Plato’s best (and worst) ideas - Wisecrack

Translator: Trang Phan Reviewer: Phu M. Dinh

Few individuals have influenced the world and many of today's thinkers like Plato.

Hiếm những cá nhân đã ảnh hưởng tới thế giới và trí thức ngày nay như Plato.

One 20th century philosopher even went so far

Một nhà triết học thế kỉ 20 thậm chí đã

as to describe all of Western philosophy as a series of footnotes to Plato.

coi toàn bộ triết học phương Tây như một loạt chú thích so với Plato.

He created the first Western university

Ông thành lập trường đại học phương Tây đầu tiên

and was teacher to Ancient Greece's greatest minds,

và giảng dạy những bộ óc vĩ đại nhất của Hi Lạp cổ đại,

including Aristotle.

bao gồm cả Aristotle.

But even one of the founders of philosophy wasn't perfect.

Nhưng ngay cả một trong những người tìm ra triết học cũng không hoàn hảo.

Along with his great ideas,

Ngoài những ý kiến xuất sắc,

Plato had a few that haven't exactly stood the test of time.

còn có một số tư tưởng của Plato không hoàn toàn đứng vững qua thời gian.

So here are brief rundowns of a few of his best and worst ideas.

Đây là sơ lược về một vài ý tưởng xuất sắc nhất và tồi tệ nhất của ông.

Plato argued that beyond our imperfect world

Plato cho rằng bên ngoài thế giới không hoàn hảo của chúng ta

was a perfect unchanging world of Forms.

là một thế giới hoàn hảo vĩnh hằng của các Hình mẫu.

Forms are the ideal versions of the things and concepts we see around us.

Hình mẫu là những phiên bản lí tưởng của các sự vật và khái niệm xung quanh ta.

They serve as a sort of instruction manual to our own world.

Chúng phục vụ như một loại hướng dẫn sử dụng cho thế giới của chúng ta.

Floating around the world of Forms is the ideal tree,

Trong thế giới của các Hình mẫu là cái cây lí tưởng,

and the ideal YouTube channel,

và kênh YouTube lí tưởng,

and even the ideal justice,

và thậm chí cả sự công bằng lí tưởng,

or ideal love.

hay tình yêu lí tưởng.

Our own reality is comprised of imperfect copies of ideal Forms.

Thực tại chúng ta được tạo nên bởi những bản sao không hoàn hảo của các Hình mẫu.

Plato argued that philosophers should strive to contemplate

Plato cho rằng các nhà triết học nên cố gắng chiêm nghiệm

and understand these perfect Forms

và hiểu về những Hình mẫu hoàn hảo đó

so that they may better navigate our misleading reality.

để có thể định hướng tốt hơn cho thực tại đang lạc lối của chúng ta.

While it may seem silly,

Mặc dù nghe có vẻ ngu xuẩn,

the disconnect between the world as it appears

sự tách biệt giữa vẻ bề ngoài của thế giới

and the greater truth behind it

và sự thật lớn hơn ẩn sau nó

is one of philosophy's most vexing problems.

là một trong những vấn đề đau đầu nhất trong triết học.

It's been the subject of thousands of pages by theologians,

Nó là chủ đề của hàng ngàn trang luận của các nhà lý luận học,

philosophers,

triết học,

and screenwriters alike.

và biên kịch phim.

It raises questions like should we trust our senses to come to the truth

Nó đặt ra những câu hỏi như chúng ta có nên dùng những giác quan để tìm ra sự thật

or our own reason?

hay dùng lý lẽ của chúng ta?

For Plato, the answer is reason.

Với Plato, câu trả lời là lý lẽ.

It alone provides us with at least the potential to contemplate the Forms.

Chỉ mình nó đã cho chúng ta khả năng để chiêm nghiệm về các Hình mẫu.

But reason didn't always pan out for Plato himself.

Nhưng lý lẽ không phải lúc nào cũng hiệu quả với chính Plato.

When he sought to situate humankind amongst the animals,

Khi ông cố gắng đặt con người giữa các loài động vật,

he lumped us in with birds.

ông nhóm chúng ta với loài chim.

"Featherless bipeds" was his official designation.

"Loài vật đi bằng hai chân không có lông vũ" là cái tên ông đặt chính thức.

Diogenes the Cynic, annoyed by this definition,

Diogenes Người hoài nghi, khó chịu với định nghĩa này,

stormed into Plato's class with a plucked chicken,

đã xông vào lớp của Plato với một con gà bị vặt lông,

announcing, "Behold. Plato's man."

tuyên bố rằng, "Hãy nhìn đây. Con người của Plato."

But back to a few good ideas.

Nhưng trở lại với một vài phát kiến tốt.

Plato is one of the earliest political theorists on record,

Plato là một trong những triết gia chính trị sớm nhất được ghi nhận,

and with Aristotle, is seen as one of the founders of political science.

cùng với Aristotle được coi là một trong những người tạo ra khoa học chính trị.

He reasoned that being a ruler was no different than any other craft,

Ông lí luận rằng làm nguyên thủ không khác gì làm các nghề nghiệp khác,

whether a potter or doctor,

như thợ gốm hay bác sĩ,

and that only those who had mastered the craft were fit to lead.

và chỉ những người thành thạo việc đó mới phù hợp để lãnh đạo.

Ruling was the craft of contemplating the Forms.

Cai trị là công việc chiêm nghiệm các Hình mẫu.

In his Republic, Plato imagined a utopia where justice is the ultimate goal.

Trong 'Cộng hòa', Plato tưởng tượng ra một xã hội lí tưởng nơi công lý là mục đích cao nhất.

Plato's ideal city seeks a harmonious balance between its individual parts

Thành phố lí tưởng của ông hướng tới một sự hòa hợp giữa những phần tử riêng lẻ

and should be lead by a philosopher king.

và sự cai trị của một vị vua hiền triết.

Millennia before his time,

Hàng thiên niên kỉ trước thời của ông,

Plato also reasoned that women were equally able to rule in this model city.

Plato còn cho rằng phụ nữ cũng có năng lực tương tự để cai trị thành phố này.

Unfortunately, Plato was inconsistent with women,

Thật không may là Plato lại không nhất quán về phụ nữ,

elsewhere likening them to children.

đâu đó còn hạ thấp trẻ em so với họ.

He also believed that a woman's womb was a live animal

Ông còn tin rằng dạ con của người phụ nữ là một động vật sống

that could wander around in her body and cause illness.

có thể lang thang quanh cơ thể cô ấy và gây ra bệnh tật.

This bad idea, also espoused by other contemporaries of Plato,

Ý kiến tồi tệ này, được ủng hộ bởi những người đương thời,

was sadly influential for hundreds of years in European medicine.

đáng buồn thay đã ảnh hưởng đến y học châu Âu hàng trăm năm sau.

Furthermore, he thought that society should be divided into three groups:

Hơn nữa, ông nghĩ rằng xã hội nên được chia ra thành 3 nhóm người:

producers,

những người lao động,

the military,

quân nhân,

and the rulers,

và tầng lớp cai trị,

and that a great noble lie should convince everyone to follow this structure.

và một lời nói dối cao thượng vĩ đại nên khiến cho mọi người tuân theo trật tự này.

The noble lie he proposed

Lời nói dối cao thượng ông đề xuất

was that we're all born with gold, silver, or a mixture of brass and iron

là chúng ta đều được sinh ra với vàng, bạc hay một hỗn hợp giữa đồng và sắt

in our souls,

trong tâm hồn chúng ta,

which determine our roles in life.

thứ quyết định vai trò của chúng ta trong cuộc sống.

Some thinkers have gone on to credit the idea of the noble lie

Một số trí thức còn cho khái niệm lời nói dối cao thượng

as a prototype for 20th century propaganda,

như một nguyên mẫu của tuyên truyền chính trị thế kỉ 20,

and the philosopher king as inspiration for the dictators that used them.

và vị vua hiền triết như một cảm hứng cho các nhà độc tài sử dụng nó.

Should a few bad ideas

Vậy những ý kiến tồi tệ

tarnish Plato's status as one of the greatest philosophers in history?

có nên hạ thấp vị trí của Plato như một trong những triết gia vĩ đại nhất lịch sử?

No!

Không!

Plato gave the leaders and thinkers who came after him a place to start.

Plato đã cho những nhà lãnh đạo và trí thức sau ông một điểm khởi đầu.

Through the centuries,

Qua nhiều thế kỉ,

we've had the chance to test those ideas through writing and experience,

chúng ta đã có cơ hội kiểm nghiệm những ý kiến đó qua văn chương và trải nghiệm,

and have accepted some while rejecting others.

và đã chấp nhận một số chúng trong khi đào thải một số khác.

We are continuing to refine, amend, and edit his ideas

Chúng ta sẽ tiếp tục chắt lọc, cải tiến và chỉnh sửa những ý kiến của ông,

which have become foundations of the modern world.

thứ đã trở thành nền tảng của thế giới hiện đại.