Is this the most successful animal ever? - Nigel Hughes

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Nihal Aksakal

A procession of segmented creatures moves across the sea floor.

Parçalı varlıkların alayı deniz tabanı boyunca ilerliyor.

Up ahead, hundreds have begun shedding their exoskeletons

İleride yüzlercesi dış iskeletlerini atmaya

and piling on top of one another in what appears to be... a massive orgy.

ve devasa bir seks partisini andıran bir şekilde

birbirinin üstüne yığılmaya başladı.

But this is not some alien world.

Ancak burası bir uzaylı dünyası değil.

It’s Earth about 500 million years ago,

Burası 500 milyon yıl kadar önce,

when these creatures, called trilobites, prospered.

trilobit denen bu varlıkların büyüyüp geliştiği Dünya.

Prevailing for around 270 million years

Yaklaşık 270 milyon yıl boyunca egemenlik süren

and encompassing more than 20,000 distinct species,

ve 20.000′den fazla farklı türü kapsayan

trilobites are some of the most successful lifeforms in Earth’s history.

trilobitler Dünya tarihinin en başarılı yaşam formlarından birisi.

When they sprung into existence,

Hayat bulduklarında

they were among the most diverse and sophisticated organisms

Dünya’nın daha önce hiç görmediği

en çeşitli ve komplike organizmalar arasında yer alıyorlardı.

Earth had yet seen.

And, as the earliest known animals with complex eyes,

Bileşik gözlü hayvanların bilinen ilk örnekleri olarak

trilobites had a unique perspective on the ancient world.

trilobitler antik dünyanın benzersiz bir bakış açısına sahiptiler.

For almost all of Earth’s history before the rise of the trilobites,

Trilobitlerin gelişinden önce Dünya tarihinin neredeyse tamamı boyunca

life had mostly consisted of microscopic marine organisms.

yaşam çoğunlukla mikroskobik deniz organizmalarından oluşuyordu.

But then, scientists think an increase in oxygen allowed multicellular lifeforms

Ama bilim insanları oksijendeki artışın çok hücreli yaşam formlarının

to extract more energy from their food and perform more complex functions.

besinlerden daha fazla enerji almasına

ve daha kompleks işlevler yerine getirmesini sağladığını düşünüyor.

This then enabled the rise of carnivores,

Bu, daha sonrasında etoburların çıkışına olanak sağladı,

which in turn spurred a productive arms race,

bu da üretken silahlanma yarışını teşvik edip

resulting in what’s known as the Cambrian explosion.

Kambriyen patlaması olarak bilinen şeye yol açtı.

Within about 20 million years,

Yaklaşık 20 milyon yıl içinde,

life had branched out to include most of the animal groups we know today.

yaşam bugün bildiğimiz çoğu hayvan grubunu içererek genişledi.

Trilobites were an important part of this surge.

Trilobitler, bu artışın önemli bir parçasıydı.

All trilobites had three lengthwise lobes,

Tüm trilobitlerin uzunlamasına üç lobu bulunuyordu

but building off the same basic components,

ama aynı temel bileşenlerden oluşsalar da çok çeşitlilik gösteriyorlardı.

they varied greatly.

Species ranged in length from a few millimeters to almost one meter

Türler uzunluk açısından birkaç milimetreyle

neredeyse bir metre arasında dağılım gösteriyordu

and some were equipped with intriguing ornaments.

ve bazıları ilgi çekici süslerle donanmıştı.

As a result, they filled many distinct niches over the ages.

Sonuç olarak çağlar boyunca birçok farklı oyuğu doldurdular.

Many trilobites plowed or burrowed into the sea floor while others swam freely.

Diğerleri özgürce yüzerken birçok trilobit deniz tabanında gizleniyordu.

Certain species had spines, horns, and even protruding tridents.

Bazı türlerin omurgaları, boynuzları ve hatta çıkıntılı mızrakları vardı.

And their social behavior was complex:

Sosyal davranışları ise karışıktı:

they came together to search for food, find safety in numbers, migrate and mate.

Yemek aramak için toplanır,

sayıca fazla olunca güvende hisseder, göç eder ve ürerlerdi.

In fact, their fossilized conga lines represent

Fosilleşmiş konga çizgileri aslında hayvansal grup davranışının

some of the first evidence of animal group behaviour.

ilk kanıtlarından birini temsil ediyor.

Like modern arthropods,

Bugünkü eklembacaklılar gibi,

trilobites had compound eyes composed of many tiny lenses.

trilobitler de birçok ufak lenslerden oluşan bileşik gözlere sahiptir.

But theirs were made of the mineral calcite,

Ama onlarınki dış iskeletlerini de oluşturan kalsitten yapılmıştır.

which also constituted their exoskeletons.

These lenses allowed trilobites to form sharp images

Bu lensler, trilobitlerin keskin görüntüler oluşturmasına

and quickly sense changes in light.

ve ışıktaki değişimleri çabucak algılamasına izin verir.

Some had long eye stalks that helped them peep above the muddy sea floor

Bazılarının gizlendikleri çamurlu deniz tabanından bakmalarına yardımcı olan

as they burrowed beneath.

uzun göz kulakları bulunur.

Others had large dragonfly-like eyes

Diğerlerinin ise karanlık sularda baş aşağı yüzerken

that they probably used to scour the ocean bottom

muhtemelen deniz tabanını taramak için kullandığı

as they swam upside-down in dim waters.

helikopter böceğinkine benzer gözleri var.

And some trilobites had pillar-like eyes that may have offered 360 degree views,

Bazı trilobitler de tepe ışığından koruyan yapıların yanı sıra

along with structures that provided shade from overhead light.

360 derece görüş alanı sağlayan sütuna benzer gözlere sahip.

Yet despite their dominance of the seas,

Denizlerdeki üstünlüklerine rağmen

trilobites were vulnerable to environmental changes and predators.

trilobitler çevresel değişimlere ve avcılara karşı savunmasızdır.

About 444 million years ago, Earth cooled and sea levels dropped,

444 milyon yıl kadar önce Dünya soğudu ve deniz seviyesi azaldı,

radically changing some of their habitats.

bazılarının habitatını kökten değiştirdi.

This was the beginning of what would prove to be the trilobite’s long demise.

Bu, trilobitlerin ölümünün başlangıcıydı.

Some 20 million years later, fish with jaws began sweeping the sea.

20 milyon yıl kadar sonra, çeneli balıklar denizde süzülmeye başladı.

Trilobites developed spiky ornamentation

Trilobitler, dikenli süsler ve eklemlerini kitlemenin zekice yollarını geliştirdi.

and neat ways of locking their joints shut.

Many species could curl themselves into balls,

Birçok tür, top gibi kıvrılıp

entirely sealing their soft parts inside their hard exoskeletons.

sert dış iskeletlerinin içindeki yumuşak kısımlarını tamamen kapatabiliyordu.

Then, another extinction event shook the world.

Sonra başka bir nesli tükenme olayı dünyayı sarstı.

Trilobite diversity dwindled, and come about 360 million years ago,

Trilobit çeşitliliği azaldı ve yaklaşık 360 milyon yıl önce,

only one of the 10 former trilobite orders remained.

geriye 10 eski trilobit türünden sadece biri kaldı.

Finally, rapid climate change spurred

En sonunda ani iklim değişikliği

the greatest known mass extinction event in Earth's history.

Dünya tarihinin bilinen en büyük kitlesel yok oluşuna neden oldu.

This catastrophic period finished the trilobites off—

Bu feci dönem trilobitlere

along with approximately 96% of all marine species.

ve tüm deniz canlılarının aşağı yukarı %96′sına son verdi.

But trilobites left a remarkable record behind.

Ancak trilobitler geriye dikkat çekici kayıtlar bıraktı.

Their calcite exoskeletons made for hardy fossils

Kalsit dış iskeletleri, gelecek yüz milyonlarca yıl boyunca

that would remain intact for hundreds of millions of years to come.

bozulmadan kalacak güçlü fosiller bıraktı.

We’ve found trilobite fossils on every single continent—

Her bir kıtada trilobit fosili bulduk—

many in unlikely environments that were once part of the ocean floor.

birçoğu bir zamanlar deniz tabanı olan beklenmedik ortamlardaydı.

Trilobites have no direct descendants,

Trilobitlerin neslinden doğrudan gelen bir varlık yok

but their evolutionary cousins are alive and well.

ancak evrim geçirmiş kuzenleri sağ salim.

And since arthropods make up over 80% of current animal species,

Eklembacaklılar şu anki hayvan türlerinin %80′den fazlasını oluşturduğu için,

we might say that, although Earth may no longer be the planet of the trilobites,

Dünya artık trilobitlerin gezegeni olmamasına rağmen,

their distant relatives still reign supreme.

uzaktan akrabalarının hâlâ hüküm sürdüğünü söyleyebiliriz.