Why the octopus brain is so extraordinary - Cláudio L. Guerra

Tłumaczenie: Dominika Mazurkiewicz Korekta: Rysia Wand

What could octopuses possibly have in common with us?

Co może mieć wspólnego ośmiornica z człowiekiem?

After all, they don't have lungs, spines, or even a plural noun we can all agree on.

Przecież nie ma płuc ani kręgosłupa,

a po angielsku nawet liczby mnogiej.

But what they do have is the ability to solve puzzles,

Potrafi za to rozwiązywać zagadki,

learn through observation,

uczyć się przez obserwację,

and even use tools,

a nawet używać narzędzi

just like some other animals we know.

tak, jak inne znane zwierzęta.

And what makes octopus intelligence so amazing

Ich inteligencja jest zdumiewająca,

is that it comes from a biological structure

szczególnie, że pochodzi ze struktury biologicznej

completely different from ours.

zupełnie innej niż nasza.

The 200 or so species of octopuses

Około 200 rodzajów ośmiornic

are mollusks belonging to the order cephalopoda,

to mięczaki z gromady głowonogów.

Greek for head-feet.

po grecku "cephalopoda".

Those heads contain impressively large brains,

Ich głowy zawierają

imponująco duży mózg,

with a brain to body ratio similar to that of other intelligent animals,

którego stosunek do ciała jest taki,

jak u innych inteligentnych zwierząt,

and a complex nervous system with about as many neurons as that of a dog.

a złożony układ nerwowy ma prawie tylu neuronów, co psa.

But instead of being centralized in the brain,

Ale zamiast koncentrować się w mózgu,

these 500 million neurons are spread out in a network of interconnected ganglia

500 milionów neuronów tworzy sieć skupisk komórek nerwowych

organized into three basic structures.

uporządkowanych w 3 prostych strukturach.

The central brain only contains about 10% of the neurons,

Główna część mózgu zawiera jedynie 10% neuronów,

while the two huge optic lobes contain about 30%.

podczas gdy 2 wielkie ośrodki wzroku zawierają ich 30%.

The other 60% are in the tentacles,

Pozostałe 60% przypada na macki,

which for humans would be like our arms having minds of their own.

co u człowieka oznaczałoby ramiona z własnym mózgiem.

This is where things get even more interesting.

Teraz robi się jeszcze ciekawiej.

Vertebrates like us have a rigid skeleton to support our bodies,

Ciało kręgowców takich, jak my, ma sztywny szkielet i stawy,

with joints that allow us to move.

które umożliwiają nam ruch.

But not all types of movement are allowed.

Jednak nie wszystkie ruchy są dozwolone:

You can't bend your knee backwards,

nie da się zgiąć kolana w drugą stronę

or bend your forearm in the middle, for example.

albo przedramienia w połowie.

Cephalopods, on the other hand, have no bones at all,

Głowonogi natomiast w ogóle nie mają kości,

allowing them to bend their limbs at any point and in any direction.

co pozwala im zginać kończyny w każdym miejscu i kierunku.

W efekcie sposób, w jaki poruszają mackami

So shaping their tentacles

into any one of the virtually limitless number of possible arrangements

w niemalże nieskończonej liczbie przeróżnych kombinacji

is unlike anything we are used to.

nie przypomina niczego, co znamy.

Consider a simple task, like grabbing and eating an apple.

Wyobraźcie sobie proste zadanie, jakim chwytanie i jedzenie jabłka.

The human brain contains a neurological map of our body.

Ludzki mózg ma neurologiczną mapę ciała.

When you see the apple,

Na widok jabłka

your brain's motor center activates the appropriate muscles,

część mózgu odpowiedzialna za motorykę aktywuje odpowiednie mięśnie,

allowing you to reach out with your arm,

co pozwala ci wyciągnąć rękę,

grab it with your hand,

chwycić jabłko,

bend your elbow joint,

zgiąć staw łokciowy

and bring it to your mouth.

i włożyć jabłko do ust.

For an octopus, the process is quite different.

Dla ośmiornicy proces ten wygląda inaczej.

Rather than a body map,

Zamiast mapy ciała,

the cephalopod brain has a behavior library.

mózg głowonoga posiada biblioteczkę zachowań.

So when an octopus sees food,

Na widok jedzenia mózg ośmiornicy

its brain doesn't activate a specific body part,

nie aktywuje konkretnej części ciała,

but rather a behavioral response to grab.

lecz behawioralną reakcję chwytania.

As the signal travels through the network,

Sygnał mknie przez sieć neuronów,

the arm neurons pick up the message

zostaje odebrany przez macki

and jump into action to command the movement.

i inicjuje wykonanie ruchu.

As soon as the arm touches the food,

Jak tylko macka dotyka jedzenia,

a muscle activation wave travels all the way through the arm to its base,

fala, która aktywowała ruch, wraca z macki do "bazy".

while the arm sends back another wave from the base to the tip.

podczas gdy macka wysyła kolejny sygnał z bazy.

The signals meet halfway between the food and the base of the arm,

Sygnały spotykają się w połowie drogi między jedzeniem a początkiem macki,

letting it know to bend at that spot.

wyznaczając tym samym miejsce zgięcia.

What all this means is that each of an octopus's eight arms

W praktyce oznacza to, że każda z ośmiu macek

can essentially think for itself.

może w zasadzie myśleć samodzielnie.

This gives it amazing flexibility and creativity

To daje jej tą niesamowitą giętkość i kreatywność,

when facing a new situation or problem,

w obliczu nowej sytuacji lub problemu,

niezależnie czy chodzi o otwarcie butelki z jedzeniem,

whether its opening a bottle to reach food,

escaping through a maze,

ucieczkę z labiryntu,

moving around in a new environment,

poruszanie się w nowym otoczeniu,

changing the texture and the color of its skin to blend into the scenery,

zmianę tekstury czy koloru skóry, by wtopić się w otoczenie,

or even mimicking other creatures to scare away enemies.

czy nawet udawanie innych stworzeń, by odstraszyć wroga.

Cephalopods may have evolved complex brains

Możliwe, że głowonogi rozwinęły kompleksowe mózgi

long before our vertebrate relatives.

na długo przed pokrewnymi nam kręgowcami.

And octopus intelligence isn't just useful for octopuses.

Ale inteligencja ośmiornic jest potrzebna nie tylko im.

Their radically different nervous system and autonomously thinking appendages

Ich kompletnie różny od naszego system nerwowy i autonomiczne myślenie

have inspired new research

zainspirowały badania

in developing flexible robots made of soft materials.

nad tworzeniem elastycznych robotów z miękkich materiałów.

And studying how intelligence can arise along such a divergent evolutionary path

A badanie, jak inteligencja pojawia się wzdłuż tak rozbieżnej ścieżki ewolucyjnej

can help us understand more about intelligence and consciousness in general.

pozwoli nam zrozumieć więcej na temat inteligencji i świadomości w ogóle.

Who knows what other forms of intelligent life are possible,

Kto wie, jakie inne formy inteligencji są możliwe

or how they process the world around them.

lub jak przetwarzają otaczający je świat.