The Cockroach Beatbox

Çeviri: Buğra Kaygısız Gözden geçirme: Ramazan Şen

When you think about the brain,

Beyni düşündüğümüzde

it's difficult to understand,

anlaması zordur.

because if I were to ask you right now, how does the heart work,

Çünkü size şu an kalp nasıl çalışır diye sorsam

you would instantly tell me it's a pump.

onun pompaladığını söylerdiniz.

It pumps blood.

Kan pompalıyor.

If I were to ask about your lungs,

Ciğerleri sorsam

karbon dioksiti oksijene dönüştürdüğünü söylersiniz.

you would say it exchanges oxygen for carbon dioxide.

That's easy.

Bu basit.

If I were to ask you how the brain works, it's hard to understand

Beyinin nasıl çalıştığını sorsam, anlaması zor.

because you can't just look at a brain and understand what it is.

Çünkü beyne bakıp onun ne olduğunu anlayamazsınız.

Mekanik bir nesne değil, pompa değil, hava kesesi değil.

It's not a mechanical object, not a pump, not an airbag.

It's just like, if you held it in your hand when it was dead,

Canlı değilken elinizde tutarsanız

it's just a piece of fat.

sadece bir parça yağ.

To understand how the brain works, you have to go inside a living brain.

Beynin çalışmasını anlamak için yaşayan bir beynin içine girmelisiniz.

Because the brain's not mechanical, the brain is electrical and it's chemical.

Çünkü beyin mekanik değil, elektriksel ve kimyasal.

Beyniniz, nöron adı verilen 100 milyar hücreden oluşur.

Your brain is made out of 100 billion cells, called neurons.

And these neurons communicate with each other with electricity.

Bu nöronlar birbirleriyle iletişimi elektrik ile sağlıyorlar.

And we're going to eavesdrop in on a conversation between two cells,

İki beyin hücresinin arasındaki sohbete bir kulak vereceğiz

ve spayk olarak adlandırılan bir şeyi dinleyeceğiz.

and we're going to listen to something called a spike.

But we're not going to record my brain or your brain or your teachers' brains,

Ancak benim, senin ya da öğretmeninin beynini kullanmayacağız.

we're going to use our good friend the cockroach.

Dostumuz hamam böceğininkini kullanacağız.

Not just because I think they're cool,

Sadece havalı oldukları için değil,

but because they have brains very similar to ours.

beyinleri bizimkine çok benzediği için.

So if you learn a little bit about how their brains work,

Beyinlerinin işleyişini öğrenebilirsek

we're going to learn a lot about how our brains work.

kendi beyinlerimizle ilgili çok şey öğreneceğiz.

I'm going to put them in some ice water here

Onları buradaki buzlu suya koyacağım.

And then --

Sonra...

Audience: Ew! Greg Gabe: Yeah ...

Seyirci: Iyy! Greg Gabe: Evet.

Right now they're becoming anesthetized.

Şu anda uyuşuyorlar.

Because they're cold blooded, they become the temperature of the water

Soğuk kanlı oldukları için suyun ısısına erişiyorlar

and they can't control it so they just basically "chillax," right?

ve kontrol edemiyorlar. Yani biraz “sakinliyorlar.”

They're not going to feel anything,

Hiçbir şey hissetmeyecekler.

Bu size, ne yapacağımıza dair bir fikir verebilir.

which may tell you a little about what we're going to do,

a scientific experiment to understand the brain.

Beyni anlamak için bir bilimsel deney.

So ...

Yani...

This is the leg of a cockroach.

Bu hamam böceğinin bacağı.

Hamam böceği her yerinde

And a cockroach has all these beautiful hairs

tüm bu güzel kıllara ve dikenlere sahip.

and pricklies all over it.

Bunların her birinin altında bir hücre var

Underneath each one of those is a cell,

ve o hücre, rüzgâr ya da titreşim ile ilgili bilgiyi

and this cell's a neuron that is going to send information

gönderecek bir nöron.

about wind or vibration.

If you ever try to catch a cockroach, it's hard because they can feel you coming

Hamam böceği yakalamak zordur çünkü gelişinizi hissederler.

Kaçmaya başlarlar.

before you're even there, they start running.

Bu hücreler, elektronik mesajlarla

These cells are zipping up this information up to the brain

küçük aksonları kullanarak bilgiyi beyine gönderiyor.

using those little axons with electronic messages in there.

Buraya bir iğne batırarak kaydedeceğiz.

We're going to record by sticking a pin right in there.

We need to take off the leg of a cockroach --

Hamam böceğinin bacağını koparmalıyız.

don't worry, they'll grow back --

Endişelenmeyin tekrar büyüyecek.

Sonra buraya iki iğne koyacağız.

then we're going to put two pins in there.

These are metal pins.

Bunlar metal iğne.

One will pick up this electronic message, this electric message is going by.

Bir tanesi geçen elektronik mesajı yakalayacak.

So, we're now going to do the surgery, let's see if you guys can see this.

Şimdi ameliyatı yapacağız, bakalım görebilecek misiniz.

Yeah, it's gross ...

Evet, iğrenç.

All right. So there we go.

Tamamdır, işte oldu.

You guys can see his leg right there.

Bacağını tam burada görebilirsiniz.

Now I'm going to take this leg,

Şimdi bacağını alacağım.

I'm going to put it in this invention that we came up with

İcat ettiğimiz Spikerbox isimli cihazın içine koyacağım.

called the Spikerbox --

Bir araştırma laboratuvarındaki birçok pahalı cihazın yerini alıyor.

and this replaces lots of expensive equipment in a research lab,

so you guys can do this in your own high schools,

Yani bana sorarsanız bunu kendi lisenizde

or in your own basements if it's me.

ya da bodrumunuzda yapabilirsiniz.

(Audience: Laughter)

(Kahkaha)

So, there.

İşte, burada.

Can you guys see that?

Görebiliyor musunuz?

Alright, so I'm going to go ahead and turn this on.

Şimdi bunu açacağım.

I'm going to plug it in.

Fişini takacağım.

(Ayar sesi)

(Tuning sound)

To me, this is the most beautiful sound in the world.

Bana göre dünyanın en güzel sesi.

Şu an beyniniz bunu yapıyor.

This is what your brain is doing right now.

Bu yağmur damlası seslerini yapan 100 milyar hücreniz var.

You have 100 billion cells making these raindrop-type noises.

Let's take a look at what it looks like,

Nasıl göründüğüne bir bakalım.

let's pull it up on the iPad screen.

Görüntüyü iPad ekranına yansıtalım.

I plugged my iPad into here as well.

iPad’imi de buraya bağladım.

Akson spayk gibi görünüyor demiştim.

So remember we said the axon looks like a spike.

So we're going to take a look

Bir tanesine kısa bir süreliğine bakacağız.

at what one of them looks like in just a brief second.

Bu aleti biraz ayarlayabilmek için

We're going to tap here,

so we can sort of average this guy.

buraya dokunacağız.

So there we see it. That's an action potential.

Burada görüyoruz. Bu bir hareket potansiyeli.

Şu anda beyninizde bunu yapan 100 milyar hücre var.

You've got 100 billion cells in your brain doing this right now,

sending all this information back about what you're seeing, hearing.

Gördüklerinizin, duyduklarınız bilgisini geri iletiyor.

We also said this is a cell

Ayrıca bu hücrenin

that's going to be taking up information about vibrations in the wind.

rüzgardaki titreşim bilgisini de aldığını söyledik.

Bir deney yaparsak ne olur?

So what if we do an experiment?

We can actually blow on this and hear if we see a change.

Buna üfleyip bir değişim görüp görmediğimizi duyabiliriz.

Are you guys going to be ready?

Hazır mısınız?

If I blow on it you tell me if you hear anything.

Üflediğimde bir şey duyup duymadığınızı söyleyin.

(Blowing)

(Üfleme sesi)

(Ses değişimleri)

(Sound changes)

Küçük bir kalemle şuraya dokunayım.

Let me just touch this with a little pen here.

(Noise)

(Ses)

That was the neural firing rate.

Bu sinirsel ateşleme hızıydı.

That actually took a while in neuroscience to understand this.

Nörolojide bunu anlamak oldukça zaman aldı.

Buna hız kodlaması deniyor:

This is called rate coding:

the harder you press on something, the more spikes there are,

Bir şeye ne kadar sert baskı uygularsan o kadar spayk oluyor

and all that information is coming up to your brain.

ve tüm o bilgi beynine geliyor.

That's how you perceive things.

Bu şekilde algılarsınız.

So that's one way of doing an experiment with electricity.

Bu elektrik ile deney yapmanın bir yolu.

The other way is that your brain is not only taking in electrical impulses,

Diğer yöntemle beyniniz elektik atımlarını almakla kalmaz

you're also sending out.

aynı zamanda gönderir.

That's how you move your muscles around.

Böylelikle kaslarınızı oynatırsınız.

Let's see what happens if I've plugged in something that's electric

Hamam böceğinin bacağına elektrikli bir şey soktuğumda

into the cockroach leg here.

ne olduğuna bir bakalım.

İki iğne alacağım ve onları hamam böceğine bağlayacağım.

I'm going to take two pins, I'm going to plug them onto the cockroach.

I'm going to take the other end, I'm going to plug in into my iPod.

Diğer ucunu alacağım ve iPod’umu bağlayacağım.

It's my iPhone actually.

Aslında benim iPhone’um.

Do you guys know how your earbuds work in your ears?

Kulaklıklarınızın kulağınızda nasıl çalıştığını biliyor musunuz?

You have a battery in your phone, or iPod, right?

Telefonda veya iPod’unuzda batarya var, değil mi?

It's sending electrical current into these magnets in your earbuds

Kulaklıklarınızdaki mıknatıslara elektrik akımı göndererek

which shake back and forth and allow you to hear things.

ileri geri sallanıp bir şeyler duymanızı sağlıyor.

Bu akım beynimizin kullandığı ile aynı.

But that current's the same currency that our brain uses,

Bunu böceğin bacağına gönderebiliriz.

so we can send that to our cockroach leg

and hopefully if this works,

Eğer işe yararsa

we can actually see what happens when we play music into the cockroach.

hamam böceğine müzik çaldığımızda ne olduğunu görebiliriz.

Let's take a look.

Haydi bakalım.

(Music beat)

(Müzik)

Can we turn it up? There we go.

Açabilir miyiz? İşte böyle.

(Audience reacts and gasps)

(Seyirciler şaşırıyor)

GG: Neler oluyor?

GG: So what's happening?

Audience: Wow!

Seyirciler: Vay be!

(Laughter)

(Kahkaha)

So you see what's moving. It's moving on the bass.

Hareket edişini görüyorsunuz, basla beraber hareket ediyor.

Buradaki tüm odyofiller

All those audiophiles out there,

if you have awesome, kicking car stereos,

harika, muazzam araba hoparlörleriniz varsa

you know, the bass speakers are the biggest speakers.

bas hoparlörlerin en büyükleri olduğunu bilirsiniz.

The biggest speakers have the longest waves,

En uzun dalgalar en büyük hoparlörlerdedir.

which have the most current,

En büyük akım onlardadır

and the current is what's causing these things to move.

ve bu akım bu şeylerin hareketini sağlar.

So it's not just speakers that are causing electricity.

Yani elektriğe sebep olan tek şey hoparlörler değil.

Microphones also cause electricity.

Mikrofonlar da elektrik yapıyor.

(Beat)

(Ses)

So I'm going to go ahead and invite another person out on the stage here

Bana yardımcı olması için birisini

to help me out with this.

sahneye davet edeceğim

So there we go.

İşte böyle.

(Beatboxing)

(Beatbox)

Bu, insanlık tarihinde ilk defa gerçekleşti.

This is the first time this has ever happened in the history of mankind.

Human beatbox to a cockroach leg.

Hamam böceğinin bacağına beatbox yapan bir insan.

Okuluna geri döndüğünüzde, sinirbilimini

When you guys go back to your high school, think about neuroscience

ve nöro-devrimi nasıl başlatacağınızı düşünün.

and how you guys can begin the neuro-revolution.

Çok teşekkür ederim. Hoşça kalın.

Thank you very much. Bye bye.

(Applause)

(Alkış)