The surprising reason birds sing - Partha P. Mitra

Çeviri: Zeynep Karadeniz Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

This is a song sung by a brown thrasher.

Bu, kızıl ardıç kuşunun söylediği bir şarkı

But that’s just one of the thousand or more that it knows,

ama bu onun bildiği binlerce şarkıdan yalnızca bir tanesi

and it’s not the only avian virtuoso.

ve bu kuş havanın tek sanatçısı değil.

A wood thrush can sing two pitches at once.

Bir orman ardıcı aynı anda iki perde söyleyebilir.

A mockingbird can match the sounds around it, including car alarms.

Bir alaycı kuş ise araba alarmları dâhil çevresindeki sesleri eşleştirebilir.

And the Australian superb lyrebird

Görkemli Avusturalya lir kuşunun ise

has an incredible, elaborate song and dance ritual.

inanılmaz, özenli bir ötüşü ve dans ritüeli var.

These are just a few of the 4,000 species of songbirds.

Bunlar 4000 ötücü kuş türünün sadece birkaçı.

Most birds produce short, simple calls,

Çoğu kuş kısa, basit sesler çıkarıyor

but songbirds also have a repertoire of complex vocal patterns

ama ötücü kuşlar da eşleri kendilerine çekmeye, bölgelerini savunmaya

that help them attract mates,

ve sosyal bağların güçlenmesine

defend territory,

yardımcı olan karmaşık bir

and strengthen their social bonds.

ses birikimine sahip.

Each songbird species has its own distinct song patterns,

Her ötücü kuşun kendine has bir ötüş tarzı var,

some with characteristic regional dialects.

bazıları ise karakteristik bölgesel lehçeye sahip.

Experienced listeners can even distinguish individual birds by their unique songs.

Deneyimli dinleyiciler, kuşları benzersiz ötüşleriyle ayırt edebilir.

So how do birds learn these songs in the first place?

Peki bu kuşlar bu ötüşleri nasıl öğreniyorlar?

How do they know to mimic the songs of their own species?

Kendi türünün ötüşlerini taklit etmeyi nasıl biliyorlar?

Are they born knowing how to sing?

Nasıl öteceklerini bilerek mi doğuyorlar?

A lot of what scientists know about bird song comes from studying zebra finches.

Bilimin kuş sesi üzerine bildiği çoğu şey hint bülbülü araştırmasından geliyor.

A baby male zebra finch typically learns to sing from its father or other males,

Yavru bir hint bülbülü yuvada hâlâ tecrübesiz anından başlayarak

starting while it’s still a fledgling in the nest.

ötmeyi genel olarak babasından ya da diğer erkeklerden öğrenir.

First comes a sensory learning phase,

Yavru hint bülbülü etrafındaki ötüşleri duyup

when the baby finch hears the songs sung around it and commits them to memory.

hafızasına aldığında duyusal bir öğrenme aşaması gelir ilk önce.

The bird starts to vocalize during the motor learning phase,

Motor öğrenme aşaması sırasında kuş,

practicing until it can match the song it memorized.

ezberlediği ötüşü hafızasındakiyle eşleşene kadar pratik yapar.

As the bird learns, hearing the tutor’s song over and over again

Kuş öğrendikçe öğretmenin ötüşünü üst üste duymak

is helpful— up to a point.

bir noktaya kadar yardımcı olur.

If he hears it too many times, the imitation degrades—

Eğer çok kez duyarsa, taklit bozulur,

and the source matters.

ötüşün kaynağı da önemlidir.

If the song is played through a loudspeaker,

Eğer ötüş bir hoparlörden çalınırsa

he can’t pick it up as easily.

kuş bunu kolayca kapamaz.

But hide the same loudspeaker inside a toy painted to look like a zebra finch,

Aynı hoparlörü bir hint bülbülüne benzetilmiş bir oyuncağın içine saklarsak

and his learning improves.

kuşun öğrenme yetisi artacaktır.

What if the baby never hears another zebra finch’s song?

Peki ya yavru başka bir hint bülbülünün ötüşünü hiç işitmezse?

Interestingly enough, it’ll sing anyway.

İlginçtir ki yine de ötecektir.

Isolated finches still produce what are called innate or isolate songs.

Tek kalmış ispinozlar hâlâ doğuştan gelen ya da izole denilen ötüşleri üretirler.

A specific tune might be taught,

Belirli bir melodi öğretilebilir

but the instinct to sing seems to be hardwired into a songbird’s brain.

ama ötme içgüdüsü ötücü bir kuşun beynine bağlanmış gibi görünüyor.

Innate songs sound different from the “cultured” songs

Doğuştan gelen ötüşler, ilk başta diğer ispinozlardan öğrenilen

learned from other finches—at first.

"kültürlü" ötüşlerden farklı geliyor.

If isolated zebra finches start a new colony,

Yalnız hint bülbülleri yeni bir koloniye başlarsa,

the young birds pick up the isolate song from their parents.

genç kuşlar ebeveynlerinden izole edilen ötüşleri kaparlar

But the song changes from generation to generation.

ama ötüş nesilden nesile değişir.

And after a few iterations,

Birkaç yinelemeden sonra,

the melody actually starts to resemble

aslında melodi, vahşi doğada hint bülbülleri tarafından söylenen

the cultured songs sung by zebra finches in the wild.

kültürlü ötüşlere benzemeye başlar.

Something about the learning process must be hardwired, too,

Öğrenme süreciyle ilgili ilişkilendirilmesi gereken bir şey de

drawing the birds towards the same song patterns again and again.

kuşların defalarca aynı ötüş modellerine meyilli olması.

This means that basic information about the zebra finch song

Bu, hint bülbülü ötüşü hakkındaki temel bilgilerin

must be stored somewhere in its genome,

genomunda bir yerde saklı olması

imprinted there by millions of years of evolution.

ve milyonlarca yıllık evrimle oraya damgalı olduğu anlamına gelir.

At first, this might seem odd,

İlk başta, bu tuhaf görülebilir çünkü

as we usually think of genetic code as a source of biochemical or physical traits,

genetik kodu biyokimyasal veya fiziksel özelliklerin kaynağı olarak düşünürüz,

not something like a behavior or action.

davranış ya da eylem gibi bir şey değil.

But the two aren’t fundamentally different;

Ancak bu ikis temel olarak farklı değil;

we can connect genomes to behavior through brain circuitry.

genomları beyin devreleri aracılığıyla davranışa bağlayabiliriz.

The connection is noisy and quite complex.

Bu bağlantı gürültülü ve epey karışıktır.

It doesn’t simply map single genes to single behaviors, but it exists.

Tek genler sadece tek davranışlarla eşleşmez, yine de vardırlar.

Genomes contain codes for proteins that guide brain development,

Genomlar, beyin gelişimine yön veren protein kodları içerir,

such as molecules that guide the pathways of developing axons,

gelişmekte olan aksonların gidişatına yön veren aksonlar gibi

shaping distinct circuits.

farklı devreleri biçimlendirirler.

Birds’ brains have so-called “song circuits”

Kuşların beyinlerinde kuşlar öttüğünde aktif olan

that are active when the birds sing.

sözde "ötüş devreleri" vardır.

These circuits also respond to the song of a bird’s own species

Bu devreler ayrıca bir kuşun kendi türünün ötüşüne

more strongly than to other species’ songs.

diğer türlerin ötüşlerinden daha güçlü bir şekilde cevap verir.

So the theory is that a bird’s genes guide development of brain circuits

Yani teoriye göre, bir kuşun genleri ötme ve ötmeyi öğrenme yeteneğiyle ilgili

that relate to singing and the ability to learn songs.

beyin devrelerinin gelişimine yön vermekte.

Then, exposure to songs shapes those neural circuits

O hâlde ilgili sinirsel devrelere şekil veren ötüş şekillerine maruz kalmak

to produce the songs that are typical to that species.

o türe özgü ötüş şekillerinin ortaya çıkmasını sağlayacaktır.

Genetically encoded or innate behaviors aren’t unique to songbirds.

Genetik olarak kodlanmış veya kalıtsal davranışlar ötücü kuşlara özgü değil.

They’re widespread in the animal kingdom.

Hayvanlar aleminde yaygınlar.

Spectacular examples include

Olağanüstü örnekler ise

the long-distance migrations of monarch butterflies and salmon.

kral kelebeklerinin ve somonun uzun mesafeli göçlerini içerir.

So what does this mean for humans?

Peki insanlar için ne anlama geliyor bu?

Are we also born with innate information written into our genomes

Biz de mi sinirsel devrelerimizin şekillenmesine yardımcı olan

that helps shape our neural circuits,

ve sonuçta bildiğimiz bir şeyle sonuçlanan

and ultimately results in something we know?

genomlarımıza yazılmış kalıtsal bilgilerle doğduk?

Could there be some knowledge

Yalnızca insan türüne özgü ve değerli

that is unique and intrinsic to humans as a species?

farkına varmadığımız bilgiler olabilir mi?