How to master your sense of smell - Alexandra Horowitz

Koku alma duyumuza nasıl hükmedebiliriz - Alexandra Horowitz

Çeviri: Hüseyin ÖZKAY Gözden geçirme: Yunus ASIK

Perfumers can learn to distinguish individual odors

Parfümcüler, yüzlerce koku içeren bir parfümden

in a fragrance made of hundreds of scents.

tekil kokuları ayırt edebilmeyi öğrenebilirler.

Tea experts have been known to sniff out

Çay uzmanları, çayın sadece nereden geldiğini değil

not just the location where a tea was from,

aynı zamanda hangi mevsimde hasat edildiğini

but the season of harvest and whether it was planted by a plum tree.

ve bir erik ağacında yetişip yetişmediğini ortaya çıkarabilirler.

And the New York City Transit Authority

New York Toplu Taşıma Müdürlüğü'nün

once had an employee responsible only for sniffing out gas leaks

bir zamanlar işi metro sisteminde gaz kaçağını tespit etmek olan

in the subway system.

bir çalışanı vardı.

Can just anyone learn to smell with the sensitivity of those experts?

Acaba herkes bu uzmanlar kadar hassaslıkla koklamayı öğrenebilir mi?

For most of us, what we smell is largely involuntary,

Çoğumuz için kokladığımız şeyler genellikle istemsiz olarak gerçekleşiyor,

whether it's garbage behind a restaurant,

bu ya bir restoranın arkasındaki çöp,

the shampoo of the woman leaving an elevator as you enter,

ya sen asansöre girerken oradan çıkan kadının şampuanı

or a bakery's fresh-made bread.

ya da fırından yeni çıkmış taze bir ekmek olabilir.

With a few million olfactory receptors in our noses,

Burnumuzdaki bir kaç milyon koku alma reseptörleri ile

we clearly don't lack the ability to smell well.

iyi bir şekilde koklayabilmemiz için aslında hiç bir engel yok.

We just might not always pay close enough attention.

Sadece buna pek dikkat etmiyor olabiliriz.

That's a shame because we may be missing opportunities

Bu utanç verici bir şey çünkü belki de güçlü duygusal bağlar kurma

to make strong emotional connections.

fırsatlarını kaçırıyoruzdur.

Smells are powerfully linked to emotions

Kokular duygularla güçlü bir şekilde bağlıdır

and can awaken memories of places we've long ago left

ve uzun bir zaman önce terk ettiğimiz yerlerin ve sevdiklerimizin

and people we've loved.

hatırasını canlandırabilirler.

But fortunately, it is possible to train our brains to smell better.

Neyse ki beynimizi daha iyi koku almak için eğitebiliriz.

For example, Helen Keller was able to recognize a person's work,

Mesela kendi söylediğine göre Helen Keller,

and in her words,

birinin ne iş yaptığını,

distinguish the carpenter from the iron worker,

marangozu bir demirciden,

the artist from the mason or the chemist,

ressamı bir duvar ustasından ya da bir kimyagerden

by a simple inhale.

basit bir solumayla ayırt edebiliyordu.

Follow these steps and you too can change the way the world smells to you.

Bu adımları takip et ve sen de dünyanın sana nasıl koktuğunu değiştirebilirsin.

First, stick your nose in it.

İlk olarak burnunuzu sokun.

Some animals that are known to be great smellers,

Köpek gibi patlayıcıları,

like dogs who can sniff out explosives

domuz gibi yeraltındaki mantarları bulabilen

and pigs who can find truffles underground,

müthiş koku alıcılar olarak bilinen bazı hayvanlar,

put their noses right at the place they want to smell.

koklamak istedikleri şeye tam olarak burunlarını yerleştirirler.

Human noses, meanwhile, are casting around in the middle of the air,

İnsan burnunun vücudun yüksek bir yerinde bulunması,

giving us an anatomical disadvantage.

bize anatomik olarak bir dezavantaj sağlar.

So bring your nose close to the world around you.

Bu yüzden burnunuzu çevrenizdeki dünyaya yakınlaştırın.

The ground,

Yere,

surfaces,

yüzeylere,

objects,

nesnelere,

the food in your hand.

elinizdeki yiyeceğe.

Get close to your dog,

Köpeğinize yaklaşın,

your partner,

eşinize,

the book you're reading.

okuduğunuz kitaba.

Not only will your nose be closer to the odor source,

Burnunuz kokunun kaynağına yakın olmakla kalmayacak

but the warmth of your breath will make odors easier to smell.

aynı zamanda nefesinizin sıcaklığı da kokuları daha iyi almanızı sağlayacak.

Second, sniff like you mean it.

İkinci olarak düşündüğünüz gibi koklayın.

Smelling actually happens way up near the bridge of our noses

Koku alma aslında burun köprüsünün yukarısında

in a postage stamp-sized square of tissue called the olfactory epithelium.

posta pulu kadar bir doku olan olfaktor epitel denen yerde gerçekleşir.

When we sniff, odor molecules are sucked up into our nostrils

Kokladığımızda, koku molekülleri bu dokuya çarpana kadar

until they hit this tissue

burun deliklerinden içeri çekilir.

where they combine to our olfactory, or scent, receptors.

Orada koku alma reseptörleri ile birleşirler.

When we inhale normally, only a little air makes it there.

Normal bir şekilde nefes aldığımızda, sadece az miktarda hava oraya tutunur.

But one or two solid sharp sniffs

Fakat şöyle sağlam bir iki defa koklama

will ensure that more air gets to your smell receptors.

daha fazla havanın koku alıcılarınıza gelmesini sağlar.

After just a few more sniffs,

Sadece bir kaç koklamadan sonra,

the receptors, which are best at noticing new smells,

yeni kokuları fark etmede çok iyi olan alıcılar

turn off temporarily.

geçici olarak kapatılır.

So you can give your nose a rest and sniff again later.

Böylece burnunuz dinlenir ve sonra tekrar koklarsınız.

Finally, dwell on the smell.

Son olarak, kokunun içinde durun.

Most smells pass by us with little attention,

Çoğu koku biz çok dikkat etmeden yanımızdan geçer gider

but simply noticing what you're smelling

fakat basitçe ne kokladığınızı fark etmek,

and by trying to describe it, name it, and locate its source,

onu tarif etmek, adlandırmak ve kaynağını bulmakla

you can expand your vocabulary of smells.

koku dağarcığınızı geliştirebilirsiniz.

When an odor molecule binds to a scent receptor,

Bir koku molekülü koku alıcısına yapıştığında,

it sends an electrical signal from the sensory neurons

duyu sinirleri aracılığıyla beynimizin burun soğanına

to our brain's olfactory bulbs.

bir elektrik sinyali gönderir.

The signal then continues to other areas of the brain,

Sinyal bizde bir koku olarak kaydedilmeden önce

where it's integrated with taste,

tat almayla,

memory,

hafızayla

or emotional information

ya da duygusal bilgiyle birleştiği

before registering to us as a smell.

beynimizin diğer bölgelerine ilerler.

FMRI research shows that the extra time spent focusing on scent

FMRI araştırması gösteriyor ki bir kokuya odaklanmaya daha fazla zaman ayırmak

changes the brain of experienced smellers.

koku uzmanlarının beyinlerini değiştirir.

For them, perceiving and imagining odors becomes more automatic

Onlar için kokuları algılama ve ayırt etme uzman olmayanlara göre

than for non-experts.

daha otomatik hale gelir.

To get started yourself, take ingredients from your kitchen:

Başlamak için mutfağınızdan şu malzemeleri alın:

spices,

baharatlar,

vanilla,

or fruit,

vanilya

ya da meyve,

but never anything toxic.

fakat toksik bir madde asla.

Close your eyes and have someone bring them under your nose.

Gözünüzü kapatın, ve birinin onları burnunuza yaklaştırmasını sağlayın.

Sniff and try to name the source.

Koklayın ve koku kaynağını adlandırın.

Over time, you'll begin to appreciate nuances in familiar odors

Zaman içinde benzer kokular arasındaki nüansları fark edecek,

and recognize characteristics of new and unusual smells.

yeni ve ilginç kokuların özelliklerini anımsayacaksınız.

The perfumer has practiced these steps enough to become an artist of odor,

Parfümcüler koku uzmanı olabilmek için bu adımları yeterince takip ettiler.

but even if you never pursue smelling to that degree,

Onlar kadar koklayacak olmasanız bile

the spectacular result of an unspectacular action

basit bir eylemin harika bir sonucu

will change how you sense and experience your days.

günlerinizi nasıl algıladığınızı ve geçirdiğinizi değiştirecek.