The material that could change the world... for a third time

Çeviri: Ercan Tozluoğlu Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Thousands of years ago, the Romans invented a material

Binlerce yıl önce Romalılar bir malzeme icat ettiler.

that allowed them to build much of their sprawling civilization.

Genişleyen medeniyetlerini inşa etmelerini sağlayan bir malzeme.

Pliny the Elder praised an imposing sea wall made from the stuff

İhtiyar Pliny, bu maddeden yapılan bir deniz surunu

as “impregnable to the waves and every day stronger.”

“dalgaların aşamadığı ve her gün daha da güçlenen” diye övdü.

He was right: much of this construction still stands,

Haklıydı da çünkü bu yapının çoğu hala ayakta

having survived millennia of battering by environmental forces

ve çağdaş binaları devirebilecek güçteki

that would topple modern buildings.

hırpalayıcı doğal kuvvetlere direndi.

Today, our roads, sidewalks, bridges, and skyscrapers

Bugün yollarımız, kaldırımlarımız, köprülerimiz ve gökdelenlerimiz

are made of a similar, though less durable, material called concrete.

daha az dayanıklı olsa da beton denen benzer bir maddeden yapılmıştır.

There’s three tons of it for every person on Earth.

Dünyadaki her bir kişi için bundan üç ton bulunmaktadır.

And over the next 40 years, we’ll use enough of it

Önümüzdeki 40 yıl boyunca,

bunu her ay New York şehrini inşa etmeye yetecek miktarda kullanacağız.

to build the equivalent of New York City every single month.

Concrete has shaped our skylines,

Beton ufkumuzu şekillendirdi

but that's not the only way it's changed our world.

ama dünyamızı değiştirdiği tek yön bu değil.

It’s also played a surprisingly large role in rising global temperatures

Ayrıca son yüzyılda küresel ısının artmasında

over the last century,

şaşılacak derecede büyük rol oynadı.

a trend that has already changed the world,

Bu öyle bir gidişat ki dünyayı çoktan değiştirdi

and threatens to even more drastically in the coming decades.

ve gelecek on yıllarda daha da sert etkilemekle tehdit ediyor.

To be fair to concrete, basically everything humanity does

Betonun hakkını yememek lazım, insanlığın yaptığı her şey

contributes to the greenhouse gas emissions that cause global warming.

küresel ısınmaya neden olan sera gazı salımına katkı sağlıyor.

Most of those emissions come from industrial processes

Bu gazların çoğu genelde haberimizin dahi olmadığı

we often aren’t aware of, but touch every aspect of our lives.

endüstriyel süreçlerden kaynaklanır ve hayatın her yönüne dokunur.

Look around your home.

Evinizde etrafa bakının.

Refrigeration— along with other heating and cooling—

Diğer ısıtma ve serinletme uygulamalarının yanı sıra

makes up about 6% of total emissions.

soğutma toplam salımın %6′sını oluşturmaktadır.

Agriculture, which produces our food, accounts for 18%.

Yiyeceğimizi üreten tarım %18′ini teşkil eder.

Electricity is responsible for 27%.

Elektrik bunun %27′sinden sorumludur.

Walk outside, and the cars zipping past, planes overhead,

Dışarıda hızla giden arabalar,

başınızın üstünden geçen uçaklar,

trains ferrying commuters to work—

çalışanları işe taşıyan trenler

transportation, including shipping,

ve gemicilik de dahil ulaşım

contributes 16% of greenhouse gas emissions.

sera gazı salımının %16′sını oluşturur.

Even before we use any of these things, making them produces emissions—

Bunların hiçbirini kullanmadan dahi

üretim aşamasında salıma neden olurlar,

a lot of emissions.

hem de çok fazla salıma.

Making materials—

Beton, çelik, plastik, cam, alüminyum gibi malzemeleri ve diğer her şeyi üretmek

concrete, steel, plastic, glass, aluminum and everything else—

accounts for 31% of greenhouse gas emissions.

sera gazı salımlarının %31′ini teşkil etmektedir.

Concrete alone is responsible for 8% of all carbon emissions worldwide.

Beton tek başına dünya çapındaki karbon salımının %8′inden sorumludur.

And it’s much more difficult to reduce the emissions from concrete

Diğer malzemelere göre,

beton kaynaklı salımı azaltmak çok daha zordur.

than from other building materials.

The problem is cement, one of the four ingredients in concrete.

Sorun betonun 4 bileşeninden biri olan çimentodur.

It holds the other three ingredients— gravel, sand, and water— together.

Diğer 3 malzeme olan çakılı, kumu ve suyu bir arada tutar.

Unfortunately, it's impossible to make cement without generating carbon dioxide.

Maalesef karbondioksit oluşturmadan çimento üretmek mümkün değildir.

The essential ingredient in cement is calcium oxide, CaO.

Çimentonun temel malzemesi kalsiyum oksittir, yani CaO.

We get that calcium oxide from limestone,

Bu kalsiyum oksidi çoğunlukla

which is mostly made of calcium carbonate: CaCO3.

kalsiyum karbonattan (CaCO3) oluşan kireç taşından elde ederiz.

We extract CaO from CaCO3 by heating limestone.

CaCO3′tan CaO’i kireçtaşını ısıtarak çıkarırız.

What’s left is CO2— carbon dioxide.

Geriye kalan ise CO2 yani karbondioksittir.

So for every ton of cement we produce, we release one ton of carbon dioxide.

Böylece ürettiğimiz her bir ton çimento için

bir ton karbondioksit salarız.

As tricky as this problem is,

Bu aldatıcı sorun,

it means concrete could help us change the world a third time:

sera gazı salımlarını yok ederek ve iklimimizi dengeleyerek

by eliminating greenhouse gas emissions and stabilizing our climate.

betonun üçüncü bir kez dünyayı değiştirmemize

yardım edeceği anlamına da gelmektedir.

Right now, there’s no 100% clean concrete,

Şu anda %100 zararsız çimento yok

but there are some great ideas to help us get there.

ancak oraya varmamızı sağlayacak bazı harika fikirler var.

Cement manufacturing also produces greenhouse gas emissions

Ayrıca çimento üretimi, kireç taşını ısıtmak için

by burning fossil fuels to heat the limestone.

fosil yakıt tükettiği için sera gazı salımı yaratır.

Heating the limestone with clean electricity or alternative fuels instead

Bunun yerine kireç taşını temiz elektrik ya da alternatif yakıtlarla ısıtmak

would eliminate those emissions.

bu salımları ortadan kaldırabilir.

For the carbon dioxide from the limestone itself,

Kireç taşının kendisinden çıkan karbondioksit için

our best bet is carbon capture:

en iyi çözümümüz karbonu tutmaktır:

specifically, capturing the carbon right where it’s produced,

tam olarak, atmosfere girmeden önce

before it enters the atmosphere.

tam da üretildiği yerde karbonu yakalamaktır.

Devices that do this already exist,

Bunu yapabilen cihazlar zaten var

but they aren’t widely used because there’s no economic incentive.

ancak ekonomik bir teşvik olmadığından geniş çapta kullanılmıyorlar.

Transporting and then storing the captured carbon can be expensive.

Yakalanan karbonu nakletmek ve depolamak pahalı olabilmektedir.

To solve these problems,

Bu sorunları çözmek için

one company has found a way to store captured CO2 permanently

bir şirket yakalanan CO2′yi kalıcı olarak

betonun içinde depolamanın bir yolunu buldu.

in the concrete itself.

Other innovators are tinkering with the fundamental chemistry of concrete.

Yenilikçi diğerleri betonun temel kimyası üzerinde oynuyorlar.

Some are investigating ways to reduce emissions

Bazıları betondaki çimento miktarını azaltarak

by decreasing the cement in concrete.

salımı azaltmanın yollarını araştırıyor.

Still others have been working to uncover and replicate

Öte yandan diğerleri Roma betonunun sırlarını

the secrets of Roman concrete.

ortaya çıkarmaya ve taklit etmeye çalışıyor.

They found that Pliny’s remark is literally true.

Pliny’nin ifadesinin harfiyen doğru olduğunu anladılar.

The Romans used volcanic ash in their cement.

Romalılar çimentolarında volkanik kül kullanıyorlardı.

When the ash interacted with seawater, the seawater strengthened it—

Bu kül deniz suyuyla etkileşime girdiğinde

deniz suyu o betonu bugün kullandıklarımızın hepsinden daha sağlam

making their concrete stronger and more long-lasting than any we use today.

ve dayanıklı hale getirerek güçlendirirdi.

By adding these findings to an arsenal of modern innovations,

Bu bulguları modern icatlar yığınına ekleyerek

hopefully we can replicate their success—

umarız onların başarılarını tekrar edip

both by making long lasting structures,

hem uzun süre dayanan yapılar inşa edecek

and ensuring our descendants can admire them thousands of years from now.

hem de gelecek nesillerin binlerce yıl sonra hayran kalmasını sağlayabileceğiz.