The unheard story behind the Sistine Chapel | Elizabeth Lev

Μετάφραση: Nicholas Folidis Επιμέλεια: Lucas Kaimaras

Imagine you're in Rome,

Φανταστείτε ότι βρίσκεστε στη Ρώμη,

and you've made your way to the Vatican Museums.

κι έχετε φτάσει στα Μουσεία του Βατικανού.

And you've been shuffling down long corridors,

Και περιφέρεστε σε μεγάλους διαδρόμους,

past statues, frescoes, lots and lots of stuff.

βλέποντας αγάλματα, νωπογραφίες, και διάφορα άλλα πράγματα.

You're heading towards the Sistine Chapel.

Κατευθύνεστε προς την Καπέλα Σιξτίνα.

At last -- a long corridor, a stair and a door.

Επιτέλους, ένας μακρύς διάδρομος, μερικά σκαλιά και μια πόρτα.

You're at the threshold of the Sistine Chapel.

Βρίσκεστε στο κατώφλι της Καπέλα Σιξτίνα.

So what are you expecting?

Τι περιμένετε λοιπόν να δείτε;

Soaring domes? Choirs of angels?

Πανύψηλους τρούλους; Χορωδίες αγγέλων;

We don't really have any of that there.

Δεν έχουμε τίποτα από αυτά εδώ.

Instead, you may ask yourself, what do we have?

Ίσως να αναρωτηθείτε, τι έχουμε αντί γι' αυτά;

Well, curtains up on the Sistine Chapel.

Λοιπόν, ας σηκωθεί η αυλαία για την Καπέλα Σιξτίνα.

And I mean literally, you're surrounded by painted curtains,

Κυριολεκτικά περιστοιχιζόμαστε από ζωγραφισμένες κουρτίνες,

the original decoration of this chapel.

την αρχική διακόσμηση του παρεκκλησίου.

Churches used tapestries not just to keep out cold during long masses,

Οι εκκλησίες είχαν παραπετάσματα όχι μόνο για το κρύο κατά τη Λειτουργία,

but as a way to represent the great theater of life.

αλλά ως έναν τρόπο απεικόνισης του ευρύτερου θεάτρου της ζωής.

The human drama in which each one of us plays a part is a great story,

Το ανθρώπινο δράμα στο οποίο ο καθένας μας παίζει ένα ρόλο

είναι μια υπέροχη ιστορία που περικλείει ολόκληρο τον κόσμο

a story that encompasses the whole world

and that came to unfold in the three stages

και που εκτυλίσσεται σε τρία στάδια

of the painting in the Sistine Chapel.

στη ζωγραφική της Καπέλα Σιξτίνα.

Now, this building started out as a space for a small group

Αυτό το κτίριο ξεκίνησε ως ένας χώρος

για μια μικρή ομάδα εύπορων και μορφωμένων χριστιανών κληρικών.

of wealthy, educated Christian priests.

They prayed there. They elected their pope there.

Εκεί προσεύχονταν. Εκεί εξέλεγαν τον Πάπα τους.

Five hundred years ago,

Πριν από πεντακόσια χρόνια,

it was the ultimate ecclesiastical man cave.

ήταν το απόλυτο εκκλησιαστικό ανδρικό καταφύγιο.

So, you may ask, how can it be that today it attracts and delights

Έτσι μπορεί να αναρωτηθείτε, πώς γίνεται σήμερα να προσελκύει

και να ευχαριστεί πέντε εκατομμύρια ανθρώπους το χρόνο,

five million people a year,

from all different backgrounds?

από τελείως διαφορετικά υπόβαθρα;

Because in that compressed space, there was a creative explosion,

Επειδή σε αυτόν τον συμπαγή χώρο συνέβη μια έκρηξη δημιουργίας,

ignited by the electric excitement of new geopolitical frontiers,

που πυροδοτήθηκε από τον ενθουσιασμό των νέων γεωπολιτικών συνόρων,

which set on fire the ancient missionary tradition of the Church

δραστηριοποίησε έντονα την αρχαία αποστολική εκκλησιαστική παράδοση

and produced one of the greatest works of art in history.

και παρήγαγε ένα από τα μεγαλύτερα έργα τέχνης στην ιστορία.

Now, this development took place as a great evolution,

Αυτή η ανάπτυξη έλαβε χώρα ως μια μεγαλειώδης εξέλιξη,

moving from the beginning of a few elite,

ξεκινώντας από μια αρχική μικρή ομάδα εκλεκτών,

and eventually able to speak to audiences of people

και τελικά καταφέρνοντας να απευθυνθεί σε μια ευρύτερη ομάδα ανθρώπων

that come from all over the world.

που προέρχονταν απ' όλο τον κόσμο.

This evolution took place in three stages,

Αυτή η εξέλιξη πραγματοποιήθηκε σε τρία στάδια,

καθένα από τα οποία συνδέεται με ένα ιστορικό γεγονός.

each one linked to a historical circumstance.

The first one was rather limited in scope.

Το πρώτο είχε μάλλον περιορισμένη έκταση.

It reflected the rather parochial perspective.

Απεικόνιζε μια αρκετά στενόμυαλη άποψη.

The second one took place after worldviews were dramatically altered

Το δεύτερο έλαβε χώρα αφού άλλαξαν ριζικά οι κοσμοθεωρίες,

after Columbus's historical voyage;

μετά το ιστορικό ταξίδι του Κολόμβου.

and the third,

Και το τρίτο,

when the Age of Discovery was well under way

όταν η Εποχή των Ανακαλύψεων είχε ήδη έρθει για τα καλά

and the Church rose to the challenge

και η εκκλησία είχε να αντιμετωπίσει την πρόκληση

του να εξαπλωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο.

of going global.

The original decoration of this church reflected a smaller world.

Η αρχική διακόσμηση της εκκλησίας αντικατόπτριζε έναν μικρότερο κόσμο.

There were busy scenes

Υπήρχαν πολυπληθείς σκηνές

that told the stories of the lives of Jesus and Moses,

που διηγούνταν τις ζωές του Ιησού και του Μωυσή,

reflecting the development of the Jewish and Christian people.

και απεικόνιζαν την εξέλιξη των Ιουδαίων και των Χριστιανών.

The man who commissioned this, Pope Sixtus IV,

Ο άνθρωπος που τη χρηματοδότησε, ο Πάπας Σίξτος Δ',

assembled a dream team of Florentine art,

συνέταξε μια ομάδα κορυφαίων καλλιτεχνών από τη Φλωρεντία,

including men like Sandro Botticelli

συμπεριλαμβανομένου του Σάντρο Μποτιτσέλι,

and the man who would become Michelangelo's future painting teacher,

και αυτού που θα γινόταν ο μελλοντικός δάσκαλος του Μιχαήλ Άγγελου,

Ghirlandaio.

του Γκιρλαντάιο.

These men, they blanketed the walls with a frieze of pure color,

Αυτοί οι άνθρωποι κάλυψαν τους τοίχους με μια ζωφόρο αμιγών χρωμάτων

and in these stories you'll notice familiar landscapes,

και μέσα στις αναπαραστάσεις θα αναγνωρίσετε οικεία τοπία,

the artists using Roman monuments or a Tuscan landscape

καθώς οι καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν ρωμαϊκά μνημεία ή ένα τοσκάνικο τοπίο

to render a faraway story, something much more familiar.

για να αποδώσουν σε μια μακρινή ιστορία, ένα πιο οικείο πρόσωπο.

With the addition of images of the Pope's friends and family,

Με την προσθήκη εικόνων των φίλων και της οικογένειας του Πάπα,

this was a perfect decoration for a small court

ήταν η τέλεια διακόσμηση για μια μικρή αυλή παλατιού

limited to the European continent.

που περιοριζόταν στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

But in 1492, the New World was discovered,

Αλλά το 1492 ανακαλύφθηκε ο Νέος Κόσμος,

horizons were expanding,

οι ορίζοντες επεκτάθηκαν,

and this little 133 by 46-foot microcosm had to expand as well.

και ο μικρόκοσμος των 40 επί 14 μέτρων έπρεπε να επεκταθεί επίσης.

And it did,

Και το έκανε,

thanks to a creative genius,

χάρη σε μια δημιουργική ιδιοφυΐα,

a visionary and an awesome story.

έναν οραματιστή και μια εκπληκτική ιστορία.

Now, the creative genius was Michelangelo Buonarroti,

Η δημιουργική ιδιοφυΐα ήταν ο Μιχαήλ Άγγελος Μπουοναρότι,

33 years old when he was tapped to decorate 12,000 square feet of ceiling,

33 χρονών όταν κλήθηκε να διακοσμήσει τα 3.650 τετραγωνικά μέτρα οροφής,

and the deck was stacked against him --

και οι συνθήκες δεν ήταν υπέρ του -

he had trained in painting but had left to pursue sculpture.

είχε σπουδάσει ζωγραφική αλλά την άφησε για να μάθει γλυπτική.

There were angry patrons in Florence because he had left a stack

Πολλοί πελάτες του στη Φλωρεντία ήταν θυμωμένοι

γιατί το πλήθος παραγγελιών που δεν είχε παραδώσει,

of incomplete commissions,

lured to Rome by the prospect of a great sculptural project,

αφού παρασύρθηκε στη Ρώμη με την προοπτική ενός μεγάλου έργου για γλύπτη,

and that project had fallen through.

και τελικά το έργο δεν ευδοκίμησε.

And he had been left with a commission to paint 12 apostles

Και έμεινε με μια ανάθεση να ζωγραφίσει τους 12 Αποστόλους

against a decorative background in the Sistine Chapel ceiling,

σε ένα διακοσμητικό φόντο στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα,

which would look like every other ceiling in Italy.

που θα έμοιαζε σαν κάθε άλλη οροφή στην Ιταλία.

But genius rose to the challenge.

Αλλά η ιδιοφυΐα επικράτησε.

In an age when a man dared to sail across the Atlantic Ocean,

Σε μια εποχή που ο άνθρωπος τόλμησε να διαπλεύσει τον Ατλαντικό Ωκεανό,

Michelangelo dared to chart new artistic waters.

ο Μιχαήλ Άγγελος τόλμησε να χαράξει νέα καλλιτεχνικά μονοπάτια.

He, too, would tell a story --

Και αυτός θα έλεγε μια ιστορία

no Apostles -- but a story of great beginnings,

-χωρίς Αποστόλους- αλλά μια ιστορία για μεγάλες αρχές,

the story of Genesis.

την ιστορία της Γέννεσης.

Not really an easy sell, stories on a ceiling.

Δεν ήταν και εύκολη δουλειά η ζωγραφική σε οροφή.

How would you be able to read a busy scene from 62 feet below?

Πώς θα μπορούσατε να εξετάσετε μια σκηνή με τόσα πρόσωπα σε 19 μέτρα ύψος;

The painting technique that had been handed on for 200 years

Η τεχνική ζωγραφικής που εφαρμοζόταν για 200 χρόνια στα στούντιο της Φλωρεντίας

in Florentine studios was not equipped for this kind of a narrative.

δεν επαρκούσε για μια τέτοιου είδους απεικόνιση.

But Michelangelo wasn't really a painter,

Αλλά ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ήταν ακριβώς ζωγράφος,

and so he played to his strengths.

και έτσι δούλεψε με όσα γνώριζε.

Instead of being accustomed to filling space with busyness,

Αντί, όπως συνηθιζόταν, να γεμίσει την επιφάνεια με δραστηριότητα,

he took a hammer and chisel and hacked away at a piece of marble

πήρε σφυρί και καλέμι και σκάλισε ένα κομμάτι μάρμαρο

to reveal the figure within.

για να αποκαλύψει τη μορφή μέσα του.

Michelangelo was an essentialist;

Ο Μιχαήλ Άγγελος έδινε έμφαση στην ουσία των σωμάτων.

he would tell his story in massive, dynamic bodies.

Θα διηγούταν την ιστορία του με ογκώδη δυναμικά σώματα.

This plan was embraced by the larger-than-life Pope Julius II,

Το σχέδιο ενέκρινε ο Πάπας Ιούλιος Β', ένας άνθρωπος με έντονη προσωπικότητα,

a man who was unafraid of Michelangelo's brazen genius.

που δεν τον φόβιζε η αυθάδης ιδιοφυΐα του Μιχαήλ Άγγελου.

He was nephew to Pope Sixtus IV,

Ήταν ανιψιός του Πάπα Σίξτου Δ',

and he had been steeped in art for 30 years and he knew its power.

και είχε εμβαθύνει στην τέχνη για 30 χρόνια και γνώριζε τη δύναμή της.

And history has handed down the moniker of the Warrior Pope,

Και η ιστορία του απέδωσε το παρατσούκλι του Πολεμοχαρή Πάπα

but this man's legacy to the Vatican -- it wasn't fortresses and artillery,

αλλά το κληροδότημα του στο Βατικανό δεν ήταν φρούρια και εξοπλισμοί,

it was art.

ήταν η τέχνη.

He left us the Raphael Rooms, the Sistine Chapel.

Μας άφησε τα Δωμάτια του Ραφαήλ, την Καπέλα Σιξτίνα.

He left St. Peter's Basilica

Μας άφησε τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου

as well as an extraordinary collection of Greco-Roman sculptures --

καθώς και μια υπέροχη συλλογή Ελληνορωμαϊκών γλυπτών -

decidedly un-Christian works that would become the seedbed

σαφέστατα μη χριστιανικά έργα, τα οποία θα γίνονταν η βάση

of the world's first modern museum, the Vatican Museums.

για το πρώτο σύγχρονο μουσείο του κόσμου, τα Μουσεία του Βατικανού.

Julius was a man

Ο Ιούλιος ήταν άνθρωπος

who envisioned a Vatican that would be eternally relevant

που οραματιζόταν ένα Βατικανό

που θα ήταν αιώνια αλληλένδετο με το μεγαλείο και την ομορφιά,

through grandeur and through beauty,

and he was right.

και είχε δίκιο.

The encounter between these two giants, Michelangelo and Julius II,

Η επαφή των δύο γιγάντων, του Μιχαήλ Άγγελου και του Ιούλιου Β',

that's what gave us the Sistine Chapel.

αυτή μας έδωσε την Καπέλα Σιξτίνα.

Michelangelo was so committed to this project,

Ο Μιχαήλ Άγγελος είχε αφιερωθεί τόσο πολύ σε αυτό το έργο,

that he succeeded in getting the job done in three and a half years,

που κατάφερε να το ολοκληρώσει σε τρία και μισό χρόνια,

using a skeleton crew and spending most of the time, hours on end,

με ελάχιστο προσωπικό και περνώντας ολόκληρες ώρες

reaching up above his head to paint the stories on the ceiling.

με το χέρι τεντωμένο πάνω από κεφάλι του για να ζωγραφίσει σκηνές στην οροφή.

So let's look at this ceiling

Ας κοιτάξουμε λοιπόν την οροφή

and see storytelling gone global.

και να δούμε τις ιστορίες να φτάνουν σε όλο τον κόσμο.

No more familiar artistic references to the world around you.

Δεν υπάρχουν πλέον οικείες καλλιτεχνικές αναφορές στον κόσμο γύρω σας.

There's just space and structure and energy;

Υπάρχει απλά χώρος, δομή και ενέργεια.

a monumental painted framework which opens onto nine panels,

Ένα μνημειώδες ζωγραφισμένο πλαίσιο που ανοίγει σε εννέα ταμπλώ,

και κυριαρχείται περισσότερο από το σχήμα της γλυπτικής

more driven by sculptural form than painterly color.

παρά από το χρώμα της ζωγραφικής.

And we stand in the far end by the entrance,

Και στεκόμαστε στην άλλη άκρη,

δίπλα στην είσοδο, μακριά από το ιερό και τον περιφραγμένο χώρο για τον κλήρο,

far from the altar and from the gated enclosure intended for the clergy

and we peer into the distance, looking for a beginning.

και κοιτάζουμε μακριά ψάχνοντας να βρούμε την αρχή.

And whether in scientific inquiry or in biblical tradition,

Και είτε ως επιστημονική αναζήτηση, είτε ως βιβλική παράδοση,

we think in terms of a primal spark.

σκεφτόμαστε κάτι σαν μια πρωτόγονη σπίθα.

Michelangelo gave us an initial energy

Ο Μιχαήλ Άγγελος μας έδωσε μια αρχική ενέργεια

when he gave us the separation of light and dark,

όταν μας έδωσε τον διαχωρισμό φωτός και σκοταδιού,

a churning figure blurry in the distance,

μια έντονη φιγούρα που διαγράφεται θολά κάπου μακριά,

compressed into a tight space.

συμπιεσμένη σε έναν μικρό χώρο.

The next figure looms larger,

Η επόμενη φιγούρα στέκει μεγαλύτερη,

and you see a figure hurtling from one side to the next.

και τη βλέπετε να τρέχει από τη μία πλευρά στην άλλη.

He leaves in his wake the sun, the moon, vegetation.

Αφήνει στο διάβα της τον ήλιο, το φεγγάρι, τη βλάστηση.

Michelangelo didn't focus on the stuff that was being created,

Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν εστίασε -όπως όλοι οι άλλοι καλλιτέχνες- στα δημιουργήματα.

unlike all the other artists.

He focused on the act of creation.

Επικεντρώθηκε στην πράξη της δημιουργίας.

And then the movement stops, like a caesura in poetry

Και μετά η κίνηση παύει, όπως μια παύση στην ποίηση,

και ο δημιουργός υπερίπταται.

and the creator hovers.

So what's he doing?

Τι κάνει λοιπόν;

Is he creating land? Is he creating sea?

Μήπως δημιουργεί την ξηρά; Μήπως δημιουργεί τη θάλασσα;

Or is he looking back over his handiwork, the universe and his treasures,

Ή μήπως αναλογίζεται το εργόχειρό του, το σύμπαν και τους θησαυρούς του,

just like Michelangelo must have,

όπως μάλλον έκανε και ο Μιχαήλ Άγγελος,

looking back over his work in the ceiling

βλέποντας το έργο του στην οροφή

and proclaiming, "It is good."

και διαπιστώνοντας, «Είναι ωραίο».

So now the scene is set,

Τώρα λοιπόν η σκηνή έχει ολοκληρωθεί,

and you get to the culmination of creation, which is man.

και έχετε την κορύφωση της δημιουργίας, που είναι ο άνθρωπος.

Adam leaps to the eye, a light figure against a dark background.

Ο Αδάμ προβάλει στο οπτικό μας πεδίο, μια φωτεινή φιγούρα σε σκούρο φόντο.

But looking closer,

Κοιτάζοντας καλύτερα όμως,

that leg is pretty languid on the ground,

το πόδι του κείται μάλλον αδύναμο πάνω στο έδαφος,

το χέρι γέρνει βαρύ πάνω στο γόνατο.

the arm is heavy on the knee.

Adam lacks that interior spark

Ο Αδάμ δεν έχει την εσωτερική σπίθα

that will impel him to greatness.

που θα τον ανυψώσει στο μεγαλείο.

That spark is about to be conferred by the creator in that finger,

Η σπίθα πρόκειται να δοθεί από τον δημιουργό σε εκείνο το δάκτυλο,

which is one millimeter from the hand of Adam.

που απέχει ένα χιλιοστό από το χέρι του Αδάμ.

It puts us at the edge of our seats,

Μας κάνει να αγωνιούμε

because we're one moment from that contact,

γιατί απέχουμε μια στιγμή από αυτή την επαφή,

through which that man will discover his purpose,

μέσω της οποίας εκείνος ο άνθρωπος θα βρει τον σκοπό του,

leap up and take his place at the pinnacle of creation.

θα ορμήσει και θα πάρει τη θέση του στο πάνθεον της δημιουργίας.

And then Michelangelo threw a curveball.

Και τότε ο Μιχαήλ Άγγελος μας ξαφνιάζει.

Who is in that other arm?

Ποιος βρίσκεται στο άλλο χέρι;

Eve, first woman.

Η Εύα, η πρώτη γυναίκα.

No, she's not an afterthought. She's part of the plan.

Όχι, δεν είναι σκέψη της τελευταίας στιγμής.

Είναι μέρος του σχεδίου. Πάντα την είχε στο μυαλό του.

She's always been in his mind.

Look at her, so intimate with God that her hand curls around his arm.

Δείτε την, τόσο κοντά με τον Θεό, με το χέρι της γύρω από το μπράτσο του.

And for me, an American art historian from the 21st century,

Και για μένα, μια Αμερικάνα ιστορικό τέχνης του 21ου αιώνα,

this was the moment that the painting spoke to me.

αυτή ήταν η στιγμή που το έργο μου μίλησε.

Because I realized that this representation of the human drama

Επειδή συνειδητοποίησα ότι αυτή η αναπαράσταση του ανθρώπινου δράματος

αφορούσε πάντα άνδρες και γυναίκες -

was always about men and women --

so much so, that the dead center, the heart of the ceiling,

σε τέτοιο βαθμό που το ακριβές επίκεντρο, η καρδιά της οροφής,

is the creation of woman, not Adam.

είναι η δημιουργία της γυναίκας και όχι του Αδάμ.

And the fact is, that when you see them together in the Garden of Eden,

Και το γεγονός είναι ότι όταν τους βλέπεις μαζί στον Κήπο της Εδέμ,

ταπεινώνται μαζί

they fall together

and together their proud posture turns into folded shame.

και μαζί η υπερήφανη στάση τους μεταμορφώνεται σε κεκαλυμμένη ντροπή.

You are at critical juncture now in the ceiling.

Τώρα είστε σε μια κρίσιμη καμπή πάνω στην οροφή.

You are exactly at the point where you and I can go

Βρίσκεστε ακριβώς στο σημείο όπου εσείς και εγώ

δεν μπορούμε να προχωρήσουμε μέσα στην εκκλησία.

no further into the church.

The gated enclosure keeps us out of the inner sanctum,

Τα κάγκελα μας κρατούν μακριά από το Ιερό,

and we are cast out much like Adam and Eve.

και μας αφήνουν έξω, κάπως σαν τον Αδάμ και την Εύα.

The remaining scenes in the ceiling,

Οι υπόλοιπες σκηνές πάνω στην οροφή

they mirror the crowded chaos of the world around us.

αντικατοπτρίζουν το πολυπληθές χάος στον κόσμο γύρω μας.

You have Noah and his Ark and the flood.

Βρίσκετε τον Νώε με την Κιβωτό του και την πλημμύρα.

You have Noah. He's making a sacrifice and a covenant with God.

Βλέπετε τον Νώε να κάνει μια θυσία κι ένα συμβόλαιο με τον Θεό.

Maybe he's the savior.

Ίσως αυτός να είναι ο Σωτήρας.

Oh, but no, Noah is the one who grew grapes, invented wine,

Όμως όχι, ο Νώε είναι αυτός που καλλιέργησε τα σταφύλια,

επινόησε το κρασί, μέθυσε, και λιποθύμησε γυμνός στον αχυρώνα του.

got drunk and passed out naked in his barn.

It is a curious way to design the ceiling,

Πολύ παράξενος τρόπος να σχεδιάσεις μια οροφή,

now starting out with God creating life,

ξεκινώντας με τον Θεό να δημιουργεί ζωή,

ending up with some guy blind drunk in a barn.

και καταλήγοντας με έναν τύπο τύφλα στο μεθύσι στον στάβλο.

And so, compared with Adam,

Και σε σύγκριση με τον Αδάμ,

you might think Michelangelo is making fun of us.

ίσως σκεφτείτε ότι ο Μιχαήλ Άγγελος μας κάνει πλάκα.

But he's about to dispel the gloom

Αλλά πρόκειται να φωτίσει το σκοτάδι

by using those bright colors right underneath Noah:

χρησιμοποιώντας έντονα χρώματα ακριβώς κάτω από τον Νώε:

emerald, topaz, scarlet on the prophet Zechariah.

σμαραγδί, τοπάζι, πορφυρό, πάνω στον προφήτη Ζαχαρία.

Zechariah foresees a light coming from the east,

Ο Ζαχαρίας προβλέπει ένα φως να έρχεται από την Ανατολή,

and we are turned at this juncture to a new destination,

και εδώ αλλάζουμε πορεία προς έναν νέο προορισμό,

with sibyls and prophets who will lead us on a parade.

με μάντισσες και προφήτες που μας οδηγούν σε μια παρέλαση.

You have the heroes and heroines who make safe the way,

Έχετε τους ήρωες και τις ηρωίδες που εξασφαλίζουν το δρόμο,

and we follow the mothers and fathers.

και ακολουθούμε τις μητέρες και τους πατέρες.

They are the motors of this great human engine, driving it forward.

Αυτοί είναι που κινούν τη μεγάλη ανθρώπινη μηχανή προς τα εμπρός.

And now we're at the keystone of the ceiling,

Και τώρα βρισκόμαστε στο κέντρο της οροφής,

the culmination of the whole thing,

την αποκορύφωση όλου αυτού του πράγματος,

with a figure that looks like he's about to fall out of his space

με μια μορφή που μοιάζει έτοιμη να πέσει από το δικό της διάστημα

into our space,

στο δικό μας διάστημα,

encroaching our space.

να εισβάλει στο χώρο μας.

This is the most important juncture.

Αυτή είναι η πιο σημαντική στιγμή.

Past meets present.

Το παρελθόν συναντά το παρόν.

This figure, Jonah, who spent three days in the belly of the whale,

Η μορφή του Ιωνά, που πέρασε τρεις ημέρες στην κοιλιά μιας φάλαινας,

για τους χριστιανούς είναι σύμβολο ανανέωσης της ανθρωπότητας

for the Christians, is the symbol of the renewal of humanity

through Jesus' sacrifice,

μέσα από τη θυσία του Χριστού,

but for the multitudes of visitors to that museum

αλλά για τα πλήθη των επισκεπτών από διάφορες θρησκείες

from all faiths who visit there every day,

που επισκέπτονται το μουσείο κάθε μέρα,

he is the moment the distant past encounters and meets immediate reality.

είναι η στιγμή που το μακρινό παρελθόν συναντά την άμεση πραγματικότητα.

All of this brings us to the yawning archway of the altar wall,

Όλο αυτό μας φέρνει στην πανύψηλη αψίδα πάνω από την είσοδο για την Αγία Τράπεζα,

where we see Michelangelo's Last Judgment,

όπου βλέπουμε από τον Μιχαήλ Άγγελο την Ημέρα της Κρίσης,

painted in 1534 after the world had changed again.

ζωγραφισμένη το 1534 αφού ο κόσμος είχε αλλάξει ξανά.

Η Μεταρρύθμιση είχε κατακερματίσει την Εκκλησία,

The Reformation had splintered the Church,

the Ottoman Empire had made Islam a household word

η Οθωμανική Αυτοκρατορία έκανε το Ισλάμ μια καθημερινή λέξη,

and Magellan had found a route into the Pacific Ocean.

και ο Μαγγελάνος είχε βρει δρόμο προς τον Ειρηνικό Ωκεανό.

How is a 59-year-old artist who has never been any further than Venice

Πώς ένας 59χρονος καλλιτέχνης, που δεν είχε ταξιδέψει πιο πέρα από τη Βενετία,

going to speak to this new world?

θα μπορούσε να μιλήσει σε αυτό τον νέο κόσμο;

Michelangelo chose to paint destiny,

Ο Μιχαήλ Άγγελος επέλεξε να ζωγραφίσει το πεπρωμένο,

that universal desire,

αυτή την πανανθρώπινη επιθυμία,

common to all of us,

κοινή σε όλους μας,

to leave a legacy of excellence.

για να αφήσει ένα κληροδότημα υπεροχής.

Told in terms of the Christian vision of the Last Judgment,

Ερμηνευόμενο σύμφωνα με το χριστιανικό όραμα της Ημέρας της Κρίσης,

the end of the world,

το τέλος του κόσμου,

Michelangelo gave you a series of figures

ο Μιχαήλ Άγγελος σας έδωσε μια σειρά από μορφές

who are wearing these strikingly beautiful bodies.

που ενδύονται αυτά τα εντυπωσιακά όμορφα σώματα.

They have no more covers, no more portraits

Δεν έχουν άλλα καλύμματα, όχι άλλα πορτραίτα,

except for a couple.

εκτός από κάνα δυο.

It's a composition only out of bodies,

Είναι μια σύνθεση μόνο από σώματα,

391, no two alike,

391 σώματα, όλα διαφορετικά μεταξύ τους,

unique like each and every one of us.

μοναδικά όπως ο καθένας από εμάς.

They start in the lower corner, breaking away from the ground,

Αρχίζουν από την κάτω γωνία, ξεκολλάνε από το έδαφος,

struggling and trying to rise.

αγωνίζονται και παλεύουν να ανυψωθούν.

Those who have risen reach back to help others,

Όσοι υψώθηκαν τεντώνουν το χέρι να βοηθήσουν και τους άλλους

and in one amazing vignette,

και σε μια καταπληκτική βινιέτα

you have a black man and a white man pulled up together

έχουμε έναν μαύρο και έναν λευκό να τραβιούνται προς τα πάνω μαζί

in an incredible vision of human unity

σε ένα απίστευτο όραμα για την ανθρώπινη ομόνοια

in this new world.

σε αυτόν τον νέο κόσμο.

The lion's share of the space goes to the winner's circle.

Η μερίδα του λέοντος από τον χώρο πάει στο κύκλο του νικητή.

There you find men and women completely nude like athletes.

Εκεί βρίσκεις άνδρες και γυναίκες τελείως γυμνούς σαν αθλητές.

They are the ones who have overcome adversity,

Είναι αυτοί που έχουν ξεπεράσει τις αντιξοότητες,

and Michelangelo's vision of people who combat adversity,

και είναι το όραμα του Μιχαήλ Άγγελου οι άνθρωποι να μάχονται τις αντιξοότητες,

overcome obstacles --

να ξεπερνούν τα εμπόδια -

they're just like athletes.

αυτοί είναι ακριβώς σαν αθλητές.

So you have men and women flexing and posing

Έχουμε λοιπόν γυναίκες και άνδρες που τεντώνονται και ποζάρουν

in this extraordinary spotlight.

σε αυτό τον εξωπραγματικό προβολέα.

Presiding over this assembly is Jesus,

Ο Ιησούς ηγείται σε αυτή τη σύναξη,

πρώτα ως άνθρωπος που υποφέρει πάνω στον σταυρό,

first a suffering man on the cross,

now a glorious ruler in Heaven.

κατόπιν ως παμμέγιστος Βασιλεύς των Ουρανών.

And as Michelangelo proved in his painting,

Και όπως ο Μιχαήλ Άγγελος φανέρωσε σ' αυτόν τον πίνακα,

hardship, setbacks and obstacles,

οι ταλαιπωρίες, οι αναποδιές και τα εμπόδια,

they don't limit excellence, they forge it.

δεν περιορίζουν την υπεροχή, την ισχυροποιούν.

Now, this does lead us to one odd thing.

Αυτό βέβαια μας οδηγεί σε ένα παράξενο πράγμα.

This is the Pope's private chapel,

Είναι το ιδιωτικό παρεκκλήσι του Πάπα,

and the best way you can describe that is indeed a stew of nudes.

και η πιο κατάλληλη περιγραφή όντως θα ήταν ως ένα μάτσο γυμνών.

But Michelangelo was trying to use only the best artistic language,

Αλλά ο Μιχαήλ Άγγελος απλώς επιχείρησε να μιλήσει με την καλύτερη γλώσσα,

the most universal artistic language he could think of:

την πανανθρώπινη καλλιτεχνική γλώσσα που θα φανταζόμαστε:

that of the human body.

αυτή του ανθρώπινου σώματος.

And so instead of the way of showing virtue such as fortitude or self-mastery,

Έτσι, αντί να δείξει την αρετή ως γενναιότητα και αυτοκυριαρχία,

he borrowed from Julius II's wonderful collection of sculptures

δανείστηκε από τη θαυμάσια συλλογή γλυπτών του Ιούλιου Β'

in order to show inner strength as external power.

για να δείξει την εσωτερική ρώμη ως εξωτερική δύναμη.

Now, one contemporary did write

Βέβαια κάποιος σύγχρονος όντως έγραψε

that the chapel was too beautiful to not cause controversy.

ότι το παρεκκλήσι προκάλεσε αναστάτωση λόγω υπερβολικής ομορφιάς.

And so it did.

Και βέβαια έτσι έγινε.

Michelangelo soon found that thanks to the printing press,

Ο Μιχαήλ Άγγελος σύντομα ανακάλυψε ότι χάρη στον έντυπο τύπο,

complaints about the nudity spread all over the place,

παντού έγιναν παράπονα σχετικά με τα γυμνά,

and soon his masterpiece of human drama was labeled pornography,

και σύντομα το αριστούργημά του για το ανθρώπινο δράμα βαφτίστηκε πορνογράφημα,

at which point he added two more portraits,

οπότε και πρόσθεσε δύο επιπλέον πορτρέτα,

one of the man who criticized him, a papal courtier,

ένα του ανθρώπου τον κατέκρινε, ενός αυλικού του Πάπα,

and the other one of himself as a dried up husk, no athlete,

και ένα άλλο του εαυτού του σαν στεγνωμένο σαρκίο, όχι ως αθλητή,

in the hands of a long-suffering martyr.

στα χέρια ενός πολύπαθου μάρτυρα.

The year he died he saw several of these figures covered over,

Τη χρονιά που πέθανε είδε πολλές από τις φιγούρες να σκεπάζονται,

έναν θρίαμβο των περισπασμών της καθημερινότητας

a triumph for trivial distractions over his great exhortation to glory.

επί της δικής του προτροπής προς τη δόξα.

Έτσι τώρα βρισκόμαστε στο εδώ και το τώρα.

And so now we stand

in the here and now.

We are caught in that space

Βρισκόμαστε παγιδευμένοι σε αυτό τον χώρο

between beginnings and endings,

ανάμεσα στις αρχές και τις καταλήξεις,

in the great, huge totality of the human experience.

στην τεράστια ολότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.

The Sistine Chapel forces us to look around as if it were a mirror.

Η Καπέλα Σιξτίνα μας κάνει να κοιτάζουμε τριγύρω σαν να είναι ένας καθρέφτης.

Who am I in this picture?

Ποιος είμαι εγώ στην εικόνα;

Am I one of the crowd?

Είμαι ένας από το πλήθος;

Am I the drunk guy?

Είμαι ο μεθυσμένος;

Am I the athlete?

Μήπως είμαι ο αθλητής;

Και αφήνοντας αυτό το καταφύγιο της ομορφιάς που μας ανυψώνει,

And as we leave this haven of uplifting beauty,

we are inspired to ask ourselves life's biggest questions:

εμπνεόμαστε να αναρωτηθούμε για τα μεγαλύτερα ερωτήματα της ζωής:

Who am I, and what role do I play in this great theater of life?

Ποιος είμαι εγώ και τι ρόλο παίζω στο ευρύτερο θέατρο της ζωής;

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Bruno Giussani: Elizabeth Lev, thank you.

Μπρούνο Τζιουσάνι: Ελίζαμπεθ Λεβ, σε ευχαριστούμε.

Elizabeth, you mentioned this whole issue of pornography,

Μας ανέφερες το θέμα της πορνογραφίας,

too many nudes and too many daily life scenes and improper things

τα πάρα πολλά γυμνά και τις πολλές σκηνές από την καθημερινή ζωή

και απρεπή πράγματα για τη νοοτροπία της εποχής.

in the eyes of the time.

But actually the story is bigger.

Αλλά βασικά η ιστορία είναι μεγαλύτερη.

It's not just touching up and covering up some of the figures.

Δεν αφορά μόνο την παρέμβαση στις μορφές ή την κάλυψή τους.

This work of art was almost destroyed because of that.

Αυτό το έργο τέχνης σχεδόν καταστράφηκε από τέτοιες παρεμβάσεις.

Elizabeth Lev: The effect of the Last Judgment was enormous.

Ελίζαμπεθ Λεβ: Η αντίδραση στην Ημέρα της Κρίσης ήταν τεράστια.

The printing press made sure that everybody saw it.

Ο έντυπος τύπος φρόντισε να τη δουν όλοι.

And so, this wasn't something that happened within a couple of weeks.

Έτσι, δεν ήταν κάτι που έγινε μέσα σε λίγες εβδομάδες.

It was something that happened over the space of 20 years

Ήταν κάτι που έγινε σε διάστημα 20 χρόνων

of editorials and complaints,

από άρθρα σε εφημερίδες και παράπονα,

saying to the Church,

που έλεγαν στην Εκκλησία,

"You can't possibly tell us how to live our lives.

«Δεν μπορείτε να μας υποδείξετε πώς θα ζήσουμε.

Did you notice you have pornography in the Pope's chapel?"

Δεν είδατε ότι έχετε πορνογραφήματα στο παρεκκλήσι του Πάπα;»

And so after complaints and insistence

Και μετά από τα παράπονα και την επιμονή

of trying to get this work destroyed,

για να καταστραφεί το έργο,

it was finally the year that Michelangelo died

ήταν τη χρονιά που πέθανε ο Μιχαήλ Άγγελος

that the Church finally found a compromise,

που η Εκκλησία έφτασε τελικά σε έναν συμβιβασμό,

a way to save the painting,

έναν τρόπο να σωθεί ο πίνακας,

and that was in putting up these extra 30 covers,

και ήταν βάζοντας αυτά τα 30 έξτρα καλύμματα,

and that happens to be the origin of fig-leafing.

και τότε προέκυψαν αρχικά τα φύλλα συκής.

That's where it all came about,

Τότε έγιναν όλα αυτά

and it came about from a church that was trying to save a work of art,

και προήλθε από μια εκκλησία που προσπαθούσε να σώσει ένα έργο τέχνης,

not indeed deface or destroyed it.

όχι ουσιαστικά να το καλύψουν ή να το καταστρέψουν.

BG: This, what you just gave us, is not the classic tour

ΜΤ: Αυτό που μας προσφέρατε δεν είναι η κλασική ξενάγηση

that people get today when they go to the Sistine Chapel.

που παίρνουν σήμερα οι επισκέπτες της Καπέλα Σιξτίνα.

(Laughter)

(Γέλια)

EL: I don't know, is that an ad?

ΕΛ: Δεν ξέρω, διαφήμιση είναι αυτό;

(Laughter)

(Γέλια)

BG: No, no, no, not necessarily, it is a statement.

ΜΓ: Όχι απαραίτητα, είναι δήλωση.

The experience of art today is encountering problems.

Η επαφή με την τέχνη σήμερα έχει κάποια προβλήματα.

Too many people want to see this there,

Υπερβολικά πολλοί άνθρωποι θέλουν να δουν αυτό εκεί,

με αποτέλεσμα πέντε εκατομμύρια άνθρωποι να περνούν αυτή τη μικρή πόρτα

and the result is five million people going through that tiny door

and experiencing it in a completely different way

και να το ζουν εντελώς διαφορετικά

than we just did.

από ό,τι εμείς τώρα.

EL: Right. I agree. I think it's really nice to be able to pause and look.

ΕΛ: Συμφωνώ. Νομίζω ότι είναι καλό να μπορείς να σταματήσεις και να δεις.

But also realize, even when you're in those days,

Αλλά σκεφτείτε, ακόμα κι εκείνες τις μέρες

with 28,000 people a day,

με 28.000 επισκέπτες την ημέρα,

even those days when you're in there with all those other people,

ακόμα κι αύτες τις μέρες με όλους αυτούς τους ανθρώπους,

look around you and think how amazing it is

κοιτάξτε τριγύρω σας και σκεφτείτε πόσο εκπληκτικό είναι

that some painted plaster from 500 years ago

που κάποια ζωγραφική πάνω σε γύψο πάνω από 500 ετών

can still draw all those people standing side by side with you,

καταφέρνει ακόμη να κάνει όλους αυτούς που στέκονται δίπλα σου

να κοιτάζουν προς τα πάνω και να μένουν έκθαμβοι.

looking upwards with their jaws dropped.

It's a great statement about how beauty truly can speak to us all

Είναι τρανή απόδειξη του πώς η ομορφιά μπορεί πραγματικά να μιλήσει σε όλους μας

through time and through geographic space.

σε όλες τις εποχές και σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη.

BG: Liz, grazie.

ΜΤ: Λιζ, σε ευχαριστούμε.

EL: Grazie a te.

ΕΛ: Σας ευχαριστώ κι εγώ.

BG: Thank you.

ΜΤ: Ευχαριστούμε.

(Applause)

(Χειροκρότημα)