Why the octopus brain is so extraordinary - Cláudio L. Guerra

Translator: Trinh Le Reviewer: Da Nguyen

What could octopuses possibly have in common with us?

Bạch tuộc có gì giống với chúng ta?

After all, they don't have lungs, spines, or even a plural noun we can all agree on.

Suy cho cùng thì chúng không có phổi, không có xương sống,

hay một danh từ chung nào mà chúng ta có thể đồng tình.

But what they do have is the ability to solve puzzles,

Nhưng, chúng có được khả năng giải các câu đố khó,

learn through observation,

học hỏi thông qua quan sát,

and even use tools,

và thậm chí sử dụng các công cụ

just like some other animals we know.

giống như một số động vật khác.

And what makes octopus intelligence so amazing

Điều đáng kinh ngạc về trí thông minh của bạch tuộc

is that it comes from a biological structure

lại xuất phát từ cấu trúc sinh học

completely different from ours.

hoàn toàn khác biệt với chúng ta.

The 200 or so species of octopuses

Khoảng 200 loài bạch tuộc

are mollusks belonging to the order cephalopoda,

là động vật thân mềm, thuộc lớp động vật chân đầu (cephalopoda),

Greek for head-feet.

tiếng Hy Lạp để chỉ đầu và chân.

Those heads contain impressively large brains,

Phần đầu chứa bộ não rất lớn

with a brain to body ratio similar to that of other intelligent animals,

với tỷ lệ não - thân tương đương với các động vật thông minh khác

and a complex nervous system with about as many neurons as that of a dog.

và một hệ thống thần kinh phức tạp với số lượng nơ-ron xấp xỉ loài chó.

But instead of being centralized in the brain,

Nhưng thay vì phân bố tập trung trong não,

these 500 million neurons are spread out in a network of interconnected ganglia

500 triệu nơ-ron này phân bố đều khắp trong một mạng lưới gồm các hạch liên kết

organized into three basic structures.

được phân chia thành ba cấu trúc cơ bản.

The central brain only contains about 10% of the neurons,

Phần não trung tâm chỉ chứa khoảng 10% số lượng nơ-ron,

while the two huge optic lobes contain about 30%.

còn hai thuỳ mắt lớn chứa khoảng 30%.

The other 60% are in the tentacles,

60% còn lại nằm ở các xúc tu,

which for humans would be like our arms having minds of their own.

nếu liên hệ với con người thì giống như có hai cánh tay có khả năng tự suy nghĩ.

This is where things get even more interesting.

Điều thú vị chính là ở đây.

Vertebrates like us have a rigid skeleton to support our bodies,

Động vật có xương sống như chúng ta có bộ xương cứng để chống đỡ cơ thể,

with joints that allow us to move.

có các khớp giúp chúng ta di chuyển.

But not all types of movement are allowed.

Nhưng không phải chúng ta di chuyển kiểu gì cũng được.

You can't bend your knee backwards,

Ta không thể bẻ ngược đầu gối

or bend your forearm in the middle, for example.

hoặc không thể bẻ cong chỗ giữa cẳng tay.

Cephalopods, on the other hand, have no bones at all,

Ngược lại, động vật chân đầu hoàn toàn không có xương.

allowing them to bend their limbs at any point and in any direction.

nên có thể bẻ cong "chân tay" tại bất kỳ điểm nào, bất kỳ hướng nào.

So shaping their tentacles

Cho nên, việc tạo hình các xúc tu

into any one of the virtually limitless number of possible arrangements

thành một số lượng vô hạn các hình dạng

is unlike anything we are used to.

không phải việc chúng ta quen làm.

Consider a simple task, like grabbing and eating an apple.

Lấy ví dụ một việc đơn giản, như cầm lấy một quả táo để ăn .

The human brain contains a neurological map of our body.

Não người có một bản đồ nơ-ron cơ thể.

When you see the apple,

Khi ta nhìn thấy quả táo,

your brain's motor center activates the appropriate muscles,

Não ta kích hoạt các cơ cần thiết,

allowing you to reach out with your arm,

giúp ta dùng cánh tay với tới quả táo,,

grab it with your hand,

dùng bàn tay cầm lấy táo ,

bend your elbow joint,

uốn cong khớp khuỷu tay,

and bring it to your mouth.

và đưa quả táo vào miệng.

For an octopus, the process is quite different.

Đối với bạch tuộc, quá trình này thì khác.

Rather than a body map,

Thay vì bản đồ nơ-ron cơ thể,

the cephalopod brain has a behavior library.

não của động vật chân đầu có cả một thư viện tổng hợp các hành vi.

So when an octopus sees food,

Khi con bạch tuộc nhìn thấy mồi,

its brain doesn't activate a specific body part,

não của nó không kích hoạt một bộ phận cụ thể nào,

but rather a behavioral response to grab.

mà kích hoạt hành vi nắm lấy thức ăn.

As the signal travels through the network,

Tín hiệu này truyền qua mạng lưới nơ-ron,

the arm neurons pick up the message

các nơ-ron ở cánh tay bắt được thông điệp,

and jump into action to command the movement.

rồi bắt đầu hành động nhằm ra lệnh cho cánh tay cử động.

As soon as the arm touches the food,

Ngay khi cánh tay chạm vào con mồi,

a muscle activation wave travels all the way through the arm to its base,

một tín hiệu sóng làm kích hoạt cơ di chuyển qua cánh tay trở về trung tâm

while the arm sends back another wave from the base to the tip.

trong khi đó, cánh tay gửi tín hiệu khác đi từ trung tâm đến đầu cánh tay.

The signals meet halfway between the food and the base of the arm,

Hai tín hiệu gặp nhau giữa đường giữa miếng mồi và trung tâm điều phối,

letting it know to bend at that spot.

cho biết nó phải uốn lại tại vị trí đó.

What all this means is that each of an octopus's eight arms

Điều này có nghĩa là, mỗi một chi trong tám "cánh tay" của bạch tuộc

can essentially think for itself.

về cơ bản có thể tự suy nghĩ.

This gives it amazing flexibility and creativity

Điều này giúp bạch tuộc có khả năng linh hoạt và sáng tạo tuyệt vời,

when facing a new situation or problem,

khi đối diện với một tình huống mới,

whether its opening a bottle to reach food,

có thể là mở chai để lấy thức ăn,

escaping through a maze,

thoát ra khỏi một mê cung,

moving around in a new environment,

di chuyển trong môi trường mới lạ,

changing the texture and the color of its skin to blend into the scenery,

thay đổi kết cấu và màu sắc da để hoà vào cảnh vật,

or even mimicking other creatures to scare away enemies.

hay bắt chước các loài sinh vật khác để doạ kẻ thù bỏ đi.

Cephalopods may have evolved complex brains

Động vật chân đầu có thể đã phát triển bộ não phức tạp

long before our vertebrate relatives.

từ rất lâu trước cả họ hàng động vật xương sống chúng ta.

And octopus intelligence isn't just useful for octopuses.

Trí thông minh không chỉ có ích cho mỗi loài bạch tuộc thôi.

Their radically different nervous system and autonomously thinking appendages

Hệ thần kinh và tám chi phần có khả năng tự suy nghĩ

rất khác biệt ở loài này

have inspired new research

đã tạo cảm hứng cho các nghiên cứu mới

in developing flexible robots made of soft materials.

trong việc tạo ra các robot linh hoạt được làm từ vật liệu mềm.

And studying how intelligence can arise along such a divergent evolutionary path

Đồng thời, việc nghiên cứu trí thông minh phát triển từ một nhánh tiến hóa khác

can help us understand more about intelligence and consciousness in general.

có thể giúp chúng ta hiểu thêm về trí thông minh và ý thức nói chung.

Biết đâu có thể tồn tại các dạng đời sống thông minh khác,

Who knows what other forms of intelligent life are possible,

or how they process the world around them.

hay cách mà các sinh vật này xử lý thông tin từ thế giới xung quanh.