What can DNA tests really tell us about our ancestry? - Prosanta Chakrabarty

Translator: Da My Tran Ngoc Reviewer: Hoàng Trung Lê

Hai chị em cùng tham gia xét nghiệm ADN.

Two sisters take the same DNA test.

The results show that one sister is 10% French, the other 0%.

Kết quả cho thấy một người mang 10% gốc Pháp, người còn lại là 0%.

Both sisters share the same two parents,

Cả hai chị em đều có chung cha mẹ,

and therefore the same set of ancestors.

và do đó họ có cùng một tổ tiên.

So how can one be 10% more French than the other?

Vậy làm sao một người có thể có nhiều hơn 10% gen nước Pháp so với người kia?

Tests like these rely on our DNA to answer questions about our ancestry,

Những kiểm tra như thế này dựa vào ADN để trả lời câu hỏi về tổ tiên chúng ta,

but our DNA actually can’t tell us everything

nhưng ADN thực sự không thể cho biết mọi thứ

about who we are or where we’re from.

như chúng ta là ai hoặc chúng ta đến từ đâu.

DNA tests are great at answering some questions,

Xét nghiệm ADN rất hiệu quả trong việc trả lời một số câu hỏi,

like who your parents are, but can provide baffling results to others,

như cha mẹ bạn là ai, nhưng cũng có thể cho kết quả khó hiểu với các câu hỏi khác,

like whether you have ancestors from a particular region.

như liệu bạn có tổ tiên có đến từ một vùng cụ thể nào hay không.

To understand why, it helps to know where our DNA comes from in the first place.

Để hiểu lý do tại sao, phải tìm hiểu xem ADN của chúng ta đến từ đâu ngay từ đầu.

Each person’s DNA consists of about 6 billion base pairs

ADN của mỗi người bao gồm khoảng 6 tỷ cặp bazơ

stored in 23 pairs of chromosomes— 46 total.

được lưu trữ trong 23 cặp nhiễm sắc thể - tổng cộng là 46.

That may seem like a dizzying amount of information,

Đó có vẻ là một lượng thông tin chóng mặt,

but 99% of our genome is shared among all humans.

nhưng 99% bộ gen của chúng ta được chia sẻ cho tất cả loài người.

The remaining 1% contains everything distinct about an individual’s ancestry.

1% còn lại chứa mọi đặc điểm khác biệt

về tổ tiên của một cá nhân.

Commercial DNA tests utilize less than 1% of that 1%.

Các xét nghiệm ADN thương mại

sử dụng ít hơn 1% trong số 1% đó.

One chromosome in each pair comes from each parent.

Một nhiễm sắc thể trong mỗi cặp đến từ mỗi cha mẹ.

These halves join at conception: when a sperm and egg,

Mỗi nửa tham gia vào quá trình thụ thai: khi một tinh trùng và trứng,

each with only 23 chromosomes, combine.

mỗi bên chỉ có 23 nhiễm sắc thể, kết hợp với nhau.

The story of our ancestry becomes muddled before conception.

Câu chuyện về tổ tiên của chúng ta trở nên lộn xộn trước khi thụ thai.

That’s because the 23 chromosomes in a sperm or egg

Đó là bởi vì 23 nhiễm sắc thể trong một tinh trùng hoặc trứng

aren’t identical to the chromosomes of every other cell in the body.

không giống với nhiễm sắc thể của mọi tế bào khác trong cơ thể.

As they go from a cell with 46 chromosomes to a sex cell with only 23,

Khi chúng đi từ tế bào có 46 nhiễm sắc thể sang tế bào giới tính chỉ có 23,

the chromosomes within each pair swap some sections.

các nhiễm sắc thể trong mỗi cặp sẽ hoán đổi một số đoạn.

This process is called recombination, and it means that every sperm or egg

Quá trình này được gọi là tái tổ hợp, và có nghĩa là mỗi tinh trùng hoặc trứng

contains single chromosomes that are a unique mash up of each pair.

đều chứa các nhiễm sắc thể đơn là sự kết hợp duy nhất của mỗi cặp.

Recombination occurs uniquely in each sex cell—

Sự tái tổ hợp xảy ra duy nhất trong mỗi tế bào sinh dục—

making two sisters’ chromosomes different not only from their parents’,

làm cho các nhiễm sắc thể của hai chị em không chỉ khác với cha mẹ của họ,

but from each other’s.

mà còn khác lẫn nhau.

Recombination happens before conception,

Sự tái tổ hợp xảy ra trước khi thụ thai,

so you get exactly half of your DNA from each parent,

vì vậy bạn nhận được chính xác một nửa ADN của mình từ mỗi cha mẹ,

but going further back things get more complicated.

nhưng nếu đi sâu hơn thì mọi thứ càng phức tạp hơn.

Without recombination, you would get 1/4 from each grandparent,

Nếu không có sự tái tổ hợp, bạn sẽ nhận được 1/4 từ mỗi ông bà,

1/8 from each great-grandparent, and so on,

1/8 từ mỗi ông bà cố, vân vân,

but because recombination happens every generation, those numbers vary.

vì sự tái tổ hợp xảy ra ở mỗi thế hệ, nên những con số đó sẽ thay đổi.

The more generations removed an ancestor is,

Với các thế hệ tổ tiên càng về trước,

the more likely they won’t be represented in your DNA at all.

thì khả năng cao là vết tích của họ sẽ không được thể hiện trong ADN của bạn.

For example, without recombination,

Ví dụ, nếu không có sự tái tổ hợp,

just 1/64 of your DNA would come from each ancestor six generations back.

chỉ 1/64 ADN của bạn sẽ đến từ

mỗi tổ tiên của sáu thế hệ trở lại.

Because of recombination, that number can be higher,

Do sự tái tổ hợp, con số đó có thể cao hơn,

though we don’t know for sure how high— or it can as low as 0.

mặc dù chúng ta không biết chắc chắn là cao bao nhiêu, hoặc có thể thấp bằng 0.

So one sister isn’t more French

Vì vậy, một trong hai người chị em có nhiều chất Pháp hơn

in the sense of having more ancestors from France.

không có nghĩa là cô ấy có nhiều tổ tiên là người Pháp.

Instead, the French ancestors are simply more represented in her DNA.

Thay vào đó, tổ tiên người Pháp đơn giản được thể hiện nhiều hơn trong ADN cô ấy.

But the story doesn’t end there.

Nhưng câu chuyện không kết thúc ở đó.

Tests don’t trace the DNA of the sisters' actual French ancestors—

Các xét nghiệm không truy ra được ADN tổ tiên người Pháp thực sự của họ—

we don’t have access to the genomes of deceased individuals

chúng ta không có quyền truy cập vào bộ gen của những cá nhân

from previous generations.

thuộc các thế hệ trước.

Instead, these results are based on a comparison

Thay vào đó, những kết quả này dựa trên sự so sánh

to the DNA of people living in France today.

với ADN của những người sống ở Pháp ngày nay.

The tests look for genetic markers, or combinations of genetic markers.

Các xét nghiệm tìm kiếm các dấu hiệu di truyền,

hoặc sự kết hợp của các dấu hiệu di truyền.

These markers are short sequences that appear in specific places.

Các dấu hiệu này là các chuỗi ngắn xuất hiện ở điểm xác định.

The sister deemed "more French" shares genetic markers

Cô gái được cho là “người Pháp hơn” chia sẻ các dấu hiệu di truyền

with people currently living in France.

với những người hiện đang sống ở Pháp.

The assumption is that these shared markers indicate ancestors

Giả định rằng những dấu hiệu được chia sẻ này chỉ ra các tổ tiên

from the same place: France.

đến từ cùng một nơi: Pháp.

It’s important to note that results are based on people

Điều quan trọng cần lưu ý là kết quả dựa trên trình tự bộ gen

who’ve had their genomes sequenced—

của những người đã tham gia xét nghiệm—

80-90% of which are of European descent.

80 - 90% trong số đó là người gốc châu Âu.

Many indigenous peoples are barely represented, if at all.

Nhiều dân tộc bản địa không được thể hiện, nếu có cũng rất ít.

The test won’t reveal heritage from people not represented in the database,

Xét nghiệm sẽ không cho thấy kế thừa ADN của người không có trong cơ sở dữ liệu

and shouldn’t be used to prove race or ethnicity.

và không thể sử dụng để chứng minh chủng tộc hay dân tộc.

And as more people get sequenced, your results might change.

Nhiều người được xác định trình tự ADN hơn thì kết quả của bạn có thể sẽ thay đổi.

Looking further back, you may get a result like 2% Neanderthal.

Nhìn lại, bạn có thể nhận được kết quả chẳng hạn có 2% người Neanderthal.

Though Neanderthals were a separate species from humans,

Mặc dù người Neanderthal là một loài riêng biệt với con người,

that 2% doesn’t come out of the 99% of our genome shared among all humans,

nhưng 2% đó không nằm trong 99% bộ gen mà chúng ta chia sẻ giữa loài người,

but the 1% that varies.

mà ở 1% khác biệt.

That’s because about 40,000 years ago,

Đó là bởi vì khoảng 40.000 năm trước,

certain human populations interbred with Neanderthals,

một số quần thể người đã lai tạo với người Neanderthal,

meaning some people alive today have Neanderthal ancestors.

nghĩa là một số người còn sống ngày nay có tổ tiên là người Neanderthal.

Many Neanderthal ancestors, in fact:

Có nhiều tổ tiên là người Neanderthal, nhưng thực tế:

there are so many generations in 40,000 years

vì có rất nhiều thế hệ trong 40.000 năm

that a single Neanderthal’s genetic contribution would be untraceable.

nên đóng góp di truyền của một cá nhân Neanderthal

là không thể xác định được.

You can be both 100% French and 2% Neanderthal—

Bạn có thể là người Pháp 100% và người Neanderthal 2% -

though both come from the 1% of DNA that makes us different,

mặc dù cả hai đều đến từ 1% ADN khiến chúng ta khác biệt,

they’re accounting for different things.

nhưng chúng lại hiển thị tỷ lệ đặc điểm khác nhau.

Looking for traces of our ancestry in our DNA gets complicated very quickly.

Việc tìm kiếm dấu vết tổ tiên trong ADN nhanh chóng trở nên phức tạp.

Both the way we inherit DNA and the information available for testing

Cả cách chúng ta thừa hưởng ADN và thông tin có sẵn để xét nghiệm

makes it difficult to say certain things with 100% certainty.

đều khiến chúng ta khó có thể nói lên điều gì chắc chắn 100%.