The Higgs Field, explained - Don Lincoln

Higgs Alanı açıklanıyor - Don Lincoln

Çeviri: Sevkan Uzel Gözden geçirme: Emre Kocahan

Without a doubt,

Hiç kuşkusuz

the most exciting scientific observation of 2012

2012 yılının en heyecan verici bilimsel gözlemi,

was the discovery of a new particle

yeni bir parçacığın

CERN laboratuvarında keşfedilmesi oldu.

at the CERN laboratory

that could be the Higgs boson,

Bu parçacık, Peter Higgs'e

a particle named after physicist Peter Higgs.

ithafen adlandırılan Higgs bozonu olabilirdi.

The Higgs Field is thought to give mass

Higgs Alanının, bildik maddeyi oluşturan,

to fundamental, subatomic particles

kuarklar ve leptonlar gibi

like the quarks

and leptons

temel atomaltı parçacıklara

that make up ordinary matter.

kütle kazandırdığı düşünülüyor.

The Higgs bosons are wiggles in the field,

Higgs bozonları alanda kıpırdanır,

tıpkı bir ipi salladığınızda

like the bump you see

when you twitch a rope.

oluşan çıkıntı gibi.

But how does this field give mass to particles?

Peki bu alan, parçacıklara nasıl kütle kazandırır?

If this sounds confusing to you,

Eğer kafanız karıştıysa,

you're not alone.

yalnız değilsiniz.

In 1993, the British Science Minister

1993 yılında İngiliz Bilim Bakanı

challenged physicists to invent a simple way

fizikçilerden tüm bu Higgs olayını anlatacak

to understand all this Higgs stuff.

basit bir yol bulmalarını istemişti.

The prize was a bottle of quality champagne.

Ödül, iyi kalite bir şişe şampanya idi.

The winning explanation went something like this:

Kazanan açıklama şuna benzer bir şeydi:

Suppose there's a large cocktail party

Parçacık fiziği araştırmacıları ile dolu

at the CERN laboratory

CERN laboratuvarında

filled with particle physics researchers.

büyük bir kokteyl verildiğini varsayalım.

This crowd of physicists represents the Higgs field.

Bu fizikçi kalabalığı, Higgs alanını temsil eder.

If a tax collector entered the party,

Eğer bir vergi memuru partiye gelirse,

nobody would want to talk to them,

hiç kimse onunla konuşmak istemez,

and they could very easily cross the room

dolayısıyla odayı rahatça kat ederek

to get to the bar.

bara ulaşabilir.

The tax collector wouldn't interact with the crowd

Vergi memuru, tıpkı bazı parçacıkların Higgs alanı ile

in much the same way

that some particles don't interact with the Higgs field.

etkileşmemesi gibi,

kalabalıkla etkileşmez.

The particles that don't interact,

Etkileşme yapmayan parçacıklar,

like photons for example,

örneğin fotonlar,

are called massless.

kütlesiz parçacıklardır.

Now, suppose that Peter Higgs entered the same room,

Şimdi aynı odaya Peter Higgs'in girdiğini varsayalım,

perhaps in search of a pint.

belki bir bira alacak.

In this case, the physicists

Bu durumda, fizikçiler

will immediately crowd around Higgs

derhal Higgs'in etrafını saracak ve

to discuss with him

adını taşıyan bozonun özelliklerinin

their efforts to measure the properties

of his namesake boson.

ölçümlerine dair çalışmalarını soracaktır.

Because he interacts strongly with the crowd,

Kalabalıkla yoğun bir etkileşimi olduğundan,

Higgs will move slowly across the room.

Higgs'in odadan geçişi yavaş olacaktır.

Continuing our analogy,

Benzetimimizi sürdürürsek,

Higgs has become a massive particle

Higgs alanla yaptığı etkileşim dolayısıyla

through his interactions with the field.

kütleli bir parçacık hâline gelmiştir.

So, if that's the Higgs field,

Peki eğer Higgs alanı bu ise,

how does the Higgs boson fit into all of this?

Higgs bozonu bunun neresinde?

Let's pretend our crowd of party goers

Parti meraklılarının odaya düzgün biçimde

is uniformly spread across the room.

dağıldıklarını düşünelim.

Now suppose someone pops their head in the door

İçlerinden biri başını kapıya çevirip,

to report a rumor of a discovery

uzak bir rakip laboratuvarda, bir keşif

at some distant, rival laboratory.

yapıldığı dedikodusunu ortaya atıyor.

People near the door will hear the rumor,

Kapıya yakın insanlar bunu duyarken,

but people far away won't,

uzaktakiler duymuyor.

so they'll move closer to the door to ask.

Dolayısıyla olayı anlamak için kapıya yaklaşıyorlar.

This will create a clump in the crowd.

Böylece kalabalıkta bir kümelenme oluşuyor.

As people have heard the rumor,

Dedikoduyu duyan insanlar,

they will return to their original positions

durumun getirdiklerini tartışmak için

to discuss its implications,

önceki konumlarına dönüyor,

but people further away will then ask what's going on.

ama bu sefer daha uzaktakiler neler olduğunu soruyor.

The result will be a clump in the crowd

Sonuçta odanın içinde, oda boyunca ilerleyen

that moves across the room.

bir küme oluşumuş oluyor.

This clump is analogous to the Higgs boson.

Bu kümeyi Higgs bozonuna benzetebiliriz.

It is important to remember

Şunu hatırlamak önemlidir:

that it is not that massive particles

Parçacık ne kadar kütleli ise

interact more with the Higgs field.

Higgs alanı ile o kadar etkileşmez.

In our analogy of the party,

Parti benzetimimizde,

all particles are equal until they enter the room.

odaya girene dek tüm parçacıklar eşdeğerdir.

Both Peter Higgs and the tax collector have zero mass.

Peter Higgs'in de, vergi memurunun da kütlesi sıfırdır.

It is the interaction with the crowd

Onlara kütle kazandıran şey,

that causes them to gain mass.

kalabalıkla etkileşimleridir.

I'll say that again.

Bunu tekrar söyleyeceğim.

Mass comes from interactions with a field.

Kütle, bir alanla etkileşimden doğar.

So, let's recap.

Özetleyelim.

A particle gets more or less mass

Bir parçacık, alanla nasıl etkileştiğine bağlı olarak

depending on how it interacts with a field,

az ya da çok kütle kazanır.

just like different people will move through the crowd

Tıpkı farklı kişilerin, popülerliklerine bağlı olarak,

at different speeds depending on their popularity.

kalabalığı farklı hızlarda aşmaları gibi.

And the Higgs boson is just a clump in the field,

Higgs bozonu ise alandaki bir kümedir,

like a rumor crossing the room.

odada dolaşan dedikodu gibi.

Of course, this analogy is just that --

Tabi ki bu benzetim sadece

an analogy,

bir benzetimdir,

but it's the best analogy

ama şimdiye dek uydurulmuş

anyone has come up with so far.

en iyi benzetim bu.

So, that's it.

Yani olay bu.

That's what the Higgs Field

Higgs Alanı ve Higgs bozonu

and the Higgs boson is all about.

konusu böyle.

Continuing research will tell us if we found it,

Sürmekte olan araştırmalar onu bulup bulmadığımızı

and the reward will probably be more

gösterecek ve ödül, büyük olasılıkla

than just a bottle of champagne.

bir şişe şampanyadan ibaret olmayacak.