An ingenious proposal for scaling up marine protection | The Nature Conservancy

Translator: evan bashdar Reviewer: Daban Q. Jaff

Ah, earth's oceans.

ئۆقیانووسەکانی زەوی.

They are beautiful, inspiring, life-sustaining.

ئەوان جوانن، ئیلهام بەخشە، ژیان بەردەوام.

They are also, as you're probably quite aware, more or less screwed.

ئەوان هەروەها، وەک ئەوەی کە تۆ لەوانەیە زۆر ئاگادارە، کەم یان زۆر تێکچو.

In the Seychelles, for example,

بۆ نمونە لە سیشێل،

human activities and climate change have left corals bleached.

چالاکیە مرۆییەکان وگۆڕانی کەش مەرجانێکی سپیو ڕێک وپێکەوه هەڵیان کردووە.

Overfishing has caused fish stocks to plummet.

ماسی گرتن بووە هۆی بۆ نزمبوونەوەی سەرمایەی ماسی.

Biodiversity is in peril.

هەمەجۆری یوبی لە ترسناکدایە.

So what can we do?

کەواتە چی بکەین؟

Well, some form of protection, obviously.

باشە، هەندێک شێوازی پاراستن، بە ڕوونی.

Nature is very resilient.

سروشت زۆر نەرمە.

When marine areas are strategically protected,

ناوچە دەریاییەکان لەڕێگەی ستراتیژی پارێزراون.

entire ecosystems can bounce back.

هەموو سیستەمی ژینگەیی دەتوانێت بگەڕێتەوە.

However, creating marine protected areas isn't easy.

لەگەڵ ئەوەشدا دروستکردنی هێزی دەریایی.

First, you have the issue of figuring out where to protect.

سەرەتا، کێشەت هەیە بۆ ئەوەی بزانیت لەکوێ پارێزگاری لێ بکەین.

This coral reef overlaps with that international fishing route,

ئەم مەرجانە تێکەڵ دەبێت لەگەڵ ئەوە ڕێگای نێودەوڵەتی ڕاوەماسی،

intersects with this fish hatchery.

لەگەڵ ئەم ماسییە کەلەرچدەکات.

Everything is interconnected.

هەموو شتێک پێکەوە بەستراوە.

And marine protection plans must take into account

و پلانی پاراستنی دەریاوانی پێویستە حیسابی بۆ بکرێت

how one area affects another.

چۆن ناوچەیەک کاریگەری لەسەرناوچەیەک هەیە

Then, there's the issue of getting everyone on board.

کەواتە، کێشە هەیە بۆ ئەوەی هەمووکەسێک لە ناوکەشتیدابن.

Coastal economies often rely on fishing and tourism.

ئابورییەکانی کەنار پشیت بە ماسی گرتن وگەشت وگزار دەبەستن.

If people think they can't do their work,

ئەگەرخەڵک بیربکەنەوە ناتوانن کارەکان بکەن،

there's no chance of getting the local buy-in you need

هەلێک نیە بۆبەدەست هێنانی ئەو کڕینەناوخۆییەی پێویستە

for the area to be successful.

بۆ ئەوەی ناوچەکە سەرکەوتوو بێت.

Marine protected areas must also be enforced.

ناوچە پارێزراوەکانی مارین دەبێت جێبەجێ بکرێت.

That means the government itself must be deeply invested in the plan.

واتە حکومەت خۆی دەبێت بە قووڵی لەپلانەکە دا وەبەرهێنان بکرێت.

Token support will not cut it.

پشتیوانی نیشانە کە نابڕدریت.

And finally, conservation requires money.

وە لە کۆتایدا، پاراستنی شکات پارەی دەوێت.

A lot of it.

زۆر

Governments in island and coastal nations may want to protect their waters,

حکومەتەکانی دوورگە ونەتەوەکانی دەریا لەوانەیەبتەوێ پارێزگاری لە ئاوەکانیان،

but often these nations have very high debt

زۆرجارئەم نەتەوانە قەرزێکی بەرزیان هەیە

and can't afford to prioritize conservation.

وە ناتوانێت بۆ ئەوەی پارێزگاری لە خۆی بکات.

If we rely on philanthropic dollars alone to fund marine protection,

ئەگەربەتەنیا پشت بە دۆلاری مرۆیی ببەسێین بۆ پارەدان بە پاراستنی دەریایی،

we might get a small marine-protected area here,

ڕەنگەبچوکێک بەدەست بێ پارێزگاری لەدەریاوانی دەکەن،

another little one there.

دانەیەکی تر لەوێ.

But we need more marine protected areas faster,

پێویستمان بە زیاتر هەیە ناوچە پارێزراوەکانی دەریاوانی،

to have lasting impact.

کاریگەری ھەمیشەیی ھەبێت.

So what exactly does smart ocean conservation look like?

کەواتە، چی دەکات بە ووریای یوقینە پارێزە لە شێوەی؟

How do we get the money, government support and careful planning

چۆن پارەکە وەرئەیەین پشتگیری حکومەت و پلانی وریا

that takes into account both local economies

کە حساب بۆ ئەوە دەکات هەردوو ئابوری ناوخۆیی

and complex ecosystems?

وە سیستەمی ژینگەیی ئاڵۆز؟

We want to share with you an audacious idea

دەمانەوێ لەگەڵت ھاوبەش بکەین بیرۆکەیەکی چاونەترس

from The Nature Conservancy.

لە پاراستنی سروشتەوە.

It seeks to address all of these things in one fell swoop.

بەدوای ناونیشان دەگەڕێت ئەم شتانە لەیەک دانە کەوتنەخوارەوە.

They've realized that debt held by island and coastal nations

ئەوان بۆیان دەرکەوت کە قەرزەکە لەلایەن دوورگە کەنارەکانی نەتەوەکانە

is the very thing that will enable them to achieve their conservation goals.

ئەوە ئەو شتەیە کە ئەوان بەتوانا دەکات بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی پاراستنیان.

TNC's idea is to restructure this debt,

بیرۆکەی تی ئێن سی ئەوەیە ئەم قەرزە دروست بکاتەوە،

to generate the funds and political will

بۆ دروستکردنی سەرمایەو وەسوەسی سیاسی

to protect reefs, mangroves and fisheries.

بۆ پاراستنی سەروی و ماسیگرەکان.

For example, if you refinance your house

بۆ نموونە،ئەگەر تۆ خانووەکەت دووبارەدارایی بکەیتەوە

to take advantage of a better interest rate,

بۆ سوود وەرگرتن ڕێژەی بەرژەوەندی باشتری هەیە.

maybe you use the savings to insulate your attic.

لەوانەیە پاشەکەوتەکە بەکار بهێنیت بۆ ئەوەی سەرکەویت.

That's what Blue Bonds for Conservation do for entire coastal countries.

ئەو شتەیەبۆندە شینەکان بۆ پاراستنی پارێزگاری بۆهەموو وڵاتانی کەناردەریا.

Refinance the debt,

قەرزەکان ببە بە قەرز،

then use the savings to create marine protected areas.

پاشەکەوتکردن بەکاربێنە بۆ دروستکردنی ناوچەی پارێزراوی دەریایی.

Of course, sovereign debt restructuring is more complicated than that,

بێگومان قەرزە سیادیەکان دووبارە دروستیان لەوە ئاڵۆزترە،

but you get the basic idea.

بیرۆکەیەکی سەرەکیت دەست کەویت.

If investors put in 40 million dollars now,

ئەگەر وەبەرهێنەکان دایاننا ئێستا ٤٠ملیۆن دۆلا،

it can unlock as much as 1.6 billion for ocean conservation.

دەتوانێت قوفڵی ١.٦ ملیار ی لێ ببا بۆ پاراستنی زەریاکان.

And this is how the work gets done.

وە کارەکە بەم شێوەیە ئەنجام ئەدریت.

Step one: negotiate the deal.

هەنگاوی یەکەم : دانوستان لەسەر ڕێکەوتن .

A coastal nation commits to protect at least 30 percent of its ocean areas.

گه لی کەناریەک بۆ پاراستنی بەلایەنی کەمەوەلە سەدا٣٠ناوچەکانی زەریاکەی.

In exchange, The Nature Conservancy bring investors, public funders

لە ئاڵوگۆڕدا،پارێزگاری سروشت وەبەرهێن وپارەدەرانی گشتی بهێنە

and international development organizations

و نێودەوڵەتی ڕێکخراوەکانی گەشەپێدان

to the table to restructure a portion of the nation's debt,

بۆ خشتەکە بۆ دووبارە پێکهاتن بەشێک لە قەرزەکانی،

leading to lower interest rates and longer repayment periods.

بەرەو نزمکردنەوەی ڕێژەی سوود وە ماوەی پارەدانەکەی زیاتر.

Step two: create a marine plan.

هەنگاوی دوو : پلانێکی دەریایی دروست بکەن .

Simultaneously, The Nature Conservancy works with marine scientists,

هاوکات پارێزگاری سروشت لەگەڵ زانایانی دەریایی کار دەکات،

government leaders and local stakeholders

سەرکردەکانی حکومەت و لایەنە ناوخۆییەکان

to create a detailed conservation plan

بۆ دروستکردنی پلانێکی پاراستنی ورد

that integrates the needs of the ocean with the needs of the people.

کە پێویستیەکانی زەریاکە یەک دەگرێتەوە لەگەڵ پێویستیەکانی خەڵک.

Step three: activate for longevity.

هەنگاوی سێیەم: چالاککردن بۆ درێژماوە.

TNC establishes an independently run conservation trust fund.

تی ئێن سی بە شێوەیەکی سەربەخۆ رادەکات سندوقی پاراستنی متمانە.

The savings from the debt restructure goes into it

پاشەکەوتی قەرزەکان یسان دروستکردنەوەدەچێتە ناوئەو

to support new marine protected areas.

بۆ پشتگیری کردنی ناوچە دەریاییە نوێکان.

The trust then holds the government accountable for its commitments,

کەدواتر حکومەت لە دەستدایە کە بەرپرسیارێتیان لەسەر پابەندبونەکانی،

ensuring that the Blue Bonds finance real protection efforts.

دڵنیابوون لەوەی کە بۆندە شینەکان بۆ پاراستنی ڕاستەقینە.

Could this plan work?

ئایائەم پلانە دەتوانێت کاربکات؟

It already has.

پێشتر هەیە.

In 2016, TNC helped create a national conservation plan in the Seychelles.

ساڵی٢٠١٦تی ئێن سی یارمەتی دروستکردنی نەتەوەیی پارێزگاری لەسیشێل.

TNC restructured 22 million dollars of the government's debt.

تی ئێن سی 22 ملیۆن دۆلاری دووبارە دروست کردلە قەرزەکانی حکومەت.

And in exchange, the government agreed to protect 30 percent of its marine areas.

له به روودا حکومه ت ڕازی بوو بۆ پاراستنی لە سەدا٣٠ناوچە دەریاییەکانی.

Today, the Seychelles is on track

ئەمڕۆ سیشێلس لە ڕێدایە

to protect 400,000 square kilometers of ocean.

بۆ پاراستنی ٤٠٠،٠٠٠ کیلۆمەتری چوارگۆشەی زەریا.

That's an area roughly the size of Germany.

ئەوە ناوچەیەکە بە نزیکەیی قەبارەی ئەڵمانیا.

The Seychelles is protecting its coral reefs,

سیشێل پاراستنی ئەو کەلەی کەلەکە،

it's replenishing its fisheries,

ئەوە ماسیگرەکانی پڕ دەکاتەوە،

it's improving its resilience to climate change.

ئەوە خۆڕاگرییەکەی باشتر دەکات بۆ گۆڕانی کەش و هەوا.

At the same time, it's strengthening its economy.

لە هەمان کاتدا ئابووری خۆی بەهێز دەکات.

This success is making other governments take note.

ئەم سه رکەوتنه ش به سەردەستکەوتنی حکومەتەکانی ترتێبینیان.

Many want to be part of this.

زۆرکەس دەیانەوێت بەشێکبن لەم کارە.

There's an opportunity to scale this up, dramatically.

هەلێک هەیە بۆ ئەوەی ئەمە بە شێوەیەکی بەرچاو بپێوم.

And fast.

وە خێرا.

TNC has identified 20 more nations where such a plan should be possible.

تی ئێن سی ٢٠ نەتەوەی تری دیاری کرد کە پلانێکی لەو شێوەیە دەبێت بکرێت.

But to execute, they need seed capital.

بۆکردنی پێویستیان بەسەرمایەی تۆو هەیە.

And to put in place local teams who can develop conservation plans,

و تیمی ناوخۆیی دابنری کە دەتوانێت پلانی پاراستنی خۆی پێش بکەوێت،

work with all the stakeholders and structure the deals.

کارلەگەڵ لایەنە پەیوەندیدار بکەن بەڵێنەکان دروست بکەن.

If they get the support they need over the next five years,

ئەگەر ئەو پشتیوانییەیان دەست کەوێ لە ماوەی پێنج ساڵی داهاتوودا،

they could protect four million square kilometers of ocean.

توانیان چوار ملیۆن بپارێزن کیلۆمەتری چوارگۆشەی زەریا.

That's 10 Germanies.

ئەوە ١٠ئەڵمانییە.

This would increase the amount of protected areas

ئەمە زیاد دەکات بڕی ناوچە پارێزراوەکان

in all of the world's oceans

لە هەموو زەریاکانی جیهاندا

by an incredible 15 percent.

بە ڕێژەی سەدا١٥.

It would allow vast tracks of the world's coral reefs to replenish

ڕێگە بە شوێن پێی گەورە دەدات لە دەریای مەرجانی جیهان بۆ پڕکردنەوە

and give safe harbor to countless species.

بەندەری سەلامەت بە ژمارەیەکی بێشومار دەدات.

This would be truly incredible.

ئەمە بەڕاستی باوەڕ پێنەکراوە.

And it's really just the beginning.

وە ئەمە تەنها سەرەتایەکە.

Because there aren't 20 countries in the world

چونکە هیچ ٢٠ وڵاتی جیهان

where this kind of debt conversion would work.

کە ئەم جۆرە قەرزە گۆڕین کار دەکات.

There are almost 100.

نزیکەی ١٠٠کەس هەیە.

With this approach, everyone wins.

بەم نزیکبوونەوەیە، هەموو کەس دەیباتەوە.

Governments, local citizens, funders,

حکومەتەکان، هاوڵاتیانی ناوچەکە، پارەدەران،

and most importantly, our oceans.

لە هەمووشی گرنگتر ئەوەیە کە زەریاکانمان.

So in fact, we all win.

کەواتە لە ڕاستیدا، هەموومان بردوینە.

Ah, earth's oceans.

ئۆقیانووسەکانی زەوی.

[The Audacious Project]

(پرۆژەی چاونەترس)