The simple story of photosynthesis and food - Amanda Ooten

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Senanur Çetgin Gözden geçirme: Eren Gokce

Ever wonder where most of the food

Her gün yediğiniz birçok yiyeceğin

you eat every day comes from?

nereden geldiğini hiç merak ettiniz mi?

Well, about 60% of the food you eat

Yediğiniz yiyeceklerin yaklaşık %60'ı

is carbohydrates.

karbonhidratlardır.

As you can probably tell from its name,

İsimlerinden de anlaşıldığı üzere,

carbohydrates contain carbon,

karbonhidratlar; karbon, hidrojen

hydrogen,

and oxygen.

ve oksijen içerir.

But where do these atoms originally come from

Fakat bu atomlar aslen nereden geliyor

and how do they join together

ve meyveler ve makarna gibi lezzetli yiyecekler yapmak için

to make delicious foods like fruits and pasta?

nasıl bir araya geliyor?

It actually all starts with the air

Aslında her şey, her dakika soluduğunuz hava ile başlıyor.

you are exhaling this very minute,

Özellikle karbondioksit molekülleri ile.

specifically the carbon dioxide molecules.

Plants are going to breath in

Bitkiler; ciltlerindeki stomata adı verilen gözeneklerden

this very same carbon dioxide

through pores in their skin, called stomata.

karbondioksiti solur.

Plants drink in water from their roots

Bitkiler; karbonhidratlar inşa etmek için

to get the needed oxygen and hydrogen atoms,

ihtiyaçları olan oksijen ve hidrojen atomlarını

and their electrons,

kendi köklerinden su içerek giderirler.

in order to build carbohydrates.

What is that thing?

O şey de nedir?

Well, that's a special plant organelle

Aslında bu şey; bitkilerin yapraklarının içerisinde bulunan

inside the leaves of plants

ve kloroplast adı verilen bir organeldir.

called a chloroplast.

It's green beceause of a special light-absorbing pigment

Rengi; klorofil adında özel bir ışık emici pigment sebebiyle yeşildir.

called chlorophyll.

Each leaf has about 44,000 cells

Her bir yaprak yaklaşık 44.000 hücreye sahiptir

and every cell can have anywhere

ve her bir hücre 20 ile 100 arasında kloroplasta sahip olabilir.

between 20 to 100 chloroplasts.

That's up to 4,400,000 chloroplasts!

Bu 4.400.000 kloroplast eder!

By now, you've probably guessed

Şu ana kadar fotosentez süreci hakkında konuştuğumuzu anlamışsınızdır

that we're talking about the process of photosynthesis

and you might be wondering

ve güneşin ne zaman konuya gireceğini

when the sun is going to make its entrance.

merak ediyor olabilirsiniz.

Let's go back to that original molecule of water.

Asıl su molekülüne dönelim.

The plant has to split this molecule of water

Bitki; elektronlarını almak için

so it can get electrons from it.

su molekülünü bölmek zorundadır.

But, the plant can't pull that water apart by itself.

Fakat bitki bu suyu kendisi çekemez.

It needs help from the high-energy rays of the sun.

Güneşin yüksek enerjili ışınlarının yardımına ihtiyaç duyar.

So now that the chloroplast has all the building blocks

Madem ki kloroplast; karbon, hidrojen, oksijen ve elektronlar gibi

- carbon, hydrogen, oxygen, and electrons -

bütün yapı taşlarına sahip,

it can use them to go through

o hâlde; bu yapı taşlarını fotosentezin geriye kalan adımlarını geçip

the rest of the steps of photosynthesis

to transform that original carbon dioxide gas

asıl karbondioksit gazını

into a simple carbohydrate called glucose,

C-6-H-12-O-6 formüllü, glükoz adı verilen

C-6-H-12-O-6.

basit bir karbonhidrata dönüştürmek için kullanabilir.

That little glucose molecule then helps to build

Bu yüzden, bu küçük glükoz molekülü,

bigger and better carbohydrates

selülöz gibi daha büyük karbonhidratlar inşa etmeye yardımcı olur.

like cellulose.

Cellulose is a type of carbohydrate found in plants

Selülöz; vücudumuzun sindiremediği,

that our body cannot break down.

bitkilerde bulunan bir karbonhidrat türüdür.

We call it fiber

Biz buna lif deriz ve bu lifi

and we eat it in vegetables like lettuce,

marul, brokoli, kereviz gibi sebzelerde yeriz.

broccoli,

and celery.

Plants use cellulose to keep themselves strong.

Bitkiler kendilerini güçlü tutabilmek için selülöz kullanır.

The plant could also turn that glucose into starch,

Ayrıca bitkiler, kendilerine büyük enerji depolayan glükozu;

a large molecule that stores energy for the plant.

nişastaya dönüştürebilir.

We love eating starch from plants like potatoes,

Bitkilerden nişasta yemeyi severiz. Patates, mısır ve pirinç gibi.

corn,

and rice.

So you see, when you eat plants,

Gördüğünüz üzere, bitki yerken,

we're actually benefiting from photosynthesis.

aynı zamanda fotosentezden faydalanıyoruz.

The plant makes things like starch,

Bitkiler; yediğimiz nişasta gibi şeyleri üretir

which we eat

and then break back down into glucose,

ve sonra bitkilerin oluşturduğu ilk hâle; glükoza, geri dönerler.

the first form the plant made.

Then, the mitochondria in our cells,

Ardından, soluduğumuz oksijen tarafından çalıştırılan, hücrelerimizdeki mitokondri

powered by the oxygen we breath,

can turn glucose into pure energy molecules

glükozu ATP adı verilen saf enerji moleküllerine dönüştürür.

called ATP.

ATP powers all work done

ATP gücü, iletişim

by each and every one of your cells,

hareketlilik ve ulaşım gibi

things like communication,

her bir hücrenizin beraber çalışmasıyla işler.

movement,

and transport.

But why do we have to turn that glucose into ATP?

Peki ya neden bu glükozu ATP'ye dönüştürmek zorundayız?

Well, think of it like this.

Pekâlâ, bunu şöyle düşünelim.

You're excited to start your summer job

Bir dondurma standında, yazlık işinize başlamak için sabırsızlanıyorsunuz

at the local ice cream stand,

but your boss has just told you

fakat patronunuz az önce maaşınızı külahlar ile ödeyeceğini söyledi.

that she is going to pay you in ice cream cones.

What are you going to be able to do

Peki bu dondurma külahları ile ne yapabilirsiniz?

with those ice cream cones?

Nothing,

Hiçbir şey.

which is why you kindly asked to be paid in dollars.

Bu yüzden maaşınızın dolar ile ödenmesini rica ettiniz.

ATP is just like dollars.

ATP dolara benzer.

It is the currency that all cells of life use

ATP; Bütün hayat hücrelerinin kullandığı para birimiyken

while glucose is,

glükoz ise bir çeşit dondurmadır diyebiliriz.

well, kind of like ice cream.

Even plants have mitochondria in their cells

Bitkiler bile glükozu parçalayıp ATP'ye dönüştürmek için

to break down the glucose they make into ATP.

hücrelerinin içinde mitokondri bulundurur.

So as you can see,

Gördüğünüz üzere, insanlar ve bitkiler karmaşık bir şekilde bağlantılı.

humans and plants are intricately connected.

The air we breath out

Soluduğumuz hava, bitkiler tarafından

is used by plants to make the carbohydrates

çok sevdiğimiz karbonhidratları meydana getirmek için kullanılır

we enjoy so much.

And, in the process,

ve süreçte mitokondrinin leziz karbonhidrat yemeğimizi sindirmesi için

they are releasing the very same oxygen molecules

we need to breath in

in order that our mitochondria can break down

solumamız gereken oksijen moleküllerini havaya salar.

our delicous carbohydrate meal.