The incredible collaboration behind the International Space Station - Tien Nguyen

Sự hợp tác đáng kinh ngạc phía sau Trạm Vũ trụ Quốc tế - Tien Nguyen

Translator: Ngoc Do Reviewer: nguyễn minh tuấn trần

Have you ever been gazing at a starry sky

Đã bao giờ bạn ngắm bầu trời đầy sao

when suddenly a bright dot glided into view?

rồi bất chợt bắt gặp một đốm sáng lướt qua?

If it wasn't blinking, then you've had the distinct pleasure

Nếu nó không nhấp nháy thì bạn đã có vinh dự

of seeing one of mankind's greatest collaborative feats with your own eyes:

tận mắt nhìn thấy một trong những kỳ công vĩ đại nhất lịch sử hợp tác nhân loại

The International Space Station.

Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS

Roughly the size of six-bedroom house, and weighing more than 320 cars,

Gần bằng một ngôi nhà với 6 phòng ngủ, và nặng hơn 320 chiếc xe ô tô

the International Space Station is so large

Trạm Vũ trụ Quốc tế lớn đến mức

that no single rocket could have lifted it into orbit.

không có một tên lửa nào có thể đưa nó vào quỹ đạo.

Instead, it was assembled piece by piece

Thay vì đó, người ta lắp ráp từng mảnh

while hurtling through space at 28,000 kilometers per hour,

trong khi nó lao vút trong không gian với vận tốc 28.000 km/giờ,

lapping the Earth once every 90 minutes.

bay trọn một vòng quanh Trái đất trong 90 phút.

It all started when sixteen nations signed

Khởi đầu là khi 16 quốc gia đã ký kết

the Space Station Intergovernmental Agreement,

Hiệp định Trạm Vũ trụ liên chính phủ.

laying out each partner's expected contributions to the ISS,

đã phân công nhiệm vụ của từng quốc gia đối với trạm ISS,

from modules and maintenance to sharing information and finances.

từ các mô-đun và công việc bảo trì, cho đến chia sẻ thông tin và tài chính.

At an estimated 100 billion U.S. dollars,

Uớc tính khoảng 100 tỷ đô la Mỹ,

the Space Station would be the most expensive object ever built.

Trạm Vũ trụ là thứ tốn kém nhất từng được chế tạo ra.

The whole world watched

Cả thế giới đã theo dõi

as a Russian rocket launched the first module of the ISS into the sky.

khi một tên lửa của Nga đã phóng mô-đun đầu tiên của ISS lên bầu trời.

Zarya, meaning sunrise, was equipped with two solar panels

Zarya, tức Bình minh, được trang bị hai tấm pin năng lượng mặt trời

and a propulsion system that had the important task

và một hệ thống đẩy có nhiệm vụ quan trọng

of keeping the young station from crashing into the Earth

ngăn cho trạm vũ trụ còn non trẻ khỏi đâm vào Trái đất,

by staying a safe 400 kilometers away.

giữ một khoảng cách an toàn là 400 km.

The U.S. Space Shuttle Endeavour followed two weeks later

Tàu vũ trụ con thoi của Mỹ là Endeavour đã tiếp bước sau đó hai tuần,

carrying Unity, a node module to which other modules could be connected,

mang theo Unity, một mô-đun nút có chức năng kết nối các mô đun khác,

and an international six-person assembly crew.

và một đội ngũ lắp ráp quốc tế 6 người.

Then came Zvezda, which brought communications and living accommodations.

Sau đó đến mô-đun Zvezda, mang đến thông tin liên lạc và tiện nghi ăn ở.

Ever since the International Space Station's first tenants arrived,

Kể từ khi những vị khách đầu tiên đặt chân lên ISS,

it's been continually occupied

trạm đã liên tục có người ở,

with more than 200 visitors spending an average of six months on board.

có hơn 200 vị khách với thời gian ở trung bình là 6 tháng.

Astronaut Samantha Cristoforetti holds the record

Phi hành gia Samantha Cristoforetti đang nắm giữ kỷ lục

for the longest single space flight by a woman at 199 days on the ISS.

chuyến bay vào vũ trụ và ở lại ISS lâu nhất bởi một phụ nữ là 199 ngày.

2001 saw the arrival of Destiny, the first of four research modules,

Năm 2001 chứng kiến sự có mặt của Destiny, mô-đun đầu tiên trong 4 mô-đun nghiên cứu,

where astronauts spend approximately 36 hours a week

nơi mà các phi hành gia dành khoảng 36 tiếng đồng hồ mỗi tuần

conducting extraordinary experiments in microgravity.

tiến hành các thí nghiệm phi thường về vi trọng lực.

Their schedules are packed with exercise,

Thời gian biểu của họ đầy kín với các bài tập thể dục,

two hours a day to fend off muscle atrophy,

hai giờ mỗi ngày để tránh nhão cơ,

station maintenance and repair,

bảo trì và sửa chữa trạm,

and connecting with family or awe-inspired minds around the world.

và liên lạc về gia đình hoặc với những bộ óc phi thường trên toàn thế giới.

But they still find time for fun, with regular movie nights

Nhưng họ vẫn có thời gian giải trí, thường xuyên có những tối xem phim

and even shooting the first music video in space.

và thậm chí quay video âm nhạc đầu tiên trên vũ trụ.

Destiny also controls the seven-jointed robotic Canadarm2.

Mô-đun Destiny cũng điều khiển cánh tay rô-bốt bảy khớp Canadarm2,

Capable of moving more than 100,000 kilograms,

có khả năng di chuyển khối lượng hơn 100.000 kg.

it's perfect for unloading new arrivals from shuttles.

Nó rất phù hợp để bốc dỡ những chuyến hàng mới từ tàu con thoi.

2001 was a busy year for the Space Station with the addition of Quest,

Năm 2001 là một năm bận rộn của ISS vì có thêm mô-đun Quest,

the main airlock for strolls outside,

khoang điều áp chính cho phép ra ngoài không gian,

and Pirs, a pier for Russian spacecrafts to dock

và Pirs, một cảng cập bến cho các tàu vũ trụ của Nga,

including the ever-ready emergency escape vehicle, Soyuz.

bao gồm cả tàu cứu hộ khẩn cấp Soyuz luôn trong tình trạng sẵn sàng.

Then, on February 1st, 2003,

Và rồi, vào tháng một 2003,

after delivering research modules to the ISS,

sau khi đưa những mô-đun nghiên cứu lên trạm ISS,

the space shuttle Columbia exploded during reentry

Phi thuyền con thoi Columbia đã nổ tung khi bay về Trái đất,

tragically killing the seven-member crew on board.

đã cướp đi sinh mạng của 7 phi hành gia.

After a four-year hiatus, work quickly picked up pace

Sau bốn năm gián đoạn, công việc đã nhanh chóng bắt kịp tiến độ

with the addition of more hubs, airlocks, docks,

với thêm các trung tâm, khoang điều áp, cảng

and an observation cupola for stunning 360-degree views of our world and beyond.

và một vòm quan sát cho góc nhìn 360 độ về thế giới chúng ta và thế giới ngoài kia.

Other critical components included platforms and trusses to support radiators

Những bộ phận quan trọng khác gồm các bệ và giàn nâng đỡ hệ thống tản nhiệt,

that direct all the heat generated by the station's electronics into space

hướng tất cả nhiệt sinh ra bởi các thiết bị điện tử của trạm ra ngoài không gian,

and solar panels that are efficient enough to power 55 homes.

và các tấm năng lượng mặt trời cung cấp đủ điện cho 55 ngôi nhà.

It took ten years and over 30 missions,

Mất tới 10 năm và hơn 30 nhiệm vụ

but finally, the International Space Station was complete,

nhưng cuối cùng Tram Vũ trụ Quốc tế cũng hoàn thành,

coinciding with the U.S. Space Shuttle Program's retirement.

đồng thời kết thúc Chương trình Tàu con thoi của Mỹ.

The Space Station continues to serve as an incredible model

Trạm Vũ trụ ISS tiếp tục sứ mệnh phục vụ như một minh chứng tuyệt vời

for international collaboration.

về sự hợp tác quốc tế.

This year, two people began a one-year stay on the ISS,

Năm nay, đã có hai người bắt đầu ở lại trên ISS trong vòng một năm,

allowing scientists to study the long-term physical and psychological effects

để các nhà khoa học tìm hiểu về những tác động lâu dài lên thể chất và tâm lý

of being in space,

khi ở ngoài vũ trụ,

which would prove useful for increasingly ambitious space travel,

điều sẽ rất hữu dụng cho tham vọng du hành vũ trụ ngày càng lớn,

like trips to Mars.

như du hành đến sao Hỏa.

Over its lifetime, we've learned an immense amount scientifically,

Trong suốt lịch sử của ISS, chúng ta không chỉ có được kho kiến thức khoa học rất lớn

but also about our capacity to work together

mà còn học cách làm việc cùng nhau

and accomplish truly remarkable acts.

để đạt được những thành tựu thực sự nổi bật.