been 3,000 people shot

Latem tego roku zastrzelono już 3 tysiące osób

between January and July in Chicago.

w Chicago między styczniem a lipcem.

We went into that church and heard Rev. Moss preach,

Poszłyśmy do tego kościoła, wysłuchałyśmy kazania Wielebnego Mossa.

and after he did,

Po kazaniu

this choir of gorgeous women, 100 women strong,

wspaniałe kobiety ze stuosobowego chóru

stood up and began to sing.

wstały i zaczęły śpiewać.

"I need you. You need me.

"Ja potrzebuję ciebie, ty potrzebujesz mnie.

I love you. I need you to survive."

Kocham cię. Bez ciebie nie przeżyję".

And I realized in that moment

W tym momencie uświadomiłam sobie,

that this is what religion is supposed to be about.

że właśnie o to powinno chodzić w religii.

It's supposed to be about giving people back a sense of purpose,

Religia powinna przywracać ludziom poczucie celu,

a sense of hope,

nadzieję,

a sense that they and their dreams fundamentally matter in this world

dawać przekonanie, że zarówno oni sami, jak i ich marzenia są bardzo istotne

w świecie, którzy wpaja im, że wcale się nie liczą.

that tells them that they don't matter at all.

The third principle is the principle of mightiness.

Trzecią zasadą jest siła.

There's a rabbinic tradition that we are to walk around

Istnieje rabinistyczna tradycja, według której trzymamy

with two slips of paper in our pockets.

w kieszeniach dwa kawałki papieru.

One says, "I am but dust and ashes."

Na jednym z nich jest napisane: "Jestem pyłem i prochem".

It's not all about me.

Nie jestem pępkiem świata.

I can't control everything, and I cannot do this on my own.

Nie mogę wszystkiego kontrolować i sam przeżyć własnego życia.

The other slip of paper says, "For my sake the world was created."

Na drugim jest napisane: "Świat został stworzony przez wzgląd na mnie".

Which is to say it's true that I can't do everything,

To prawda, nie mogę zrobić wszystkiego,

but I can surely do something.

ale są rzeczy, które na pewno mogę zrobić.

I can forgive.

Mogę wybaczać.

I can love.

Mogę kochać.

I can show up.

Mogę być obecny.

I can protest.

Mogę się sprzeciwiać.

I can be a part of this conversation.

Mogę uczestniczyć w tej debacie.

We even now have a religious ritual,

Mamy już nawet rytuał religijny,

a posture,

posturę,

that holds the paradox between powerlessness and power.

która balansuje paradoks między bezsilnością a siłą.

In the Jewish community,

We wspólnocie żydowskiej

the only time of year that we prostrate fully to the ground

jedyny moment w roku, w którym padamy na twarz,

is during the high holy days.

to Wielkie Święta.

It's a sign of total submission.

Jest to wyraz całkowitego uniżenia.

Now in our community, when we get up off the ground,

W naszej wspólnocie, kiedy podnosimy się z podłogi,

we stand with our hands raised to the heavens,

stoimy z rękoma wzniesionymi ku niebu

and we say, "I am strong, I am mighty, and I am worthy.

i mówimy: "Jestem silny, jestem godzien.

I can't do everything, but I can do something."

Nie zrobię wszystkiego, ale są rzeczy, które jestem w stanie zrobić".

In a world that conspires to make us believe that we are invisible

W świecie, który uparł się nam udowodnić,

że jesteśmy niewidzialni, bezsilni,

and that we are impotent,

religious communities and religious ritual

wspólnoty i obrzędy religijne

can remind us that for whatever amount of time we have here on this Earth,

przypominają, że bez względu na liczbę lat danych nam na Ziemi,

whatever gifts and blessings we were given,

bez względu na otrzymane talenty i dobrodziejstwa,

whatever resources we have,

bez względu na dostępne nam środki,

we can and we must use them

możemy, a nawet powinniśmy je wykorzystać,

to try to make the world a little bit more just

aby uczynić świat miejscem trochę sprawiedliwszym,

and a little bit more loving.

w którym panuje trochę więcej miłości.

The fourth and final is interconnectedness.

Czwartą i ostatnią zasadą jest współzależność.

A few years ago, there was a man walking on the beach in Alaska,

Kilka lat temu po plaży na Alasce spacerował sobie pewien mężczyzna.

when he came across a soccer ball

Znalazł na drodze piłkę nożną

that had some Japanese letters written on it.

z japońskimi literami.

He took a picture of it and posted it up on social media,

Zrobił zdjęcie piłki i zamieścił je w mediach społecznościowych.

and a Japanese teenager contacted him.

Skontaktował się z nim japoński nastolatek.

He had lost everything in the tsunami that devastated his country,

Stracił wszystko w wyniki tsunami, które spustoszyło jego kraj,

but he was able to retrieve that soccer ball

ale udało mu się odzyskać piłkę,

after it had floated all the way across the Pacific.

po tym jak przepłynęła cały Pacyfik.

How small our world has become.

Świat bardzo się skurczył.

It's so hard for us to remember how interconnected we all are

Zapominamy jak bardzo jesteśmy ze sobą powiązani,

as human beings.

jako ludzie.

And yet, we know

Mimo to, zdajemy sobie sprawę z tego,

that it is systems of oppression

że to właśnie opresyjne systemy

that benefit the most from the lie of radical individualism.

czerpią największe korzyści z kłamstwa, jakim jest radykalny indywidualizm.

Let me tell you how this works.

Powiem wam jak to działa.

I'm not supposed to care

Nie powinna mnie interesować

when black youth are harassed by police,

czarnoskóra młodzież nękana przez policję,

because my white-looking Jewish kids

bo przecież moje dzieci, Żydzi o jasnej karnacji,

probably won't ever get pulled over for the crime of driving while black.

pewnie nigdy nie zostaną zatrzymane za zbrodnię jazdy jako osoby czarnoskóre.

Well, not so, because this is also my problem.

Nieprawda, to także mój problem.

I wiecie co?

And guess what? Transphobia and Islamophobia

Transfobia, islamofobia

and racism of all forms, those are also all of our problems.

i wszelkie formy rasizmu, to są nasze problemy.

And so too is anti-Semitism all of our problems.

Antysemityzm to też jest nasz problem.

Because Emma Lazarus was right.

Emma Lazarus miała rację.

(Applause)

(Brawa)

Emma Lazarus was right when she said until all of us are free,

Emma Lazarus miała rację mówiąc, że dopóki wszyscy nie dostąpimy wolności,

we are none of us free.

nikt z nas nie jest prawdziwie wolny.

We are all in this together.

Dotyczy to nas wszystkich.

And now somewhere at the intersection of these four trends,

Gdzieś na skrzyżowaniu tych czterech trendów,

of wakefulness and hope and mightiness and interconnectedness,

przytomności, nadziei, mocy i współzależności,

there is a burgeoning, multifaith justice movement in this country

rozkwita w tym kraju wielowyznaniowy ruch na rzecz sprawiedliwości,

that is staking a claim on a countertrend,

który żąda alternatywy

saying that religion can and must be a force for good in the world.

i utrzymuje, że religia może i powinna mieć moc czynienia dobra na świecie.

Our hearts hurt from the failed religion of extremism,

Bolejemy nad ekstremizmem religijnym.

and we deserve more than the failed religion of routine-ism.

Zasługujemy też na coś więcej, niż upadły rutynizm religijny.

It is time for religious leaders and religious communities

Najwyższy czas, aby religijni przywódcy i wspólnoty

to take the lead in the spiritual and cultural shift

przejęły inicjatywę w tej duchowej i kulturowej zmianie,

that this country and the world so desperately needs --

której ten kraj i cały świat rozpaczliwie potrzebują.

a shift toward love,

Zmianie ukierunkowanej na miłość,

toward justice, toward equality and toward dignity for all.

sprawiedliwość, równość i godność dla każdego z nas.

I believe that our children deserve no less than that.

Wierzę w to, że nasze dzieci zasługują przynajmniej na tyle.

Thank you.

Dziękuję

(Applause)

(Brawa)