4 Powerful Poems about Parkinson's and Growing Older | Robin Morgan | TED Talks

Μετάφραση: Maria Plevri Επιμέλεια: Miriela Patrikiadou

When I was only three or four,

Ήμουν μόλις τριών ή τεσσάρων

I fell in love with poetry,

όταν ερωτεύτηκα την ποίηση,

with the rhythms and the music of language;

τον ρυθμό και τη μουσικότητα της γλώσσας,

with the power of metaphor and of imagery,

τη δύναμη της μεταφοράς και της εικονοποιίας,

poetry being the essence of communication --

την ποίηση ως ουσία της επικοινωνίας,

the discipline, the distillation.

ως την πειθαρχία και το απόσταγμά της.

And all these years later, the poems I'll read today

Μετά από τόσα χρόνια, τα ποιήματα που θα σας διαβάσω σήμερα

are from my just-finished seventh book of poetry.

είναι από την πρόσφατη, έβδομη ποιητική συλλογή μου.

Well, five years ago, I was diagnosed with Parkinson's disease.

Πριν πέντε χρόνια διαγνώστηκα με τη νόσο του Πάρκινσον

Though there's no cure yet,

κι ενώ δεν υπάρχει ακόμα θεραπεία,

advances in treatment are really impressive.

η πρόοδος στον τομέα αυτό είναι εντυπωσιακή.

But you can imagine that I was appalled to learn

Μπορείτε όμως να φανταστείτε την έκπληξη μου

that women are largely left out of research trials,

όταν έμαθα ότι σε μεγάλο βαθμό οι γυναίκες μένουν εκτός των ερευνών,

despite gender-specific medical findings having demonstrated

παρόλο που οι ιατρικές έρευνες με επίκεντρο στο φύλο

έχουν αποδείξει ότι δεν είμαστε απλώς μικροκαμωμένοι άντρες --

that we are not actually just small men --

(Laughter)

(Γέλια)

who happen to have different reproductive systems.

που έτυχε να έχουν διαφορετικό αναπαραγωγικό σύστημα.

Οι ιατρικές έρευνες με επίκεντρο στο φύλο είναι χρήσιμες και για τους άντρες.

Gender-specific medicine is good for men, too.

But you bring to a crisis the person you already are,

Όμως σε μια κρίση εκδηλώνεις αυτό που ήδη είσαι

και αυτό συμπεριλαμβάνει την ορμή που έχεις μάθει να διοχετεύεις

including the, yes, momentum that you've learned to invoke

through passionate caring and through action,

με το να νοιάζεσαι παθιασμένα και να δρας,

both of which require but also create energy.

και που απαιτεί, αλλά και δημιουργεί ενέργεια.

So as an activist, I began working with the Parkinson's Disease Foundation --

Ως ακτιβίστρια άρχισα να συνεργάζομαι με το Ίδρυμα για τη Νόσο του Πάρκινσον-

that's pdf.org --

www.pdf.org-

to create a major initiative to put women on the Parkinson's disease map.

για τη δημιουργία μιας πρωτοβουλίας

που θα βάλει και τις γυναίκες στον χάρτη της νόσου του Πάρκινσον.

And as a poet, I began working with this subject matter,

Ως ποιήτρια, ξεκίνησα να εργάζομαι πάνω σε αυτή τη θεματολογία

finding it tragic, hilarious, sometimes even joyful.

βρίσκοντας την τραγική, αστεία, μερικές φορές ακόμα και εύθυμη.

I do not feel diminished by Parkinson's;

Δεν αισθάνομαι πως με μειώνει η νόσος του Πάρκινσον,

I feel distilled by it,

αισθάνομαι πως με διυλίζει

and I actually very much like the woman I'm distilling into.

και μου αρέσει το απόσταγμα γυναίκας στο οποίο μετατρέπομαι.

"No Signs of Struggle"

«Κανένα Σημάδι Πάλης»

Growing small requires enormity of will:

«Η φθορά απαιτεί να έχεις τεράστια θέληση.

just sitting still in the doctor's waiting room

Καθισμένη ήσυχα στον προθάλαμο του ιατρείου,

watching the future shuffle in and out,

παρακολουθείς το μέλλον σου να μπαινοβγαίνει,

watching it stoop; stare at you

κοιτώντας σε επίμονα, σκύβοντας από πάνω σου,

while you try not to look.

ενώ εσύ να προσπαθείς να μην κοιτάς.

Rare is an exchange:

Σπάνια ανταλλάσσετε κάτι· ένα σύντομο χαμόγελο, μια πικρή αναγνώριση.

a smile of brief, wry recognition.

You are the new kid on the block.

Είσαι καινούργια εδώ.

Everyone here was you once.

Όλοι εδώ ήταν κάποτε εσύ.

You are still learning that growing small requires a largeness of spirit

Ακόμα μαθαίνεις ότι να φθίνεις απαιτεί ένα μεγαλείο πνεύματος

you can't fit into yet:

που ακόμα δεν το έχεις.

acceptance of irritating help from those who love you;

Αποδοχή της ενοχλητικής φροντίδας των αγαπημένων σου·

giving way and over, but not up.

να υποχωρείς, να αφήνεσαι χωρίς να τα παρατάς.

You've swallowed hard the contents of the "Drink Me" bottle,

Κατάπιες το σκληρό περιεχόμενο του μπουκαλιού με την ετικέτα «Πιες Με»

and felt yourself shrink.

κι ένιωσες να συρρικνώνεσαι.

Now, familiar furniture looms,

Τώρα πια, τα οικεία έπιπλα μοιάζουν εχθρικά, το πάτωμα γέρνει

floors tilt, and doorknobs yield only when wrestled round with both hands.

και τα πόμολα υποχωρούν μόνο έπειτα από πάλη και με τα δυο σου χέρια.

It demands colossal patience, all this growing small:

Η φθορά απαιτεί κολοσσιαία υπομονή.

your diminished sleep at night,

Λιγοστεύει ο ύπνος σου τα βράδια,

your handwriting, your voice, your height.

ο γραφικός χαρακτήρας σου, η φωνή σου, το ύψος σου.

You are more the incredible shrinking woman

Είσαι πια η απίθανη γυναίκα που συρρικνώνεται

than the Buddhist mystic, serene, making do with less.

και λιγότερο η γαλήνια Βουδίστρια που τα φέρνει βόλτα με τα λίγα.

Less is not always more.

Το λιγότερο δεν είναι πάντα και το καλύτερο.

Yet in this emptying space, space glimmers,

Κι όμως, αυτός ο χώρος που αδειάζει,

αρχίζει να αχνοφέγγει, να γίνεται ορατός.

becoming visible.

Here is a place behind the eyes of those accustomed

Εδώ υπάρχει κάτι για όσους είναι συνηθισμένοι

by what some would call diminishment.

σ' αυτό που κάποιοι θα αποκαλούσαν φθορά.

It is a place of merciless poetry,

Είναι το μέρος της ανηλεούς ποίησης,

a gift of presence previously ignored,

ένα δώρο που μέχρι πρότινος αγνοούσες,

drowned in the daily clutter.

πνιγμένη στις καθημερινές ασχολίες.

Here every gesture needs intention,

Εδώ, κάθε κίνηση απαιτεί πρόθεση,

is alive with consciousness.

είναι ζωντανή, έχει συνείδηση.

Nothing is automatic.

Τίποτα δεν γίνεται αυτόματα.

You can spot it in the provocation of a button,

Το βλέπεις στην πρόκληση του πατήματος ενός κουμπιού,

an arm poking at a sleeve,

στο μανίκι που προσπαθείς να περάσεις το χέρι σου,

a balancing act at a night-time curb while negotiating the dark.

στην ισορροπία που προσπαθείς να τιθασεύσεις τις νύχτες

καθώς διαπραγματεύεσαι με το σκοτάδι.

Feats of such modest valor,

Μικρά κατορθώματα ανδρείας.

who would suspect them to be exercises in an intimate, fierce discipline,

Ποιος θα υποπτευόταν ότι είναι ασκήσεις μιας ενδόμυχης, λυσσαλέας πειθαρχίας,

a metaphysics of being relentlessly aware?

ενός μεταφυσικού τρόπου να έχεις διαρκώς συναίσθηση;

Such understated power here,

Υποτιμημένη η δύναμη που εδράζει εδώ,

σε αυτούς τους χορευτές που τρικλίζουν και με τεράστια προσπάθεια

in these tottering dancers who exert stupendous effort

επιτυγχάνουν φαινομενικά ασήμαντα πράγματα.

on tasks most view as insignificant.

Such quiet beauty here, in these,

Έχουν μια ήσυχη ομορφιά,

my soft-voiced, stiff-limbed people;

τούτοι οι χαμηλόφωνοι, δύσκαμπτοι άνθρωποι μου.

such resolve masked by each placid face.

Έχουν τόση πυγμή κρυμμένη πίσω από τα πράα πρόσωπά τους.

There is immensity required in growing small,

Είναι υπέρμετρες οι απαιτήσεις της φθοράς,

so bent on such unbending grace.

οπότε, υποκλιθείτε σε αυτή τη δύσκαμπτη χάρη».

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

This one is called "On Donating My Brain to Science."

Το επόμενο ονομάζεται, «Δωρίζω τον Εγκέφαλό μου στην Επιστήμη»

(Laughter)

(Γέλια)

Not a problem.

«Κανένα πρόβλημα.

Skip over all the pages reassuring religious people.

Παρακάμψτε τις σελίδες που καθησυχάζουν τους θρησκευόμενους.

Already a universal donor: kidneys, corneas, liver, lungs,

Είμαι πανδότης.

Νεφροί, κερατοειδείς, πνεύμονες, συκώτι, ιστός, καρδιά, φλέβες.

tissue, heart, veins, whatever.

Οτιδήποτε.

Odd that the modest brain never imagined its unique value in research,

Περίεργο που ο σεμνός νους δεν φαντάστηκε ποτέ

την αξία του για την έρευνα,

maybe saving someone else from what it is they're not quite sure I have.

σώζοντας ίσως άλλους απ' αυτό που δεν είναι σίγουροι πως έχω.

Flattering, that.

Νιώθω κολακευμένη.

So fill in the forms,

Συμπληρώστε λοιπόν τις φόρμες,

drill through the answers,

ψάξτε μέσα στις απαντήσεις,

trill out a blithe spirit.

ξετρυπώστε το ξέγνοιαστο πνεύμα.

And slice me, dice me, spread me on your slides.

Κόψτε με, κομματιάστε με, απλώστε με στις πλάκες σας.

Find what I'm trying to tell you.

Βρείτε τι προσπαθώ να σας πω.

Earn me, learn me, scan me, squint through your lens.

Κερδίστε με, γνωρίστε με, σαρώστε με,

κοιτάξτε μέσα από το φακό σας.

Uncover what I'd hint at if I could.

Αποκαλύψτε αυτό που θα σας υποδείκνυα, αν μπορούσα.

Be my guest, do your best, harvest me, track the clues.

Παρακαλώ, βάλτε τα δυνατά σας, θερίστε με, ακολουθείστε τα στοιχεία.

This was a good brain while alive.

Ήταν ένας καλός εγκέφαλος όσο ήμουν ζωντανή.

This was a brain that paid its dues.

Ένας εγκέφαλος που έκανε αυτό που όφειλε.

So slice me, dice me, smear me on your slides,

Οπότε, κόψτε με, κομματιάστε με, αλείψτε με στις πλάκες σας,

stain me, explain me, drain me like a cup.

λεκιάστε με, εξηγείστε με, στραγγίξτε με.

Share me, hear me:

Μοιραστείτε με, ακούσετε με.

I want to be used I want to be used

Θέλω να με χρησιμοποιήσετε, θέλω να με χρησιμοποιήσετε,

I want to be used up.

θέλω να με εξαντλήσετε».

(Applause)

(Χειροκρότημα)

(Applause ends)

And this one's called "The Ghost Light."

Αυτό ονομάζεται «Το Φάντασμα του Φωτός».

Lit from within is the sole secure way

«Το εσωτερικό φως είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος

to traverse dark matter.

για να διασχίσεις το σκοτάδι.

Some life forms -- certain mushrooms, snails, jellyfish, worms --

Κάποια είδη ζωής -μανιτάρια, σαλιγκάρια μέδουσες, σκουλήκια- φωτοβολούν.

glow bioluminescent,

and people as well;

Το ίδιο και οι άνθρωποι.

we emit infra-red light from our most lucent selves.

Ο πιο φωτεινός εαυτός μας εκπέμπει ένα υπέρυθρο φως.

Our tragedy is we can't see it.

Τραγωδία ότι δεν μπορούμε να το δούμε.

We see by reflecting.

Βλέπουμε μόνο δια της αντανάκλασης.

We need biofluorescence to show our true colors.

Πρέπει να φωτοβολούμε για να δείξουμε τον πραγματικό εαυτό μας.

External illumination can distort, though.

Όμως το εξωτερικό φως μπορεί να παραμορφώσει.

When gravity bends light,

Όταν η βαρύτητα διαθλά το φως,

huge galaxy clusters can act as telescopes,

τεράστια γαλαξιακά συμπλέγματα δρουν σαν τηλεσκόπια,

elongating background images of star systems to faint arcs --

επιμηκύνοντας την εικόνα αστερισμών που μοιάζουν σαν τόξα που φθίνουν.

a lensing effect

Ένα κατοπτρικό φαινόμενο,

like viewing distant street lamps through a glass of wine.

σαν να κοιτάζουμε τα φώτα του δρόμου μέσα από ένα ποτήρι κρασί.

A glass of wine or two now makes me weave

Τώρα πια, ένα ποτήρι κρασί ή δυο με κάνουν να παραπατάω,

as if acting the drunkard's part;

σαν να παίζω το ρόλο του μέθυσου,

as if, besotted with unrequited love

σαν να με έχει συνεπάρει μια αγάπη χωρίς ανταπόδοση

for the dynamic Turner canvasses spied out by the Hubble,

για τις δυναμικές ζωγραφιές του Τέρνερ που εντόπισε το Χαμπλ.

I could lurch down a city street set

Θα μπορούσα να περπατώ στην πόλη τρεκλίζοντας,

without provoking every pedestrian walk-on stare.

χωρίς να προκαλώ το αμήχανο βλέμμα του κάθε περαστικού.

Stare as long as you need to.

Κοιτάξτε με όσο θέλετε.

If you think about it, walking, even standing, is illogical --

Αν το σκεφτείτε, είναι παράλογο που περπατάμε και στεκόμαστε.

such tiny things, feet! --

Είναι τόσο μικρά τα ποδαράκια μας-

(Laughter)

(Γέλια)

especially when one's body is not al dente anymore.

ιδιαίτερα όταν το σώμα δεν είναι πια «αλ ντέντε».

(Laughter)

(Γέλια)

Besides, creature of extremes and excess,

Καθώς είμαι πλάσμα των άκρων και της υπερβολής,

I've always thought Apollo beautiful but boring,

πάντα θεωρούσα τον Απόλλωνα όμορφο αλλά βαρετό,

and a bit of a dumb blonde.

έναν κάπως χαζό ξανθό.

Dionysians don't do balance.

Οι Διονυσιακοί δεν έχουν ισορροπία.

Balance, in other words, has never been my strong point.

Θέλω να πω, η ισορροπία ποτέ δεν ήταν το δυνατό μου σημείο.

But I digress.

Πάλι παρεκκλίνω.

More and more these days,

Τον τελευταίο καιρό, η παρέκκλιση μοιάζει να είναι η ευθεία οδός

digression seems the most direct route through

from where I've lost or found myself

από εκεί που έχασα τον εαυτό μου

out of place, mind, turn, time.

ή από εκεί που τον βρήκα εκτός τόπου, νου, σειράς, χρόνου.

Place your foot just so, mind how you turn:

Βάλε το πόδι σου εκεί, πρόσεξε πώς θα γυρίσεις.

too swift a swivel can bring you down.

Μια βιαστική περιστροφή μπορεί να σε ρίξει κάτω.

Take your time ushering the audience out,

Ξεπροβόδισε με την ησυχία σου το κοινό,

saying goodbye to the actors.

αποχαιρετώντας τους ηθοποιούς.

The ghost light

Αποκαλούν φως-φάντασμα

is what they call the single bulb

τον λαμπτήρα που κρέμεται πάνω από τη σκηνή σ' ένα άδειο θέατρο.

hanging above the bare stage in an empty theater.

In the empty theater of such a night,

Μια τέτοια βραδιά, στο άδειο αυτό θέατρο,

waking to meet no external radiance,

ξυπνάς και δεν βλέπεις κάποιο εξωτερικό φως.

this is the final struggle left to win,

Αυτή είναι η τελευταία μάχη σου,

this the sole beacon to beckon the darkness in

η μόνη ακτίνα που θα εισχωρήσει στο σκοτάδι

and let the rest begin,

και θα σου επιτρέψει να ησυχάσεις.

this the lens through which at last to see both Self and Other

Αυτός είναι ο φακός που επιτέλους σου δείχνει τον Εαυτό και τον Άλλο

arrayed with the bright stain of original sin:

να λάμπουν με μια φωτεινή κηλίδα προπατορικού αμαρτήματος,

lit from within.

από το εσωτερικό φως».

(Applause)

(Χειροκρότημα)

And this is the last one.

Το επόμενο είναι το τελευταίο.

"This Dark Hour"

«Τούτη Τη Σκοτεινή Ώρα»

Late summer, 4 A.M.

«Τέλος καλοκαιριού, 4 π.μ.

The rain slows to a stop,

Η βροχή σταμάτησε,

dripping still from the broad leaves

εξακολουθεί όμως να στάζει από τα φαρδιά φύλλα των κρίνων

of blue hostas unseen in the garden's dark.

που είναι αθέατοι στο σκοτεινό κήπο.

Barefoot, careful on the slick slate slabs,

Ξυπόλυτη, περπατώ προσεκτικά στις πλάκες του σχιστόλιθου.

I need no light, I know the way,

Δεν χρειάζομαι φως, ξέρω το δρόμο.

stoop by the mint bed,

Σκύβω πάνω από το δυόσμο,

scoop a fistful of moist earth,

παίρνω μια χούφτα βρεγμένο χώμα

then grope for a chair,

και ψηλαφώντας βρίσκω μια καρέκλα,

spread a shawl, and sit,

ρίχνω πάνω της ένα σάλι και κάθομαι,

breathing in the wet green August air.

εισπνέοντας την υγρασία των φυτών στον Αυγουστιάτικο αέρα.

This is the small, still hour

Αυτή είναι η ώρα της νεκρικής σιγής,

before the newspaper lands in the vestibule like a grenade,

προτού η εφημερίδα προσγειωθεί στο γρασίδι σαν χειροβομβίδα,

the phone shrills, the computer screen blinks and glares awake.

προτού τσιρίξει το τηλέφωνο και λάμψει η οθόνη του υπολογιστή.

There is this hour:

Είναι τούτη η ώρα.

poem in my head, soil in my hand:

Ένα ποίημα στο κεφάλι μου, χώμα στο χέρι μου.

unnamable fullness.

Μια πληρότητα χωρίς ονομασία.

This hour, when blood of my blood

Τούτη την ώρα που η σαρξ εκ της σαρκός μου,

bone of bone, child grown to manhood now --

το οστούν εκ των οστέων μου,

το παιδί που είναι πια ενήλικας,

stranger, intimate, not distant but apart --

άγνωστος, αγαπημένος,

όχι μακριά, αλλά χώρια,

lies safe, off dreaming melodies

είναι ξαπλωμένος και ονειρεύεται μελωδίες

while love sleeps, safe, in his arms.

ενώ η αγάπη κοιμάται ασφαλής στην αγκαλιά του.

To have come to this place,

Να έχεις φτάσει ως εδώ,

lived to this moment:

να έχεις προλάβει να ζήσεις αυτή τη στιγμή.

immeasurable lightness.

Ανυπολόγιστη ευτυχία!

The density of black starts to blur umber.

Το πυκνό σκοτάδι αρχίζει και παίρνει χρώμα.

Tentative, a cardinal's coloratura,

Ακούγεται το διστακτικό κελάηδισμα μιας καρδερίνας

then the mourning dove's elegy.

και ακολουθεί ο θρήνος ενός περιστεριού.

Sable glimmers toward grey;

Μια ζιμπελίνα αχνοφέγγει,

objects emerge, trailing shadows;

αντικείμενα αναδύονται κι αφήνουν πίσω τους σκιές.

night ages toward day.

Η νύχτα δίνει τη θέση της στη μέρα.

The city stirs.

Η πόλη ξυπνάει.

There will be other dawns, nights, gaudy noons.

Θα υπάρξουν κι άλλες χαραυγές, νύχτες, φωτεινά μεσημέρια.

Likely, I'll lose my way.

Πιθανώς θα χάσω το δρόμο μου.

There will be stumbling, falling,

Θα υπάρξουν παραπατήματα, πτώσεις

cursing the dark.

κατάρες στο σκοτάδι.

Whatever comes,

Ό,τι κι αν έρθει,

there was this hour when nothing mattered,

υπήρξε τούτη η ώρα που τίποτα δεν είχε σημασία,

all was unbearably dear.

που όλα ήταν αβάσταχτα αγαπητά.

And when I'm done with daylights,

Και όταν οι μέρες μου τελειώσουν,

should those who loved me grieve too long a while,

αν οι αγαπημένοι μου με θρηνήσουν για πολύ,

let them remember that I had this hour --

ας θυμηθούν ότι είχα τούτη την ώρα,

this dark, perfect hour --

αυτή τη σκοτεινή, τέλεια ώρα,

and smile.

και να χαμογελάσουν».

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)