Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley

Bir bisiklet ile Newton'un 3 Yasası - Joshua Manley

Çeviri: Arsel Acar Gözden geçirme: Diba Szamosi

Have you ever noticed that it's harder to start pedaling your bicycle

Bisikleti sürmeye başlamanın, onu sabit bir hızda sürmekten

than it is to ride at a constant speed?

daha zor olduğunu fark ettiniz mi?

Or wondered what causes your bicycle to move?

Ya da bisikletin hareket etmesini sağlayan şeyin ne olduğunu düşündünüz mü?

Or thought about why it goes forward instead of backwards or sideways?

Ya da neden geriye ya da yana değil de, ileri gittiğini merak ettiniz mi?

Herhalde etmediniz ve bu konuda yalnız değilsiniz.

Perhaps not, and you wouldn't be alone.

Bu üç sorunun cevabını

It wasn't until the 17th century

that Isaac Newton described the fundamental laws of motion

Isaac Newton, hareketin temel yasalarını

and we understood the answer to these three questions.

17. yy'da tanımladıktan sonra alabildik.

What Newton recognized was that things tend to keep on doing

Newton şunu fark etti; cisimler içinde bulundukları durumu

what they are already doing. So when your bicycle is stopped,

devam ettirmeye meyillidirler. Yani bisikletiniz duruyorsa

it stays stopped, and when it is going,

durmaya ve gitmeye başladığında

it stays going.

gitmeye devam eder.

Objects in motion tend to stay in motion

Hareket halindeki objeler harekete devam eder

and objects at rest tend to stay at rest.

ve hareketsiz olan objeler de hareketsiz kalır.

İşte bu Newton'un Birinci Yasasıdır.

That's Newton's First Law.

Physicists call it the Law of Inertia, which is a fancy way of saying

Fizikçiler buna Eylemsizlik Yasası der ve bu, hareket eden objeler

that moving objects don't spontaneously speed up, slow down, or change direction.

kendiliğinden hızlanmaz, yavaşlamaz, yön değiştirmez demenin süslü bir yoludur.

It is this inertia that you must overcome to get your bicycle moving.

Bisikletinizi hareket ettirmek için bu eylemsizliğin üstesinden gelmelisiniz.

Now you know that you have to overcome inertia to get your bicycle moving,

Şimdi, hareket etmek için eylemsizliğin üstesinden gelmeniz gerektiğini biliyorsunuz,

but what is it that allows you to overcome it?

ama bunu sağlayan şey nedir?

Well, the answer is explained by Newton's Second Law.

Bunun yanıtı Newton'un İkinci Yasası tarafından açıklanır.

Matematiksel olarak Newton'un İkinci Yasası, kuvvetin

In mathematical terms, Newton's Second Law says

that force is the product of mass times acceleration.

kütle ile ivmenin ürünü olduğunu söyler.

To cause an object to accelerate, or speed up,

Bir objenin ivme kazanması, ya da hızlanması için,

a force must be applied.

bir kuvvet uygulanması gerekir.

The more force you apply,

Ne kadar kuvvet uygularsanız,

the quicker you accelerate. And the more mass your bicycle has,

o kadar hızlı bir şekilde ivme kazanırsınız. Ve bisikletiniz daha fazla kütleye sahipse

and the more mass you have too,

ve siz de daha fazla kütleye sahipseniz,

the more force you have to use to accelerate at the same rate.

aynı hızda hareket edebilmek için daha fazla kuvvet uygulamanız gerekir.

This is why it would be really difficult to pedal a 10,000 pound bicycle.

İşte bu yüzden 4,5 tonluk bir bisikleti hareket ettirmek çok zor olacaktır.

And it is this force, which is applied by your legs pushing down on the pedals,

Pedallerin üzerinde bacaklarınız tarafından uyguladığınız işte bu kuvvet,

Newton'un Eylemsizlik Yasasının üstesinden gelmenizi sağlıyor.

that allows you to overcome Newton's Law of Inertia.

Pedallere ne kadar asılırsanız, kuvvet o kadar artar

The harder you push down on the pedals, the bigger the force

and the quicker you accelerate.

ve ivme kazanmanız da hızlanır.

Now on to the final question:

Şimdi son soruya bakalım:

When you do get your bike moving,

Bisikletiniz hareket ettiğinde

why does it go forward?

neden ileriye gider?

Newton'un Üçüncü Yasasına göre, her etki için

According to Newton's Third Law, for every action,

there is an equal and opposite reaction.

eşit ve ters bir oranda tepki vardır.

To understand this, think about what happens when you drop a bouncy ball.

Bunu anlamak için, bir lastik topu yere attığınızda ne olduğunu düşünün.

Top yere vurduğunda,

As the bouncy ball hits the floor,

it causes a downward force on the floor.

yere doğru bir kuvvet uygular.

This is the action.

Buna etki denir.

The floor reacts by pushing on the ball with the same force,

Zemin topu aynı kuvvetle iterek tepki verir,

but in the opposite direction, upward,

ama ters bir yönde - yukarıya doğru -

causing it to bounce back up to you.

böylece top size geri sekmiş olur.

Together, the floor and the ball form what's called

Top ve zemin etki/tepki ikilisi denilen

the action/reaction pair. When it comes to your bicycle,

şeyi oluşturur. Bisikletinize gelince,

it is a little more complicated. As your bicycle wheels spin

bu birazcık daha karmaşıktır. Bisikletin tekerleri saat yönünde döndüğünde,

clockwise, the parts of each tire touching the ground

tekerlerin yere değen her parçası

push backwards against the Earth:

zemine karşı geriye doğru bir kuvvet uygular - etki.

the actions. The ground pushes forward with the same force

Zemin, her bir tekerleği aynı kuvvetle

against each of your tires: the reactions.

ileri doğru iter - tepki.

İki bisiklet tekerleğiniz olduğuna göre, her biri zemin ile

Since you have two bicycle tires, each one forms an action/reaction pair

with the ground. And since the Earth is really, really, really big

bir etki/tepki ikilisini oluşturur. Ve Dünya bisikletine oranla

compared to your bicycle, it barely moves

çok çok büyük olduğundan,

from the force caused by your bicycle tires pushing backwards,

geriye doğru iten tekerleklerin kuvvetinden etkilenmeyecektir -

but you are propelled forward.