Is there any truth to the King Arthur legends? - Alan Lupack

Translator: Hoang Kim Anh Nguyen Reviewer: Hoàng Trung Lê

“Here lies Arthur, king who was, and king who will be.”

"Nơi đây an nghỉ vua Arthur, người đã và mãi là một vị hoàng đế."

So reads the inscription on King Arthur’s gravestone

Đó là những lời được khắc trên bia mộ của vua Arthur

in Thomas Malory’s Le Morte d’Arthur.

trong tác phẩm "Cái chết của Arthur" của Thomas Malory.

Sáng tác vào thế kỉ 15, Malory đã không thể lường được rằng

Writing in the 15th century,

Malory couldn’t have known how prophetic this inscription would turn out to be.

những lời này lại có thể là những lời tiên đoán.

King Arthur has risen again and again in our collective imagination,

Vua Arthur đã hiển hiện vô số lần trong những tưởng tượng của ta,

along with his retinue of knights,

cùng với đoàn kị sĩ,

Guinevere,

nàng Guinevere,

the Round Table,

Hội Bàn Tròn,

Camelot,

thành Camelot,

and of course, Excalibur.

và hiển nhiên, thanh Excalibur.

But where do these stories come from, and is there any truth to them?

Nhưng những truyền thuyết này khởi nguồn từ đâu

và liệu có cơ sở thực tiễn nào đằng sau chúng?

King Arthur as we know him is a creation of the later Middle Ages,

Vua Arthur mà ta biết là một sáng tạo từ thời Trung Cổ

but his legend actually has its roots in Celtic poetry from an earlier time:

nhưng huyền thoại về ngài lại bắt nguồn từ những bài thơ Celtic cổ

the Saxon invasions of Britain.

từ cuộc xâm lược của người Saxon vào Vương quốc Anh.

After the Romans left Britain in 410 CE,

Sau khi người La Mã rời Anh vào năm 410,

Saxon invaders from what’s now Germany and Denmark

quân xâm lược Saxon đến từ vùng nay được biết đến là Đức và Đan Mạch

quickly capitalized on the vulnerability of the abandoned territory.

đã nhanh chóng chiếm được vùng lãnh thổ bỏ hoang.

The inhabitants of Britain fought fiercely against the invaders

Người Anh đã chiến đấu anh dũng chống lại quân xâm lược

through several centuries of turmoil.

xuyên suốt những năm tháng hỗn loạn.

There are hardly any written records from this time,

Hầu như không có ghi chép nào về thời kì này

so it’s difficult to reconstruct an accurate history.

nên việc khôi phục chính xác giai đoạn lịch sử này là hết sức khó khăn.

However, surviving poetry from the era gives us some clues.

Tuy nhiên, những bài thơ truyền lại từ niên đại này đã đưa ra vài bằng chứng.

One of the poems, The Gododdin, contains the very first reference to Arthur,

Một trong số đó, tập thơ Gododdin, đưa ra những minh chứng đầu tiên về vua Arthur

though Arthur himself doesn’t actually appear in it.

dù ngài không thực sự xuất hiện trong đó.

It says a different warrior, named Gwawrddur,

Tập thơ kể về một chiến binh khác, tên là Gwawrddur

was skilled at slaying his enemies, but was no Arthur.

một dũng sĩ thuần thục trong việc chiến đấu, nhưng không phải là Arthur.

Không có nhiều chứng cớ,

That’s not much to go on,

but whoever this Arthur was,

nhưng dù Arthur là ai,

he must’ve been the gold standard of warriors.

ngài chắc hẳn phải là vị chiến binh dũng mãnh nhất thời bấy giờ.

Whether he ruled anyone, or even lived at all is, unfortunately, less clear.

Nhưng liệu ngài đã từng cai trị hay thật sự tồn tại không vẫn là một bí ẩn.

Bất chấp sự thật mập mờ,

Despite this uncertainty,

references to Arthur caught the attention of an aspiring historian

những gợi nhắc về vua Arthur vẫn là tiêu điểm

cho các nhà sử học hàng trăm năm sau.

hundreds of years later.

In 1130, Geoffrey of Monmouth was a lowly cleric with grand ambitions.

Năm 1130, Geoffrey của Monmouth một mục sư hèn mọn với mơ ước vĩ đại.

Using Celtic and Latin sources,

Dùng tiếng La-tinh và Celtic,

he spent years creating a lengthy chronicle

ông đã dành hàng năm trời viết nên một biên sử

titled, "The History of the Kings of Britain."

tựa là "Lịch sử các vị vua của nước Anh."

The centerpiece of this tome was King Arthur.

Với nhân vật trọng tâm là vua Arthur.

History is a generous term for Geoffrey’s account.

Lịch sử là nguồn tham khảo quý giá cho Geoffrey.

Writing six hundred years after the Saxon invasions,

Đặt bút sáng tác, 600 năm sau cuộc xâm lăng của người Saxon,

he cobbled together fragments of myth and poetry

ông đã kết hợp những yếu tố thần thoại và thơ ca

to compensate for the almost complete lack of official records.

để lấp vào phần lịch sử bỏ trống trước đó.

A few of his sources contained mentions of Arthur,

Một vài tài liệu của ông nhắc tới vua Arthur

and some others were realistic accounts of battles and places.

trong khi số khác ghi chép thực tế về các cuộc chiến và nơi chốn.

But many featured mythic heroes fighting long odds

Cũng có tài liệu về anh hùng thần thoại chiến đấu với thế lực hắc ám

with the help of magical swords and sorcery.

với sự giúp đỡ của những thanh kiếm thần và phép thuật.

Geoffrey blended them all:

Geoffrey đã phối trộn tất cả,

A magical sword called Caledfwlch

từ thanh kiếm phép Caledfwich

and a Roman fortress called Caerleon appeared in his source material,

đến pháo đài La Mã Caerleon đều xuất hiện trong tài liệu của ông

so Geoffrey’s Arthur ruled from Caerleon and wielded Caliburnus,

và tạo nên một vua Arthur trị vì Caerleon với thanh Caliburnus

the Latin translation of Caledfwlch.

- dịch sang tiếng Latin của từ Caledfwlch.

Geoffrey even added a wise counselor named Merlin,

Geoffrey còn thêm vào một nhà cố vấn thông thái - Merlin,

based on the Celtic bard Myrrdin, to Arthur’s story.

dựa trên thi sĩ người Celtic, Myrrdin trong câu chuyện về vua Arthur.

If Arthur did live, he would likely have been a military leader,

Nếu Arthur thực sự từng tồn tại, ngài giống với một chỉ huy quân đội

but a castle-bound king better fit Geoffrey’s regal history.

hơn là một vị vua chỉ ở trong thành như trong biên sử của Geoffrey.

Tác phẩm của ông đã nhận được sự chú ý như mong ước

Geoffrey’s chronicle got the attention he’d hoped for,

and was soon translated from Latin into French

và nhanh chóng được dịch từ tiếng Latin sang tiếng Pháp

by the poet Wace around 1155 CE.

bởi nhà thơ Wace vào khoảng năm 1155.

Wace đã thêm một trọng tâm nữa về Arthur bên cạnh những thứ của Geoffrey

Wace added another centerpiece of Arthurian lore to Geoffrey’s sword,

như kiếm, lâu đài

castle,

and wizard:

và phù thuỷ:

the Round Table.

đó là chiếc Bàn tròn.

He wrote that Arthur had the table constructed

Ông viết rằng Arthur có một chiếc bàn được đóng

so that all guests in his court would be equally placed,

để tất cả khách khứa trong triều đình sẽ có chỗ ngồi như nhau

and none could boast that he had the highest position at the table.

và không ai có thể khoe khoang về địa vị mình trên bàn.

After reading Wace’s translation, another French poet, Chrétien de Troyes,

Sau khi đọc bản dịch của Wace, nhà thơ người Pháp, Chrétien de Troyes,

wrote a series of romances that catapulted Arthur’s story to fame.

đã viết một loạt câu chuyện trữ tình khiến vua Arthur trở thành huyền thoại.

He introduced tales of individual knights like Lancelot and Gawain,

Ông viết về những cuộc phiêu lưu của các hiệp sĩ như Lancelot và Gawain

and mixed elements of romance in with the adventures.

thêm yếu tố lãng mạn vào những chuyến phiêu lưu.

He conceived Arthur,

Ông tưởng tượng về cuộc tình tay ba

Lancelot,

giữa Arthur, Lancelot, và Guinevere.

and Guinevere’s love triangle.

In addition to interpersonal intrigue, he also introduced the Holy Grail.

Ngoài mưu đồ cá nhân, ông còn thêm vào Chén Thánh

Chrétien probably based his Grail’s powers on magical objects in Celtic mythology.

với năng lực có lẽ được dựa trên những thánh vật trong văn hóa Celtic.

He lived in the middle of the Crusades,

Ông sống trong thời kì của những cuộc Thập tự chinh

and others imposed the preoccupations of the time on the Grail,

và khi người ta đặt nỗi bận tâm vào đó,

casting it as a powerful relic from the crucifixion.

Chén Thánh trở thành di vật uy quyền của chúa Giê-su.

Numerous adaptations in French and other languages

Vô số các bản dịch từ tiếng Pháp và các ngôn ngữ khác

followed from Chrétien’s work.

đã được dịch từ tác phẩm của Chrétien.

In the course of these retellings, Caerleon became Camelot,

Trong những bản viết mới sau này, Caerleon được sửa lại thành Camelot

and Caliburnus was rechristened Excalibur.

và Caliburnus được đặt lại thành Excalibur

In the 15th century,

Vào thế kỉ 15,

Sir Thomas Malory synthesized these stories in Le Morte D’arthur,

Ngài Thomas Malory tổng hợp các câu chuyện trong Cái chết của Arthur,

the basis of many modern accounts of King Arthur.

làm tiền đề cho những sáng tạo sau này về vị vua này.

In the thousand years since Arthur first appeared in a Celtic poem,

Hàng ngàn năm kể từ khi vua Arthur lần đầu xuất hiện trong bài thơ Celtic cổ,

his story has transformed over and over

câu chuyện về ngài đã nhiều lần được phóng tác,

to reflect the concerns of his chroniclers and their audiences.

để phản ánh mối lo của những nhà biên sử và người đọc.

And we’re still rewriting and adapting the legend today.

Và ta vẫn còn tiếp tục viết và đón nhận huyền thoại đó tận ngày nay.

Whether or not the man ever lived,

Dù có từng tồn tại,

loved,

reigned,

từng yêu, từng cai trị,

or adventured,

hay từng phiêu lưu hay không,

it’s undeniable that the character has achieved immortality.

không thể phủ nhận rằng hình tượng vua Arthur đã trở thành bất tử.