A brief history of alcohol - Rod Phillips

6,453,660 views ・ 2020-01-02

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Khanh Phan Reviewer: Ngoc Nguyen
00:06
This chimpanzee stumbles across a windfall of overripe plums.
0
6794
5324
Chú tinh tinh này vô tình tìm thấy một mớ mận chín.
00:12
Many of them have split open,
1
12118
1963
Nhiều quả chín mọng nứt vỏ,
00:14
drawing him to their intoxicating fruity odor.
2
14081
3520
hương trái cây lên men thu hút chú.
00:17
He gorges himself
3
17601
1431
Chú ăn đầy bụng
00:19
and begins to experience some… strange effects.
4
19032
4010
và bắt đầu cảm thấy... vài điều kì lạ.
00:23
This unwitting ape has stumbled on a process
5
23042
2990
Chú tinh tinh này đã vô tình phát hiện một quá trình
00:26
that humans will eventually harness
6
26032
2147
mà sau đó, con người đã dùng
00:28
to create beer, wine, and other alcoholic drinks.
7
28179
5013
để sản xuất bia, rượu và các thức uống có cồn khác.
00:33
The sugars in overripe fruit attract microscopic organisms
8
33192
4246
Lượng đường trong trái chín hấp dẫn các vi sinh vật
00:37
known as yeasts.
9
37438
1440
được gọi là nấm men.
00:38
As the yeasts feed on the fruit sugars they produce a compound called ethanol—
10
38878
4903
Nấm men tiêu thụ đường trong trái cây tạo ra một hợp chất gọi là ethanol,
00:43
the type of alcohol in alcoholic beverages.
11
43781
3010
là loại cồn có trong thức uống có cồn.
00:46
This process is called fermentation.
12
46791
2975
Quá trình này được gọi là sự lên men rượu.
00:49
Nobody knows exactly when
13
49766
2095
Không ai biết chính xác từ khi nào
00:51
humans began to create fermented beverages.
14
51861
2750
con người bắt đầu tạo ra thức uống lên men.
00:54
The earliest known evidence comes from 7,000 BCE in China,
15
54611
4961
Bằng chứng cổ xưa nhất được tìm thấy
là dư lượng cồn trong các bình gốm 7000 năm trước công nguyên ở Trung Quốc,
00:59
where residue in clay pots
16
59572
2110
01:01
has revealed that people were making an alcoholic beverage
17
61682
3193
cho thấy con người đã sản xuất thức uống có cồn
01:04
from fermented rice, millet, grapes, and honey.
18
64875
4436
từ việc lên men gạo, kê, nho và mật ong.
01:09
Within a few thousand years,
19
69311
1800
Chỉ trong vòng vài nghìn năm,
01:11
cultures all over the world were fermenting their own drinks.
20
71111
4330
các nền văn hóa khắp thế giới đã tự lên men các thức uống của riêng mình
01:15
Ancient Mesopotamians and Egyptians made beer throughout the year
21
75441
4222
Người Lưỡng Hà và Ai Cập cổ đại làm bia quanh năm
01:19
from stored cereal grains.
22
79663
2256
từ các loại ngũ cốc trong kho.
01:21
This beer was available to all social classes,
23
81919
2918
Loại bia này phổ biến trong mọi tầng lớp,
01:24
and workers even received it in their daily rations.
24
84837
3395
nhân công thậm chí còn được cấp phát bia trong khẩu phần hàng ngày.
01:28
They also made wine,
25
88232
1690
Họ cũng sản xuất rượu,
01:29
but because the climate wasn’t ideal for growing grapes,
26
89922
2960
nhưng vì thời tiết không thuận lợi để trồng nho,
01:32
it was a rare and expensive delicacy.
27
92882
3330
rượu trở thành thức uống quý hiếm và đắt đỏ.
01:36
By contrast, in Greece and Rome, where grapes grew more easily,
28
96212
3950
Ngược lại, ở Hi Lạp và La Mã, rất dễ để trồng nho,
01:40
wine was as readily available as beer was in Egypt and Mesopotamia.
29
100162
4910
rượu phổ biến như bia ở Ai Cập và Lưỡng Hà.
01:45
Because yeasts will ferment basically any plant sugars,
30
105072
3630
Vì nấm men lên men hầu hết mọi loại cây có đường,
01:48
ancient peoples made alcohol
31
108702
1923
nên người cổ đại sản xuất rượu
01:50
from whatever crops and plants grew where they lived.
32
110625
3370
từ bất kì loại cây nào trồng được nơi họ sống.
01:53
In South America, people made chicha from grains,
33
113995
3200
Tại Nam Mỹ, người ta tạo ra chicha từ ngũ cốc,
01:57
sometimes adding hallucinogenic herbs.
34
117195
2717
đôi khi thêm vào các loại thảo mộc gây ảo giác.
01:59
In what’s now Mexico, pulque, made from cactus sap,
35
119912
3894
Tại vùng đất nay là Mexico, pulque được làm từ nhựa xương rồng,
02:03
was the drink of choice,
36
123806
1510
là thức uống khoái khẩu của nhiều người.
02:05
while East Africans made banana and palm beer.
37
125316
4160
Người Đông Phi làm bia từ chuối và cây cọ.
02:09
And in the area that’s now Japan, people made sake from rice.
38
129476
4440
Tại vùng đất nay là Nhật, người ta làm sake từ gạo.
02:13
Almost every region of the globe had its own fermented drinks.
39
133916
3773
Hầu như mọi vùng trên Trái Đất đều có thức uống lên men của riêng họ.
02:17
As alcohol consumption became part of everyday life,
40
137689
3436
Từ khi rượu bia trở thành một phần của cuộc sống,
02:21
some authorities latched onto effects they perceived as positive—
41
141125
4555
vài nhà chức trách chú ý đến lợi ích của rượu --
02:25
Greek physicians considered wine to be good for health,
42
145680
3240
các thầy thuốc Hi Lạp cho rằng rượu có lợi cho sức khỏe,
02:28
and poets testified to its creative qualities.
43
148920
3385
và các thi sĩ minh chứng cho rượu là khởi nguồn của sáng tạo.
02:32
Others were more concerned about alcohol’s potential for abuse.
44
152305
4122
Những người khác quan ngại việc lạm dụng thức uống có cồn.
Các nhà hiền triết Hi Lạp khuyến khích uống rượu có chừng mực.
02:36
Greek philosophers promoted temperance.
45
156427
2543
02:38
Early Jewish and Christian writers in Europe integrated wine into rituals
46
158970
4577
Những nhà truyền giáo Do Thái và Kito giáo sơ khai ở châu Âu
đưa rượu vào các nghi lễ nhưng xem việc say xỉn là một tội.
02:43
but considered excessive intoxication a sin.
47
163547
3389
02:46
And in the middle east, Africa, and Spain,
48
166936
2779
Tại Trung Đông, châu Phi và Tây Ban Nha
02:49
an Islamic rule against praying while drunk
49
169715
2976
một điều luật của đạo Hồi nghiêm cấm cầu nguyện khi say xỉn
02:52
gradually solidified into a general ban on alcohol.
50
172691
4361
dần trở thành luật cấm rượu.
02:57
Ancient fermented beverages had relatively low alcohol content.
51
177052
4561
Các thức uống lên men thời cổ đại có nồng độ cồn tương đối thấp.
03:01
At about 13% alcohol,
52
181613
2449
Khi nồng độ cồn đạt khoảng 13%,
03:04
the by-products wild yeasts generate during fermentation
53
184062
3270
các sản phẩm phụ trong quá trình lên men độc hại và giết chết nấm men.
03:07
become toxic and kill them.
54
187332
2360
03:09
When the yeasts die,
55
189692
1528
Khi nấm men chết,
03:11
fermentation stops and the alcohol content levels off.
56
191220
3780
quá trình lên men chấm dứt và nồng độ cồn ngừng tăng lên.
03:15
So for thousands of years, alcohol content was limited.
57
195000
3900
Vì thế, trong suốt hàng ngàn năm, nồng độ cồn trong rượu bị giới hạn.
03:18
That changed with the invention of a process
58
198900
2334
Điều này thay đổi khi một quá trình mới ra đời
03:21
called distillation.
59
201234
1600
được gọi chưng cất.
03:22
9th century Arabic writings describe boiling fermented liquids
60
202834
4446
Các văn tự Ả Rập vào thế kỉ thứ IX
miêu tả việc đun các dung dịch lên men để làm bốc hơi cồn.
03:27
to vaporize the alcohol in them.
61
207280
2428
03:29
Alcohol boils at a lower temperature than water,
62
209708
2973
Cồn sôi ở nhiệt độ thấp hơn nước, nên bốc hơi trước.
03:32
so it vaporizes first.
63
212681
2060
03:34
Capture this vapor, cool it down, and what’s left is liquid alcohol
64
214741
4749
Thu lượng khí bay hơi này, làm nguội,
sẽ có được cồn có nồng độ cao hơn những thức uống lên men khác.
03:39
much more concentrated than any fermented beverage.
65
219490
4310
03:43
At first, these stronger spirits were used for medicinal purposes.
66
223800
4192
Lúc đầu, các loại rượu mạnh này được dùng cho mục đích chữa bệnh.
03:47
Then, spirits became an important trade commodity
67
227992
3189
Sau đó, rượu mạnh trở thành một mặt hàng thương mại quan trọng
03:51
because, unlike beer and wine, they didn’t spoil.
68
231181
3916
vì khác với bia và rượu, rượu mạnh không bị hư.
03:55
Rum made from sugar
69
235097
1571
Rượu rum làm từ đường
03:56
harvested in European colonies in the Caribbean
70
236668
2690
được thu hoạch từ thuộc địa châu Âu ở vùng Caribbean
03:59
became a staple for sailors
71
239358
2017
trở thành mặt hàng chủ lực thủy thủ bán cho Bắc Mỹ.
04:01
and was traded to North America.
72
241375
2220
04:03
Europeans brought brandy and gin to Africa
73
243595
3068
Người châu Âu mang rượu brandy và gin đến châu Phi
04:06
and traded it for enslaved people, land,
74
246663
2918
đổi lấy nô lệ, đất đai, và các hàng hóa như dầu cọ và cao su.
04:09
and goods like palm oil and rubber.
75
249581
2670
04:12
Spirits became a form of money in these regions.
76
252251
3750
Rượu mạnh trở thành một dạng tiền tệ ở các vùng này.
04:16
During the Age of Exploration,
77
256001
1902
Trong thời kì khai phá,
04:17
spirits played a crucial role in long distance sea voyages.
78
257903
3842
rượu mạnh đóng vai trò quan trọng trong những chuyến đi biển đường dài.
04:21
Sailing from Europe to east Asia and the Americas could take months,
79
261745
3932
Giong buồm từ châu Âu đến Đông Á và châu Mỹ có thể mất vài tháng,
04:25
and keeping water fresh for the crews was a challenge.
80
265677
3171
và việc trữ nước sạch cho thủy thủ đoàn là một thử thách.
04:28
Adding a bucket of brandy to a water barrel kept water fresh longer
81
268848
4880
Thêm một gàu brandy vào thùng chứa nước giúp giữ nước sạch lâu hơn
04:33
because alcohol is a preservative that kills harmful microbes.
82
273728
4792
vì cồn là một chất bảo quản giết các vi khuẩn có hại.
04:38
So by the 1600s,
83
278520
1800
Vì thế, đến những năm 1600,
04:40
alcohol had gone from simply giving animals a buzz
84
280320
3570
rượu đã chuyển từ chất chỉ gây kích thích động vật
04:43
to fueling global trade and exploration— along with all their consequences.
85
283890
5864
thành động lực cho việc khai khá và thương mại toàn cầu
theo sau là những hậu họa của nó.
04:49
As time went on,
86
289754
1245
Thời gian dần trôi qua,
04:50
its role in human society would only get more complicated.
87
290999
4202
vai trò của cồn trong xã hội loài người ngày càng trở nên phức tạp hơn.
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7