Lee Cronin: Making matter come alive

73,471 views ・ 2011-09-09

TED


Κάντε διπλό κλικ στους αγγλικούς υπότιτλους παρακάτω για να αναπαραγάγετε το βίντεο.

Μετάφραση: Christos Savva Επιμέλεια: Amalia Kokkinaki
00:15
What I'm going to try and do in the next 15 minutes or so
0
15260
3000
Αυτό που θα προσπαθήσω να κάνω στα επόμενα 15 λεπτά
00:18
is tell you about an idea
1
18260
2000
είναι να σας δώσω μια ιδέα
00:20
of how we're going to make matter come alive.
2
20260
3000
για το πως πρόκειται να κάνουμε την ύλη να ζωντανέψει.
00:23
Now this may seem a bit ambitious,
3
23260
2000
Ίσως αυτό να σας φαίνεται λίγο φιλόδοξο,
00:25
but when you look at yourself, you look at your hands,
4
25260
2000
αλλά όταν κοιτάζετε τον εαυτό σας, όταν βλέπετε τα χέρια σας
00:27
you realize that you're alive.
5
27260
2000
καταλαβαίνετε ότι είστε ζωντανοί.
00:29
So this is a start.
6
29260
2000
Αυτό λοιπόν είναι μια αρχή.
00:31
Now this quest started four billion years ago on planet Earth.
7
31260
3000
Τώρα, αυτή η αναζήτηση ξεκίνησε τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια πριν στον πλανήτη Γη.
00:34
There's been four billion years
8
34260
2000
Έχουν περάσει τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια
00:36
of organic, biological life.
9
36260
2000
οργανικής, βιολογικής ζωής.
00:38
And as an inorganic chemist,
10
38260
2000
Και σαν χημικός ανόργανης ύλης ξέρω ότι
00:40
my friends and colleagues make this distinction
11
40260
2000
οι φίλοι και οι συνεργάτες μου κάνουν αυτή την διάκριση
00:42
between the organic, living world
12
42260
3000
μεταξύ του οργανικού, ζωντανού κόσμου
00:45
and the inorganic, dead world.
13
45260
2000
και του ανόργανου, νεκρού κόσμου.
00:47
And what I'm going to try and do is plant some ideas
14
47260
3000
Και αυτό που θα προσπαθήσω να κάνω είναι να σας πω μερικές ιδέες
00:50
about how we can transform inorganic, dead matter
15
50260
4000
για το πως μπορούμε να μετατρέψουμε την ανόργανη, νεκρή ύλη
00:54
into living matter, into inorganic biology.
16
54260
3000
σε ζωντανή ύλη, σε ανόργανη βιολογία.
00:57
Before we do that,
17
57260
2000
Πριν τα κάνουμε όλα αυτά
00:59
I want to kind of put biology in its place.
18
59260
3000
θέλω να ξεκαθαρίσω τι σημαίνει βιολογία.
01:02
And I'm absolutely enthralled by biology.
19
62260
2000
Με συναρπάζει η βιολογία.
01:04
I love to do synthetic biology.
20
64260
2000
Μου αρέσει η συνθετική βιολογία.
01:06
I love things that are alive.
21
66260
2000
Λατρεύω τα ζωντανά πράγματα.
01:08
I love manipulating the infrastructure of biology.
22
68260
2000
Και επίσης μου αρέσει να ασχολούμαι με την δομή της βιολογίας.
01:10
But within that infrastructure,
23
70260
2000
Αλλά μέσα σε αυτή τη δομή,
01:12
we have to remember
24
72260
2000
πρέπει να θυμόμαστε
01:14
that the driving force of biology
25
74260
2000
ότι η κινητήρια δύναμη της βιολογίας
01:16
is really coming from evolution.
26
76260
2000
έρχεται από την εξέλιξη.
01:18
And evolution,
27
78260
2000
Και η εξέλιξη
01:20
although it was established well over 100 years ago by Charles Darwin
28
80260
3000
αν και καθιερώθηκε περισσότερο από 100 χρόνια πριν από τον Δαρβίνο
01:23
and a vast number of other people,
29
83260
2000
και από πληθώρα άλλων ανθρώπων,
01:25
evolution still is a little bit intangible.
30
85260
3000
η εξέλιξη δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητή.
01:28
And when I talk about Darwinian evolution,
31
88260
2000
Και όταν μιλάω για την Δαρβίνια Εξέλιξη,
01:30
I mean one thing and one thing only,
32
90260
2000
εννοώ ένα πράγμα μόνο
01:32
and that is survival of the fittest.
33
92260
2000
και αυτό είναι η επιβίωση του ισχυρότερου.
01:34
And so forget about evolution
34
94260
2000
Ξεχάστε λοιπόν την εξέλιξη
01:36
in a kind of metaphysical way.
35
96260
2000
με την μεταφυσική της έννοια.
01:38
Think about evolution
36
98260
2000
Σκεφτείτε την εξέλιξη
01:40
in terms of offspring competing,
37
100260
2000
σαν ένα διαγωνισμό απογόνων
01:42
and some winning.
38
102260
2000
από τον οποίο κάποιοι βγαίνουν κερδισμένοι.
01:44
So bearing that in mind,
39
104260
2000
Έχοντας λοιπόν αυτό στο μυαλό μου,
01:46
as a chemist, I wanted to ask myself
40
106260
2000
σαν χημικός, έκανα την εξής ερώτηση στον εαυτό μου
01:48
the question frustrated by biology:
41
108260
2000
μια ερώτηση επηρεασμένη απο την βιολογία:
01:50
What is the minimal unit of matter
42
110260
3000
Ποιά είναι η μικρότερη μονάδα ύλης
01:53
that can undergo Darwinian evolution?
43
113260
3000
η οποία μπορεί να εξελιχθεί με βάση την Δαρβίνια θεωρία;
01:56
And this seems quite a profound question.
44
116260
2000
Aυτή η ερώτηση ακούγεται αρκετά πολύπλοκη.
01:58
And as a chemist,
45
118260
2000
Και σαν χημικοί,
02:00
we're not used to profound questions every day.
46
120260
2000
δεν είμαστε συνηθισμένοι στις πολύπλοκες ερωτήσεις.
02:02
So when I thought about it,
47
122260
2000
Έτσι όταν το σκέφτηκα
02:04
then suddenly I realized
48
124260
2000
τότε ξαφνικά συνειδητοποίησα
02:06
that biology gave us the answer.
49
126260
2000
ότι η βιολογία έχει την απάντηση.
02:08
And in fact, the smallest unit of matter
50
128260
2000
Στην πραγματικότητα, η μικρότερη μονάδα ύλης
02:10
that can evolve independently
51
130260
2000
η οποία μπορεί να εξελιχθεί ανεξάρτητα
02:12
is, in fact, a single cell --
52
132260
2000
είναι ένα μονό κύτταρο
02:14
a bacteria.
53
134260
2000
ένα βακτήριο.
02:16
So this raises three really important questions:
54
136260
3000
Αυτό δημιουργεί τρεις σημαντικές ερωτήσεις:
02:19
What is life?
55
139260
2000
Τι είναι ζωή;
02:21
Is biology special?
56
141260
2000
Η βιολογία είναι κάτι ξεχωριστό;
02:23
Biologists seem to think so.
57
143260
2000
Έτσι φαίνεται να πιστεύουν οι βιολόγοι.
02:25
Is matter evolvable?
58
145260
2000
Μπορεί η ύλη να εξελιχθεί;
02:27
Now if we answer those questions in reverse order,
59
147260
3000
Ας απαντήσουμε αυτές τις τρεις ερωτήσεις ξεκινώντας από το τέλος,
02:30
the third question -- is matter evolvable? --
60
150260
2000
η τρίτη ερώτηση -- μπορεί η ύλη να εξελιχθεί; --
02:32
if we can answer that,
61
152260
2000
αν μπορέσουμε να το απαντήσουμε αυτό
02:34
then we're going to know how special biology is,
62
154260
2000
τότε θα μάθουμε και το πόσο ξεχωριστή είναι η βιολογία
02:36
and maybe, just maybe,
63
156260
2000
και ίσως, ίσως
02:38
we'll have some idea of what life really is.
64
158260
3000
να πάρουμε μια ιδέα για το τι πραγματικά είναι ζωή.
02:41
So here's some inorganic life.
65
161260
2000
Εδώ λοιπόν βλέπετε μία μορφή ανόργανης ζωής.
02:43
This is a dead crystal,
66
163260
2000
Αυτό είναι ένας νεκρός κρύσταλλος,
02:45
and I'm going to do something to it,
67
165260
2000
στον οποίο θα κάνω κάτι
02:47
and it's going to become alive.
68
167260
2000
και θα ζωντανέψει.
02:49
And you can see,
69
169260
2000
Και μπορείτε να δείτε
02:51
it's kind of pollinating, germinating, growing.
70
171260
3000
άρχιζει να βγάζει ρίζες και να μεγαλώνει.
02:54
This is an inorganic tube.
71
174260
2000
Αυτός είναι ένας ανόργανος σωλήνας.
02:56
And all these crystals here under the microscope
72
176260
2000
Και όλοι αυτοί οι κρύσταλλοι κάτω από το μικροσκόπιο
02:58
were dead a few minutes ago, and they look alive.
73
178260
2000
ήταν νεκροί μερικά λεπτά πριν, και τώρα φαίνονται να είναι ζωντανοί.
03:00
Of course, they're not alive.
74
180260
2000
Φυσικά, δεν είναι ζωντανοί.
03:02
It's a chemistry experiment where I've made a crystal garden.
75
182260
3000
Είναι ένα πείραμα χημείας στο οποίο δημιούργησα ένα κήπο κρυστάλλων.
03:05
But when I saw this, I was really fascinated,
76
185260
3000
Αλλά όταν το είδα αυτό, εντυπωσιάστηκα πραγματικά
03:08
because it seemed lifelike.
77
188260
2000
γιατί έμοιαζε σαν κάτι ζωντανό.
03:10
And as I pause for a few seconds, have a look at the screen.
78
190260
3000
Θα σταματήσω για μερικά δευτερόλεπτα, και κοιτάξτε την οθόνη.
03:15
You can see there's architecture growing, filling the void.
79
195260
3000
Μπορείτε να δείτε ότι αναπτύσσεται μία αρχιτεκτονική και γεμίζει το κενό.
03:18
And this is dead.
80
198260
2000
Και όλο αυτό είναι νεκρό.
03:20
So I was positive that,
81
200260
2000
Ήμουν σίγουρος λοιπόν ότι
03:22
if somehow we can make things mimic life,
82
202260
2000
αν κάπως μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα να μιμούνται την ζωή,
03:24
let's go one step further.
83
204260
2000
ας πάμε ένα βήμα παρακάτω.
03:26
Let's see if we can actually make life.
84
206260
2000
Ας δούμε αν μπορούμε να φτιάξουμε ζωή.
03:28
But there's a problem,
85
208260
2000
Αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα,
03:30
because up until maybe a decade ago,
86
210260
2000
γιατί μέχρι πριν από μια δεκαετία
03:32
we were told that life was impossible
87
212260
2000
μας έλεγαν ότι η ζωή ήταν απίθανη
03:34
and that we were the most incredible miracle in the universe.
88
214260
3000
και ότι είμαστε το πιο απίστευτο θαύμα του σύμπαντος.
03:37
In fact, we were the only people
89
217260
2000
Στην πραγματικότητα, είμαστε οι μόνοι άνθρωποι
03:39
in the universe.
90
219260
2000
στο σύμπαν.
03:41
Now, that's a bit boring.
91
221260
2000
Τώρα, αυτό είναι κάπως βαρετό.
03:43
So as a chemist,
92
223260
2000
Έτσι σαν χημικός
03:45
I wanted to say, "Hang on. What is going on here?
93
225260
2000
ήθελα να πω: "Εντάξει περιμένετε, τι γίνεται εδώ;
03:47
Is life that improbable?"
94
227260
2000
είναι όντως η ζωή τόσο απίθανη;"
03:49
And this is really the question.
95
229260
3000
Και αυτή είναι η ερώτηση στην πραγματικότητα.
03:52
I think that perhaps the emergence of the first cells
96
232260
3000
Νομίζω ότι ίσως η δημιουργία των πρώτων κυττάρων
03:55
was as probable as the emergence of the stars.
97
235260
3000
ήταν τόσο πιθανή όσο και η δημιουργία των αστεριών.
03:58
And in fact, let's take that one step further.
98
238260
3000
Και ας πάμε ένα βήμα παραπέρα.
04:01
Let's say
99
241260
2000
Ας πούμε
04:03
that if the physics of fusion
100
243260
2000
ότι εάν η φυσική της σύντηξης
04:05
is encoded into the universe,
101
245260
2000
είναι κωδικοποιημένη στο σύμπαν,
04:07
maybe the physics of life is as well.
102
247260
2000
ίσως να είναι και η φυσική της ζωής.
04:09
And so the problem with chemists --
103
249260
2000
Και έτσι το πρόβλημα με τους χημικούς
04:11
and this is a massive advantage as well --
104
251260
2000
και αυτό είναι επίσης ένα σημαντικό πλεονέκτημα --
04:13
is we like to focus on our elements.
105
253260
2000
είναι ότι μας αρέσει να επικεντρωνόμαστε στα στοιχεία μας.
04:15
In biology, carbon takes center stage.
106
255260
3000
Στην βιολογία, o άνθρακας έχει κεντρικό ρόλο.
04:18
And in a universe where carbon exists
107
258260
2000
Και σε ένα σύμπαν όπου υπάρχει άνθρακας
04:20
and organic biology,
108
260260
2000
και οργανική βιολογία,
04:22
then we have all this wonderful diversity of life.
109
262260
3000
έχουμε όλη αυτή την υπέροχη ποικιλία ζωής.
04:25
In fact, we have such amazing lifeforms that we can manipulate.
110
265260
4000
Στην πραγματικότητα, έχουμε τόσο εκπληκτικές μορφές ζωής που μπορούμε να ελέγξουμε.
04:29
We're awfully careful in the lab
111
269260
2000
ώστε να πρέπει να είμαστε υπερβολικά προσεκτικοί στο εργαστήριο
04:31
to try and avoid various biohazards.
112
271260
2000
για να αποφύγουμε διάφορους βιολογικούς κινδύνους.
04:33
Well what about matter?
113
273260
2000
Τι γίνεται όμως με την ύλη;
04:35
If we can make matter alive, would we have a matterhazard?
114
275260
3000
Αν ζωντανέψουμε την ύλη, θα έχουμε υλικούς κινδύνους;
04:38
So think, this is a serious question.
115
278260
2000
Σκεφτείτε, αυτό είναι ένα σοβαρό ερώτημα.
04:40
If your pen could replicate,
116
280260
3000
Αν το στυλό σας μπορούσε να αναπαραχθεί,
04:43
that would be a bit of a problem.
117
283260
2000
αυτό θα ήταν πρόβλημα.
04:45
So we have to think differently
118
285260
2000
Πρέπει λοιπόν να σκεφτούμε διαφορετικά
04:47
if we're going to make stuff come alive.
119
287260
2000
αν σκοπεύουμε να ζωντανέψουμε την ύλη.
04:49
And we also have to be aware of the issues.
120
289260
2000
Και επίσης πρέπει να γνωρίζουμε τα προβλήματα.
04:51
But before we can make life,
121
291260
2000
Αλλά πριν δημιουργήσουμε ζωή
04:53
let's think for a second
122
293260
2000
ας σκεφτούμε για ένα λεπτό
04:55
what life really is characterized by.
123
295260
2000
ποια είναι πραγματικά τα χαρακτηριστικά της ζωής.
04:57
And forgive the complicated diagram.
124
297260
2000
Συγχωρέστε με για το πολύπλοκο διάγραμμα.
04:59
This is just a collection of pathways in the cell.
125
299260
3000
Είναι απλά διεργασίες που συμβαίνουν μέσα σε ένα κύτταρο.
05:02
And the cell is obviously for us
126
302260
2000
Και για μας προφανώς το κύτταρο είναι
05:04
a fascinating thing.
127
304260
2000
ένα συναρπαστικό πράγμα.
05:06
Synthetic biologists are manipulating it.
128
306260
3000
Οι συνθετικοί βιολόγοι το τροποποιούν.
05:09
Chemists are trying to study the molecules to look at disease.
129
309260
3000
Οι χημικοί προσπαθούν να μελετήσουν τα μόρια για να ερευνήσουν ασθένειες.
05:12
And you have all these pathways going on at the same time.
130
312260
2000
Και έχουμε όλες αυτές τις διεργασίες που συμβαίνουν ταυτόχρονα.
05:14
You have regulation;
131
314260
2000
Έχουμε γονιδιακή ρύθμιση,
05:16
information is transcribed;
132
316260
2000
η πληροφορία μεταγράφεται
05:18
catalysts are made; stuff is happening.
133
318260
2000
καταλύτες δημιουργούνται, πράγματα συμβαίνουν.
05:20
But what does a cell do?
134
320260
2000
Αλλά τι κάνει ένα κύτταρο;
05:22
Well it divides, it competes,
135
322260
2000
Διαιρείται, ανταγωνίζεται,
05:24
it survives.
136
324260
2000
επιβιώνει.
05:26
And I think that is where we have to start
137
326260
2000
Και νομίζω από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε
05:28
in terms of thinking about
138
328260
2000
να σκεφτόμαστε
05:30
building from our ideas in life.
139
330260
2000
για το πως θα χτίσουμε την δική μας ιδέα της ζωής.
05:32
But what else is life characterized by?
140
332260
2000
Αλλά από τι άλλο χαρακτηρίζεται η ζωή;
05:34
Well, I like think of it
141
334260
2000
Εγώ το σκέφτομαι σαν
05:36
as a flame in a bottle.
142
336260
2000
μια φλόγα σε ένα μπουκάλι.
05:38
And so what we have here
143
338260
2000
Και εδώ βλέπουμε
05:40
is a description of single cells
144
340260
2000
μια περιγραφή μονών κυττάρων
05:42
replicating, metabolizing,
145
342260
2000
το οποία πολλαπλασιάζονται, μεταβολίζονται
05:44
burning through chemistries.
146
344260
2000
και καίγονται μέσω χημικών αντιδράσεων.
05:46
And so we have to understand
147
346260
2000
Πρέπει να καταλάβουμε λοιπόν
05:48
that if we're going to make artificial life or understand the origin of life,
148
348260
3000
ότι αν πρόκειται να φτιάξουμε τεχνητή ζωή ή να κατανοήσουμε την προέλευση της ζωής,
05:51
we need to power it somehow.
149
351260
2000
πρέπει με κάποιο τρόπο να της δώσουμε μια πηγή ενέργειας.
05:53
So before we can really start to make life,
150
353260
3000
Έτσι πριν καν αρχίσουμε να φτιάχνουμε ζωή
05:56
we have to really think about where it came from.
151
356260
2000
πρέπει να σκεφτούμε από που προήρθε.
05:58
And Darwin himself mused in a letter to a colleague
152
358260
2000
Ο ίδιος ο Δαρβίνος έγραψε σε ένα γράμμα προς κάποιο συνάδελφο του
06:00
that he thought that life probably emerged
153
360260
2000
ότι πίστευε πως η ζωή δημιουργήθηκε
06:02
in some warm little pond somewhere --
154
362260
3000
σε μια μικρή ζεστή λιμνούλα κάπου --
06:05
maybe not in Scotland, maybe in Africa,
155
365260
2000
ίσως όχι στην Σκωτία, ίσως στην Αφρική,
06:07
maybe somewhere else.
156
367260
2000
ίσως κάπου αλλού.
06:09
But the real honest answer is, we just don't know,
157
369260
3000
Αλλά η πραγματική ειλικρινής απάντηση είναι ότι, απλά δεν ξέρουμε,
06:12
because there is a problem with the origin.
158
372260
3000
γιατί υπάρχει ένα πρόβλημα με την προέλευση της ζωής.
06:15
Imagine way back, four and a half billion years ago,
159
375260
3000
Φανταστείτε, τεσσεράμιση δισεκατομμύρια χρόνια πριν,
06:18
there is a vast chemical soup of stuff.
160
378260
2000
υπήρχε μια απέραντη χημική σούπα "πραγμάτων".
06:20
And from this stuff we came.
161
380260
2000
Και από αυτά τα "πράγματα" προήλθαμε.
06:22
So when you think about the improbable nature
162
382260
3000
Όταν σκέφτεστε λοιπόν το πόσο απίθανο είναι
06:25
of what I'm going to tell you in the next few minutes,
163
385260
2000
αυτό που πρόκειται να σας πω μέσα στα επόμενα λίγα λεπτά
06:27
just remember,
164
387260
2000
απλά να θυμάστε,
06:29
we came from stuff on planet Earth.
165
389260
2000
ότι προήλθαμε από "πράγματα" στον πλανήτη Γη.
06:31
And we went through a variety of worlds.
166
391260
3000
Και περάσαμε μέσα από διάφορους κόσμους
06:34
The RNA people would talk about the RNA world.
167
394260
3000
Οι άνθρωποι του RNA θα σας λέγανε για τον κόσμο του RNA.
06:37
We somehow got to proteins and DNA.
168
397260
2000
Με κάποιο τρόπο φτάσαμε στις πρωτεΐνες και το DNA.
06:39
We then got to the last ancestor.
169
399260
2000
Μέτα φτάσαμε στον τελευταίο πρόγονο,
06:41
Evolution kicked in -- and that's the cool bit.
170
401260
3000
η εξέλιξη ξεκίνησε -- και εδώ είναι το ενδιαφέρον σημείο.
06:44
And here we are.
171
404260
2000
Και να ’μαστε.
06:46
But there's a roadblock that you can't get past.
172
406260
3000
Αλλά υπάρχει ένα εμπόδιο το οποίο δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε.
06:49
You can decode the genome, you can look back,
173
409260
3000
Μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε το γονιδίωμα, μπορούμε να δούμε το παρελθόν,
06:52
you can link us all together by a mitochondrial DNA,
174
412260
3000
μπορούμε να συνδεθούμε όλοι μέσω του μιτοχονδρικού DNA
06:55
but we can't get further than the last ancestor,
175
415260
3000
αλλά δεν μπορούμε να πάμε πιο πέρα από τον τελευταίο πρόγονο,
06:58
the last visible cell
176
418260
2000
το τελευταίο ορατό κύτταρο
07:00
that we could sequence or think back in history.
177
420260
3000
το οποίο μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε ή να σκεφτούμε πίσω στην ιστορία.
07:03
So we don't know how we got here.
178
423260
3000
Έτσι δεν ξέρουμε πως φτάσαμε εδώ.
07:06
So there are two options:
179
426260
2000
Υπάρχουν λοιπόν δύο επιλογές:
07:08
intelligent design, direct and indirect --
180
428260
2000
έξυπνος σχεδιασμός, άμεσος και έμμεσος --
07:10
so God,
181
430260
2000
άρα Θεός
07:12
or my friend.
182
432260
3000
ή ο φίλος μου.
07:15
Now talking about E.T. putting us there, or some other life,
183
435260
3000
Το να αναφέρουμε ότι προερχόμαστε από τον Ε.Τ. ή από κάποια άλλη μορφή ζωής
07:18
just pushes the problem further on.
184
438260
3000
απλά κάνει το πρόβλημα ακόμα μεγαλύτερο.
07:21
I'm not a politician, I'm a scientist.
185
441260
3000
Δεν είμαι πολιτικός, είμαι επιστήμονας.
07:24
The other thing we need to think about
186
444260
2000
Το άλλο πράγμα που πρέπει να σκεφτούμε
07:26
is the emergence of chemical complexity.
187
446260
2000
είναι η εμφάνιση της χημικής πολυπλοκότητας.
07:28
This seems most likely.
188
448260
2000
Αυτό φαίνεται να είναι το πιο πιθανό.
07:30
So we have some kind of primordial soup.
189
450260
2000
Έτσι έχουμε ένα είδος αρχέγονης σούπας.
07:32
And this one happens to be
190
452260
2000
η οποία τυχαίνει να είναι
07:34
a good source of all 20 amino acids.
191
454260
2000
μια καλή πηγή με όλα τα 20 αμινοξέα.
07:36
And somehow
192
456260
2000
Και κάπως
07:38
these amino acids are combined,
193
458260
2000
αυτά τα αμινοξέα συνδυάστηκαν
07:40
and life begins.
194
460260
2000
και η ζωή άρχισε.
07:42
But life begins, what does that mean?
195
462260
2000
Η ζωή άρχισε, τι σημαίνει όμως αυτό;
07:44
What is life? What is this stuff of life?
196
464260
3000
Τι είναι ζωή; Τι είναι αυτή η σούπα ζωής;
07:47
So in the 1950s,
197
467260
2000
Την δεκαετία του '50,
07:49
Miller-Urey did their fantastic chemical Frankenstein experiment,
198
469260
5000
οι Μίλερ και Ουρι έκαναν ένα εκπληκτικό χημικό πείραμα "Φρανκεστάιν¨
07:54
where they did the equivalent in the chemical world.
199
474260
2000
στο οποίο έκαναν κάτι παρόμοιο αλλά στον χημικό κόσμο.
07:56
They took the basic ingredients, put them in a single jar
200
476260
3000
Πήραν τα βασικά συστατικά τα έβαλαν σε ένα δοχείο
07:59
and ignited them
201
479260
2000
και τα πυροδότησαν
08:01
and put a lot of voltage through.
202
481260
2000
και εξάσκησαν υψηλή ηλεκτρική τάση.
08:03
And they had a look at what was in the soup,
203
483260
2000
Και παρατήρησαν μετά τι υπήρχε σε αυτή τη σούπα
08:05
and they found amino acids,
204
485260
3000
και βρήκαν αμινοξέα
08:08
but nothing came out, there was no cell.
205
488260
2000
αλλά τίποτα δεν βγήκε από όλο αυτό, δεν υπήρχαν κύτταρα.
08:10
So the whole area's been stuck for a while,
206
490260
3000
Έτσι όλη αυτή η σχολή σκέψης κόλλησε για λίγο
08:13
and it got reignited in the '80s
207
493260
3000
και αναζωπυρώθηκε τη δεκαετία του '80
08:16
when analytical technologies and computer technologies were coming on.
208
496260
3000
όταν οι αναλυτικές τεχνολογίες και οι υπολογιστές πρωτοεμφανίστηκαν.
08:19
In my own laboratory,
209
499260
2000
Στο δικό μου εργαστήριο,
08:21
the way we're trying to create inorganic life
210
501260
3000
ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ανόργανη ζωή
08:24
is by using many different reaction formats.
211
504260
2000
είναι με την χρήση πολλών διαφορετικών ειδών αντίδρασης.
08:26
So what we're trying to do is do reactions --
212
506260
2000
Έτσι αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι αντιδράσεις
08:28
not in one flask, but in tens of flasks,
213
508260
2000
όχι σε μόνο ένα δοχείο, αλλά σε δεκάδες δοχεία
08:30
and connect them together,
214
510260
2000
και να τα ενώσουμε μεταξύ τους
08:32
as you can see with this flow system, all these pipes.
215
512260
2000
όπως μπορείτε να δείτε από αυτό το σύστημα ροής, όλους αυτούς τους αγωγούς.
08:34
We can do it microfluidically, we can do it lithographically,
216
514260
3000
Μπορούμε να το κάνουμε με μικρορευστά, λιθογραφικά
08:37
we can do it in a 3D printer,
217
517260
2000
μπορούμε να το κάνουμε με τρισδιάστατο εκτυπωτή,
08:39
we can do it in droplets for colleagues.
218
519260
2000
μπορούμε να το κάνουμε με σταγονίδια για συναδέλφους.
08:41
And the key thing is to have lots of complex chemistry
219
521260
3000
Και το κλειδί είναι να έχουμε πολύπλοκη χημεία
08:44
just bubbling away.
220
524260
2000
να αντιδράει.
08:46
But that's probably going to end in failure,
221
526260
4000
Αλλά πιθανότατα αυτό θα οδηγήσει σε αποτυχία
08:50
so we need to be a bit more focused.
222
530260
2000
γι' αυτό χρειάζεται να είμαστε λίγο πιο συγκεντρωμένοι.
08:52
And the answer, of course, lies with mice.
223
532260
2000
Και η απαντήση, φυσικά είναι στα ποντίκια.
08:54
This is how I remember what I need as a chemist.
224
534260
3000
Έτσι θυμάμαι τι χρειάζομαι σαν χημικός.
08:57
I say, "Well I want molecules."
225
537260
2000
Λέω: "Λοιπόν, χρειάζομαι μόρια."
08:59
But I need a metabolism, I need some energy.
226
539260
3000
Αλλά χρειάζομαι και μεταβολισμό, χρειάζομαι κάποιου είδους ενέργεια.
09:02
I need some information, and I need a container.
227
542260
3000
Χρειάζομαι πληροφορίες και χρειάζομαι και ένα φορέα.
09:05
Because if I want evolution,
228
545260
2000
Γιατί αν θέλω να έχω εξέλιξη,
09:07
I need containers to compete.
229
547260
2000
χρειάζομαι φορείς να ανταγωνίζονται.
09:09
So if you have a container,
230
549260
2000
Έτσι αν έχεις ένα φορέα,
09:11
it's like getting in your car.
231
551260
2000
είναι σαν να μπαίνεις στο αυτοκίνητο σου.
09:13
"This is my car,
232
553260
2000
"Αυτό είναι το αυτοκίνητο μου
09:15
and I'm going to drive around and show off my car."
233
555260
2000
και θα το οδηγήσω και θα περηφανευτώ για αυτό."
09:17
And I imagine you have a similar thing
234
557260
2000
Φαντάζομαι λοιπόν κάτι παρόμοιο
09:19
in cellular biology
235
559260
2000
στην μοριακή βιολογία
09:21
with the emergence of life.
236
561260
2000
με την εμφάνιση της ζωής.
09:23
So these things together give us evolution, perhaps.
237
563260
3000
Έτσι όλα αυτά τα πράγματα μαζί, ίσως να μας δώσουν την εξέλιξη.
09:26
And the way to test it in the laboratory
238
566260
2000
Και ο τρόπος να το ελέγξουμε στο εργαστήριο
09:28
is to make it minimal.
239
568260
2000
είναι να το κάνουμε σε μικρότερη κλίμακα.
09:30
So what we're going to try and do
240
570260
2000
Έτσι αυτό που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε
09:32
is come up with an inorganic Lego kit of molecules.
241
572260
3000
είναι να φτιάξουμε ένα σετ από κομμάτια "LEGO" - ανόργανα μόρια.
09:35
And so forgive the molecules on the screen,
242
575260
2000
Συγχωρέστε τα μόρια στην οθόνη
09:37
but these are a very simple kit.
243
577260
2000
αλλά αυτό είναι ένα πολύ απλό σετ.
09:39
There's only maybe three or four different types of building blocks present.
244
579260
2000
Υπάρχουν μόνο τρία τέσσερα διαφορετικά είδη κομματιών.
09:41
And we can aggregate them together
245
581260
2000
Αυτά εμείς τα ενώνουμε
09:43
and make literally thousands and thousands
246
583260
2000
και φτιάχνουμε κυριολεκτικά χιλιάδες
09:45
of really big nano-molecular molecules
247
585260
3000
μεγάλα νανο-μοριακά μόρια
09:48
the same size of DNA and proteins,
248
588260
2000
που έχουν το ίδιο μέγεθος με το DNA και τις πρωτεΐνες
09:50
but there's no carbon in sight.
249
590260
2000
αλλά δεν περιέχουν άνθρακα.
09:52
Carbon is banned.
250
592260
2000
Ο άνθρακας απαγορεύεται.
09:54
And so with this Lego kit,
251
594260
2000
Και έτσι με αυτά τα κομμάτια LEGO
09:56
we have the diversity required
252
596260
2000
έχουμε την ποικιλότητα που χρειάζεται
09:58
for complex information storage
253
598260
3000
για αποθήκευση πολύπλοκης πληροφορίας
10:01
without DNA.
254
601260
2000
χωρίς το DNA.
10:03
But we need to make some containers.
255
603260
2000
Αλλά πρέπει να φτιάξουμε μερικούς φορείς.
10:05
And just a few months ago in my lab,
256
605260
2000
Και λίγους μήνες πριν στο εργαστήριο μου,
10:07
we were able to take these very same molecules and make cells with them.
257
607260
3000
καταφέραμε να πάρουμε αυτά τα μόρια και να τα χρησιμοποιήσουμε για να φτιάξουμε κύτταρα.
10:10
And you can see on the screen a cell being made.
258
610260
3000
Και μπορείτε να δείτε στην οθόνη ένα κύτταρο να δημιουργείται.
10:13
And we're now going to put some chemistry inside and do some chemistry in this cell.
259
613260
3000
Και τώρα θα προσθέσουμε και λίγη χημεία μέσα στο κύτταρο.
10:16
And all I wanted to show you
260
616260
2000
Και αυτό που ήθελα να σας δείξω
10:18
is we can set up molecules
261
618260
2000
είναι ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε μόρια
10:20
in membranes, in real cells,
262
620260
2000
μέσα σε μεμβράνες, σε πραγματικά κύτταρα,
10:22
and then it sets up a kind of molecular Darwinism,
263
622260
4000
και μετά αυτό δημιουργεί ενός είδους μοριακό Δαρβινισμό,
10:26
a molecular survival of the fittest.
264
626260
2000
μια μοριακή μάχη για επιβίωση του ισχυρότερου.
10:28
And this movie here
265
628260
2000
Και αυτή η ταινία εδω
10:30
shows this competition between molecules.
266
630260
2000
δείχνει αυτό τον ανταγωνισμό μεταξύ των μορίων.
10:32
Molecules are competing for stuff.
267
632260
2000
Τα μόρια ανταγωνίζονται για πράγματα.
10:34
They're all made of the same stuff,
268
634260
2000
Όλα είναι φτιαγμένα από το ίδιο υλικό,
10:36
but they want their shape to win.
269
636260
2000
αλλά θέλουν το σχήμα τους να νικήσει.
10:38
They want their shape to persist.
270
638260
2000
Θέλουν το σχήμα τους να επικρατήσει.
10:40
And that is the key.
271
640260
2000
Και αυτό είναι το κλειδί.
10:42
If we can somehow encourage these molecules
272
642260
2000
Αν μπορέσουμε κάπως να ενθαρρύνουμε αυτά τα μόρια
10:44
to talk to each other and make the right shapes and compete,
273
644260
3000
να επικοινωνούν μεταξύ τους και να δημιουργούν τα σωστά σχήματα και να ανταγωνίζονται,
10:47
they will start to form cells
274
647260
2000
θα αρχίσουν να δημιουργούν κύτταρα
10:49
that will replicate and compete.
275
649260
2000
τα οποία θα αναπαράγονται και θα ανταγωνίζονται.
10:51
If we manage to do that,
276
651260
2000
Αν καταφέρουμε να το κάνουμε αυτό,
10:53
forget the molecular detail.
277
653260
3000
ξεχάστε τις μοριακές λεπτομέρειες.
10:56
Let's zoom out to what that could mean.
278
656260
2000
Ας το δούμε από μακριά και να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό.
10:58
So we have this special theory of evolution
279
658260
2000
Έχουμε λοιπόν αυτή την ειδική θεωρία της εξέλιξης
11:00
that applies only to organic biology, to us.
280
660260
3000
η οποία εφαρμόζεται μονό στην οργανική βιολογία, σε μας.
11:03
If we could get evolution into the material world,
281
663260
3000
Αν μπορέσουμε να εντάξουμε την εξέλιξη στον υλικό κόσμο,
11:06
then I propose we should have a general theory of evolution.
282
666260
3000
τότε προτείνω ότι θα έπρεπε να έχουμε μια γενική θεωρία της εξέλιξης.
11:09
And that's really worth thinking about.
283
669260
3000
Και αυτό αξίζει πραγματικά να το σκεφτούμε.
11:12
Does evolution control
284
672260
2000
Ελέγχει η εξέλιξη
11:14
the sophistication of matter in the universe?
285
674260
3000
την πολυπλοκότητα της ύλης στο σύμπαν;
11:17
Is there some driving force through evolution
286
677260
3000
Υπάρχει κάποια κινητήρια δύναμη που μέσω της εξέλιξης
11:20
that allows matter to compete?
287
680260
2000
επιτρέπει στην ύλη να ανταγωνίζεται;
11:22
So that means we could then start
288
682260
2000
Τότε αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να αρχίσουμε
11:24
to develop different platforms
289
684260
3000
να αναπτύσσουμε διάφορες πλατφόρμες
11:27
for exploring this evolution.
290
687260
2000
για να εξερευνήσουμε αυτή την εξέλιξη.
11:29
So you imagine,
291
689260
2000
Φανταστείτε λοιπόν,
11:31
if we're able to create a self-sustaining artificial life form,
292
691260
3000
αν μπορούσαμε να δημιουργήσουμε αυτο-συντήρητη τεχνητή ζωή,
11:34
not only will this tell us about the origin of life --
293
694260
3000
δεν θα μας έλεγε μόνο για την προέλευση της ζωής --
11:37
that it's possible that the universe doesn't need carbon to be alive;
294
697260
3000
ότι πιθανόν το σύμπαν να μην χρειάζεται άνθρακα για να είναι ζωντανό
11:40
it can use anything --
295
700260
2000
ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει οτιδήποτε άλλο
11:42
we can then take [it] one step further and develop new technologies,
296
702260
3000
τότε θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα και να αναπτύξουμε νέες τεχνολογίες
11:45
because we can then use software control
297
705260
2000
γιατί τότε θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λογισμικό για τον έλεγχο
11:47
for evolution to code in.
298
707260
2000
της ανάπτυξης.
11:49
So imagine we make a little cell.
299
709260
2000
Φανταστείτε λοιπόν, δημιουργούμε ένα μικρό κύτταρο.
11:51
We want to put it out in the environment,
300
711260
2000
Θέλουμε να το βάλουμε έξω στο περιβάλλον
11:53
and we want it to be powered by the Sun.
301
713260
2000
και θέλουμε να παίρνει ενέργεια από τον ήλιο.
11:55
What we do is we evolve it in a box with a light on.
302
715260
3000
Αυτό που θα κάνουμε είναι να το εξελίσσουμε σε ένα κουτί με φως.
11:58
And we don't use design anymore. We find what works.
303
718260
3000
Και δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε κάποιο σχέδιο πια. Χρησιμοποιούμε ότι βολεύει.
12:01
We should take our inspiration from biology.
304
721260
2000
Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την έμπνευση μας από την βιολογία.
12:03
Biology doesn't care about the design
305
723260
2000
Η βιολογία δεν νοιάζεται για το σχέδιο
12:05
unless it works.
306
725260
2000
παρά μόνο για το εάν δουλεύει.
12:07
So this will reorganize
307
727260
2000
Έτσι αυτό θα αναδιοργανώσει
12:09
the way we design things.
308
729260
2000
το τρόπο που σχεδιάζουμε πράγματα.
12:11
But not only just that,
309
731260
2000
Και όχι μόνο αυτό,
12:13
we will start to think about
310
733260
2000
αλλά θα αρχίσουμε να σκεφτόμαστε
12:15
how we can start to develop a symbiotic relationship with biology.
311
735260
3000
για το πως μπορούμε να δημιουργήσουμε μια σχέση συμβίωσης με την βιολογία.
12:18
Wouldn't it be great
312
738260
2000
Δεν θα ήταν καταπληκτικό
12:20
if you could take these artificial biological cells
313
740260
2000
αν μπορούσατε να πάρετε αυτά τα τεχνητά βιολογικά κύτταρα
12:22
and fuse them with biological ones
314
742260
2000
και να τα συνδέσετε με βιολογικά
12:24
to correct problems that we couldn't really deal with?
315
744260
3000
για να διορθώσετε προβλήματα στα οποία δεν μπορούμε να βρούμε λύση;
12:27
The real issue in cellular biology
316
747260
2000
Το πραγματικό πρόβλημα στην μοριακή βιολογία
12:29
is we are never going to understand everything,
317
749260
3000
είναι ότι ποτέ δεν πρόκειται να τα καταλάβουμε όλα
12:32
because it's a multidimensional problem put there by evolution.
318
752260
3000
γιατί η εξέλιξη μας θέτει ένα πολυδιάστατο πρόβλημα.
12:35
Evolution cannot be cut apart.
319
755260
3000
Η εξέλιξη δεν μπορεί να χωριστεί σε πολλά κομμάτια.
12:38
You need to somehow find the fitness function.
320
758260
3000
Πρέπει κάπως να βρούμε την αντικειμενική συνάρτηση.
12:41
And the profound realization for me
321
761260
2000
Και η μεγάλη διαπίστωση για μένα
12:43
is that, if this works,
322
763260
2000
είναι ότι αν δουλέψει αυτό
12:45
the concept of the selfish gene gets kicked up a level,
323
765260
3000
η έννοια του εγωιστικού γονιδίου παίρνει νέα διάσταση
12:48
and we really start talking about selfish matter.
324
768260
3000
και θα αρχίσουμε να μιλάμε για "εγωιστική ύλη".
12:51
And what does that mean in a universe
325
771260
2000
Και τι σημασία έχει αυτό σε ένα σύμπαν
12:53
where we are right now the highest form of stuff?
326
773260
3000
στο οποίο είμαστε η πιο εξελιγμένη μορφή ύλης;
12:56
You're sitting on chairs.
327
776260
2000
Κάθεστε σε καρέκλες.
12:58
They're inanimate, they're not alive.
328
778260
2000
Είναι νεκρές, δεν είναι ζωντανές.
13:00
But you are made of stuff, and you are using stuff,
329
780260
2000
Αλλά είστε φτιαγμένοι από ύλη και χρησιμοποιείται ύλη
13:02
and you enslave stuff.
330
782260
2000
και σκλαβώνετε ύλη.
13:04
So using evolution
331
784260
2000
Έτσι το να χρησιμοποιήσουμε την εξέλιξη
13:06
in biology,
332
786260
2000
στην βιολογία
13:08
and in inorganic biology,
333
788260
2000
και στην ανόργανη βιολογία
13:10
for me is quite appealing, quite exciting.
334
790260
2000
για μένα είναι πολύ ελκυστικό και εντυπωσιακό.
13:12
And we're really becoming very close
335
792260
3000
Και είμαστε πραγματικά πολύ κοντά
13:15
to understanding the key steps
336
795260
2000
στο να κατανοήσουμε τα βασικά βήματα
13:17
that makes dead stuff come alive.
337
797260
3000
που κάνουν την νεκρή ύλη να ζωντανεύει.
13:20
And again, when you're thinking about how improbable this is,
338
800260
3000
Και ξανά, όταν σκέπτεστε πόσο απίθανο είναι αυτό,
13:23
remember, five billion years ago,
339
803260
2000
να θυμάστε, πέντε δισεκατομμύρια χρόνια πριν,
13:25
we were not here, and there was no life.
340
805260
3000
δεν ήμασταν εδώ, και δεν υπήρχε ζωή.
13:28
So what will that tell us
341
808260
2000
Τι μπορεί λοιπόν να μας πει αυτό
13:30
about the origin of life and the meaning of life?
342
810260
3000
για την προέλευση της ζωής και το νόημα της;
13:33
But perhaps, for me as a chemist,
343
813260
2000
Εγώ, σαν χημικός,
13:35
I want to keep away from general terms;
344
815260
2000
θέλω να κρατήσω μια απόσταση από τους γενικούς όρους
13:37
I want to think about specifics.
345
817260
2000
θέλω να σκέπτομαι συγκριμένα.
13:39
So what does it mean about defining life?
346
819260
2000
Τι σημαίνει όμως αυτό για τον ορισμό της ζωής;
13:41
We really struggle to do this.
347
821260
2000
Δυσκολευόμαστε πολύ να το καταλάβουμε αυτό.
13:43
And I think, if we can make inorganic biology,
348
823260
2000
Και πιστεύω ότι αν μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ανόργανη βιολογία
13:45
and we can make matter become evolvable,
349
825260
3000
και να καταφέρουμε να κάνουμε την ύλη να εξελίσσεται
13:48
that will in fact define life.
350
828260
2000
αυτό θα καθορίσει την ζωή.
13:50
I propose to you
351
830260
2000
Σας προτείνω
13:52
that matter that can evolve is alive,
352
832260
3000
ότι η ύλη που μπορεί να εξελιχθεί είναι ζωντανή
13:55
and this gives us the idea of making evolvable matter.
353
835260
3000
και αυτό μας δίνει την ιδέα να δημιουργήσουμε τέτοια ύλη,
13:58
Thank you very much.
354
838260
2000
Σας ευχαριστώ πολύ.
14:00
(Applause)
355
840260
7000
(Χειροκρότημα)
14:07
Chris Anderson: Just a quick question on timeline.
356
847260
4000
Μια μικρή ερώτηση σχετικά με το χρονοδιάγραμμα.
14:11
You believe you're going to be successful in this project?
357
851260
2000
Πιστεύετε ότι θα επιτύχετε σε αυτό το εγχείρημα;
14:13
When?
358
853260
2000
Πότε;
14:15
Lee Cronin: So many people think
359
855260
2000
Πολλοί πιστεύουν
14:17
that life took millions of years to kick in.
360
857260
2000
ότι η ζωή χρειάστηκε εκατομμύρια χρόνια για να δημιουργηθεί.
14:19
We're proposing to do it in just a few hours,
361
859260
3000
Εμείς προτείνουμε να το κάνουμε σε μερικές ώρες
14:22
once we've set up
362
862260
2000
όταν έχουμε φτιάξει
14:24
the right chemistry.
363
864260
2000
την κατάλληλη χημεία
14:26
CA: And when do you think that will happen?
364
866260
2000
Και πότε πιστεύετε ότι θα συμβεί αυτό;
14:28
LC: Hopefully within the next two years.
365
868260
3000
Ελπίζω μέσα στα επόμενα δυο χρόνια.
14:31
CA: That would be a big story.
366
871260
2000
Αυτό θα ήταν ένα σημαντικό νέο.
14:33
(Laughter)
367
873260
2000
(Γέλια)
14:35
In your own mind, what do you believe the chances are
368
875260
2000
Κατά την άποψη σας, ποιες είναι οι πιθανότητες
14:37
that walking around on some other planet
369
877260
2000
να υπάρχει σε ένα άλλο πλανήτη
14:39
is non-carbon-based life,
370
879260
2000
ζωή που δεν έχει βάση τον άνθρακα
14:41
walking or oozing or something?
371
881260
2000
που περπατάει, ξεχυλίζει ή κάτι τέτοιο;
14:43
LC: I think it's 100 percent.
372
883260
2000
Πιστεύω ότι υπάρχουν 100% πιθανότητες,
14:45
Because the thing is, we are so chauvinistic to biology,
373
885260
3000
Γιατί το θέμα είναι οτι είμαστε τόσο σωβινιστές στο θέμα της βιολογίας
14:48
if you take away carbon, there's other things that can happen.
374
888260
2000
που αν αφαιρέσουμε τον άνθρακα, μπορούν να γίνουν άλλα πράγματα.
14:50
So the other thing
375
890260
2000
Έτσι αν
14:52
that if we were able to create life that's not based on carbon,
376
892260
2000
καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ζωή που δεν βασίζεται στον άνθρακα
14:54
maybe we can tell NASA what really to look for.
377
894260
3000
ίσως θα μπορούμε να πούμε στην NASA για το τι πραγματικά χρειάζεται να ψάξει.
14:57
Don't go and look for carbon, go and look for evolvable stuff.
378
897260
3000
Μην πάτε και να ψάχνετε για άνθρακα, πηγαίνετε και ψάξτε για ύλη που αναπτύσσεται.
15:00
CA: Lee Cronin, good luck. (LC: Thank you very much.)
379
900260
2000
Lee Cronin, καλή τύχη -- Ευχαριστώ πολύ.
15:02
(Applause)
380
902260
2000
(Χειροκρότημα)
Σχετικά με αυτόν τον ιστότοπο

Αυτός ο ιστότοπος θα σας παρουσιάσει βίντεο στο YouTube που είναι χρήσιμα για την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας. Θα δείτε μαθήματα αγγλικών που διδάσκουν κορυφαίοι καθηγητές από όλο τον κόσμο. Κάντε διπλό κλικ στους αγγλικούς υπότιτλους που εμφανίζονται σε κάθε σελίδα βίντεο για να αναπαράγετε το βίντεο από εκεί. Οι υπότιτλοι μετακινούνται συγχρονισμένα με την αναπαραγωγή του βίντεο. Εάν έχετε οποιαδήποτε σχόλια ή αιτήματα, παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας χρησιμοποιώντας αυτή τη φόρμα επικοινωνίας.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7