A brief history of plural word...s - John McWhorter

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Ozay Ozaydin

There are a lot of ways

Bu harika dilimiz İngilizcenin manasız olmasının

this marvelous language of ours,

English, doesn't make sense.

birçok sebebi vardır.

For example, most of the time

Mesela, çoğu zaman

when we talk about more than one of something,

birden çok şey hakkında konuşurken

sözcüğün sonuna S koyarız.

we put an S on the end.

One cat, two cats.

Bir "cat" (bir kedi), iki "cats" (iki kediler).

But then, there's that handful of words

Ama işleyişin farklı olduğu

where things work differently.

bir avuç dolusu sözcük de vardır.

Alone you have a man;

Bir erkek varsa "man" (erkek);

if he has company, then you've got men,

iki adam varsa "men" (adamlar)

veya daha iyisi "women" (kadınlar).

or probably better for him, women too.

Although if there were only one of them,

Onlardan bir tane olmasına rağmen,

it would be a woman.

bu bir "woman" (kadın) olacaktır.

Or if there's more than one goose,

Ya da birden çok "goose" (kaz) varsa

they're geese,

sonuç "geese" (kazlar) olur.

but why not lots of mooses, meese?

Neden birçok "mooses" (Amerika geyikleri) "meese" olmuyor?

Or if you have two feet,

Ya da iki "feet" (ayak) varsa

then why don't you read two beek

neden "books" (kitaplar) diye okumak yerine

instead of books.

"two beek" (iki kitaplar) diye okumuyorsunuz.

The fact is that if you were speaking English

Gerçek şu ki yaklaşık bin sene kadar önce

before about a thousand years ago,

İngilizce konuşuyor olsaydınız

beek is exactly what you would have said

birden fazla "book" sözcüğü için

for more than one book.

kesinlikle "beek" sözcüğünü söylerdiniz.

If Modern English is strange,

Çağdaş İngilizce tuhaf ise

Eski İngilizcenin terapiye ihtiyacı var demektir.

Old English needed therapy.

Believe it or not,

İster inanın ister inanmayın,

English used to be an even harder language

İngilizce bugün olduğundan bile

to learn than it is today.

öğrenmesi daha zor bir dildi.

Twenty-five hundred years ago,

2.500 yıl önce,

English and German were the same language.

İngilizce ve Almanca aynı dillerdi.

They drifted apart slowly,

Bağları yavaşça koptu,

little by little becoming more and more different.

azar azar daha farklaşlmaya başladılar.

That meant that in early English,

Bu da, Eski İngilizce'de

just like in German,

tıpkı Almancada olduğu gibi

inanimate objects had gender.

cansız nesnelerin cinsiyeti vardı.

A fork, gafol, was a woman;

Çatal, Eski İngilizce'deki adıyla "gafol", dişi iken;

a spoon, laefel, was a man;

kaşık, (laefel) erkek idi

and the table they were on, bord,

ve masa (bord) ise ne erkek ne dişiydi ve cinsiyetsiz olarak adlandırılıyordu.

was neither, also called neuter.

Go figure!

Being able to use words

Şu işe bakın!

Sözcükleri kullanabilmek

meant not just knowing their meaning

onların sadece anlamını bilmek demek değil,

but what gender they were, too.

ayrıca cinsiyetlerini de bilmek demekti.

And while today there are only about a dozen plurals

Bugün ise anlam ifade etmeyen

sadece bir düzine çoğul sözcük var,

that don't make sense,

tıpkı "men" (erkekler) ve "geese" (kazlar) gibi.

like men

and geese,

in Old English, it was perfectly normal

Eski İngilizce'de bu şekilde

for countless plurals to be like that.

sayısız çoğul sözcüğün olması tamamen normaldi.

Birden çok "goose"un (kaz), geese (kazlar) demek olduğunu garip mi buluyorsunuz?

You think it's odd that more than one goose is geese?

Well, imagine if more than one goat

Birden fazla goat (keçi) olduğunda,

was a bunch of gat,

buna "gat" dendiğini düşünün

or if more than one oak tree

ya da "oak tree" (meşe ağacı) birden fazla olduğunda,

was a field of ack.

"ack" anlamına geldiğini düşünün.

To be able to talk about any of these,

Bunlardan biri üzerine konuşabilmek için

you just had to know the exact word for their plural

sözcüğün sonuna kolaylıkla "S" eklemek yerine

rather than just adding the handy S on the end.

çoğulların tam kelime sayısını bilmeniz gerekirdi.

And it wasn't always an S at the end either.

Konu sona her zaman "S" eklemek de değildi.

In merry Old English,

Muazzam olan Eski İngilizce'de

they could add other sounds to the end.

sona birçok başka ses de eklenebiliyordu.

Just like more than one child is children,

"Child" (çocuk) sözcüğünün çoğulu "children" iken,

more than one lamb was lambru,

"lamb" (lamba) sözcüğünün çoğulu da "lambru" idi.

you fried up your eggru,

"Eggru" (yumurtalar) pişirin

and people talked not about breads,

ve insanlar "breads" (ekmekler) hakkında değil,

but breadru.

"breadru" hakkında konuşsunlar.

Sometimes it was like sheep is today -

Bazen sözcük bugün "sheep" (koyun) iken -

where, to make a plural, you don't do anything.

onu çoğul yapmak için bir şey gerekmez.

One sheep,

Bir "Sheep" (bir keçi), iki "sheep" (iki keçi).

two sheep.

In Old English, one house,

Eski İngilizce'de ise

two house.

bir "house" (bir ev) ve iki "house" (iki ev).

And just like today, we have oxen instead of oxes.

Tıpkı bugün olduğu gibi "oxes" yerine "oxen" (öküzler) kullanıyoruz.

Old English people had toungen instead of tongues,

Eski İngilizce konuşan insanlar

"tongues" (diller) yerine "toungen" diyorlardı.

namen instead of names,

"Names" (isimler) yerine "namen" diyorlardı.

and if things stayed the way they were,

Sözcükler olduğu gibi kalsaydı

today we would have eyen instead of eyes.

bugün "eyes" (gözler) yerine "eyen" diyor olacaktık.

So, why didn't things stay the way they were?

Peki, sözcükler neden olduğu gibi kalmadı?

In a word, Vikings.

Sözün kısası, Vikingler yüzünden.

In the 8th century, Scandinavian marauders

8. yüzyılda İskandinav haydutları

İngiltere'nin büyük bir kısmını ele geçirmeye başladılar.

started taking over much of England.

They didn't speak English,

İngilizce konuşmuyorlardı, bir Norveçce konuşuyorlardı.

they spoke Norse.

Plus, they were grown-ups,

Ayrıca yetişkinlerdi,

and grown-ups aren't as good

yetişkinler dil öğrenmede

at learning languages as children.

çocuklar kadar iyi değillerdir.

After the age of roughly 15,

Yaklaşık 15 yaşından sonra

it's almost impossible to learn a new language

yeni bir dili aksansız

ve tek tük hata yapmadan öğrenmek

without an accent

and without slipping up here and there

neredeyse imkânsızdır.

as we all know from what language classes are like.

Bunu dil sınıflarımızın durumundan biliyoruz.

The Vikings were no different,

Vikingler de farklı değildi,

so they had a way of smoothing away

bu yüzden İngilizce'nin işleyişindeki

the harder parts of how English worked.

zor kısımlardan kurtulmanın bir yolunu buldular.

Part of that was those crazy plurals.

Bu kısımlardan biri çılgın çoğullardı.

Bir tarafta "eggru" ve "gat" gibi sözcüklere göğüs gererken

Imagine running up against a language

with eggru

and gat

diğer sözcükler için sadece "s" ekleyerek

on the one hand,

and then with other words,

"days" (günler) ve "stories" (hikâyeler) gibi sözcükler elde ettiğinizi düşünün.

all you have to do is add 's'

and get days

and stones.

Wouldn't it make things easier

to just use the 's' for everything?

Her şey için sadece "s" kullanmak

işleri daha da kolaylaştırmaz mıydı?

That's how the Vikings felt too.

Vikingler de böyle hissetti,

And there were so many of them,

sayıları da çok fazlaydı

and they married so many of the English women,

ve çok fazla İngiliz kadınla evlendiler.

that pretty soon, if you grew up in England,

Bundan kısa süre sonra İngiltere'de büyüyenler

you heard streamlined English as much as the real kind.

hakiki İngilizce kadar modern İngilizce'yi de duydular.

Bir süre sonra hakiki İngilizce'yi artık hiç kimse hatırlamadı.

After a while nobody remembered the real kind any more.

Bir zamanlar "doors" (kapılar) yerine "doora"

Nobody remembered that once you said doora

"hands" (eller) yerine de "handa" dediğinizi hiç kimse hatırlamadı.

instead of doors

and handa instead of hands.

Bugün çoğullar, "children" (çocuklar) ve "teeth" (dişler) gibi

Plurals made a lot more sense now,

except for a few hold-outs like children

birkaç dirençli istisna dışında, çok fazla anlam içeriyor.

and teeth

that get used so much

Bu da, bu sözcükler çok fazla kullanıldığı için

that it was hard to break the habit.

alışkanlık bırakmanın zorluğundan kaynaklanıyor.

The lesson is

that English makes a lot more sense than you think.

Ders şu ki

İngilizce düşündüğünüzden daha çok anlam ifade ediyor.

Thank the ancestors of people

Kopenhag ve Oslo’daki insanların ataları sayesinde

in Copenhagen and Oslo for the fact

that today we don't ask for a handful of pea-night

bugün “peanuts” (yer fıstıkları) yerine

instead of peanuts.

"pea-night" talep etmiyoruz.

Although, wouldn't it be fun,

Yine de, bir iki hafta

if for just a week or two,

İngilizceyi böyle konuşabilseydik

we could?

eğlenceli olmaz mıydı?