Is this the most successful animal ever? - Nigel Hughes

Tłumaczenie: Emilia Niedzieska Korekta: Ola Królikowska

A procession of segmented creatures moves across the sea floor.

Przez dno morskie przechodzi procesja segmentowych stworzeń.

Up ahead, hundreds have begun shedding their exoskeletons

Widzimy, jak setki osobników zaczynają zrzucać egzoszkielety

and piling on top of one another in what appears to be... a massive orgy.

i układać się jeden na drugim, przywodząc na myśl… ogromną orgię.

But this is not some alien world.

Ale to nie jest żaden pozaziemski świat.

It’s Earth about 500 million years ago,

To Ziemia sprzed około 500 milionów lat,

when these creatures, called trilobites, prospered.

na której żyły w pełnym rozkwicie stworzonka zwane trylobitami.

Prevailing for around 270 million years

Panujące przez około 270 milionów lat

and encompassing more than 20,000 distinct species,

i liczące ponad 20 tysięcy gatunków

trilobites are some of the most successful lifeforms in Earth’s history.

trylobity są jednymi z najbardziej udanych form życia w historii Ziemi.

When they sprung into existence,

Kiedy się pojawiły,

they were among the most diverse and sophisticated organisms

były jednymi z najbardziej zróżnicowanych i złożonych organizmów,

Earth had yet seen.

jakie wówczas żyły na Ziemi.

And, as the earliest known animals with complex eyes,

Jako najstarsze znane zwierzęta o złożonych oczach

trilobites had a unique perspective on the ancient world.

trylobity oglądały pradawny świat z wyjątkowej perspektywy.

For almost all of Earth’s history before the rise of the trilobites,

Zanim się pojawiły,

life had mostly consisted of microscopic marine organisms.

Ziemię zamieszkiwały głównie mikroskopijne organizmy morskie.

But then, scientists think an increase in oxygen allowed multicellular lifeforms

Według naukowców zwiększona ilość tlenu umożliwiła wielokomórkowcom

to extract more energy from their food and perform more complex functions.

lepsze pozyskiwanie energii z pożywienia i wykonywanie bardziej złożonych zadań.

This then enabled the rise of carnivores,

To przyczyniło się do rozwoju drapieżników,

which in turn spurred a productive arms race,

co z kolei dało początek produktywnemu wyścigowi zbrojeń,

resulting in what’s known as the Cambrian explosion.

doprowadzając do tak zwanej eksplozji kambryjskiej.

Within about 20 million years,

W ciągu około 20 milionów lat

life had branched out to include most of the animal groups we know today.

wyodrębniła się większość znanych dzisiaj grup zwierząt.

Trilobites were an important part of this surge.

Trylobity były ważną częścią tej eksplozji.

All trilobites had three lengthwise lobes,

Wszystkie trylobity miały trzy podłużne płaty

but building off the same basic components,

i choć zbudowane były z tych samych prostych elementów,

they varied greatly.

znacząco różniły się od siebie wyglądem.

Species ranged in length from a few millimeters to almost one meter

Ich długość wynosiła od kilku milimetrów do prawie jednego metra,

and some were equipped with intriguing ornaments.

a niektóre gatunki miały intrygujące zdobienia.

As a result, they filled many distinct niches over the ages.

W rezultacie na przestrzeni wieków wypełniło się wiele odrębnych nisz.

Many trilobites plowed or burrowed into the sea floor while others swam freely.

Jedne trylobity zagrzebywały się w dnie morza, inne pływały.

Certain species had spines, horns, and even protruding tridents.

Niektóre gatunki miały kolce, rogi, a nawet wystające trójzęby.

And their social behavior was complex:

Ich zachowania społeczne były złożone.

they came together to search for food, find safety in numbers, migrate and mate.

Łączyły się w grupy, żeby móc się bronić, zdobywać żywność, migrować i rozmnażać.

In fact, their fossilized conga lines represent

Ich skamieniały taniec conga stanowi

some of the first evidence of animal group behaviour.

jeden z pierwszych dowodów na zbiorowe zachowanie zwierząt.

Like modern arthropods,

Jak u współczesnych stawonogów,

trilobites had compound eyes composed of many tiny lenses.

oczy trylobitów składały się z wielu maleńkich soczewek.

But theirs were made of the mineral calcite,

Tyle że zbudowane były z kryształów kalcytu,

which also constituted their exoskeletons.

z którego składały się też ich egzoszkielety.

These lenses allowed trilobites to form sharp images

Dzięki takim soczewkom trylobity mogły wyostrzać obraz

and quickly sense changes in light.

i szybko wyczuwać zmianę światła.

Some had long eye stalks that helped them peep above the muddy sea floor

Niektóre miały oczy na długich słupkach, więc mogły wyglądać ponad mętne dno,

as they burrowed beneath.

kiedy leżały pod nim zagrzebane.

Others had large dragonfly-like eyes

Inne miały duże, ważkowate oczy,

that they probably used to scour the ocean bottom

które prawdopodobnie służyły do przeszukiwania dna oceanu,

as they swam upside-down in dim waters.

kiedy pływały w ciemnej toni do góry nogami.

And some trilobites had pillar-like eyes that may have offered 360 degree views,

Niektóre trylobity miały walcowate oczy, dzięki którym widziały naokoło,

along with structures that provided shade from overhead light.

dodatkowo wyposażone w zacieniające je daszki.

Yet despite their dominance of the seas,

Mimo dominacji na morzach

trilobites were vulnerable to environmental changes and predators.

trylobitom zagrażały zmiany środowiskowe i drapieżniki.

About 444 million years ago, Earth cooled and sea levels dropped,

Około 444 milionów lat temu Ziemia ochłodziła się, a poziom mórz spadł,

radically changing some of their habitats.

radykalnie zmieniając niektóre z ich siedlisk.

This was the beginning of what would prove to be the trilobite’s long demise.

To był początek powolnej śmierci trylobitów.

Some 20 million years later, fish with jaws began sweeping the sea.

Około 20 milionów lat później władzę w głębinach przejęły ryby szczękowe.

Trilobites developed spiky ornamentation

Trylobity wykształciły kolczaste ornamenty

and neat ways of locking their joints shut.

i sprytne sposoby blokowania stawów.

Many species could curl themselves into balls,

Wiele gatunków mogło zwinąć się w kulkę,

entirely sealing their soft parts inside their hard exoskeletons.

chroniąc miękkie części wewnątrz twardych egzoszkieletów.

Then, another extinction event shook the world.

Wtedy światem wstrząsnęło kolejne śmiercionośne wydarzenie.

Trilobite diversity dwindled, and come about 360 million years ago,

Różnorodność trylobitów zmalała i około 360 milionów lat temu

only one of the 10 former trilobite orders remained.

pozostał tylko jeden z 10 dawnych rzędów trylobitów.

Finally, rapid climate change spurred

Wreszcie gwałtowna zmiana klimatu

the greatest known mass extinction event in Earth's history.

spowodowała największe znane w dziejach Ziemi masowe wymieranie.

This catastrophic period finished the trilobites off—

W tym katastrofalnym okresie wyginęły trylobity,

along with approximately 96% of all marine species.

a wraz z nimi około 96% wszystkich gatunków morskich.

But trilobites left a remarkable record behind.

Trylobity jednak pozostawiły po sobie niezwykły zapis kopalny.

Their calcite exoskeletons made for hardy fossils

Ich kalcytowe egzoszkielety stworzyły wytrzymałe skamieliny,

that would remain intact for hundreds of millions of years to come.

które pozostały nienaruszone przez setki milionów lat.

We’ve found trilobite fossils on every single continent—

Skamieliny trylobitów znaleziono na każdym kontynencie.

many in unlikely environments that were once part of the ocean floor.

Wiele w niezwykłych miejscach, które kiedyś były częścią dna oceanu.

Trilobites have no direct descendants,

Trylobity nie mają bezpośrednich potomków,

but their evolutionary cousins are alive and well.

ale ich ewolucyjni kuzyni żyją i mają się dobrze.

And since arthropods make up over 80% of current animal species,

A ponieważ stawonogi stanowią ponad 80% obecnych gatunków zwierząt,

we might say that, although Earth may no longer be the planet of the trilobites,

można powiedzieć, że chociaż Ziemia nie jest już planetą trylobitów,

their distant relatives still reign supreme.

ich odlegli krewni wciąż na niej królują.