The race to decode a mysterious language - Susan Lupack

Çeviri: Özlem Önce Yön Gözden geçirme: Nihal Aksakal

In the early 1900s on the island of Crete,

1900'lerin başında Girit Adasında,

British archaeologist Sir Arthur Evans uncovered nearly 3,000 tablets

İngiliz Arkeolog Sir Arthur Evans, garip sembollerle yazılmış

inscribed with strange symbols.

yaklaşık 3.000 tablet ortaya çıkardı.

He thought these symbols represented the language spoken

Bu sembollerin Avrupa'nın en eski uygarlığının konuştuğu

by Europe’s oldest civilization.

dili temsil ettiğini düşündü.

Their meaning would elude scholars for 50 years.

Anlamları, 50 boyunca bilim insanlarından paçayı kurtaracaktı.

Evans discovered these tablets amid the colorful frescoes

Evans, bu tabletleri Knossos sarayının renkli freskleri

and maze-like hallways of the palace of Knossos.

ve labirent gibi olan koridorlarının arasında keşfetti.

He called the civilization Minoan—

Efsanevi Girit hükümdarı Kral Minos'un adını vererek

after the mythical Cretan ruler, King Minos.

Minos Uygarlığı olarak adlandırdı.

He thought the script, dubbed Linear B, represented the Minoan language,

Linear B olarak adlandırılan yazının Minos dilini temsil ettiğini düşündü

and scholars all over the world came up with their own theories.

ve tüm dünyadaki bilim insanları kendi teorilerini ortaya attı.

Was it the lost language of the Etruscans?

Etrüsklerin kaybolan dili miydi?

Or perhaps it represented an early form of Basque?

Ya da belki de Baskça'nın ilk formunu temsil ediyordu.

The mystery intensified because Evans guarded the tablets closely––

Gizem derinleştiğinden dolayı Evans tabletleri yakından korudu,

only 200 of the inscriptions were published during his lifetime––

hayatı boyunca yazıtların 200'ü yayınlandı,

but he couldn’t decipher the script.

ancak yazıyı çözemedi.

However, he did make two accurate observations:

Bununla birlikte, iki doğru gözlem yaptı:

the tablets were administrative records, and the script was a syllabary,

Tabletler, idari kayıtlardı ve yazı, tek hece yazısıydı,

where each symbol represented both a consonant and a vowel,

her sembol, hem sessiz hem de sesli bir harfi temsil ediyordu,

mixed with characters that each represented a whole word.

her biri bir kelimeyi temsil eden karakterle karıştırılmıştı.

Evans worked on Linear B for three decades before a scholar from Brooklyn, New York,

Evans, New York, Brooklyn'den Alice Kober adlı bir bilim insanının

named Alice Kober set out to solve the mystery.

bu gizemi çözmeye başlamadan önce otuz yıl Linear B üzerinde çalıştı.

Kober was a professor of Classics at Brooklyn College

Kober, dönemindeki birkaç kadın gibi

when few women held such positions.

Brooklyn College'da Klasikler profesörüydü.

To help in her quest, she taught herself many languages––

Araştırmasına yardımcı olması için Linear B'yi çözmesi gerektiğini biliyordu

knowledge she knew she would need to decipher Linear B.

ve kendi kendine birçok dil öğrendi.

For the next two decades, she analyzed the symbols.

Sonraki yirmi yıl boyunca, sembolleri analiz etti.

Working from the few available inscriptions,

Mevcut birkaç yazıt üzerinde çalışarak,

she recorded how often each symbol appeared.

her sembolün ne sıklıkla ortaya çıktığını kaydetti.

Then she recorded how frequently each symbol appeared next to another.

Ardından, her sembolün ne sıklıkla yan yana geldiğini kaydetti.

She stored her findings on scrap paper in cigarette cartons

Bulgularını, İkinci Dünya Savaşı sırasında yazı malzemelerinin

because writing supplies were scarce during the Second World War.

azlığı nedeniyle sigara kutularındaki ufak parça kağıtlarda sakladı.

By analyzing these frequencies,

Bu frekansları analiz ederek,

she discovered that Linear B relied on word endings

Linear B'nin cümlelerine dil bilgisi vermenin

to give its sentences grammar.

çekim eklerine bağlı olduğunu keşfetti.

From this she began to build a chart of the relations between the signs,

Bundan sonra, Linear B'yi çözmeye herkesten önce yaklaşarak,

coming closer than anyone before to deciphering Linear B.

simgeler arasındaki ilişkilerin bir çizelgesini oluşturmayı başardı.

But she died, probably of cancer, in 1950 at the age of 43.

Ancak, 1950'de 43 yaşında, muhtemelen kanserden öldü.

While Kober was analyzing the Knossos tablets,

Kober, Knossos tabletlerini analiz ederken

an architect named Michael Ventris was also working to crack Linear B.

Michael Ventris adında bir mimar da Linear B'yi çözmeye çalıyordu.

He had become obsessed with Linear B as a schoolboy after hearing Evans speak.

Evans'ın konuşmasını duyduktan sonra, öğrenciyken Linear B'ye takıntılı oldu.

He even worked on deciphering the script while serving in World War II.

II. Dünya Savaşı'nda görev yaparken bile, yazıyı çözmek için çalıştı.

After the war, Ventris built on Kober’s grid

Savaştan sonra Ventris, Yunanistan topraklarında Pilos denilen

using a newly published cache of Linear B inscriptions

farklı bir arkeolojik siteden çıkarılan yeni yayınlanan

excavated from a different archeological site called Pylos, on mainland Greece.

Linear B yazıtlarının gizli bir yerini kullanarak Kober'ın çizelgesini oluşturdu.

His real breakthrough came when he compared the tablets from Pylos

Asıl ilerlemesini, Pilos'taki tabletleri Knossos'takilerle

with those from Knossos

karşılaştırdığında yaptı ve bazı kelimelerin

and saw that certain words appeared on tablets from one site but not the other.

bir bölgedeki tabletlerde olduğunu, diğerlerinde bulunmadığını gördü.

He wondered if those words represented the names of places

Bu kelimelerin, her bölgenin özel yerlerinin adını

specific to each location.

temsil edip etmediğini merak etti.

He knew that over centuries, place names tend to remain constant,

Yüzyıllar boyunca yer adlarının sabit kalma eğiliminde olduğunu biliyordu

and decided to compare Linear B

ve Linear B'yi, Kıbrıs adasından

to an ancient syllabary from the island of Cyprus.

çok eski bir hece yazısıyla karşılaştırmaya karar verdi.

The Cypriot script was used hundreds of years after Linear B,

Kıbrıs yazısı, Linear B'den yüzlerce yıl sonra kullanıldı,

but some of the symbols were similar—

ancak sembollerden bazıları benzerdi,

he wondered if the sounds would be similar, too.

seslerin de benzer olup olamayacağını merak etti.

When Ventris plugged some of the sounds of the Cypriot syllabary

Ventris, Kıbrıs hece yazılarından bazılarını

into the Linear B inscriptions,

Linear B yazıtlarına bağladığında,

he came up with the word Knossos,

Evans'ın tabletlerini keşfettiği

the name of the city where Evans had discovered his tablets.

şehrin adı olan Knossos kelimesini ortaya çıkardı.

In a domino effect, Ventris unraveled Linear B,

Bir domino etkisindeki Ventris, Linear B'yi çözdü,

with each word revealing more clearly that the language of Linear B

her kelime Linear B dilinin Minos değil Yunanca olduğunu

was not Minoan, but Greek.

açıkça ortaya çıkardı.

Ventris died in a car crash four years later, at the age of 34.

Ventris, dört yıl sonra 34 yaşında, bir araba kazasında öldü.

But his discovery rewrote a chapter of history.

Ancak, keşfi tarihin bir parçasını yeniden yazdı.

Evans had insisted that the Minoans conquered the mainland Greeks,

Evans, Minosluların Yunanlıların topraklarını fethetmesinde

and that was why examples of Linear B were found on the mainland.

ısrarcı olmuştu ve dolayısıyla ana karada Linear B'nin örnekleri bulundu.

But the discovery that Linear B represented Greek, and not Minoan,

Ancak, Linear B'nin Minos dilini değil, Yunanca'yı temsil ettiği keşfi,

showed that the opposite had happened:

tam tersinin olduğunu gösterdi:

mainland Greeks invaded Crete and adopted the Minoan script for their own language.

Yunanlılar, Girit'i işgal etti ve kendi dilleri için Minos yazısını benimsedi.

But the story isn’t over yet.

Ancak hikaye henüz bitmedi.

The actual language of the Minoans,

Minosluların, Linear A denilen

represented by another script called Linear A,

başka bir yazıyla temsil edilen

has yet to be deciphered.

asıl dili henüz çözülmedi.

It remains a mystery— at least for now.

En azından şimdilik gizemini koruyor.