How did English evolve? - Kate Gardoqui

Tiếng Anh đã phát triển như thế nào ? - Kate Gardoqui

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Da Nguyen Reviewer: Trang Rương

I am going to start with a challenge.

Tôi muốn bắt đầu bằng một thách đố.

I want you to imagine each of these two scenes

Tôi muốn các bạn tưởng tượng về hai cảnh này

in as much detail as you can.

càng chi tiết càng tốt.

Scene number one:

Cảnh một:

"They gave us a hearty welcome."

"Họ tiếp đón chúng tôi một cách nồng nhiệt"

Well, who are the people who are giving a hearty welcome?

Vậy ai là người đang tiếp đón nồng nhiệt?

What are they wearing?

Lúc đó họ mặc quần áo gì?

What are they drinking?

Họ đang uống gì?

OK, scene two:

OK, cảnh hai:

"They gave us a cordial reception."

"Họ chào đón chúng tôi một cách nồng hậu."

How are these people standing?

Cách thức những người này đứng như thế nào?

What expressions are on their faces?

Trên mặt họ có những biểu hiện gì?

What are they wearing and drinking?

Họ đang mặc gì và uống gì?

Fix these pictures in your mind's eye

Hãy cố định hình ảnh này trong đầu

and then jot down a sentence or two to describe them.

rồi đặt bút viết một hai câu để miêu tả họ.

We'll come back to them later.

Lát nữa ta sẽ quay lại chuyện này sau.

Now on to our story.

Giờ chuyển sang câu chuyện của chúng ta.

In the year 400 C.E.

Vào năm 400 sau công nguyên,

the Celts in Britain were ruled by Romans.

người Celt ở Anh bị người La Mã cai trị.

This had one benefit for the Celts:

Điêù này cũng có lợi cho người Celt:

the Romans protected them from the barbarian Saxon tribes

người La mã bảo vệ họ chống lại những bộ lạc Saxon man rợ

of Northern Europe.

ở vùng Bắc Âu.

But then the Roman Empire began to crumble,

Nhưng sau đó Đế quốc La Mã bắt đầu sụp đổ,

and the Romans withdrew from Britain.

quân La Mã liền rút lui khỏi nước Anh.

With the Romans gone, the Germanic tribes,

Sau khi quân La Mã đi khỏi, các bộ tộc German

the Angles, Saxons, Jutes, and Frisians

Angle, Saxon, Jute và Frisian

quickly sailed across the water,

ngay lập tức dong thuyền sang

did away with the Celts,

tiêu diệt người Celt

and formed kingdoms in the British Isles.

và thành lập các vương quốc ở bán đảo Anh.

For several centuries, these tribes lived in Britain,

Các bộ lạc này sống ở Anh trong nhiều thế kỷ,

and their Germanic language, Anglo Saxon,

nên ngôn ngữ German của họ, là Anglo Saxon,

became the common language, what we call Old English.

trở thành ngôn ngữ phổ biến, mà ngày nay chúng ta gọi là tiếng Anh cổ.

Although modern English speakers may think Old English sounds like a different language,

Mặc dù dân nói tiếng Anh hiện đại cho rằng tiếng Anh cổ nghe khác hẳn,

if you look and listen closely, you'll find many words that are recognizable.

nhưng nếu nhìn và nghe kỹ, bạn sẽ nhận ra nhiều từ khá quen thuộc.

For example, here is what the Lord's Prayer looks like in Old English.

Ví dụ, đây là Kinh Lạy Cha được viết bằng tiếng Anh cổ.

At first glance, it may look unfamiliar,

Mới nhìn, trông có vẻ lạ lẫm,

but update the spelling a bit,

nhưng hiện đại hóa chính tả lên

and you'll see many common English words.

bạn sẽ nhận ra các từ tiếng Anh phổ biến.

So the centuries passed with Britains happily speaking Old English,

Nhiều thế kỷ trôi qua với việc người Anh nói tiếng Anh cổ một cách vui vẻ

but in the 700's, a series of Viking invasions began,

nhưng tới thế kỷ thứ 8, dân Viking bắt đầu sang xâm lấn nhiều lần,

which continued until a treaty split the island in half.

và tiếp tục cho đến khi ra đời hiệp ước chia tách hòn đảo này thành hai nửa.

On one side were the Saxons.

Bên này là người Saxons.

On the other side were the Danes

Bên kia là người Đan Mạch

who spoke a language called Old Norse.

nói một ngôn ngữ gọi là Na Uy cổ,

As Saxons fell in love with their cute Danish neighbors

Khi người Saxons phải lòng với hàng xóm Đan Mạch dễ thương

and marriages blurred the boundaries,

rồi hôn nhân làm xóa mờ ranh giới,

Old Norse mixed with Old English,

tiếng Na Uy cổ bị trộn lẫn với tiếng Anh cổ,

and many Old Norse words like

và nhiều từ Na Uy cổ như

freckle,

freckle

leg,

root,

leg

root

skin,

and want

skin,

và want

are still a part of our language.

vẫn còn đang được sử dụng.

300 years later, in 1066,

300 năm sau, tức là năm 1066

the Norman conquest brought war again to the British Isles.

người Norman lại gây chiến tranh ở quần đảo Anh.

The Normans were Vikings who settled in France.

Họ chính là người Viking đã định cư ở Pháp.

They had abandoned the Viking language and culture

Trước đó họ đã từ bỏ ngôn ngữ và văn hóa Viking

in favor of a French lifestyle,

vì ưa thích phong cách Pháp,

but they still fought like Vikings.

nhưng vẫn còn chiến đấu kiểu Viking.

They placed a Norman king on the English throne

Họ đưa ông vua người Norman lên ngai vàng nước Anh

and for three centuries, French was the language of the British royalty.

và trong ba thập kỷ, tiếng Pháp trở thành ngôn ngữ của hoàng gia Anh.

Society in Britain came to have two levels:

Xã hội nước Anh lúc này phân chia thành hai giai cấp:

French-speaking aristocracy

tầng lớp quý tộc nói tiếng Pháp

and Old English-speaking peasants.

và tầng lớp nông dân nói tiếng Anh cổ.

The French also brought many Roman Catholic clergymen with them

Người Pháp cũng mang theo nhiều giáo sĩ Thiên Chúa Giáo La Mã

who added Latin words to the mix.

các vị này lại mang thêm vào chữ Latin.

Old English adapted and grew

Tiếng Anh cổ thích nghi và phát triển

as thousands of words flowed in,

khi có hàng ngàn chữ được du nhập vào,

many having to do with government, law, and aristocracy.

có nhiều chữ liên quan đến chính phủ, luật pháp và giai cấp quý tộc.

Words like council,

Các chữ như council

marriage,

sovereign,

marriage

sovereign,

govern,

govern,

damage,

damage,

and parliament.

và parliament.

As the language expanded,

Khi ngôn ngữ phát triển,

English speakers quickly realized what to do

người Anh nhanh chóng nhận ra rằng

if they wanted to sound sophisticated:

nếu họ muốn tỏ vẻ sành điệu:

they would use words that had come from French or Latin.

họ phải sử dụng từ ngữ có gốc tiếng Pháp hoặc Latin.

Anglo Saxon words seemed so plain

Từ ngữ Anglo Saxon có vẻ quá mộc mạc

like the Anglo Saxon peasants who spoke them.

y hệt như tính cách của người nông dân Anglo Saxon.

Let's go back to the two sentences you thought about earlier.

Hãy quay lại hai câu bạn suy nghĩ lúc nãy.

When you pictured the hearty welcome,

Khi bạn hình dung chữ 'hearty welcome',

did you see an earthy scene with relatives hugging and talking loudly?

có phải bạn nhìn thấy cảnh khá thô lỗ là các người thân ôm nhau và nói lớn tiếng?

Were they drinking beer?

Có phải họ đang uống bia?

Were they wearing lumberjack shirts and jeans?

Có phải họ đang mặc áo sơ mi lumberjack và quần jean?

And what about the cordial reception?

Còn 'cordial reception' thì sao?

I bet you pictured a far more classy and refined crowd.

Tôi cá là bạn nghĩ đến một nhóm người đẳng cấp và tao nhã hơn nhiều.

Blazers and skirts,

Mặc áo vét ngoài và váy,

wine and caviar.

Dùng rượu vang và trứng cá.

Why is this?

Tại sao lại như vậy?

How is it that phrases that are considered just about synonymous by the dictionary

Tại sao các cụm từ được xem là đồng nghĩa trong từ điển

can evoke such different pictures and feelings?

lại có thể gợi lên những hình ảnh và cảm xúc khác nhau đến vậy?

"Hearty" and "welcome" are both Saxon words.

Chữ 'hearty' và 'welcome' đều là từ ngữ Saxon.

"Cordial" and "reception" come from French.

'Cordial' và 'reception' lại có nguồn gốc từ tiếng Pháp.

The connotation of nobility and authority has persisted

Hàm ý về quý tộc và quyền lực đã có sẵn

around words of French origin.

trong các từ ngữ có nguồn gốc từ tiếng Pháp.

And the connotation of peasantry,

Hàm ý về những người nông dân,

real people,

những người thực sự,

salt of the Earth,

những người tử tế,

has persisted around Saxon words.

đã có sẵn trong từ ngữ Saxon.

Even if you never heard this history before,

Cho dù trước đây bạn chưa được nghe câu chuyện này,

the memory of it persists in the feelings evoked

ký ức về nó vẫn đọng lại ở các cảm xúc

by the words you speak.

gợi lên từ những từ ngữ bạn nói.

On some level, it's a story you already knew

Ở một mức độ nào đó, đó là câu chuyện bạn đã biết rồi

because whether we realize it consciously

bởi vì cho dù chúng ta nhận ra một cách có ý thức

or only subconsciously,

hay chỉ dựa trên tiềm thức,

our history lives in the words we speak and hear.

lịch sử của chúng ta vẫn còn sống động trong các từ ngữ chúng ta sử dụng.