What’s the point(e) of ballet? - Ming Luke

Translator: Vũ Nguyễn Bùi Duy Reviewer: My Den

A baby cursed at birth. A fierce battle of good and evil.

Một đứa bé bị nguyền rủa khi sinh ra. Một trận chiến ác liệt giữa thiện và ác.

A true love awoken with a kiss.

Một tình yêu đích thực được trỗi dậy bằng một nụ hôn.

Sleeping Beauty is one of the world’s favorite folktales.

Công chúa ngủ trong rừng là câu truyện được yêu thích nhất trên thế giới.

But one of its most famous renditions tells the story without a single word.

Nhưng một trong những tác phẩm lấy cảm hứng từ câu chuyện này

đã truyền tải nó mà không dùng đến một từ ngữ nào.

Since premiering in 1890,

Kể từ khi công chiếu vào năm 1890,

"The Sleeping Beauty" has become

" Người đẹp ngủ trong rừng” đã trở thành

one of the most frequently staged ballets in history.

một trong những vở ba lê được trình diễn thường xuyên nhất trong lịch sử.

So what makes this piece so beloved?

Vậy điều gì khiến tác phẩm này được yêu thích đến vậy?

And what exactly does ballet bring to this— or any other story?

Và ba lê đã mang lại điều gì đến câu truyện này— và các tác phẩm khác?

At the heart of ballet are dozens of gestures

Ba lê về cơ bản là những động tác

that dancers painstakingly perfect over thousands of hours of practice.

mà người vũ công phải thể hiện một cách

hoàn hảo qua quá trình rèn luyện không ngừng nghỉ.

This unique set of gestures has been used for centuries,

Những tư thế và động tác độc lạ này đã được sử dụng qua nhiều thế kỷ,

each movement rich with meaning and history.

với những trang sử chứa đầy trong từng chuyển động.

But you don’t need to study them to understand ballet,

Nhưng bạn không cần phải học chúng để hiểu về ba lê,

any more than you need to study music to be moved by a song.

cũng như việc chúng ta chẳng cần biết quá nhiều để bị lay động bởi âm nhạc vậy.

And just as composers combine notes and phrases to form pieces of music,

Cũng như một nhà soạn nhạc kết hợp các nốt và âm tạo thành một bản nhạc,

choreographers string these gestures together with new movements

người biên đạo cũng phải kết hợp các tư thế cùng những động tác mới

to form expressive combinations.

để tạo ra một sự kết hợp hoàn hảo.

Working alongside the orchestra’s live score,

Ngoài các nhạc công,

ballerinas precisely perform these combinations to convey narrative,

màn trình diễn của các vũ công như đang kể lại một câu chuyện,

emotion, and character.

cảm xúc, và tính cách.

In "The Sleeping Beauty’s" opening scene,

Trong cảnh mở đầu của ” Người đẹp ngủ trong rừng”,

a flurry of techniques depicts the fairy court

những vũ công đã sử dụng rất nhiều các kỹ thuật khác nhau để diễn tả các bà tiên

bestowing gifts on baby Princess Aurora.

ban tặng cho công chúa Aurora những món quà phép thuật.

The Fairy of Generosity delicately walks “en pointe”—

Bà tiên của sự hào phóng bước đi một cách tinh tế “en pointe” -

meaning on the tips of her toes—

kỹ thuật đi trên các đầu ngón chân—

in step with the light plucking of violins.

bước đi từng bước theo tiếng violin.

The ballerina moves in perfect harmony with the music,

Người nghệ sĩ đã biểu diễn một cách uyển chuyển cùng âm nhạc,

even mimicing the violins’ trill with an elegant bourrée.

thậm chí họ còn “nhại” lại tiếng violin qua những chuyển động của mình.

The Fairy of Temperance, bestowing the gift of strong will on Aurora,

Bà tiên ôn hòa, ban tặng món quà ý chí mạnh mẽ cho Aurora,

is choreographed as if shooting bolts of electricity from her fingers.

đã được thể hiện như thể nó đã bắn ra từ những ngón tay của nữ vũ công.

She bounds across the stage,

Cô ấy bật qua sân khấu,

xoay người và nhẹ nhàng đáp xuống.

spinning with quick chaînés before decisively jetéing.

Some movements are even more literal than this.

Tuy nhiên, còn có rất nhiều chuyển động còn tinh tế hơn vậy.

The evil fairy Carabosse curses the princess with a lethal “X,”

Bà tiên hắc ám đã gieo lên công chúa một lời nguyền,

and the benevolent Lilac Fairy counters that curse.

và bà tiên tử đinh hương nhân hậu đã giúp hoá giải lời nguyền đó.

Of course, the relationship between music and movement

Đương nhiên, mối quan hệ giữa những chuyển động và âm nhạc

isn’t always this straightforward.

không phải lúc nào cũng dễ để nhận ra.

While classical ballet gestures often respond to musical elements,

Trong khi các động tác ba lê cổ điển thường có mối liên hệ với các nhạc cụ,

the degree to which the dancers and orchestra align

cách mà các nhạc công và vũ công được sắp sếp

is another choreographic tool.

cũng là một biện pháp nghệ thuật múa khác.

Some characters and scenes move in sync to create rhythmic clarity,

Một số nhân vật sẽ di chuyển thật nhịp nhàng, tạo ra sự rõ ràng trong giai điệu,

while others deliberately diverge from the orchestra.

trong khi một số khác lại tách biệt hoàn toàn với âm nhạc một cách có chủ ý.

Dancers and musicians maintain this delicate balance

Các vũ công và người chơi nhạc sẽ cân bằng hai phương pháp này

throughout each performance,

xuyên suốt mỗi buổi biểu diễn,

engaging in a live negotiation of speed and rhythm.

hoà cùng sự kết hợp của tốc độ và nhịp điệu.

But prior to the performance, a ballet’s most important relationship

Nhưng thứ quan trọng nhất trong một màn trình diễn ba lê là mối quan hệ

is between the choreographer and the music.

giữa người biên đạo và âm nhạc.

Choreographer Marius Petipa and composer Piotr Ilyich Tchaikovsky

Nhà biên đạo Marius Petip và nhà soạn nhạc Piotr Ilyich Tchaikovsky

worked together on every second of "The Sleeping Beauty."

đã làm việc cùng nhau xuyên suốt vở ba lê “Công chúa ngủ trong rừng”.

This is particularly noticeable in Princess Aurora’s exuberant entrance

Sự kết hợp này được thể hiện rõ nhất ở phân đoạn khi Aurora bước vào lâu đài

on her 16th birthday.

trong ngày sinh nhật thứ 16 của cô ấy.

Tchaikovsky’s enthusiastic music tumbles forward in fits and starts,

Tiếng nhạc đầy kích thích của Tchaikovsky cất lên từng khúc một,

even cutting short some musical phrases to capture her impatience.

thậm chí còn đã bị lược bớt một số đoạn để tái hiện sự tò mò của công chúa.

Petipa choreographs Aurora bouncing back and forth with “pas de chat”—

Nhà biên đạo Petipa đã để Aurora bật xung quanh và sử dụng phương pháp “pas de chat”

French for "cat steps"— as she waits for her party to begin.

" bước đi của mèo” — khi cô ấy đợi bữa tiệc của mình bắt đầu.

Once the celebration starts, it’s up to the dancers to deliver

Một khi buổi tiệc bắt đầu, người vũ nữ chính là người sẽ đưa đến

on the physical spectacle of performing these gestures with grace.

sự tinh tế trong những chuyển động và động tác.

Aurora has the hardest part of all: her famous Rose Adagio.

Người đóng vai Aurora phải đảm nhận phần khó nhất: phân đoạn nổi tiếng Rose Adagio.

As four suitors vie for her hand,

Khi những hoàng tử khác đang tranh đua với nhau để có được trái tim của Aurora,

the Princess performs a dizzying array of balances, all en pointe.

nàng đã dùng phương pháp en pointe và thực hiện rất nhiều những động tác khác.

She briefly takes each suitor’s hand, but then balances unassisted—

Cô ấy nắm lấy tay của các hoàng tử một cách dè dặt, rồi tự lấy lại thăng bằng—

a breath-taking display of physical strength and skill.

một màn phô diễn của các kỹ năng và kỹ thuật hấp dẫn.

However, it’s not just technique that carries meaning,

Dù vậy, những thông điệp không chỉ nằm trong những kỹ thuật,

but also style and personality.

nó còn ẩn sâu trong phong cách biểu diễn và tính cách nhân vật.

Like an actor delivering their lines,

Cũng như việc người một người diễn viên truyền tải ý nghĩa qua câu thoại của họ,

ballerinas can execute their movements to convey a wide range of emotion.

những cảm xúc của vở diễn cũng sẽ được các vũ công đưa đến qua các chuyển động.

Aurora can be elegant and restrained,

Aurora có thể chuyển mình một cách thanh lịch,

throwing her arms in independence from her suitors.

Or she can be coy and flirtatious, descending from en pointe with grace

vung đôi tay khỏi đám hoàng tử một cách mạnh mẽ.

Hoặc cô ấy có thể lui dần với điệu en pointe một cách e dè và miễn cưỡng

and knowing confidence.

cùng sự thiếu tự tin.

"The Sleeping Beauty" offers a showcase for so much of what ballet can do.

“Người đẹp ngủ trong rừng” phô diễn tất cả những gì mà ba lê có thể làm được.

Its graceful spectacle, dramatic physical vocabulary,

Những phân cảnh thanh nhã, những chuyển động hình thể đầy tinh tế,

and enchanting coordination of music and movement

cùng sự kết hợp đầy mê hoặc của chuyển động và âm nhạc

perfectly reflect the themes of this fantastical romance.

đã kể lại câu chuyện tình lãng mạn và huyền bí này một cách hoàn hảo.

Nhưng ba lê lại không chỉ dành cho những câu chuyện cổ tích nổi tiếng.

But ballet isn’t just for epic fairytales.

Ballets can be non-narrative emotional journeys,

Ba lê có thể là những chuyến tàu của cảm xúc, là những câu chuyện không cần lời kể,

experimental deconstructions of form,

or pure demonstrations of skill.

sự giải thể đầy cảm xúc của những phiên bản khác nhau,

hay nó có thể là những khả năng thuần tuý của nghệ thuật múa.

The artform is always experimenting with a centuries old set of rules,

Hình thức nghệ thuật này luôn gắn liền với bộ quy tắc lâu đời hàng thế kỷ,

making it the perfect medium for stories old and new.

khiến nó trở thành sự trung hoà hoàn hảo của những câu chuyện mới lẫn cũ.