Plato’s best (and worst) ideas - Wisecrack

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

Niewielu wpłynęło na świat w takim stopniu jak Platon.

Few individuals have influenced the world and many of today's thinkers like Plato.

Pewien XX-wieczny filozof powiedział nawet,

One 20th century philosopher even went so far

as to describe all of Western philosophy as a series of footnotes to Plato.

że wszystkie zachodnie filozofie pochodzą od Platona.

Platon stworzył pierwszą zachodnią akademię

He created the first Western university

and was teacher to Ancient Greece's greatest minds,

i był nauczycielem największych umysłów starożytnej Grecji,

including Aristotle.

w tym Arystotelesa.

Ale nawet Platon nie był idealny.

But even one of the founders of philosophy wasn't perfect.

Along with his great ideas,

Wśród jego wybitnych idei

Plato had a few that haven't exactly stood the test of time.

znalazły się też takie, które nie przetrwały próby czasu.

So here are brief rundowns of a few of his best and worst ideas.

Oto krótki przegląd najlepszych i najgorszych idei filozofa.

Plato argued that beyond our imperfect world

Platon uważał, że poza naszym nieidealnym światem

was a perfect unchanging world of Forms.

istnieje idealny świat Form.

Formy to idealne wersje rzeczy i pojęć wokół nas.

Forms are the ideal versions of the things and concepts we see around us.

They serve as a sort of instruction manual to our own world.

Są rodzajem instrukcji dla naszego świata.

Floating around the world of Forms is the ideal tree,

W świecie Form istnieje idealne drzewo,

and the ideal YouTube channel,

idealny kanał na YouTube,

and even the ideal justice,

a nawet idealna sprawiedliwość

or ideal love.

i idealna miłość.

Our own reality is comprised of imperfect copies of ideal Forms.

Nasza rzeczywistość to zbiór nieidealnych kopii tych Form.

Plato argued that philosophers should strive to contemplate

Platon uważał, że filozofowie powinni dążyć do kontemplacji

and understand these perfect Forms

i zrozumienia tych idealnych Form.

so that they may better navigate our misleading reality.

Dzięki temu będą mogli lepiej poruszać się w naszej zwodniczej rzeczywistości.

Choć może wydawać się to głupie,

While it may seem silly,

the disconnect between the world as it appears

przepaść między światem

a prawdą, która się za tym kryje,

and the greater truth behind it

is one of philosophy's most vexing problems.

pozostaje jednym z największych problemów filozofii.

It's been the subject of thousands of pages by theologians,

Na ten temat wiele tysięcy stron napisali zarówno teolodzy,

philosophers,

filozofowie,

and screenwriters alike.

jak i scenarzyści.

Pytanie, czy powinniśmy ufać naszym zmysłom

It raises questions like should we trust our senses to come to the truth

or our own reason?

czy rozumowi?

For Plato, the answer is reason.

Według Platona odpowiedź brzmi: rozumowi.

It alone provides us with at least the potential to contemplate the Forms.

Rozum daje nam możliwość kontemplacji Form.

But reason didn't always pan out for Plato himself.

Zdarzało się jednak, że umysł zawodził Platona.

When he sought to situate humankind amongst the animals,

Gdy filozof miał określić miejsce człowieka w hierarchii zwierząt,

he lumped us in with birds.

wrzucił ludzi do jednego worka z ptakami.

"Featherless bipeds" was his official designation.

"Dwunożny i nieopierzony", tak Platon opisał człowieka.

Diogenes the Cynic, annoyed by this definition,

Diogenes z Synopy, poirytowany tą definicją,

stormed into Plato's class with a plucked chicken,

wtargnął na wykład Platona z oskubanym kurczakiem

announcing, "Behold. Plato's man."

i ogłosił: "Oto jest człowiek Platona".

But back to a few good ideas.

Wróćmy do kilku dobrych idei.

Plato is one of the earliest political theorists on record,

Platon to jeden z pierwszych teoretyków politycznych.

and with Aristotle, is seen as one of the founders of political science.

Wspólnie z Arystotelesem uważany jest za jednego z ojców nauk politycznych.

He reasoned that being a ruler was no different than any other craft,

Platon uważał, że nie ma różnicy między rządzeniem a innymi zawodami,

whether a potter or doctor,

garncarzem czy lekarzem.

and that only those who had mastered the craft were fit to lead.

Rządzić mogą tylko ci, którzy w swoim zawodzie doszli do perfekcji.

Ruling was the craft of contemplating the Forms.

Rządzenie było sztuką kontemplacji Form.

In his Republic, Plato imagined a utopia where justice is the ultimate goal.

W dziele "Państwo" Platon stworzył państwo idealne,

w którym sprawiedliwość jest celem ostatecznym.

Plato's ideal city seeks a harmonious balance between its individual parts

Państwo doskonałe Platona miało tworzyć swoisty organizm, działający w harmonii.

Powinien nim rządzić król-filozof.

and should be lead by a philosopher king.

Millennia before his time,

Wyprzedzając swoją epokę,

Plato also reasoned that women were equally able to rule in this model city.

Platon stwierdził, że kobiety również mogą rządzić państwem idealnym.

Unfortunately, Plato was inconsistent with women,

Niestety, w stosunku do kobiet Platon nie był konsekwentny.

Porównywał je do dzieci.

elsewhere likening them to children.

He also believed that a woman's womb was a live animal

Uważał również, że macica kobiety jest żywym zwierzęciem,

that could wander around in her body and cause illness.

które przemieszcza się po ciele, powodując choroby.

Ten nietrafiony pomysł, przejęty przez współczesnych Platonowi,

This bad idea, also espoused by other contemporaries of Plato,

was sadly influential for hundreds of years in European medicine.

pokutował potem w medycynie europejskiej przez setki lat.

Furthermore, he thought that society should be divided into three groups:

Platon uważał, że społeczeństwo powinno dzielić się na trzy grupy:

producers,

twórców,

the military,

wojsko

and the rulers,

i rządzących.

and that a great noble lie should convince everyone to follow this structure.

Zaproponował też "szlachetne kłamstwo", które miało zapewnić spokój społeczny.

The noble lie he proposed

Polegało ono na wmówieniu ludziom,

was that we're all born with gold, silver, or a mixture of brass and iron

że wszyscy urodzili się ze złotem, srebrem albo mieszanką mosiądzu i żelaza

in our souls,

w duszach.

which determine our roles in life.

To miało przesądzać o życiowych rolach.

Some thinkers have gone on to credit the idea of the noble lie

Niektórzy myśliciele uznali "szlachetne kłamstwo"

as a prototype for 20th century propaganda,

za pierwowzór XX-wiecznej propagandy,

and the philosopher king as inspiration for the dictators that used them.

a postać króla-filozofa nazwali inspiracją dla dyktatorów.

Should a few bad ideas

Czy kilka nietrafionych pomysłów

tarnish Plato's status as one of the greatest philosophers in history?

może zakwestionować pozycję Platona jako jednego z najwybitniejszych filozofów?

No!

Nie!

Plato gave the leaders and thinkers who came after him a place to start.

Przywódcom i myślicielom, którzy nadeszli po nim,

Platon dał punkt wyjścia do rozważań.

Through the centuries,

Przez stulecia

we've had the chance to test those ideas through writing and experience,

testowano te idee w teorii i w praktyce.

and have accepted some while rejecting others.

Jedne zaakceptowano, inne odrzucono.

We are continuing to refine, amend, and edit his ideas

Po dziś dzień modyfikujemy i udoskonalamy platońskie idee,

which have become foundations of the modern world.

które położyły podwaliny pod współczesny świat.