5 tips to improve your critical thinking - Samantha Agoos

Translator: Da Nguyen Reviewer: Lam Hoang Quan

Mỗi ngày, ta phải ra rất nhiều quyết định.

Every day, a sea of decisions stretches before us.

Some are small and unimportant,

Một số nhỏ nhặt và không quan trọng,

but others have a larger impact on our lives.

nhưng một số khác ảnh hưởng lớn tới cuộc sống của ta.

For example, which politician should I vote for?

Ví dụ, mình nên bỏ phiếu cho chính trị gia nào?

Should I try the latest diet craze?

Mình có nên thử trào lưu ăn kiêng mới nhất?

Or will email make me a millionaire?

Hoặc e-mail này sẽ giúp mình trở thành triệu phú chứ?

We're bombarded with so many decisions

Có quá nhiều quyết định bao vây chúng ta

that it's impossible to make a perfect choice every time.

cho đến nỗi mỗi lần như vậy, ta không thể có lựa chọn sáng suốt nhất.

But there are many ways to improve our chances,

Nhưng có nhiều cách thức cải thiện khả năng của chúng ta,

and one particularly effective technique is critical thinking.

và một kĩ thuật đặc biệt hiệu quả là tư duy phán xét.

This is a way of approaching a question

Đây là một cách tiếp cận vấn đề

that allows us to carefully deconstruct a situation,

cho phép chúng ta phân tích tình huống một cách cẩn thận,

reveal its hidden issues, such as bias and manipulation,

tiết lộ những vấn đề ẩn giấu như định kiến và sự thao túng,

and make the best decision.

và ra quyết định đúng đắn nhất.

If the critical part sounds negative that's because in a way it is.

Nếu chữ "phán xét" nghe có vẻ tiêu cực, thì đúng là như vậy theo 1 ý nghĩa nào đó.

Rather than choosing an answer because it feels right,

Thay vì chọn một câu trả lời vì cảm giác đúng,

a person who uses critical thinking

một người sử dụng tư duy phán xét

subjects all available options to scrutiny and skepticism.

đặt các lựa chọn dưới sự xem xét kĩ lưỡng và hoài nghi.

Using the tools at their disposal,

Khi sử dụng các công cụ có sẵn,

they'll eliminate everything but the most useful and reliable information.

họ sẽ loại bỏ hầu hết mọi thứ ngoại trừ thông tin có ích và đáng tin nhất.

There are many different ways of approaching critical thinking,

Có nhiều cách thức khác nhau để tiếp cận tư duy phán xét,

but here's one five-step process

đây là quá trình gồm 5 bước

that may help you solve any number of problems.

có thể giúp bạn giải quyết bất cứ vấn đề gì.

One: formulate your question.

Bước 1: diễn đạt vấn đề bạn quan tâm.

In other words, know what you're looking for.

Nói cách khác, biết những gì bạn đang tìm kiếm.

This isn't always as straightforward as it sounds.

Điều này không phải lúc nào cũng đơn giản.

For example, if you're deciding whether to try out the newest diet craze,

Ví dụ, nếu bạn quyết định sẽ thử các cơn sốt chế độ ăn uống mới nhất

your reasons for doing so may be obscured by other factors,

lí do khiến bạn làm vậy có thể bị che khuất bởi các yếu tố khác

like claims that you'll see results in just two weeks.

như lời khẳng định rằng bạn sẽ thấy kết quả chỉ trong 2 tuần.

But if you approach the situation

Nhưng nếu bạn tiếp cận tình hình

with a clear view of what you're actually trying to accomplish by dieting,

với một cái nhìn rõ ràng về những gì bạn đang muốn đạt được từ việc ăn kiêng

whether that's weight loss,

cho dù đó là giảm cân,

better nutrition,

có dinh dưỡng tốt hơn,

or having more energy,

hoặc có nhiều năng lượng hơn,

that'll equip you to sift through this information critically,

điều này sẽ giúp bạn chọn lọc thông tin một cách có phán xét,

find what you're looking for,

tìm thấy điều bạn đang tìm,

and decide whether the new fad really suits your needs.

và quyết định xem xu hướng mới có thật sự phù hợp với nhu cầu của bạn hay không.

Two: gather your information.

Bước 2: thu thập thông tin.

There's lots of it out there,

Có rất nhiều thông tin,

so having a clear idea of your question will help you determine what's relevant.

nên hiểu rõ về vấn đề cần quan tâm giúp bạn xác định những thứ liên quan.

If you're trying to decide on a diet to improve your nutrition,

Nếu bạn cố gắng chọn chế độ ăn uống nhằm nâng cao dinh dưỡng,

you may ask an expert for their advice,

bạn có thể nhờ chuyên gia tư vấn,

or seek other people's testimonies.

hoặc tìm chứng cớ từ những người khác.

Information gathering helps you weigh different options,

Thu thập thông tin giúp bạn cân nhắc các lựa chọn khác nhau.

moving you closer to a decision that meets your goal.

đưa bạn đến gần hơn với quyết định giúp bạn đạt được mục tiêu.

Three: apply the information,

Bước 3: áp dụng thông tin,

something you do by asking critical questions.

bằng cách đặt các câu hỏi quan trọng.

Facing a decision, ask yourself, "What concepts are at work?"

Khi đối mặt với một quyết định, tự hỏi, "Các ý tưởng nào đang tác động?"

"What assumptions exist?"

"Đang có những mặc định gì?"

"Is my interpretation of the information logically sound?"

"Cách tôi giải thích về thông tin có vẻ hợp lí không?"

For example, in an email that promises you millions,

Ví dụ, trong một email hứa hẹn mang đến cho bạn hàng triệu đô la,

you should consider, "What is shaping my approach to this situation?"

bạn nên xem xét "Điều gì hình thành cách mình tiếp cận tình huống này?"

"Do I assume the sender is telling the truth?"

"Mình có mặc định người gửi đang nói thật không"

"Based on the evidence, is it logical to assume I'll win any money?"

"Dựa vào chứng cớ, việc mặc định mình sẽ kiếm được tiền có hợp lý không?"

Four: consider the implications.

Bước 4: hãy xem xét đến hậu quả.

Imagine it's election time,

Hãy hình dung đến thời điểm bầu cử,

and you've selected a political candidate based on their promise

và bạn chọn một ứng cử viên dựa theo lời hứa của họ

to make it cheaper for drivers to fill up on gas.

về việc giảm giá xăng cho tài xế.

At first glance, that seems great.

Thoạt đầu, chuyện này nghe có vẻ hay.

But what about the long-term environmental effects?

Nhưng hậu quả môi trường lâu dài thì sao?

If gasoline use is less restricted by cost,

Nếu việc dùng xăng ít bị kiềm chế bởi giá cả,

this could also cause a huge surge in air pollution,

sẽ gây ra nạn ô nhiễm môi trường tăng mạnh,

an unintended consequence that's important to think about.

một hậu quả không lường trước rất cần phải nghĩ đến.

Five: explore other points of view.

Bước 5: xem xét quan điểm của người khác.

Ask yourself why so many people are drawn

Hãy tự hỏi mình vì sao có nhiều người

to the policies of the opposing political candidate.

bị thu hút về chính sách của ứng cử viên đảng đối lập.

Even if you disagree with everything that candidate says,

Cho dù bạn bất đồng với mọi thứ ứng cử viên đó nói,

exploring the full spectrum of viewpoints

việc xem xét toàn bộ các quan điểm

might explain why some policies that don't seem valid to you appeal to others.

giải thích việc các chính sách bạn cho là không hợp lý lại thu hút người khác.

This will allow you to explore alternatives,

Điều này giúp bạn xem xét những khả năng khác nhau,

evaluate your own choices,

đánh giá sự lựa chọn của bạn,

and ultimately help you make more informed decisions.

và cuối cùng giúp bạn ra quyết định đúng đắn.

This five-step process is just one tool,

Quy trình 5 bước này chỉ là 1 công cụ,

and it certainly won't eradicate difficult decisions from our lives.

và chắc chắn sẽ không loại bỏ các quyết định khó khăn trong cuộc sống.

But it can help us increase the number of positive choices we make.

Nhưng có thể giúp ta có nhiều hơn những lựa chọn tích cực

Critical thinking can give us the tools to sift through a sea of information

Tư duy phán xét cung cấp công cụ giúp chọn lọc số lượng lớn thông tin

and find what we're looking for.

và tìm được điều cần tìm.

And if enough of us use it,

Và nếu chúng ta đều sử dụng,

it has the power to make the world a more reasonable place.

công cụ này có sức mạnh biến thế giới thành một nơi có lý hơn.