The unheard story behind the Sistine Chapel | Elizabeth Lev

Translator: Tuan Mach Reviewer: Danh Lê

Imagine you're in Rome,

Hãy thử tưởng tượng bạn đang ở Rome,

and you've made your way to the Vatican Museums.

và bạn vừa đi tới Bảo Tàng Vatican.

And you've been shuffling down long corridors,

Và bạn đang dạo qua những hành lang dài,

past statues, frescoes, lots and lots of stuff.

đi qua những bức tượng, tranh tường, và rất nhiều những thứ khác nữa.

You're heading towards the Sistine Chapel.

Bạn đang đi về hướng Nhà Nguyện Sistine.

At last -- a long corridor, a stair and a door.

Cuối cùng thì -- một hành lang dài, một cầu thang và một cánh cửa.

You're at the threshold of the Sistine Chapel.

Bạn đang ở ngưỡng cửa Nhà Nguyện Sistine.

So what are you expecting?

Vậy bạn đang mong chờ điều gì?

Soaring domes? Choirs of angels?

Những mái vòm cao vút? Những dàn hợp xướng thiên thần?

We don't really have any of that there.

Chúng tôi không có những thứ như vậy ở đó.

Instead, you may ask yourself, what do we have?

Thay vào đó, bạn tự hỏi. chúng tôi có thứ gì?

Well, curtains up on the Sistine Chapel.

Ừm, những bức màn treo cao trong Nhà Nguyện Sistine.

And I mean literally, you're surrounded by painted curtains,

Và theo nghĩa đen, bao quanh bạn là những bức màn được vẽ lên,

the original decoration of this chapel.

kiểu trang hoàng nguyên bản của nhà nguyện này.

Churches used tapestries not just to keep out cold during long masses,

Các nhà thờ dùng những tấm thảm không chỉ để ngăn cái rét

but as a way to represent the great theater of life.

nhưng còn như một cách để tượng trưng cho sân khấu vĩ đại của cuộc đời.

The human drama in which each one of us plays a part is a great story,

Những vở kịch mà mỗi chúng ta đóng một vai chính là một câu chuyện vĩ đại,

a story that encompasses the whole world

một câu chuyện chứa đựng toàn bộ thế giới

and that came to unfold in the three stages

và được hé mở trong ba giai đoạn

of the painting in the Sistine Chapel.

của bức tranh trong Nhà Nguyện Sistine.

Now, this building started out as a space for a small group

Tòa nhà này khởi đầu như một không gian cho một nhóm nhỏ

of wealthy, educated Christian priests.

những giáo sỹ giàu có, học thức.

They prayed there. They elected their pope there.

Họ cầu nguyện ở đó. Họ bầu giáo hoàng ở đó

Five hundred years ago,

Năm trăm năm trước,

it was the ultimate ecclesiastical man cave.

nó là nhà thờ giáo hội cuối cùng.

So, you may ask, how can it be that today it attracts and delights

Vậy, có thể bạn tự hỏi làm thế nào ngày nay nó có thể thu hút

five million people a year,

năm triệu người mỗi năm,

from all different backgrounds?

với những lĩnh vực khác nhau?

Because in that compressed space, there was a creative explosion,

Bởi vì trong không gian hạn hẹp đó, sự sáng tạo đã bùng nổ,

ignited by the electric excitement of new geopolitical frontiers,

châm ngòi bởi sự phấn khích của biên giới địa chính trị mới,

which set on fire the ancient missionary tradition of the Church

thiêu rụi truyền thống truyền giáo cổ xưa của nhà thờ

and produced one of the greatest works of art in history.

và tạo ra một trong những điều vĩ đại nhất trong lịch sử hội họa.

Now, this development took place as a great evolution,

Ngày nay, sự phát triển này có vai trò như một sự tiến hóa vĩ đại,

moving from the beginning of a few elite,

bắt đầu bằng vài kiểu ký tự,

and eventually able to speak to audiences of people

dần dần có khả năng truyền đạt đến những khán giả

that come from all over the world.

đến từ khắp nơi trên thế giới.

This evolution took place in three stages,

Sự tiến hóa này gồm ba giai đoạn,

each one linked to a historical circumstance.

mỗi giai đoạn ứng với một bối cảnh lịch sử.

The first one was rather limited in scope.

Giai đoạn đầu có phạm vi khá hạn chế

It reflected the rather parochial perspective.

Nó phản ánh phần nào viễn cảnh của giáo khu.

The second one took place after worldviews were dramatically altered

Giai đoạn thứ hai diễn ra sau khi cái nhìn của thế giới thay đổi đáng kể

after Columbus's historical voyage;

sau hành trình lịch sử của Columbus;

and the third,

giai đoạn ba,

when the Age of Discovery was well under way

khi Kỷ nguyên Khám phá ở giai đoạn hưng thịnh

and the Church rose to the challenge

và Giáo hội đứng trước thách thức

of going global.

phải vươn khắp thế giới.

The original decoration of this church reflected a smaller world.

Họa tiết nguyên bản của nhà thờ này phản ánh một thế giới nhỏ hơn.

There were busy scenes

Có nhiều cảnh bận rộn

that told the stories of the lives of Jesus and Moses,

kể về những câu chuyện cuộc sống của Jesus và Moses

reflecting the development of the Jewish and Christian people.

phản ánh sự phát triển của người Cơ đốc giáo và Thiên chúa giáo

The man who commissioned this, Pope Sixtus IV,

Người được ủy quyền, Pope Sixtus IV,

assembled a dream team of Florentine art,

tập hợp một nhóm các tài năng nghệ thuật của Florentine,

including men like Sandro Botticelli

bao gồm những người như Sandro Botticelli

and the man who would become Michelangelo's future painting teacher,

và người sau này trở thành người thầy hội họa của Michelangelo,

Ghirlandaio.

Ghirlandaio.

These men, they blanketed the walls with a frieze of pure color,

Họ phủ lên những bức tường các họa tiết màu nguyên thủy,

and in these stories you'll notice familiar landscapes,

nếu bạn để ý, những câu chuyện này có phong cảnh tương tự

the artists using Roman monuments or a Tuscan landscape

với những cảnh dùng ở lâu đài Roman hay một cảnh xứ Tuscan

to render a faraway story, something much more familiar.

để kể một câu chuyện rất xa xôi, vài thứ gần gũi hơn nhiều.

With the addition of images of the Pope's friends and family,

Với sự bổ sung những bức ảnh về gia đình và bạn bè Pope,

this was a perfect decoration for a small court

đây là sự trang trí hoàn hảo cho một khu vực nhỏ

limited to the European continent.

giới hạn trong lục địa Âu.

But in 1492, the New World was discovered,

Nhưng vào năm 1492, Tân Thế Giới được khám phá

horizons were expanding,

chân trời được mở rộng,

and this little 133 by 46-foot microcosm had to expand as well.

và thế giới 133 x 46 foot này cũng phải được mở rộng.

And it did,

Nó đã mở rộng,

thanks to a creative genius,

nhờ vào những thiên tài sáng tạo,

a visionary and an awesome story.

một tầm nhìn và một câu chuyện tuyệt vời.

Now, the creative genius was Michelangelo Buonarroti,

Lúc đó, thiên tài đầy sáng tạo là Michelangelo Buonarroti,

33 years old when he was tapped to decorate 12,000 square feet of ceiling,

33 tuổi, được giao việc trang trí 12,000 feet vuông trần nhà,

and the deck was stacked against him --

một công việc rất bất lợi với anh ta.

he had trained in painting but had left to pursue sculpture.

anh ta được dạy hội họa nhưng lại bỏ để theo điêu khắc.

There were angry patrons in Florence because he had left a stack

Các nhà tài trợ ở Florence đã nổi giận

of incomplete commissions,

vì anh đã ta bỏ dở cam kết,

lured to Rome by the prospect of a great sculptural project,

đi đến Rome theo lời hứa hẹn một dự án điêu khắc lớn

and that project had fallen through.

dự án đó thất bại hoàn toàn.

And he had been left with a commission to paint 12 apostles

Và anh ta bị bỏ lại với nhiệm vụ sơn 12 vị tông đồ

against a decorative background in the Sistine Chapel ceiling,

tương phản với trang trí nền trần nhà nguyện Sistine,

which would look like every other ceiling in Italy.

kiểu chung của tất cả trần nhà ở Italy.

But genius rose to the challenge.

Nhưng ông đã đối mặt với thách thức

In an age when a man dared to sail across the Atlantic Ocean,

Trong thời mà người ta dám căng buồm băng qua Đại Tây Dương,

Michelangelo dared to chart new artistic waters.

Michelangelo dám vẽ tấm hải đồ mới

He, too, would tell a story --

Anh ta cũng sẽ kể một câu chuyện

no Apostles -- but a story of great beginnings,

không có ông tổ truyền đạo, một câu chuyện về sự bắt đầu vĩ đại

the story of Genesis.

câu chuyện về sáng thế (Genesis)

Not really an easy sell, stories on a ceiling.

Không có vẻ gì dễ làm với những câu chuyện trên trần nhà

How would you be able to read a busy scene from 62 feet below?

Làm sao bạn có thể đọc những cảnh náo nhiệt từ 62 feet bên dưới?

The painting technique that had been handed on for 200 years

Kỹ thuật sơn đã có hơn 200 năm ở xưởng điêu khắc Florentine

in Florentine studios was not equipped for this kind of a narrative.

lại không được thiết kế cho thể loại kể chuyện này

But Michelangelo wasn't really a painter,

Nhưng Michelangelo không hẳn là thợ sơn

and so he played to his strengths.

vậy nên anh ta dùng những thế mạnh của mình.

Instead of being accustomed to filling space with busyness,

Thay vì sơn từng vùng theo thường lệ, khá gian nan,

he took a hammer and chisel and hacked away at a piece of marble

anh ta dùng một cái búa và cái đục, đục một miếng cẩm thạch

to reveal the figure within.

để xem các họa tiết bên trong.

Michelangelo was an essentialist;

Michelangelo là người theo bản chất luận;

he would tell his story in massive, dynamic bodies.

anh ta kể chuyện của mình một cách hỗn độn, linh động.

This plan was embraced by the larger-than-life Pope Julius II,

Kế hoạch này được nắm bắt bởi Pope Julius II nổi tiếng,

a man who was unafraid of Michelangelo's brazen genius.

người đã không ngại ngùng với tài năng nổi trội của Michelangeo

He was nephew to Pope Sixtus IV,

Ông là cháu của Pope Sixtus IV

and he had been steeped in art for 30 years and he knew its power.

suốt 30 năm qua ông đã tìm hiểu hội họa và hiểu quyền năng của nó

And history has handed down the moniker of the Warrior Pope,

Lịch sử đã lưu danh của Warrior Pope,

but this man's legacy to the Vatican -- it wasn't fortresses and artillery,

nhưng người này thừa kế từ Vatican không phải những pháo đài hay pháo binh

it was art.

mà là mỹ thuật.

He left us the Raphael Rooms, the Sistine Chapel.

Ông để lại những căn phòng Raphael, nhà nguyện Sistine

He left St. Peter's Basilica

nhà thờ thánh Pietro

as well as an extraordinary collection of Greco-Roman sculptures --

cũng như bộ sưu tập điêu khắc Greco-Roman kỳ vỹ

decidedly un-Christian works that would become the seedbed

rõ ràng những việc ngoài Giáo hội sẽ trở thành vườn ươm

of the world's first modern museum, the Vatican Museums.

của bảo tàng hiện đại đầu tiên thế giới, các bảo tàng Vatican.

Julius was a man

Julius chỉ là một người

who envisioned a Vatican that would be eternally relevant

đã hình dung một Vatincan sẽ trở nên vĩnh viễn xứng đáng

through grandeur and through beauty,

qua quyền thế và vẻ đẹp,

and he was right.

ông đã đúng.

The encounter between these two giants, Michelangelo and Julius II,

Cuộc chạm trán giữa hai gã khổng lồ, Michelangelo và Julius II,

that's what gave us the Sistine Chapel.

đã cho chúng ta nhà nguyện Sistine.

Michelangelo was so committed to this project,

Michelangelo đã rất tâm huyết với dự án,

that he succeeded in getting the job done in three and a half years,

anh ta đã thành công trong ba năm rưỡi,

using a skeleton crew and spending most of the time, hours on end,

cùng với một nhóm nòng cốt và dùng hầu hết thời gian, không ngừng nghỉ,

reaching up above his head to paint the stories on the ceiling.

với tay qua đầu để vẽ câu chuyện trên trần nhà.

So let's look at this ceiling

Hãy xem trần nhà này

and see storytelling gone global.

và câu chuyện đang lan khắp thế giới.

No more familiar artistic references to the world around you.

Không còn là những nét nghệ thuật quen thuộc trong thế giới của bạn nữa.

There's just space and structure and energy;

Ở đây chỉ có không gian, kiến trúc và năng lượng;

a monumental painted framework which opens onto nine panels,

một khung sơn lạ thường mở ra chín cửa nhỏ,

more driven by sculptural form than painterly color.

được thể hiện bằng điêu khắc chứ không phải sơn màu.

And we stand in the far end by the entrance,

Và chúng ta đứng ở xa cửa vào,

far from the altar and from the gated enclosure intended for the clergy

xa khỏi bệ thờ và cánh cổng đóng dành cho các tu sĩ

and we peer into the distance, looking for a beginning.

và chúng ta nhìn chăm chú vào khoảng xa, tìm một sự bắt đầu.

And whether in scientific inquiry or in biblical tradition,

Và cho dù trong phạm trù khoa học hay một thông lệ trong kinh thánh

we think in terms of a primal spark.

chúng ta suy nghĩ bằng ngôn ngữ ánh sáng

Michelangelo gave us an initial energy

Michelangelo cho ta một năng lượng khởi đầu

when he gave us the separation of light and dark,

khi ông cho ta sự tách biệt giữa ánh sáng và bóng tối,

a churning figure blurry in the distance,

một họa tiết nổi sóng che mờ trong khoảng cách,

compressed into a tight space.

được nén lại trong không gian chật chội.

The next figure looms larger,

Họa tiết tiếp theo nở ra lớn hơn,

and you see a figure hurtling from one side to the next.

và bạn thấy họa tiết và chạm một bên vào cái bên cạnh.

He leaves in his wake the sun, the moon, vegetation.

Ông để lại mặt trời, mặt trăng, cây cỏ.

Michelangelo didn't focus on the stuff that was being created,

Michelangelo không tập trung vào cái chất đang được tạo ra,

unlike all the other artists.

không giống như các họa sỹ khác.

He focused on the act of creation.

Ông tập trung vào cử chỉ sáng tạo.

And then the movement stops, like a caesura in poetry

Sau đó chuyển động ngưng lại, như một cái ngắt giọng trong thơ

and the creator hovers.

và tạo ra sự lâng lâng.

So what's he doing?

Ông ta đang làm gì vậy?

Is he creating land? Is he creating sea?

Có phải ông đang tạo ra đất? Tạo ra biển?

Or is he looking back over his handiwork, the universe and his treasures,

Hay ông đang nhìn về công trình của mình, vũ trụ và kho báu của ông,

just like Michelangelo must have,

ví như Michelangelo phải có,

looking back over his work in the ceiling

đang nhìn về công trình của ông trên trần nhà

and proclaiming, "It is good."

và tuyên bố, "Nó đẹp đấy."

So now the scene is set,

Bây giờ phông nền đã dựng lên,

and you get to the culmination of creation, which is man.

và bạn đạt đến cực độ về sáng tạo, là con người.

Adam leaps to the eye, a light figure against a dark background.

Adam đá mắt, một cử chỉ nhẹ nhằm vào bóng tối.

But looking closer,

Nhưng nhìn gần hơn,

that leg is pretty languid on the ground,

cái chân kia khá uể oải trên mặt đất,

the arm is heavy on the knee.

cánh tay thì nặng nề trên đầu gối.

Adam lacks that interior spark

Adam thiếu tia sáng nội tâm

that will impel him to greatness.

để dẫn anh đến sự vĩ đại.

That spark is about to be conferred by the creator in that finger,

Tia sáng đó có vẻ được thảo luận bởi tác giả trên ngón tay kia,

which is one millimeter from the hand of Adam.

1 milimet cách cánh tay của Adam.

It puts us at the edge of our seats,

Nó cho chúng ta cảm giác hồi hộp

because we're one moment from that contact,

vì chúng ta là một thời khắc trong cái liên hệ đó,

through which that man will discover his purpose,

qua cách một người tìm ra mục đích của mình,

leap up and take his place at the pinnacle of creation.

vượt lên và khẳng định đỉnh cao của sáng tạo.

And then Michelangelo threw a curveball.

Sau đó Michelangelo quăng một đường bóng.

Who is in that other arm?

Ai ở bên cánh tay kia?

Eve, first woman.

Eve, người phụ nữ đầu tiên.

No, she's not an afterthought. She's part of the plan.

Không, cô ta không tự dưng xuất hiện. Cô ta là một phần của kế hoạch.

She's always been in his mind.

Cô ta luôn trong tâm trí của ông.

Look at her, so intimate with God that her hand curls around his arm.

Hãy nhìn cô, thật thân mật với Thượng Đế đến mức tay quấn quanh ông.

And for me, an American art historian from the 21st century,

Với tôi, một nhà lịch sử hội họa từ thế kỷ 21,

this was the moment that the painting spoke to me.

đây là khoảnh khắc bức vẽ chạm vào tôi.

Because I realized that this representation of the human drama

Bởi tôi nhận ra sự tượng trưng tâm lý xã hội này

was always about men and women --

luôn luôn về đàn ông và phụ nữ

so much so, that the dead center, the heart of the ceiling,

rất nhiều, đó là điểm chí cốt, trái tim của trần nhà,

is the creation of woman, not Adam.

là sự tạo ra người phụ nữ, không phải Adam

And the fact is, that when you see them together in the Garden of Eden,

Và sự thật là, khi bạn thấy họ bên nhau ở vườn địa đàn,

they fall together

họ quyện vào nhau

and together their proud posture turns into folded shame.

và điệu bộ tự hào biến thành sự xấu hổ.

You are at critical juncture now in the ceiling.

Bây giờ bạn đang ở sự kiện quan trọng trên trần nhà

You are exactly at the point where you and I can go

Bạn chính xác là điểm mà bạn và tôi có thể đi

no further into the church.

không còn vào nhà thờ nữa.

The gated enclosure keeps us out of the inner sanctum,

Cánh cổng đóng ngăn chúng ta với căn phòng bên trong,

and we are cast out much like Adam and Eve.

và chúng ta bị loại ra như Adam và Eve.

The remaining scenes in the ceiling,

Cảnh còn lại trên trần nhà,

they mirror the crowded chaos of the world around us.

họ phản chiếu sự đông đúc hỗn loạn của thế giới quanh ta.

You have Noah and his Ark and the flood.

Bạn có Noah và Ark của ông và cơn lũ.

You have Noah. He's making a sacrifice and a covenant with God.

Bạn có Noah. Ông đang hy sinh và thương lượng với Thượng Đế

Maybe he's the savior.

Có lẽ ông là đấng cứu thế.

Oh, but no, Noah is the one who grew grapes, invented wine,

Oh, không, Noah là người trồng nho phát minh ra rượu,

got drunk and passed out naked in his barn.

xỉn và bất tỉnh khỏa thân trong kho thóc.

It is a curious way to design the ceiling,

Cách thiết kế trần nhà rất kỳ lạ,

now starting out with God creating life,

bắt đầu bằng việc Chúa sáng thế,

ending up with some guy blind drunk in a barn.

kết thúc với vài gã say trong kho thóc.

And so, compared with Adam,

Vậy thì, so sánh với Adam,

you might think Michelangelo is making fun of us.

bạn có thể nghĩ Michelangelo đang trêu ghẹo chúng ta.

But he's about to dispel the gloom

Nhưng ông muốn xua đi vẻ ảm đạm

by using those bright colors right underneath Noah:

bằng cách dùng những màu sáng ngay dưới Noah:

emerald, topaz, scarlet on the prophet Zechariah.

ngọc lục bảo, hoàng ngọc, đỏ tươi trên giáo đồ Zechariah.

Zechariah foresees a light coming from the east,

Zechariah tiên đoán một tia sáng đến từ hướng Đông,

and we are turned at this juncture to a new destination,

và chúng ta bị chuyển từ khớp nối này đến một điểm mới,

with sibyls and prophets who will lead us on a parade.

với những bà đồng và nhà tiên tri dẫn chúng ta đến thiên đàng.

You have the heroes and heroines who make safe the way,

Bạn có nam và nữ anh hùng bảo vệ đường đi,

and we follow the mothers and fathers.

và chúng ta đi theo những bậc cha mẹ.

They are the motors of this great human engine, driving it forward.

Họ là động cơ của cỗ máy nhân loại vĩ đại này, cứ tiến tới.

And now we're at the keystone of the ceiling,

Và giờ đây chúng ta ở đỉnh của mái vòm,

the culmination of the whole thing,

điểm cao nhất của tất cả mọi thứ,

with a figure that looks like he's about to fall out of his space

với họa tiết trông như ông đang muốn rơi khỏi chỗ đó

into our space,

vào không gian của chúng ta,

encroaching our space.

xâm lấn không gian của ta.

This is the most important juncture.

Đây là mấu nối quan trọng nhất.

Past meets present.

Quá khứ gặp hiện tại.

This figure, Jonah, who spent three days in the belly of the whale,

Chi tiết này, Jonah, người đã ở ba ngày trong bụng cá voi,

for the Christians, is the symbol of the renewal of humanity

với Cơ đốc giáo, đây là biểu tượng sự tái sinh của nhân loại.

through Jesus' sacrifice,

qua sự hy sinh của Jesus.

but for the multitudes of visitors to that museum

nhưng đối với đa số khách tham quan bảo tàng

from all faiths who visit there every day,

bằng tất cả tấm lòng của những người hằng ngày tham quan,

he is the moment the distant past encounters and meets immediate reality.

ông là thời khắc quá khứ xa xôi chạm và tiếp nhận hiện tại.

All of this brings us to the yawning archway of the altar wall,

Mọi thứ mang chúng ta tới mái vòm mở của tường bệ thờ,

where we see Michelangelo's Last Judgment,

nơi ta thấy phán xét cuối cùng của Michelangelo

painted in 1534 after the world had changed again.

được sơn năm 1534 sau khi thế giới thay đổi lần nữa.

The Reformation had splintered the Church,

Sự cải cách đã phá vỡ Giáo hội,

the Ottoman Empire had made Islam a household word

đế chế Ottoman đã chọn đạo Hồi cho cả thế giới

and Magellan had found a route into the Pacific Ocean.

và Magellen đã tìm ra tuyến đường ra Thái Bình Dương.

How is a 59-year-old artist who has never been any further than Venice

Làm cách nào một nghệ sỹ 59 tuổi chưa bao giờ rời khỏi Venice

going to speak to this new world?

chuẩn bị đi trò chuyện với thế giới mới?

Michelangelo chose to paint destiny,

Machelangelo chọn vẽ lên định mệnh,

that universal desire,

khao khát thông thường đó,

common to all of us,

bình thường với chúng ta,

to leave a legacy of excellence.

là để lại một gia tài sự ưu tú.

Told in terms of the Christian vision of the Last Judgment,

Kể qua tầm nhìn của Cơ Đốc giáo về lời phán quyết cuối cùng,

the end of the world,

tận thế,

Michelangelo gave you a series of figures

Michelangelo cho bạn một chuỗi các họa tiết

who are wearing these strikingly beautiful bodies.

người đang mang những vật thể xinh đẹp nổi bật này.

They have no more covers, no more portraits

Họ không còn mặc gì không còn hình tượng

except for a couple.

trừ một cặp.

It's a composition only out of bodies,

Đó là một tổ hợp chỉ từ những cơ thể người,

391, no two alike,

391, không ai giống ai,

unique like each and every one of us.

độc nhất như chính mỗi chúng ta.

They start in the lower corner, breaking away from the ground,

Họ bắt đầu ở góc thấp, tách khỏi mặt đất,

struggling and trying to rise.

vật lộn và bắt đầu bay lên.

Those who have risen reach back to help others,

Những người đã lên quay lại giúp những người khác,

and in one amazing vignette,

và trong một thi tiết thú vị,

you have a black man and a white man pulled up together

một người da đen và một người da trắng cùng được kéo lên

in an incredible vision of human unity

trong tầm nhìn vĩ đại của cộng đồng loài người

in this new world.

ở thế giới mới này.

The lion's share of the space goes to the winner's circle.

Phần lớn không gian dành cho những người chiến thắng.

There you find men and women completely nude like athletes.

Ở đó bạn tìm thấy một người đàn ông và một phụ nữ trần như lực sỹ.

They are the ones who have overcome adversity,

Họ là những người đã vượt qua tai ương

and Michelangelo's vision of people who combat adversity,

và tầm nhìn của Michelangelo về những người đương đầu với tai ương,

overcome obstacles --

vượt qua những trở ngại,

they're just like athletes.

giống như những vận động viên.

So you have men and women flexing and posing

Bạn thấy đàn ông và phụ nữ uốn éo, tạo kiểu

in this extraordinary spotlight.

trong sân khấu vĩ đại này.

Presiding over this assembly is Jesus,

Đằng sau sự sắp xếp này là Jesus,

first a suffering man on the cross,

người đầu tiên chịu đựng trên thánh giá,

now a glorious ruler in Heaven.

giờ là một đấng toàn năng ở Thiên đường.

And as Michelangelo proved in his painting,

Và khi Michelangelo hài lòng với tác phẩm của ông,

hardship, setbacks and obstacles,

gian nan, đình đốn, trở ngại,

they don't limit excellence, they forge it.

chúng không giới hạn sự ưu tú, chúng rèn nó.

Now, this does lead us to one odd thing.

Giờ thì, điều này dẫn chúng ta tới một thứ dư thừa.

This is the Pope's private chapel,

Đây là nhà thờ nhỏ riêng của Pope,

and the best way you can describe that is indeed a stew of nudes.

các tốt nhất để miêu tả là thật sự một cái nong khỏa thân.

But Michelangelo was trying to use only the best artistic language,

Nhưng Machelangelo đang cố gắng sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật tốt nhất,

the most universal artistic language he could think of:

một ngôn ngữ nghệ thuật phổ biến nhất ông có thể nghĩ ra:

that of the human body.

cơ thể con người.

And so instead of the way of showing virtue such as fortitude or self-mastery,

Vậy thay vì thể hiện đạo đức như là chịu đựng hay làm chủ bản thân,

he borrowed from Julius II's wonderful collection of sculptures

ông đã mượn từ Julius II những bộ sưu tập điêu khắc tuyệt đẹp

in order to show inner strength as external power.

để thể hiện sức mạnh tiềm ẩn qua quyền năng bên ngoài.

Now, one contemporary did write

Ngày nay, một đoạn sử hiện đại viết rằng

that the chapel was too beautiful to not cause controversy.

điện thờ quá đẹp, đến nỗi không ai còn tranh cãi.

And so it did.

Thực sự như vậy.

Michelangelo soon found that thanks to the printing press,

Michelangelo đã sớm phát hiện rằng nhờ vào in ấn,

complaints about the nudity spread all over the place,

những chỉ trích về khỏa thân lan khắp thế giới,

and soon his masterpiece of human drama was labeled pornography,

nhanh chóng, kiệt tác tâm lý xã hội của ông được gán mác khiêu dâm,

at which point he added two more portraits,

tại điểm mà ông đã thêm hai chi tiết

one of the man who criticized him, a papal courtier,

một người đã chỉ trích ông, nịnh thần của Giáo hoàng,

and the other one of himself as a dried up husk, no athlete,

và người còn lại là chính ông, như vỏ trấu khô, không thể lực,

in the hands of a long-suffering martyr.

trong đôi tay của sự đọa đày thăm thẳm.

The year he died he saw several of these figures covered over,

Năm ông mất ông đã thấy nhiều chi tiết được che lên,

a triumph for trivial distractions over his great exhortation to glory.

chiến thắng của sự sao nhãng tầm thường với sự cổ vũ hưng thịnh vĩ đại.

And so now we stand

Bây giờ chúng ta

in the here and now.

ở ngay đây, ngay lúc này.

We are caught in that space

Chúng ta bị tóm vào không gian đó

between beginnings and endings,

giữa những sự bắt đầu và kết thúc,

in the great, huge totality of the human experience.

trong toàn bộ sự to lớn, vĩ đại của trải nghiệm của con người.

The Sistine Chapel forces us to look around as if it were a mirror.

Nhà nguyện Sistine buộc chúng ta nhìn xung quanh như là có những tấm gương.

Who am I in this picture?

Tôi là ai trong đây?

Am I one of the crowd?

Có phải trong đám đông?

Am I the drunk guy?

Tôi có phải gã say rượu?

Am I the athlete?

Tôi có phải lực sỹ?

And as we leave this haven of uplifting beauty,

Và khi ta rời khỏi thiên đường đẹp đẽ trên này,

we are inspired to ask ourselves life's biggest questions:

chúng ta có động cơ để tự hỏi câu hỏi lớn nhất cuộc đời:

Who am I, and what role do I play in this great theater of life?

Tôi là ai, và tôi có vai trò gì trong vở kịch vĩ đại của cuộc đời?

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Bruno Giussani: Elizabeth Lev, thank you.

Bruno Giussani: Elizabeth Lev, cám ơn cô.

Elizabeth, you mentioned this whole issue of pornography,

Elizabeth, cô có nói tới toàn bộ vấn đề khiêu dâm,

too many nudes and too many daily life scenes and improper things

quá nhiều cảnh khỏa thân và cảnh cuộc sống và thứ không phù hợp

in the eyes of the time.

trong những con mắt thời đại.

But actually the story is bigger.

Nhưng thật ra câu chuyện lớn hơn.

It's not just touching up and covering up some of the figures.

Nó không chỉ chỉnh sửa và thêm thắt vài chi tiết.

This work of art was almost destroyed because of that.

Tác phẩm nghệ thuật này đã gần như bị phá hủy.

Elizabeth Lev: The effect of the Last Judgment was enormous.

Elizabeth Lev: Tác động của lời phán xét cuối cùng rất lớn.

The printing press made sure that everybody saw it.

Kỹ thuật in đảm bảo mọi người đều thấy.

And so, this wasn't something that happened within a couple of weeks.

Vì vậy, đây không phải thứ gì đó xảy ra trong vài tuần.

It was something that happened over the space of 20 years

Nó đã xảy ra trong hơn 20 năm

of editorials and complaints,

của những chủ bút và nhà bình luận,

saying to the Church,

nói với Giáo hội,

"You can't possibly tell us how to live our lives.

"Các người không thể nói chúng tôi phải sống thể nào.

Did you notice you have pornography in the Pope's chapel?"

Các người có thấy ảnh khiêu dâm trên nhà nguyện của Pope?"

And so after complaints and insistence

Sau những lời phản bác

of trying to get this work destroyed,

cố gắng phá hủy công trình này,

nó đã kết thúc năm Michelangelo mất

it was finally the year that Michelangelo died

that the Church finally found a compromise,

Giáo hội cuối cùng đã dàn xếp

a way to save the painting,

được một cách để cứu bức tranh

and that was in putting up these extra 30 covers,

bằng cách đặt lên thêm 30 bức phủ,

and that happens to be the origin of fig-leafing.

đó cũng là nguồn gốc của che lá.

That's where it all came about,

Đó là nơi chuyện xảy ra,

and it came about from a church that was trying to save a work of art,

và nó xảy ra trong một nhà thờ đã cố gắng cứu một công trình nghệ thuật,

not indeed deface or destroyed it.

không thực sự cần làm xấu hay phá hủy nó.

BG: This, what you just gave us, is not the classic tour

BG: Điều mà cô vừa nói không phải một chuyến thăm cổ điển

that people get today when they go to the Sistine Chapel.

mà là ngày này khi người ta đến thăm nhà nguyện Sistine.

(Laughter)

(cười)

EL: I don't know, is that an ad?

EL: Tôi không biết, anh đang quảng cáo à?

(Laughter)

(cười)

BG: No, no, no, not necessarily, it is a statement.

BG: Không, không... không cần thiết đâu, chỉ là một phát biểu.

The experience of art today is encountering problems.

Trải nghiệm mỹ thuật ngày nay là phản ánh những vấn đề

Too many people want to see this there,

Quá nhiều người muốn thấy điều này trong đó,

and the result is five million people going through that tiny door

và kết quả là năm triệu người đi qua cánh cổng nhỏ bé đó

and experiencing it in a completely different way

và trải nghiệm theo một cách hoàn toàn khác

than we just did.

chúng ta vừa làm.

EL: Right. I agree. I think it's really nice to be able to pause and look.

EL: Đúng vậy. Tôi đồng ý. Tôi nghĩ sẽ rất tốt nếu đừng lại và ngắm.

But also realize, even when you're in those days,

Nhưng cũng nhận ra, ngay cả khi bạn ở trong những ngày đó,

with 28,000 people a day,

với 28,000 người một ngày,

even those days when you're in there with all those other people,

cả khi những ngày bạn ở đó với tất cả những người khác,

look around you and think how amazing it is

hãy nhìn quanh và nghĩ nó tuyệt thế nào

that some painted plaster from 500 years ago

khi vài bức họa thạch cao từ 500 năm trước

can still draw all those people standing side by side with you,

có thể vẫn được vẽ bởi tất cả những người bên cạnh bạn,

looking upwards with their jaws dropped.

đang nhìn lên trên đến rơi cả mồm.

It's a great statement about how beauty truly can speak to us all

Một phát biểu về cách mà vẻ đẹp thật sự có thể nói với chúng ta

through time and through geographic space.

vượt thời gian và khoảng cách địa lý.

BG: Liz, grazie.

BG: Liz, cám ơn (tiếng Ý)

EL: Grazie a te.

EL: Cám ơn ông.

BG: Thank you.

BG: Cám ơn.

(Applause)