The woman who stared at the sun - Alex Gendler

Translator: Hue Mai Reviewer: Thu Ha Tran

In the spring of 1944, Tokyo residents experienced numerous aerial attacks

Mùa xuân năm 1944, người Nhật phải hứng chịu vô số cuộc tấn công trên không

from Allied bombers.

từ những kẻ đánh bom phe Đồng minh.

Air raid sirens warned citizens to get indoors

Còi báo động người dân ở trong nhà

and preceded strategic blackouts across the city.

và thông báo về việc ngắt điện trên toàn thành phố.

But 28-year old Hisako Koyama saw these blackouts as opportunities.

Nhưng Hisako Koyama - 28 tuổi, nhận thấy đây chính là một cơ hội.

Dragging a futon over her head for protection,

Bảo vệ bản thân bằng cách phủ một tấm nệm futon trên đầu,

Koyama would gaze at the night sky,

Koyama có thể nhìn lên bầu trời đêm

tracking all sorts of astronomical phenomena.

để theo dõi các loại hiện tượng thiên văn.

However, her latest endeavor required the light of day.

Tuy nhiên, công việc của cô đòi hỏi ánh sáng ban ngày.

By angling her telescope towards the sun,

Bằng cách hướng kính thiên văn về phía mặt trời,

Koyama could project the star's light onto a sheet of paper,

Koyama cho ánh sáng chiếu lên một tờ giấy

allowing her to sketch the sun’s shifting surface.

từ đó phác thảo sự biến đổi của bề mặt mặt trời.

She spent weeks recreating this set up, tracking every change she saw.

Cô dành hàng tuần để lắp đặt lại, theo dõi mọi thay đổi cô quan sát được.

Nhưng lúc đó, cô không biết rằng

But while Koyama didn't know it,

these drawings were the start of one of the most important records

đây là khởi đầu cho một trong những bản phác thảo hoạt động của mặt trời

of solar activity in human history.

quan trọng nhất trong lịch sử loài người.

To understand exactly what Koyama saw on the sun’s surface,

Để hiểu chính xác thứ mà Koyama nhìn thấy trên bề mặt mặt trời,

we first need to understand what’s happening inside the star.

trước hết chúng ta cần hiểu điều gì xảy ra bên trong nó.

Every second, trillions of hydrogen atoms

Cứ mỗi giây, hàng nghìn tỉ nguyên tử hidro

fuse into helium atoms in a process called nuclear fusion.

kết hợp với các nguyên tử heli tạo thành một quá trình gọi là phản ứng nhiệt hạch.

This ongoing explosion maintains the sun’s internal temperature

Các vụ nổ tiếp diễn đã duy trì nhiệt độ bên trong của mặt trời

of roughly 15 million degrees Celsius,

ở khoảng 15 nghìn độ C,

which is more than enough energy to transform gas

nhiều hơn số năng lượng đủ để

into churning pools of plasma.

biến đổi khí ga thành plasma.

Plasma consists of charged particles that produce powerful magnetic fields.

Plasma bao gồm các hạt tích điện tạo ra từ trường mạnh.

But unlike the stable charged particles that maintain magnetic activity on Earth,

Không giống như các hạt mang điện ổn định duy trì hoạt động từ trường trên Trái đất,

this plasma is constantly in flux,

plasma liên tục biến đổi,

alternately disrupting and amplifying the sun's magnetic field.

luân phiên phá vỡ và khuếch đại từ trường của mặt trời.

This ongoing movement can produce

Biến động liên tục đó có thể tạo ra

temporary concentrations of magnetic activity

sự tập trung hoạt động từ tính tạm thời

which inhibit the movement of molecules and in turn reduce heat in that area.

kìm hãm chuyển động của các phân tử, từ đó giảm nhiệt lượng trong khu vực đó.

And since regions with less heat generate less light,

Vì các khu vực có ít nhiệt lượng phát ra ít ánh sáng hơn,

places with the strongest magnetic fields appear as dark spots

những khu vực có từ tính mạnh nhất xuất hiện các điểm đen

scattered across the sun’s surface.

rải rác trên khắp bề mặt mặt trời.

These so-called sunspots are always moving,

Các vết đen trên mặt trời luôn luôn chuyển động,

both as a result of plasma swirling within the sphere,

là kết quả của việc plasma cuộn xoáy ở bên trong

and the sun’s rotation.

và sự tự xoay của mặt trời.

And because they’re often clustered together,

Vì chúng thường tụm lại với nhau nên để

accurately counting sunspots and tracking their movement can be a challenge,

đếm được chính xác số vết đen và theo dõi chuyển động của chúng rất khó khăn,

depending greatly on the perception and judgment of the viewer.

phụ thuộc nhiều vào góc nhìn và đánh giá của người quan sát.

This is precisely where Koyama’s contributions would be so valuable.

Điều này giải thích tại sao đóng góp của Koyama vô cùng quý giá.

Despite having no formal training in astronomy,

Dù không được đào tạo bài bản về thiên văn học,

her observations and sketches were remarkably accurate.

những quan sát và phác thảo của cô đặc biệt chính xác.

After sending her work to the Oriental Astronomical Association,

Sau khi gửi nghiên cứu của mình tới Hiệp hội Thiên văn học châu Á,

she received a letter of commendation for her dedicated and detailed observations.

cô nhận được thư giới thiệu cho cống hiến và những quan sát chi tiết của mình.

With their support, she began to visit the Tokyo Museum of Science,

Được Hiệp hội hỗ trợ, cô bắt đầu chuyến tham quan tại Bảo tàng Khoa học Tokyo,

where she could use a far superior telescope to continue her work.

nơi cô có thể dùng kính thiên văn hiện đại nhất để tiếp tục nghiên cứu.

Koyama soon joined the museum's staff as a professional observer,

Koyama sớm tham gia vào đội ngũ nhân viên của bảo tàng ở vị trí chuyên viên quan sát

and over the next 40 years, she worked on a daily basis,

và suốt hơn 40 năm sau đó, cô làm việc hàng ngày

producing over 10,000 drawings of the sun’s surface.

đưa ra hàng nghìn phác thảo bề mặt mặt trời.

Researchers already knew magnetic currents in the sun followed an 11 year cycle

Các nhà nghiên cứu đã biết được từ trường của mặt trời biến đổi theo chu kỳ 11 năm,

that moved sunspots in a butterfly shaped path over the star’s surface.

di chuyển các vết đen theo hình cánh bướm trên bề mặt của nó.

But using Koyama’s record,

Nhưng khi xem phác thảo của Koyama,

they could precisely follow specific sunspots and clusters

họ có thể theo sát các vết đen cụ thể và cả cụm vết đen

through that journey.

suốt chu kỳ đó.

This kind of detail offered a real-time indication of the sun’s magnetic activity,

Chi tiết này thể hiện hoạt động của mặt trời trong thời gian thực,

allowing scientists to track all kinds of solar phenomena,

cho phép các nhà khoa học theo dõi mọi loại hiện tượng

including volatile solar flares.

gồm các tia lửa mặt trời dễ biến đổi.

These flares typically emanate from the vicinity of sunspots,

Lửa mặt trời thường bắt nguồn từ vùng xung quanh các vết đen,

and can travel all the way to Earth’s atmosphere.

và có thể đi đến tận bề mặt trái đất.

Here, they can create geomagnetic storms

Khi đó, bão địa từ có thể xảy ra

capable of disrupting long range communication and causing blackouts.

làm gián đoạn liên lạc tầm xa và mất điện.

Solar flares also pose a major risk to satellites and manned space stations,

Lửa mặt trời còn gây ra rủi ro chính cho vệ tinh và trạm không gian có người ở,

making them essential to predict and plan for.

nên cần phải dự đoán và lên kế hoạch cho nó.

During an interview in 1964,

Trong một bài phỏng vấn vào năm 1964,

Koyama lamented that her 17 years of observation had barely been enough

Koyama tiếc nuối nói rằng 17 năm quan sát của cô chưa đủ để

to produce a single butterfly record of the solar cycle.

để đưa ra một bản ghi chép hình cánh bướm nào về chu kỳ của mặt trời.

But by the end of her career, she’d drawn three and a half cycles—

Nhưng cuối sự nghiệp của minh, cô đã vẽ được 3,5 chu kỳ,

one of the longest records ever made.

là một trong những bản ghi dài nhất được thực hiện,

Better still, the quality of her drawings was so consistent,

Hơn thế, chất lượng của những bản vẽ vô cùng ổn định,

researchers used them as a baseline to reconstruct the past 400 years

các nhà nghiên cứu đã dùng nó làm cơ sở để tái dựng lại hoạt động của vết đen

of sunspot activity from various historical sources.

trong 400 năm qua từ những tư liệu đa dạng trong lịch sử.

This project extends Koyama’s legacy far beyond her own lifetime,

Dự án khiến nghiên cứu mà Koyama để lại vượt xa chính thời đại của cô,

and proves that science is not built solely on astounding discoveries,

và chứng minh rằng khoa học không chỉ dựa vào những khám phá bất ngờ,

but also on careful observation of the world around us.

mà còn dựa vào những quan sát tỉ mỉ về thế giới xung quanh chúng ta.