How did English evolve? - Kate Gardoqui

Jak powstał język angielski? - Kate Gardoqui

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Krystian Aparta Korekta: Rysia Wand

I am going to start with a challenge.

Zaczniemy od ćwiczenia dla znających angielski.

I want you to imagine each of these two scenes

Wyobraź sobie dwie sceny,

in as much detail as you can.

i to bardzo szczegółowo.

Scene number one:

Scena pierwsza:

"They gave us a hearty welcome."

"They gave us a hearty welcome".

Well, who are the people who are giving a hearty welcome?

Kim są osoby, które urządzają serdeczne powitanie?

What are they wearing?

Jak są ubrane?

What are they drinking?

Co piją?

OK, scene two:

Scena druga:

"They gave us a cordial reception."

"They gave us a cordial reception".

How are these people standing?

Jak wygląda towarzystwo w pokoju?

What expressions are on their faces?

Jakie emocje widać na twarzach?

What are they wearing and drinking?

Jak są ubrani ci ludzie i co piją?

Fix these pictures in your mind's eye

Wyobraź sobie szczegółowo te dwie sytuacje

and then jot down a sentence or two to describe them.

i opisz gdzieś w kilku zdaniach.

We'll come back to them later.

Wrócimy do nich później.

Now on to our story.

A teraz zacznijmy opowieść.

In the year 400 C.E.

W roku 400 naszej ery

the Celts in Britain were ruled by Romans.

Celtowie zamieszkujący tereny Brytanii byli pod władzą Rzymian.

This had one benefit for the Celts:

Miało to jeden plus:

the Romans protected them from the barbarian Saxon tribes

Rzymianie chronili ich przed barbarzyńskim ludem Sasów

of Northern Europe.

pochodzących z północnej Europy.

But then the Roman Empire began to crumble,

Ale po upadku cesarstwa rzymskiego

and the Romans withdrew from Britain.

Rzymianie opuścili Brytanię.

With the Romans gone, the Germanic tribes,

Wtedy plemiona germańskie,

the Angles, Saxons, Jutes, and Frisians

Anglowie, Sasi i Fryzowie,

quickly sailed across the water,

szybko najechali wyspę,

did away with the Celts,

pokonali Celtów

and formed kingdoms in the British Isles.

i założyli królestwa na terenie Wysp Brytyjskich.

For several centuries, these tribes lived in Britain,

Plemiona te zamieszkiwały Brytanię przez setki lat,

and their Germanic language, Anglo Saxon,

a anglosaski, ich germański język,

became the common language, what we call Old English.

stał się wspólną mową, teraz nazywaną językiem staroangielskim.

Although modern English speakers may think Old English sounds like a different language,

Język ten na pierwszy rzut oka nie przypomina w ogóle angielskiego,

if you look and listen closely, you'll find many words that are recognizable.

ale kiedy przyjrzymy się bliżej, rozpoznamy wiele słów.

For example, here is what the Lord's Prayer looks like in Old English.

To na przykład modlitwa "Ojcze nasz" zapisana w staroangielskim.

At first glance, it may look unfamiliar,

Na początku nic z tego nie można zrozumieć,

but update the spelling a bit,

ale kiedy zmienimy trochę zapis,

and you'll see many common English words.

widać, że jest w niej wiele słów istniejących obecnie w angielskim.

So the centuries passed with Britains happily speaking Old English,

Przez wieki mieszkańcy Brytanii posługiwali się staroangielskim,

but in the 700's, a series of Viking invasions began,

ale w VIII wieku zaczęły się najazdy Wikingów,

which continued until a treaty split the island in half.

a w końcu podpisano traktat, który podzielił wyspę na połowy.

On one side were the Saxons.

Po jednej stronie mieszkali Sasi.

On the other side were the Danes

Po drugiej mieszkali Duńczycy,

who spoke a language called Old Norse.

posługujący się językiem staronordyjskim.

As Saxons fell in love with their cute Danish neighbors

Sasi zakochiwali się w atrakcyjnych sąsiadkach zza miedzy,

and marriages blurred the boundaries,

a małżeństwa usunęły podziały.

Old Norse mixed with Old English,

Staronordyjski pomieszał się ze staroangielskim.

and many Old Norse words like

Wiele staronordyjskich słów,

freckle,

jak "freckle", "leg", "root",

leg,

root,

jak "freckle", "leg", "root",

jak "freckle", "leg", "root",

skin,

and want

"skin" i "want",

"skin" i "want",

are still a part of our language.

nadal występuje w języku angielskim.

300 years later, in 1066,

300 lat później, w roku 1066,

the Norman conquest brought war again to the British Isles.

rozpoczęła się następna wojna, kiedy Wyspy najechali Normanowie.

The Normans were Vikings who settled in France.

Byli to Wikingowie, którzy osiedlili się we Francji.

They had abandoned the Viking language and culture

Porzucili kulturę i język wikiński

in favor of a French lifestyle,

i zaczęli żyć jak Francuzi,

but they still fought like Vikings.

ale w boju nadal byli Wikingami.

They placed a Norman king on the English throne

Umieścili na tronie angielskim normańskiego króla.

and for three centuries, French was the language of the British royalty.

Przez trzy następne stulecia arystokracja brytyjska mówiła po francusku.

Society in Britain came to have two levels:

Społeczeństwo podzieliło się na dwie klasy:

French-speaking aristocracy

francuskojęzyczną arystokrację

and Old English-speaking peasants.

i posługujących się staroangielskim chłopów.

The French also brought many Roman Catholic clergymen with them

Francuzi przywieźli ze sobą wielu księży katolickich,

who added Latin words to the mix.

którzy dodali do języka słowa łacińskie.

Old English adapted and grew

Staroangielski zmieniał się,

as thousands of words flowed in,

zapożyczał tysiące słów,

many having to do with government, law, and aristocracy.

często związanych z dziedzinami rządu, prawa i arystokracji:

Words like council,

"council", "marriage",

marriage,

sovereign,

"council", "marriage",

"sovereign", "govern",

govern,

"sovereign", "govern",

damage,

"damage", "parliament".

and parliament.

"damage", "parliament".

As the language expanded,

Wraz z tymi zmianami

English speakers quickly realized what to do

użytkownicy angielskiego szybko zrozumieli,

if they wanted to sound sophisticated:

jak łatwo udawać osobę z wyższych sfer.

they would use words that had come from French or Latin.

Wystarczyło stosować słowa zapożyczone z francuskiego i łaciny.

Anglo Saxon words seemed so plain

Słowa anglosaskie wydawały się pospolite,

like the Anglo Saxon peasants who spoke them.

kojarzyły się z językiem anglosaskich chłopów.

Let's go back to the two sentences you thought about earlier.

Wróćmy do dwóch zdań, od których zaczęliśmy.

When you pictured the hearty welcome,

Czy wyobrażając sobie "hearty welcome",

did you see an earthy scene with relatives hugging and talking loudly?

widzisz domową scenę, witających się krewnych, głośne rozmowy?

Were they drinking beer?

W dłoniach szklanki piwa?

Were they wearing lumberjack shirts and jeans?

Koszule w kratę i dżinsy?

And what about the cordial reception?

A co z wyrażeniem "cordial reception"?

I bet you pictured a far more classy and refined crowd.

Na pewno scena przedstawia bardziej wykwintne towarzystwo.

Blazers and skirts,

Marynarki, spódnice,

wine and caviar.

kawior i wino.

Why is this?

Skąd ta różnica?

How is it that phrases that are considered just about synonymous by the dictionary

Przecież obydwa wyrażenia to po prostu synonimy.

can evoke such different pictures and feelings?

Dlaczego przywołują na myśl tak odmienne obrazy i odczucia?

"Hearty" and "welcome" are both Saxon words.

"Hearty" i "welcome" to słowa saskie.

"Cordial" and "reception" come from French.

"Cordial" i "reception" zapożyczono z francuskiego.

The connotation of nobility and authority has persisted

Słowa francuskiego pochodzenia

around words of French origin.

nadal niosą konotacje "wyższych sfer".

And the connotation of peasantry,

A konotacje "wieśniactwo",

real people,

prawdziwi ludzie,

salt of the Earth,

ludzie tacy jak my,

has persisted around Saxon words.

nadal odczuwamy, używając słów saskich.

Even if you never heard this history before,

Jeśli nawet nie znaliście historii,

the memory of it persists in the feelings evoked

jej echa obecne są w odczuciach

by the words you speak.

przywoływanych przez same słowa.

On some level, it's a story you already knew

W pewnym sensie wszyscy znamy tę historię.

because whether we realize it consciously

Nie ważne, czy wiemy o tym świadomie,

or only subconsciously,

czy to tylko podświadome skojarzenia.

our history lives in the words we speak and hear.

Nasza historia żyje w języku, którym się posługujemy.