The true story of 'true' - Gina Cooke

"Doğru"'nun doğru hikâyesi - Gina Cooke

Çeviri: Yunus ASIK Gözden geçirme: Mehmet Şeker

Everyone knows that stories

Hepimiz, kısa şiirlerden

are made up of words,

destanlara kadar

from short poems

hikâyelerin kelimelerden

to epic novels.

oluştuğunu biliyoruz.

But did you know

Fakat, tek bir kelimenin

that a single word itself

kendi başına bir hikâyesinin

can tell an entire story?

olabileceğini biliyor muydunuz?

You see, just as we can look at a story's plot,

Bir hikâyenin planını, dekorunu

setting,

ve karakterlerini

and characters,

görebileceğimiz gibi

we can also study the history

bir kelimenin de nasıl ortaya

of an individual word,

çıktığını ve kelimenin

where it developed,

oluşmasına yardımcı

and the cultures and people

olan kültür ve insanları da

who helped shape it.

görebiliriz.

Looking into the story of a word

Bir kelimenin hikâyesini incelemek,

is like counting the rings of a tree.

bir ağacın halkalarını saymak gibidir.

Newer words, like Google

Google veya Cyborg gibi

or cyborg,

yeni kelimelerin

have shorter stories.

hikâyeleri daha kısadır.

But the older the word,

Fakat kelime ne kadar eskiyse,

the longer the story

hikâyesi de o kadar uzundur

and the more it stands to reveal to us

ve kelime sadece

not only about itself,

kendisini değil,

but about ourselves and our history.

bizi ve bizim tarihimizi de açıklar.

The oldest words in present-day English

Günümüz İngilizcesindeki en eski kelimeler,

are those that come from Old English,

modern dilimizin atası olan ve

the ancestor of our modern language

temelleri 1500 yıl önce atılan

whose first seeds were planted

eski İngilizce'den

about 1500 years ago.

gelmektedir.

Compared to languages like Greek or Chinese

Binlerce yıl önceye dayanan Yunanca veya Çince

that date back thousands of years,

gibi diller ile karşılaştırıldığında,

English is just a sapling in the lexical forest.

İngilizce, sözlük ormanında sadece bir fidandır.

But the stories of its words

Fakat kelimelerinin hikâyeleri

often start long before English itself took root.

İngilizce'nin kendisinden çok daha önce başlar.

One such word is the familiar word true,

Bu kelimelerden bir tanesi, "doğru,"

as in true stories.

doğru hikâyelerdeki gibi.

Let's take a look.

Kelimeye bir göz atalım.

True usually means factual, correct,

Doğru kelimesi genellikle gerçek, kusursuz

or faithful to reality.

veya gerçeğe sadık anlamındadır.

It can also mean exact,

Bu kelime ayrıca hatasız,

properly positioned,

düzgün konumlanmış,

upright,

dik veya düz

or straight.

anlamına da gelir.

A true friend is loyal,

Doğru bir arkadaş,

reliable,

sadık, güvenlilir,

faithful,

vefalı

and steadfast.

ve sadakatli arkadaştır.

The word true is a simple word,

Doğru kelimesi basit bir kelimedir.

and we can add some affixes

Bazı ekler ile kelimenin

to grow its family tree

aile ağacını, daha doğru,

with words like truer,

en doğru,

truest,

doğrulukla,

truly,

doğruluk ve

truth,

and untruth.

doğru olmama

ile genişletebiliriz.

But if we go in the other direction

Fakat doğru kelimesinin

to look at the roots of true itself,

kendi köklerine bakacak olursak,

we find even more relatives

aile ağacında daha fazla

further up the family tree.

akraba buluruz.

The words trust,

Güven,

bethroth,

nişanlanma,

and truce

ve ateşkes

all derive from the same source as true,

kelimeleri de doğru ile aynı kökten türemiştir

and these words all denote faithfulness

ve bu kelimelerin hepsi sadakat ve güven

or confidence.

anlamına gelir.

A thousand years ago,

Bin yıl önce,

the word true looked and sounded

doğru kelimesinin görünüşü ve sesi,

different than it does today.

bugünkünden daha farklıydı.

In several Old English dialects,

Birçok eski İngilizce lehçesinde

the word treow was a noun

''Treow'' kelimesi, iyi niyet veya güven,

that meant good faith or trust,

vaat veya söz

a pledge or a promise.

anlamına gelen bir isimdi.

But it also had another definition,

Bu kelimenin başka bir anlamı daha vardı,

tree,

ağaç.

and that's no coincidence.

Bu bir rastlantı değil.

If we trace the roots back even farther,

Eğer kökleri geriye doğru biraz daha araştırırsak,

we find that both meanings

iki anlamında ortak bir kökten

derive from a common origin,

geldiğini görürüz.

where some of the earliest expressions

Doğruluk kavramının en eski

of the concept of truth

ifadelerinden bazıları,

were associated with the uprightness of an oak,

meşe ağacının dik konumu,

the steadiness of a silver birch,

kayın ağacının sabitliği ve

and the fidelity of an orchard baring fruit

her yıl meyve veren meyveliğin sadakati

year after year.

ile ilişkilendirilmiştir.

This may sound like a stretch at first,

Bu biraz abartı gibi görünse de ağaçlar

but trees are the oldest living organisms

bu gezegende yaşayan en eski

on this planet.

organizmalardır.

Some that would have been called treow long ago

Uzun zaman önce ''treow'' olarak adlandırılan ağaçların bazıları

still stand today.

bugün hâlâ ayakta.

The Fortingall Yew in Scotland

İskoçya'daki Fortingall Yew ağacı,

is more than 2,000 years old.

2000 yaşından daha büyüktür.

A Californian Bristlecone Pine

Bir Kaliforniya Bristlecone çamı,

is more than 5,000.

5000 yaşından daha büyüktür.

And Utah's Pando-quaking Aspen Grove

Utah'ın Pando kavak ağaçları,

has a single root system

80 bin yıllık tarihte

that dates back more than 80 millennia.

aynı kök hücre sistemine sahiptir.

Trees have also held a sacred place

Ağaçlar, tarih boyunca birçok kültürde

in many cultures throughout history.

kutsal bir yere sahip olmuştur.

The Celtic peoples

Britanya adalarınının ilk

who first inhabited the British Isles

sakinleri olan Keltler, ağaçlarda

believed that trees housed deities.

Tanrıların yaşadığına inanırlardı.

And, in fact, the ancient Druids take their name

Aslında antik Kelt rahipleri olan Druidler, adlarını

from the same ancient root as tree.

ağaç kelimesi ile aynı kökten alır.

Planting a tree is itself an act of faith

Ağaç dikmek, inancı ve kararlılığı

and commitment.

işaret eder.

Not only are trees upright and prototypically straight,

Ağaçlar sadece dik ve ilk örnek olarak düz değildir.

but they are actual, solid, and real,

Aynı zamanda doğru, sağlam ve gerçektir.

something you can see and touch.

Onları görebilir ve dokunabilirsiniz.

And they are as reliable and steadfast to us today

Ayrıca ağaçlar bin yıl önce olduğu gibi bugün de,

as they were a millennium ago,

güvenilir ve bize sadıktırlar.

nurturing us,

Bizi beslerler,

sheltering us,

barınak sağlarlar

and providing the pages of our books.

ve kitaplarımızın sayfalarını oluştururlar.

Philosophers and poets,

Filozoflar ve şairler gibi

people in search of the truth,

doğrunun peşindeki insanlar,

have often sought it in trees.

bunu genellikle ağaçlarda aramışlardır.

"What did the tree learn from the Earth

Pablo Neruda; ''Ağaç gökle konuşabilmek

to be able to talk with the sky?"

için yerden ne öğrendi?''

asked Pablo Neruda.

diye sormuştur.

"A tree falls the way it leans,"

Eski bir deyim; ''Ağaç eğildiği

says an old proverb.

yere düşer'' der.

Just as trees mark our landscapes

Ağaçların manzarayı güzelleştirdiği ve

and witness our histories,

tarihimize tanıklık ettiği gibi,

the stories of words landscape our language,

kelimeler de, hikâyeleri nesillerin üzerine yağan yağmurları

capturing the rains and sunshine of generations

ve doğan güneşi yakalayarak ve çok uzaklara

and sending roots and branches far and wide.

kök ve dallarını göndererek dilimizi güzelleştirir.

As there is a whole orchard in a single seed,

Tek bir tohumun içinde koca bir meyve bahçesi olduğu gibi

there is a whole story in a single word,

tek bir kelimenin içinde de bütün bir hikâye vardır

and that's the truth.

ve hakikat budur.