A brief history of alcohol - Rod Phillips

Tłumaczenie: Anna Mańkowska Korekta: Marta Grochowalska

This chimpanzee stumbles across a windfall of overripe plums.

Szympans natyka się na przejrzałe śliwki.

Many of them have split open,

Te, które się rozpadły,

drawing him to their intoxicating fruity odor.

kuszą oszałamiającym zapachem.

He gorges himself

Obżera się

and begins to experience some… strange effects.

i doświadcza czegoś dziwnego.

This unwitting ape has stumbled on a process

Niczego nieświadoma małpa natknęła się na proces,

that humans will eventually harness

który ludzie wykorzystają

to create beer, wine, and other alcoholic drinks.

do produkcji piwa, wina i innych napojów alkoholowych.

The sugars in overripe fruit attract microscopic organisms

Cukry w przejrzałym owocu przyciągają mikroskopijne organizmy,

known as yeasts.

czyli drożdże.

As the yeasts feed on the fruit sugars they produce a compound called ethanol—

Żywiąc się cukrami, wytwarzają związek chemiczny o nazwie etanol,

the type of alcohol in alcoholic beverages.

alkohol występujący w napojach wyskokowych.

This process is called fermentation.

Ten proces to fermentacja.

Nobody knows exactly when

Nie wiadomo dokładnie,

humans began to create fermented beverages.

kiedy ludzie zaczęli produkować fermentowane napoje.

The earliest known evidence comes from 7,000 BCE in China,

Najstarsze ślady pochodzą sprzed 9 tysięcy lat z Chin,

where residue in clay pots

gdzie osad w glinianych naczyniach

has revealed that people were making an alcoholic beverage

wskazywał, że napoje te produkowano

from fermented rice, millet, grapes, and honey.

ze sfermentowanego ryżu, prosa, winogron i miodu.

Within a few thousand years,

W ciągu kilku tysięcy lat

cultures all over the world were fermenting their own drinks.

różne kultury na całym świecie produkowały własne alkohole.

Ancient Mesopotamians and Egyptians made beer throughout the year

Starożytni Mezopotamczycy i Egipcjanie

przez cały rok wytwarzali piwo z ziaren zbóż.

from stored cereal grains.

This beer was available to all social classes,

Miały do niego dostęp wszystkie klasy społeczne,

and workers even received it in their daily rations.

a robotnicy otrzymywali je nawet w dziennych racjach żywnościowych.

They also made wine,

Produkowano tam też wino,

but because the climate wasn’t ideal for growing grapes,

ale ponieważ klimat nie sprzyjał uprawie winogron,

it was a rare and expensive delicacy.

było rzadkim i drogim przysmakiem.

By contrast, in Greece and Rome, where grapes grew more easily,

Z kolei w Grecji i Rzymie, gdzie winogrona rosły lepiej,

wine was as readily available as beer was in Egypt and Mesopotamia.

wino było tak łatwo dostępne, jak piwo w Egipcie i Mezopotamii.

Because yeasts will ferment basically any plant sugars,

Ponieważ drożdże przekształcają każdy cukier roślinny,

ancient peoples made alcohol

starożytni wytwarzali alkohol z tego,

from whatever crops and plants grew where they lived.

co rosło tam, gdzie mieszkali.

In South America, people made chicha from grains,

W Ameryce Południowej robiono z dostępnych roślin chichę,

sometimes adding hallucinogenic herbs.

czasem dodając halucynogenne zioła.

In what’s now Mexico, pulque, made from cactus sap,

Na terenie obecnego Meksyku pito głównie pulque

was the drink of choice,

z soku kaktusowego,

while East Africans made banana and palm beer.

a we Wschodniej Afryce piwo palmowe i bananowe.

And in the area that’s now Japan, people made sake from rice.

Na terenie obecnej Japonii z ryżu produkowano sake.

Almost every region of the globe had its own fermented drinks.

Niemal każdy region na świecie miał swój własny napój.

As alcohol consumption became part of everyday life,

Alkohol stał się częścią codzienności,

some authorities latched onto effects they perceived as positive—

a wiele autorytetów dostrzegło jego pozytywny wpływ.

Greek physicians considered wine to be good for health,

Greccy lekarze uważali wino za zdrowe,

and poets testified to its creative qualities.

a poeci zapewniali o jego twórczym potencjale.

Others were more concerned about alcohol’s potential for abuse.

Innych martwiła możliwość jego nadużywania.

Greek philosophers promoted temperance.

Greccy filozofowie zalecali umiar.

Early Jewish and Christian writers in Europe integrated wine into rituals

Dawni żydzi i chrześcijanie używali wina do rytuałów,

but considered excessive intoxication a sin.

ale pijaństwo uważali za grzech.

And in the middle east, Africa, and Spain,

Natomiast na Bliskim Wschodzie, w Afryce i Hiszpanii,

an Islamic rule against praying while drunk

islamski zakaz modlenia się po pijanemu

gradually solidified into a general ban on alcohol.

stał się zakazem picia alkoholu w ogóle.

Ancient fermented beverages had relatively low alcohol content.

Starożytne napoje alkoholowe były raczej niskoprocentowe.

At about 13% alcohol,

Przy około 13-procentowej zawartości alkoholu

the by-products wild yeasts generate during fermentation

uboczne produkty fermentacji

become toxic and kill them.

stają się dla drożdży szkodliwe i niszczą je.

When the yeasts die,

Gdy drożdże giną,

fermentation stops and the alcohol content levels off.

fermentacja ustaje, a zawartość alkoholu się stabilizuje.

So for thousands of years, alcohol content was limited.

Przez tysiące lat zawartość alkoholu w napojach była więc niewielka.

That changed with the invention of a process

Zmieniło się to wraz z odkryciem

called distillation.

procesu destylacji.

9th century Arabic writings describe boiling fermented liquids

Arabskie pisma z dziewiątego wieku opisują wrzące sfermentowane ciecze,

to vaporize the alcohol in them.

z których odparowywano alkohol.

Alcohol boils at a lower temperature than water,

Ma on niższą temperaturę wrzenia niż woda,

so it vaporizes first.

więc wyparuje wcześniej.

Capture this vapor, cool it down, and what’s left is liquid alcohol

Schwytanie i schłodzenie pary daje płynny alkohol,

much more concentrated than any fermented beverage.

o wiele bardziej skoncentrowany niż fermentowane napoje.

At first, these stronger spirits were used for medicinal purposes.

Na początku te mocne alkohole były używane do celów medycznych.

Then, spirits became an important trade commodity

Później stały się ważnym towarem handlowym,

because, unlike beer and wine, they didn’t spoil.

bo w przeciwieństwie do piwa czy wina, nie psuły się.

Rum made from sugar

Rum produkowany z cukru

harvested in European colonies in the Caribbean

zebranego w europejskich koloniach na Karaibach

became a staple for sailors

stał się dla żeglarzy głównym towarem

and was traded to North America.

eksportowanym do Ameryki Północnej.

Europeans brought brandy and gin to Africa

Europejczycy sprowadzili do Afryki brandy i gin,

and traded it for enslaved people, land,

wymieniając je na niewolników,

and goods like palm oil and rubber.

ziemię i produkty takie jak olej palmowy czy kauczuk.

Spirits became a form of money in these regions.

W tych rejonach alkohol destylowany stał się walutą.

During the Age of Exploration,

W Erze Wielkich Odkryć Geograficznych

spirits played a crucial role in long distance sea voyages.

alkohole grały ważną rolę w dalekich wyprawach morskich.

Sailing from Europe to east Asia and the Americas could take months,

Żeglowanie z Europy do wschodniej Azji i Ameryk mogło trwać wiele miesięcy,

and keeping water fresh for the crews was a challenge.

a zapewnienie załodze świeżej wody bywało trudne.

Adding a bucket of brandy to a water barrel kept water fresh longer

Dodanie brandy do beczki sprawiało, że woda pozostawała dłużej świeża,

because alcohol is a preservative that kills harmful microbes.

bo alkohol jest konserwantem zabijającym szkodliwe mikroby.

So by the 1600s,

Do około 1600 roku

alcohol had gone from simply giving animals a buzz

alkohol przeszedł drogę od uprzyjemniania życia zwierzętom

to fueling global trade and exploration— along with all their consequences.

do napędzania światowego handlu i odkryć ze wszystkimi konsekwencjami.

As time went on,

Z biegiem czasu

its role in human society would only get more complicated.

jego rola w społeczeństwie tylko się skomplikowała.