What’s the point(e) of ballet? - Ming Luke

Tłumaczenie: Ola Kamińska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

A baby cursed at birth. A fierce battle of good and evil.

Dziecko przeklęte tuż po narodzinach. Zaciekła walka dobra ze złem.

A true love awoken with a kiss.

Prawdziwa miłość zbudzona pocałunkiem.

Sleeping Beauty is one of the world’s favorite folktales.

Śpiąca królewna to jedna z ulubionych baśni na świecie.

But one of its most famous renditions tells the story without a single word.

Jedno z opracowań baśni opowiada tę historię bez słów.

Since premiering in 1890,

Od premiery w 1890 roku

"The Sleeping Beauty" has become

"Śpiąca Królewna"

one of the most frequently staged ballets in history.

jest najczęściej wystawianym baletem w historii.

So what makes this piece so beloved?

Dlaczego jest tak uwielbiana?

And what exactly does ballet bring to this— or any other story?

Co balet wnosi do tej czy jakiejkolwiek innej historii?

At the heart of ballet are dozens of gestures

Sedno baletu stanowią dziesiątki gestów,

that dancers painstakingly perfect over thousands of hours of practice.

które tancerze opanowują podczas setek godzin ćwiczeń.

This unique set of gestures has been used for centuries,

Tego unikatowego zbioru gestów używano przez wieki.

each movement rich with meaning and history.

Każdy ruch ma swoje znaczenie i historię.

But you don’t need to study them to understand ballet,

Nie trzeba ich znać, żeby zrozumieć balet,

any more than you need to study music to be moved by a song.

i nie trzeba znać się na muzyce, żeby poruszyła nas melodia.

And just as composers combine notes and phrases to form pieces of music,

Tak jak kompozytorzy tworzą utwory, łącząc nuty i frazy muzyczne,

choreographers string these gestures together with new movements

choreografowie łączą gesty z nowymi ruchami,

to form expressive combinations.

tworząc układy taneczne.

Working alongside the orchestra’s live score,

Do muzyki granej na żywo

ballerinas precisely perform these combinations to convey narrative,

baleriny, wykonując kombinacje, opowiadają historię,

emotion, and character.

przekazują emocje i nastrój.

In "The Sleeping Beauty’s" opening scene,

W pierwszej scenie "Śpiącej Królewny"

a flurry of techniques depicts the fairy court

użycie różnych technik obrazuje wróżki,

bestowing gifts on baby Princess Aurora.

które zasypują prezentami małą księżniczkę Aurorę.

The Fairy of Generosity delicately walks “en pointe”—

Wróżka Hojności spaceruje delikatnie na puentach,

meaning on the tips of her toes—

czyli na czubkach palców,

in step with the light plucking of violins.

w dźwięk szarpania skrzypiec.

The ballerina moves in perfect harmony with the music,

Balerina tańczy w harmonii z muzyką,

even mimicing the violins’ trill with an elegant bourrée.

nawet naśladując tryle skrzypiec eleganckim bourrée.

The Fairy of Temperance, bestowing the gift of strong will on Aurora,

Wróżka Temperamentu, która obdarza Aurorę darem silnej woli,

is choreographed as if shooting bolts of electricity from her fingers.

tańczy, jakby strzelała piorunami z palców dłoni.

She bounds across the stage,

Przebiega szybko przez scenę,

spinning with quick chaînés before decisively jetéing.

kręcąc szybkie chaînés i skacząc jeté.

Some movements are even more literal than this.

Niektóre ruchy są nawet bardziej dosłowne.

The evil fairy Carabosse curses the princess with a lethal “X,”

Zła Wróżka Carabosse przeklina księżniczkę śmiertelnym znakiem "X",

and the benevolent Lilac Fairy counters that curse.

a łaskawa Wróżka Bzu zdejmuje tę klątwę.

Of course, the relationship between music and movement

Oczywiście relacja między muzyką a ruchem

isn’t always this straightforward.

nie zawsze jest tak bezpośrednia.

While classical ballet gestures often respond to musical elements,

Gesty baletu często odpowiadają elementom muzycznym w stopniu,

the degree to which the dancers and orchestra align

do jakiego tancerze i orkiestra współgrają ze sobą

is another choreographic tool.

w innej technice choreograficznej.

Some characters and scenes move in sync to create rhythmic clarity,

Niektóre postaci i sceny są ze sobą rytmicznie zsynchronizowane.

while others deliberately diverge from the orchestra.

Inne celowo nie zgrywają się z orkiestrą.

Dancers and musicians maintain this delicate balance

Tancerze i muzycy utrzymują delikatną równowagę

throughout each performance,

podczas całego występu,

engaging in a live negotiation of speed and rhythm.

angażując się w dialog między rytmem i prędkością.

But prior to the performance, a ballet’s most important relationship

Najważniejsza relacja przedstawienia

is between the choreographer and the music.

występuje między choreografem i muzyką.

Choreographer Marius Petipa and composer Piotr Ilyich Tchaikovsky

Choreograf Marius Petipa i kompozytor Piotr Czajkowski

worked together on every second of "The Sleeping Beauty."

pracowali razem nad każdą sekundą "Śpiącej Królewny".

This is particularly noticeable in Princess Aurora’s exuberant entrance

Widać to szczególnie, kiedy Aurora wkracza na scenę

on her 16th birthday.

w dniu 16. urodzin.

Tchaikovsky’s enthusiastic music tumbles forward in fits and starts,

Muzyka Czajkowskiego energicznie opada i ponownie się wznosi,

even cutting short some musical phrases to capture her impatience.

ucinając nawet niektóre frazy, podkreślając jej niecierpliwość.

Petipa choreographs Aurora bouncing back and forth with “pas de chat”—

Petipa ułożył choreografię Aurory, która skacze w przód i tył "pas de chat",

French for "cat steps"— as she waits for her party to begin.

z francuskiego "kocie kroczki", oczekując na rozpoczęcie przyjścia.

Once the celebration starts, it’s up to the dancers to deliver

Kiedy zaczyna się świętowanie, rolą tancerzy jest wykonanie

on the physical spectacle of performing these gestures with grace.

choreografii baletowych gestów z gracją.

Aurora has the hardest part of all: her famous Rose Adagio.

Aurora wykonuje najtrudniejszą sekwencję znaną jako Rose Adagio.

As four suitors vie for her hand,

Kiedy czterech konkurentów ubiega się o jej rękę,

the Princess performs a dizzying array of balances, all en pointe.

księżniczka olśniewająco balansuje na puentach.

She briefly takes each suitor’s hand, but then balances unassisted—

Ledwie chwyta dłoń każdego z konkurentów, ale potem sama utrzymuje równowagę.

a breath-taking display of physical strength and skill.

To zachwycający popis siły i zdolności.

However, it’s not just technique that carries meaning,

Jednakże nie tylko technika przekazuje znaczenie,

but also style and personality.

ale też styl i osobowość.

Like an actor delivering their lines,

Tak jak aktor mówi kwestie,

ballerinas can execute their movements to convey a wide range of emotion.

balerina ruchami przekazuje wachlarz emocji.

Aurora can be elegant and restrained,

Aurora jest elegancka i dystyngowana

throwing her arms in independence from her suitors.

przy podawaniu ręki adoratorom.

Or she can be coy and flirtatious, descending from en pointe with grace

Jest też wstydliwa i zalotna, wdzięcznie schodząc z puent

and knowing confidence.

i zachowując pewność siebie.

"The Sleeping Beauty" offers a showcase for so much of what ballet can do.

"Śpiąca Królewna" pokazuje szerokie spektrum możliwości baletu.

Its graceful spectacle, dramatic physical vocabulary,

Wdzięczny spektakl, złożony język ciała

and enchanting coordination of music and movement

oraz ujmująca harmonia muzyki i ruchu

perfectly reflect the themes of this fantastical romance.

idealnie ukazują tematykę prawdziwej miłości.

But ballet isn’t just for epic fairytales.

Jednak balet to nie tylko bajki.

Ballets can be non-narrative emotional journeys,

Balet może być nienarracyjną podróżą,

experimental deconstructions of form,

eksperymentalną dekonstrukcyjną formą

or pure demonstrations of skill.

albo popisem umiejętności.

The artform is always experimenting with a centuries old set of rules,

Balet zawsze eksperymentuje z wiekowym zbiorem zasad,

making it the perfect medium for stories old and new.

pozostając idealnym medium opowiadającym historie starsze i nowsze.