This new telescope might show us the beginning of the universe | Wendy Freedman

Μετάφραση: Nikolaos Benias Επιμέλεια: Toula Papapantou

When I was 14 years old, I was interested in science --

Όταν ήμουν 14 χρονών, με ενδιέφεραν οι επιστήμες -

fascinated by it, excited to learn about it.

γοητευόμουν και συναρπαζόμουν να μάθω γι'αυτές.

And I had a high school science teacher who would say to the class,

Είχα έναν καθηγητή στο γυμνάσιο που έλεγε στην τάξη:

"The girls don't have to listen to this."

«Τα κορίτσια δεν χρειάζεται να το ακούσουν αυτό».

Encouraging, yes.

Πραγματικά ενθαρρυντικό.

(Laughter)

(Γέλια)

I chose not to listen -- but to that statement alone.

Επέλεξα να μην ακούσω - μόνο τη δήλωσή του, όμως.

So let me take you to the Andes mountains in Chile,

Επιτρέψτε μου να σας ταξιδέψω στις Άνδεις της Χιλής,

500 kilometers, 300 miles northeast of Santiago.

500 χιλιόμετρα, 300 μίλια βορειοανατολικά του Σαντιάγκο.

It's very remote, it's very dry and it's very beautiful.

Είναι πολύ απομακρυσμένα, πολύ ξηρά και πολύ όμορφα.

Δεν υπάρχουν πολλά εκεί.

And there's not much there.

There are condors, there are tarantulas,

Υπάρχουν κόνδορες, υπάρχουν ταραντούλες,

and at night, when the light dims,

και τη νύχτα, όταν τα φώτα χαμηλώνουν,

it reveals one of the darkest skies on Earth.

αποκαλύπτεται ένας από τους πιο σκοτεινούς ουρανούς της Γης.

It's kind of a magic place, the mountain.

Το βουνό είναι ένα μαγικό μέρος.

It's a wonderful combination of very remote mountaintop

Ένας όμορφος συνδυασμός μιας πολύ απομακρυσμένης βουνοκορφής

with exquisitely sophisticated technology.

με εξαιρετικά προηγμένη τεχνολογία.

And our ancestors, for as long as there's been recorded history,

Οι πρόγονοί μας, καθ' όλη την καταγεγραμμένη ιστορία,

have looked at the night sky and pondered the nature of our existence.

κοιτούσαν το νυχτερινό ουρανό

και προβληματίζονταν για τη φύση της ύπαρξής μας.

And we're no exception, our generation.

Η γενιά μας δεν αποτελεί εξαίρεση.

The only difficulty is that the night sky now is blocked

Η μόνη δυσκολία έγκειται στο ότι ο νυχτερινός ουρανός μπλοκάρεται

by the glare of city lights.

από τα έντονα φώτα της πόλης.

And so astronomers go to these very remote mountaintops

Γι' αυτό οι αστρονόμοι πηγαίνουν σε αυτές τις απομακρυσμένες βουνοκορφές,

to view and to study the cosmos.

για να δουν και να μελετήσουν το Σύμπαν.

So telescopes are our window to the cosmos.

Τα τηλεσκόπια λοιπόν, είναι το παράθυρό μας στο Σύμπαν.

It's no exaggeration to say that the Southern Hemisphere is going to be

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το Νότιο Ημισφαίριο πρόκειται να γίνει

the future of astronomy for the 21st century.

το μέλλον της αστρονομίας για τον 21ο αιώνα.

We have an array of existing telescopes already,

Ήδη έχουμε μια σειρά υπαρχόντων τηλεσκοπίων

in the Andes mountains in Chile,

στις Άνδεις της Χιλής

and that's soon to be joined by a really sensational array of new capability.

που σύντομα θα συνοδεύονται

από μια πραγματικά συγκλονιστική σειρά νέων δυνατοτήτων.

There will be two international groups that are going to be building

Θα υπάρχουν δύο διεθνείς ομάδες που πρόκειται να εγκαταστήσουν

giant telescopes, sensitive to optical radiation, as our eyes are.

γιγάντια τηλεσκόπια, ευαίσθητα στην οπτική ακτινοβολία,

όπως είναι και τα μάτια μας.

There will be a survey telescope

Θα υπάρχει ένα ερευνητικό τηλεσκόπιο

that will be scanning the sky every few nights.

που θα σαρώνει τον ουρανό κάποιες νύχτες.

There will be radio telescopes,

Θα υπάρχουν ραδιοτηλεσκόπια,

sensitive to long-wavelength radio radiation.

ευαίσθητα σε μεγάλου μήκους κύματα ραδιοακτινοβολίας

And then there will be telescopes in space.

και θα υπάρχουν τηλεσκόπια στο διάστημα.

There'll be a successor to the Hubble Space Telescope;

Ο διάδοχος του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ,

it's called the James Webb Telescope,

ονομάζεται Τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ,

and it will be launched in 2018.

και θα εκτοξευθεί το 2018.

There'll be a satellite called TESS

Θα υπάρχει ο δορυφόρος TESS

that will discover planets outside of our solar system.

που θα ανακαλύψει πλανήτες εκτός του ηλιακού μας συστήματος.

For the last decade, I've been leading a group --

Την τελευταία δεκαετία, ηγούμαι μιας διεθνούς ομάδας

a consortium -- international group,

-μιας κοινοπραξίας-

για τη δημιουργία αυτού που θα είναι, όταν τελειώσει,

to build what will be, when it's finished,

the largest optical telescope in existence.

το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο που φτιάχθηκε ποτέ.

It's called the Giant Magellan Telescope, or GMT.

Ονομάζεται Giant Magellan Telescope (GMT) (Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου).

This telescope is going to have mirrors that are 8.4 meters in diameter --

Αυτό το τηλεσκόπιο θα έχει κάτοπτρα διαμέτρου 8,4 μέτρων το καθένα.

each of the mirrors.

That's almost 27 feet.

Αυτό είναι σχεδόν 27 πόδια.

So it dwarfs this stage -- maybe out to the fourth row in this audience.

Μεγαλύτερο από αυτή τη σκηνή μέχρι την τέταρτη σειρά του κοινού.

Each of the seven mirrors in this telescope

Καθένα από τα επτά κάτοπτρα σε αυτό το τηλεσκόπιο

will be almost 27 feet in diameter.

θα έχει σχεδόν 27 πόδια διάμετρο.

Together, the seven mirrors in this telescope will comprise

Όλα μαζί τα επτά κάτοπτρα του τηλεσκοπίου θα έχουν

80 feet in diameter.

διάμετρο 80 ποδών.

So, essentially the size of this entire auditorium.

Σχεδόν το μέγεθος αυτού του αμφιθεάτρου.

The whole telescope will stand about 43 meters high,

Όλο το τηλεσκόπιο θα έχει ύψος περίπου 43 μέτρων,

and again, being in Rio,

και ξανά, εφόσον είμαστε στο Ρίο,

some of you have been to see the statue of the giant Christ.

μερικοί έχετε πάει να δείτε το τεράστιο άγαλμα του Χριστού.

The scale is comparable in height;

Η κλίμακα είναι παρόμοια στο ύψος.

in fact, it's smaller than this telescope will be.

Για την ακρίβεια, είναι μικρότερο από αυτό του τηλεσκοπίου.

It's comparable to the size of the Statue of Liberty.

Είναι συγκρίσιμο με το μέγεθος του Αγάλματος της Ελευθερίας.

And it's going to be housed in an enclosure that's 22 stories --

Θα στεγάζεται σε μια περίφραξη 22 ορόφων -

60 meters high.

ύψους 60 μέτρων.

But it's an unusual building to protect this telescope.

Είναι όμως ένα ασύνηθες κτίσμα για την προστασία του τηλεσκοπίου.

It will have open windows to the sky,

Θα έχει παράθυρα που βλέπουν στον ουρανό,

be able to point and look at the sky,

θα μπορεί να περιστρέφεται και να βλέπει τον ουρανό

and it will actually rotate on a base --

και βασικά θα περιστρέφεται σε μια βάση -

2,000 tons of rotating building.

2.000 τόνοι περιστρεφόμενου κτιρίου.

The Giant Magellan Telescope will have 10 times the resolution

Το Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου θα έχει 10 φορές περισσότερη ανάλυση

of the Hubble Space Telescope.

από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ.

It will be 20 million times more sensitive than the human eye.

Θα είναι 20 εκατομμύρια φορές πιο ευαίσθητο από το ανθρώπινο μάτι.

And it may, for the first time ever, be capable of finding life on planets

Και μπορεί, για πρώτη φορά, να είναι ικανό να εντοπίσει ζωή σε πλανήτες

outside of our solar system.

εκτός του ηλιακού μας συστήματος.

It's going to allow us to look back at the first light in the universe --

Θα μας επιτρέψει να κοιτάξουμε πίσω στο πρώτο φως του Σύμπαντος -

literally, the dawn of the cosmos.

κυριολεκτικά στην αυγή του κόσμου.

The cosmic dawn.

Στην κοσμική αυγή.

It's a telescope that's going to allow us to peer back,

Είναι ένα τηλεσκόπιο που θα μας επιτρέψει να κοιτάξουμε πίσω,

witness galaxies as they were when they were actually assembling,

να γίνουμε μάρτυρες της δημιουργίας των Γαλαξιών εν τη γενέσει των,

the first black holes in the universe, the first galaxies.

των πρώτων μαύρων τρυπών του Σύμπαντος, των πρώτων Γαλαξιών.

Now, for thousands of years, we have been studying the cosmos,

Για χιλιάδες χρόνια, μελετάμε τον κόσμο,

we've been wondering about our place in the universe.

αναρωτιώμαστε για τη θέση μας στο Σύμπαν.

The ancient Greeks told us

Οι αρχαίοι Έλληνες μας είπαν

that the Earth was the center of the universe.

ότι η Γη ήταν το κέντρο του Σύμπαντος.

Five hundred years ago, Copernicus displaced the Earth,

Πεντακόσια χρόνια πριν, ο Κοπέρνικος εκτόπισε τη Γη

and put the Sun at the heart of the cosmos.

και έβαλε τον Ήλιο στην καρδιά του κόσμου.

And as we've learned over the centuries,

Όπως μάθαμε ανά τους αιώνες,

since Galileo Galilei, the Italian scientist,

από τότε που ο Γαλιλαίος Γκαλιλέι, ο Ιταλός επιστήμονας,

first turned, in that time, a two-inch, very small telescope, to the sky,

έστρεψε, τότε, πρώτος ένα πολύ μικρό τηλεσκόπιο δύο ιντσών στον ουρανό,

every time we have built larger telescopes,

κάθε φορά που φτιάχνουμε μεγάλα τηλεσκόπια,

we have learned something about the universe;

μαθαίνουμε κάτι για το Σύμπαν·

we've made discoveries, without exception.

έχουμε κάνει ανακαλύψεις, χωρίς εξαίρεση.

We've learned in the 20th century that the universe is expanding

Στον 20ο αιώνα μάθαμε ότι το Σύμπαν διευρύνεται

and that our own solar system is not at the center of that expansion.

και ότι το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι στο κέντρο αυτής της διεύρυνσης.

We know now that the universe is made of about 100 billion galaxies

Τώρα γνωρίζουμε ότι το Σύμπαν αποτελείται από περίπου 100 δις Γαλαξιών,

that are visible to us,

που είναι ορατοί σε εμάς,

and each one of those galaxies has 100 billion stars within it.

και κάθε ένας από αυτούς του Γαλαξίες περιέχει 100 δισεκατομμύρια άστρα.

So we're looking now at the deepest image of the cosmos

Κοιτάζουμε, λοιπόν, τη βαθύτερη εικόνα του κόσμου

that's ever been taken.

που έχει ποτέ ληφθεί.

It was taken using the Hubble Space Telescope,

Λήφθηκε με τη χρήση του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ

and by pointing the telescope at what was previously a blank region of sky,

στρέφοντας το τηλεσκόπιο σε σκοτεινές περιοχές του ουρανού,

before the launch of Hubble.

πριν από την έναρξη του Χαμπλ.

And if you can imagine this tiny area,

Αν μπορείτε να φανταστείτε ότι αυτή η μικρή περιοχή

it's only one-fiftieth of the size of the full moon.

είναι μόλις το ένα πεντηκοστό του μεγέθους της Σελήνης.

So, if you can imagine the full moon.

Φανταστείτε την πανσέληνο.

And there are now 10,000 galaxies visible within that image.

Υπάρχουν 10.000 ορατοί Γαλαξίες σε αυτή την εικόνα.

And the faintness of those images and the tiny size is only a result

Η αμυδρότητα αυτών των εικόνων και το μικρό μέγεθος είναι μόνο το αποτέλεσμα

of the fact that those galaxies are so far away, the vast distances.

του γεγονότος ότι αυτοί οι Γαλαξίες είναι τόσο μακριά, σε τεράστια απόσταση.

And each of those galaxies may contain within it

Καθένας από αυτούς του Γαλαξίες μπορεί να περιέχει μέσα του

a few billion or even hundreds of billions of individual stars.

μερικά δις ή ακόμα εκατοντάδες δις από μεμονωμένα άστρα.

Telescopes are like time machines.

Τα τηλεσκόπια είναι σαν χρονομηχανές.

So the farther back we look in space, the further back we see in time.

Όσο πιο μακρυά βλέπουμε στο διάστημα, τόσο πιο πίσω βλέπουμε στο χρόνο.

And they're like light buckets -- literally, they collect light.

Είναι σαν κουβάδες φωτός - κυριολεκτικά, συλλέγουν φως.

So larger the bucket, the larger the mirror we have,

Όσο μεγαλύτερος ο κουβάς, δηλαδή όσο μεγαλύτερο κάτοπτρο έχουμε,

the more light we can see, and the farther back we can view.

τόσο περισσότερο φως βλέπουμε και τόσο πιο πίσω μπορούμε να δούμε.

So, we've learned in the last century

Τον περασμένο αιώνα μάθαμε

that there are exotic objects in the universe -- black holes.

την ύπαρξη εξωτικών αντικειμένων στο Σύμπαν - τις μαύρες τρύπες.

We've even learned that there's dark matter and dark energy

Μάθαμε για τη σκοτεινή ύλη και τη σκοτεινή ενέργεια

that we can't see.

που δεν μπορούμε να δούμε.

So you're looking now at an actual image of dark matter.

Αυτή τη στιγμή βλέπετε μία πραγματική εικόνα σκοτεινής ύλης.

(Laughter)

(Γέλιο)

You got it. Not all audiences get that.

Το πιάσατε. Δεν το κάνουν όλα τα κοινά.

(Laughter)

(Γέλιο)

So the way we infer the presence of dark matter --

Ο τρόπος, λοιπόν, που συμπεραίνουμε την παρουσία της σκοτεινής ύλης

we can't see it -- but there's an unmistakable tug, due to gravity.

-δεν μπορούμε να τη δούμε-

αλλά υπάρχει μια αλάνθαστη έλξη, λόγω της βαρύτητας.

We now can look out, we see this sea of galaxies

Τώρα μπορούμε να κοιτάξουμε έξω, βλέπουμε αυτή τη θάλασσα γαλαξιών

in a universe that's expanding.

στο Σύμπαν που διευρύνεται.

What I do myself is to measure the expansion of the universe,

Αυτό που κάνω εγώ, είναι να μετράω την διεύρυνση του Σύμπαντος

and one of the projects that I carried out in the 1990s

και ένα από τα έργα που διεξήγαγα τη δεκαετία του 1990

used the Hubble Space Telescope to measure how fast the universe is expanding.

έκανε χρήση του Χαμπλ για να μετρήσω πόσο γρήγορα διευρύνεται το Σύμπαν.

We can now trace back to 14 billion years.

Τώρα έχουμε τη δυνατότητα να δούμε πίσω 14 δισεκατομμύρια χρόνια.

We've learned over time that stars have individual histories;

Με τον καιρό μάθαμε ότι τα άστρα έχουν μεμονωμένες ιστορίες·

that is, they have birth, they have middle ages

γεννιούνται, έχουν μέση ηλικία

and some of them even have dramatic deaths.

και μερικά από αυτά έχουν δραματικό θάνατο.

So the embers from those stars actually then form the new stars that we see,

Έτσι, τα αποκαΐδια από εκείνα τα αστέρια

στην πραγματικότητα δημιούργησαν τα νέα άστρα που εμείς βλέπουμε τώρα,

most of which turn out to have planets going around them.

τα περισσότερα από τα οποία αποδεικνύεται πως έχουν πλανήτες γύρω τους.

And one of the really surprising results in the last 20 years

Ένα από τα πραγματικά εκπληκτικά αποτελέσματα των τελευταίων 20 ετών

has been the discovery of other planets going around other stars.

είναι η ανακάλυψη πλανητών που περιστρέφονται γύρω από άλλα άστρα.

These are called exoplanets.

Αυτοί ονομάζονται εξωπλανήτες.

And until 1995, we didn't even know the existence of any other planets,

Μέχρι το 1995, δεν γνωρίζαμε καν την ύπαρξη άλλων πλανητών,

other than going around our own sun.

εκτός αυτών που περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο μας.

But now, there are almost 2,000 other planets orbiting other stars

Σήμερα, υπάρχουν σχεδόν 2.000 άλλοι πλανήτες σε τροχιά

γύρω από άστρα εντοπίσιμα και με μετρήσιμη μάζα.

that we can now detect, measure masses for.

There are 500 of those that are multiple-planet systems.

Υπάρχουν 500 από αυτούς που είναι πολυπλανητικά συστήματα.

And there are 4,000 -- and still counting -- other candidates

Υπάρχουν 4.000 -και ακόμα μετρώνται-

άλλοι υποψήφιοι πλανήτες που περιστρέφονται σε άλλα άστρα.

for planets orbiting other stars.

They come in a bewildering variety of different kinds.

Αυτοί υπάρχουν σε μια απίστευτη ποικιλία διαφόρων ειδών.

There are Jupiter-like planets that are hot,

Υπάρχουν πλανήτες τύπου Δία, που είναι ζεστοί,

there are other planets that are icy, there are water worlds

άλλοι πλανήτες που είναι παγωμένοι, άλλοι γεμάτοι νερό,

and there are rocky planets like the Earth, so-called "super-Earths,"

κι άλλοι βραχώδεις πλανήτες όπως η Γη, οι λεγόμενοι «σούπερ-Γαίες»,

and there have even been planets that have been speculated diamond worlds.

και εικάζεται ότι υπάρχουν ακόμη και πλανήτες φτιαγμένοι από διαμάντι.

So we know there's at least one planet, our own Earth, in which there is life.

Γνωρίζουμε ότι υπάρχει τουλάχιστον ένας πλανήτης, η δική μας Γη, όπου υπάρχει ζωή.

We've even found planets that are orbiting two stars.

Έχουμε ακόμα ανακαλύψει πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από δύο άστρα.

That's no longer the province of science fiction.

Αυτό δεν είναι πλέον προνόμιο της επιστημονικής φαντασίας.

So around our own planet, we know there's life,

Έτσι, γύρω από τον πλανήτη μας,

we've developed a complex life, we now can question our own origins.

γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή, έχουμε αναπτύξει μια σύνθετη ζωή,

μπορούμε τώρα να αμφισβητήσουμε την καταγωγή μας.

And given all that we've discovered, the overwhelming numbers now suggest

Με δεδομένες όλες τις ανακαλύψεις μας,

οι υπερβολικοί αριθμοί υποδηλώνουν τώρα

that there may be millions, perhaps -- maybe even hundreds of millions --

ότι μπορεί να υπάρχουν εκατομμύρια -ίσως και εκατοντάδες εκατομμύρια-

of other [planets] that are close enough --

άλλων [πλανητών] που είναι αρκετά κοντά

just the right distance from their stars that they're orbiting --

-ακριβώς στη σωστή απόσταση από τα άστρα που περιστρέφονται-

to have the existence of liquid water and maybe could potentially support life.

να έχουν υγρό νερό και ίσως να μπορούν να υποστηρίξουν ζωή.

So we marvel now at those odds, the overwhelming odds,

Θαυμάζουμε αυτές τις πιθανότητες, τις υπερβάλλουσες πιθανότητες,

and the amazing thing is that within the next decade,

και το εκπληκτικό είναι ότι εντός της επόμενης δεκαετίας,

the GMT may be able to take spectra of the atmospheres of those planets,

το GMT ίσως μπορεί να πάρει φασματική εικόνα

από την ατμόσφαιρα αυτών των πλανητών

and determine whether or not they have the potential for life.

και να καθορίσει την ύπαρξη ή όχι πιθανότητας για ζωή.

So, what is the GMT project?

Τι είναι, λοιπόν, το έργο GMT;

It's an international project.

Είναι ένα διεθνές πρόγραμμα.

It includes Australia, South Korea, and I'm happy to say, being here in Rio,

Περιλαμβάνει την Αυστραλία, τη Ν. Κορέα και με χαρά σας λέω, εδώ στο Ρίο,

that the newest partner in our telescope is Brazil.

ότι το νεότερο μέλος στο τηλεσκόπιό μας είναι η Βραζιλία.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

It also includes a number of institutions across the United States,

Επίσης, περιλαμβάνει έναν αριθμό ιδρυμάτων από τις ΗΠΑ,

including Harvard University,

συμπεριλαμβανομένων του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ,

the Smithsonian and the Carnegie Institutions,

των ιδρυμάτων Σμιθσόνιαν και Κάρνεγκι,

and the Universities of Arizona, Chicago, Texas-Austin and Texas A&M University.

και των Πανεπιστημίων της Αριζόνα, του Σικάγου,

του Τέξας-Όστιν και του Τέξας A&M.

It also involves Chile.

Ακόμα, εμπλέκεται και η Χιλή.

So, the making of the mirrors in this telescope is also fascinating

Επίσης, η κατασκευή των κατόπτρων του τηλεσκοπίου είναι συναρπαστική

in its own right.

από μόνη της.

Take chunks of glass, melt them in a furnace that is itself rotating.

Κομμάτια γυαλιού λιώνουν σε έναν περιστρεφόμενο κλίβανο.

This happens underneath the football stadium

Αυτό γίνεται κάτω από το γήπεδο ποδοσφαίρου στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα,

at the University of Arizona.

It's tucked away under 52,000 seats.

κρυμμένο κάτω από 52.000 θέσεις.

Nobody know it's happening.

Κανείς δεν ξέρει ότι συμβαίνει.

And there's essentially a rotating cauldron.

Υπάρχει ουσιαστικά ένας περιστρεφόμενος λέβητας.

The mirrors are cast and they're cooled very slowly,

Τα κάτοπτρα χυτεύονται και ψύχονται πολύ αργά

and then they're polished to an exquisite precision.

και μετά γυαλίζονται με εξαιρετική ακρίβεια.

And so, if you think about the precision of these mirrors,

Εάν σκεφτείτε την ακρίβεια αυτών των κατόπτρων

the bumps on the mirror, over the entire 27 feet,

οι προσκρούσεις στον καθρέφτη, επί του συνόλου 27 ποδών,

amount to less than one-millionth of an inch.

ανέρχονται σε λιγότερο από το ένα εκατομμυριοστό της ίντσας.

So, can you visualize that?

Μπορείτε να το φαντασθείτε;

Ow!

Γουάου!

(Laughter)

(Γέλιο)

That's one five-thousandths of the width of one of my hairs,

Αυτό είναι το 1/5000 του πλάτους μίας τρίχας μου,

over this entire 27 feet.

επί συνόλου 27 ποδών.

Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό επίτευγμα.

It's a spectacular achievement.

It's what allows us to have the precision that we will have.

Είναι αυτό που μας επιτρέπει να έχουμε την ακρίβεια που θέλουμε.

So, what does that precision buy us?

Τι μας προσφέρει αυτή η ακρίβεια;

So the GMT, if you can imagine --

Το GMT, εάν μπορείτε να το φανταστείτε,

if I were to hold up a coin, which I just happen to have,

εάν κρατούσα ένα νόμισμα, που τυγχάνει να έχω,

and I look at the face of that coin, I can see from here

και κοίταζα τη μία πλευρά του νομίσματος, μπορώ να δω από εδώ

the writing on the coin; I can see the face on that coin.

τι γράφει πάνω το νόμισμα. Μπορώ να δω την κορώνα του.

My guess that even in the front row, you can't see that.

Υποθέτω ότι ακόμα και στην πρώτη σειρά δεν μπορείτε να το δείτε.

But if we were to turn the Giant Magellan Telescope,

Εάν στοχεύαμε το Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου,

all 80-feet diameter that we see in this auditorium,

όλη τη διάμετρο των 80 ποδών που βλέπουμε σε αυτή την αίθουσα,

and point it 200 miles away,

στα 200 μίλια μακρυά,

if I were standing in São Paulo, we could resolve the face of this coin.

αν στεκόμουν στο Σάο Πάολο, θα μπορούσαμε να δούμε αυτό το νόμισμα.

That's the extraordinary resolution and power of this telescope.

Αυτή είναι η εξαιρετική ανάλυση και δύναμη αυτού του τηλεσκοπίου.

And if we were --

Και αν βρισκόμασταν -

(Applause)

(Χειροκρότημα)

If an astronaut went up to the Moon, a quarter of a million miles away,

Αν ένας αστροναύτης πήγαινε στη Σελήνη,

απόσταση 1/4 εκατομμυρίου μιλίων,

and lit a candle -- a single candle --

και άναβε ένα κερί -μόνο ένα κερί-

then we would be able to detect it, using the GMT.

τότε θα μπορούσαμε να το εντοπίσουμε με το GMT.

Quite extraordinary.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακό.

This is a simulated image of a cluster in a nearby galaxy.

Αυτή είναι μια προσομοιούμενη εικόνα ενός συμπλέγματος σε ένα κοντινό Γαλαξία.

"Nearby" is astronomical, it's all relative.

Το «κοντινό» είναι αστρονομικό, είναι σχετικό.

It's tens of millions of light-years away.

Είναι δεκάδες εκατομμύρια έτη φωτός μακρυά.

This is what this cluster would look like.

Κάπως έτσι μοιάζει το σύμπλεγμα.

So look at those four bright objects,

Κοιτάξτε αυτά τα τέσσερα φωτεινά αντικείμενα

and now lets compare it with a camera on the Hubble Space Telescope.

και ας τα συγκρίνουμε με την κάμερα του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ.

You can see faint detail that starts to come through.

Μπορείτε να δείτε αμυδρές λεπτομέρειες που αρχίζουν να διαφαίνονται.

And now finally -- and look how dramatic this is -- this is what the GMT will see.

Και τελικά -δείτε πόσο συνταρακτικό είναι αυτό- αυτό θα δει το GMT.

So, keep your eyes on those bright images again.

Επικεντρωθείτε σε αυτές τις φωτεινές εικόνες ξανά.

This is what we see on one of the most powerful existing telescopes on the Earth,

Αυτό βλέπουμε σε ένα από τα υπάρχοντα πιο ισχυρά τηλεσκόπια στη Γη,

and this, again, what the GMT will see.

και ξανά, αυτό θα δει το GMT.

Extraordinary precision.

Εκπληκτική ακρίβεια.

So, where are we?

Πού βρισκόμαστε, λοιπόν;

We have now leveled the top of the mountaintop in Chile.

Έχουμε ισοπεδώσει την βουνοκορφή στη Χιλή.

We blasted that off.

Την ανατινάξαμε.

We've tested and polished the first mirror.

Έχουμε δοκιμάσει και γυαλίσει το πρώτο κάτοπτρο.

We've cast the second and the third mirrors.

Έχουμε χυτεύσει το δεύτερο και το τρίτο κάτοπτρο.

And we're about to cast the fourth mirror.

Και πρόκειται να χυτεύσουμε το τέταρτο κάτοπτρο.

We had a series of reviews this year,

Είχαμε αρκετές αξιολογήσεις φέτος,

international panels that came in and reviewed us,

διεθνείς επιτροπές ήρθαν, μας επιθεώρησαν και είπαν:

and said, "You're ready to go to construction."

«Είστε έτοιμοι να προχωρήσετε στην κατασκευή».

And so we plan on building this telescope with the first four mirrors.

Σκοπεύουμε να κατασκευάσουμε το τηλεσκόπιο με τα πρώτα τέσσερα κάτοπτρα.

We want to get on the air quickly, and be taking science data --

Θέλουμε να ενεργοποιηθεί γρήγορα, και να λαμβάνει επιστημονικά δεδομένα -

what we astronomers call "first light," in 2021.

αυτό που οι αστρονόμοι αποκαλούν «Πρώτο Φως» το 2021.

And the full telescope will be finished in the middle of the next decade,

Το πλήρες τηλεσκόπιο θα είναι έτοιμο στα μέσα της επόμενης δεκαετίας,

with all seven mirrors.

και με τους επτά καθρέφτες.

So we're now poised to look back at the distant universe,

Είμαστε τώρα έτοιμοι να κοιτάξουμε πίσω στο μακρινό σύμπαν,

the cosmic dawn.

στην κοσμική αυγή.

We'll be able to study other planets in exquisite detail.

Θα μπορούμε να μελετάμε άλλους πλανήτες με εξαιρετική λεπτομέρεια.

But for me, one of the most exciting things about building the GMT

Αλλά κατ' εμέ, το πιο συναρπαστικό στην κατασκευή του GMT

is the opportunity to actually discover something

είναι η ευκαιρία πραγματικά να ανακαλύψουμε κάτι που δεν γνωρίζουμε,

that we don't know about -- that we can't even imagine at this point,

που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε τώρα,

something completely new.

κάτι εντελώς καινούργιο.

And my hope is that with the construction of this and other facilities,

Με αυτή την κατασκευή αυτού και άλλων εγκαταστάσεων,

that many young women and men will be inspired to reach for the stars.

ελπίζω ότι πολλοί νέοι και νέες θα εμπνευστούν να φτάσουν στα αστέρια.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Obrigado.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Bruno Giussani: Thank you, Wendy.

Μπρούνο Τζουσάνι: Ευχαριστούμε Γουέντι.

Stay with me, because I have a question for you.

Μείνε μαζί μου, γιατί σου έχω μία ερώτηση.

You mentioned different facilities.

Ανέφερες διαφορετικές εγκαταστάσεις.

So the Magellan Telescope is going up, but also ALMA and others in Chile

Το Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου φτιάχνεται,

όπως το ALMA και άλλα στη Χιλή και αλλού, συμπεριλαμβανομένης και της Χαβάη.

and elsewhere, including in Hawaii.

Is it about cooperation and complementarity, or about competition?

Πρόκειται για συνεργασία και συμπληρωματικότητα ή για ανταγωνισμό;

I know there's competition in terms of funding, but what about the science?

Υπάρχει ανταγωνισμός στη χρηματοδότηση, αλλά τι γίνεται με την επιστήμη;

Wendy Freedman: In terms of the science, they're very complementary.

Γουέντι Φρίντμαν: Από επιστημονικής απόψεως, είναι συμπληρωματικά.

The telescopes that are in space, the telescopes on the ground,

Διαστημικά τηλεσκόπια, τηλεσκόπια στο έδαφος,

telescopes with different wavelength capability,

τηλεσκόπια με διαφορετικές δυνατότητες μήκους κύματος,

telescopes even that are similar, but different instruments --

ακόμα και παρόμοια τηλεσκόπια, αλλά με διαφορετικά όργανα -

they will all look at different parts of the questions that we're asking.

όλα θα δουν σε διαφορετικά μέρη των ερωτήσεων που κάνουμε.

So when we discover other planets, we'll be able to test those observations,

Όταν ανακαλύψουμε άλλους πλανήτες, θα δοκιμάσουμε αυτές τις παρατηρήσεις,

we'll be able to measure the atmospheres,

θα μπορούμε να μετρήσουμε την ατμόσφαιρα,

be able to look in space with very high resolution.

να δούμε το διάστημα με πολύ υψηλή ανάλυση.

So, they're very complementary.

Είναι λοιπόν πολύ συμπληρωματικά.

You're right about the funding, we compete;

Έχεις δίκιο για τη χρηματοδότηση, διαγωνιζόμαστε,

but scientifically, it's very complementary.

αλλά επιστημονικά, είναι πολύ συμπληρωματικά.

BG: Wendy, thank you very much for coming to TEDGlobal.

ΜΤ: Γουέντι, ευχαριστούμε που ήρθες στο TEDGlobal.

WF: Thank you.

ΓΦ: Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

(Applause)