Newton's 3 Laws, with a bicycle - Joshua Manley

Trzy prawa Newtona przy pomocy roweru - Joshua Manley

Tłumaczenie: Daniel Wróblewski Korekta: Rysia Wand

Have you ever noticed that it's harder to start pedaling your bicycle

Wiadomo, że trudniej jest ruszyć rowerem z miejsca

than it is to ride at a constant speed?

niż pedałować ze stałą prędkością.

Or wondered what causes your bicycle to move?

Czemu rower się porusza?

Or thought about why it goes forward instead of backwards or sideways?

Czemu do przodu, a nie do tyłu czy w bok?

Perhaps not, and you wouldn't be alone.

Mało kto się nad tym zastanawia.

It wasn't until the 17th century

Dopiero w XVII wieku

that Isaac Newton described the fundamental laws of motion

Isaac Newton opisał podstawowe prawa ruchu

and we understood the answer to these three questions.

i poznaliśmy odpowiedź na te pytania.

What Newton recognized was that things tend to keep on doing

Newton zauważył, że jak coś raz się zacznie,

what they are already doing. So when your bicycle is stopped,

to dużo łatwiej to kontynuować.

it stays stopped, and when it is going,

Nieruchomy rower stoi,

it stays going.

a poruszony jedzie.

Objects in motion tend to stay in motion

Obiekty w ruchu poruszają się,

and objects at rest tend to stay at rest.

a nieruchome stoją.

That's Newton's First Law.

To pierwsze prawo Newtona,

Physicists call it the Law of Inertia, which is a fancy way of saying

czyli prawo bezwładności, czyli wyszukane stwierdzenie,

that moving objects don't spontaneously speed up, slow down, or change direction.

że ruchome obiekty same z siebie

nie przyspieszają, nie zwalniają i nie skręcają.

It is this inertia that you must overcome to get your bicycle moving.

Trzeba pokonać bezwładność, by ruszyć rowerem.

Now you know that you have to overcome inertia to get your bicycle moving,

Teraz rozumiemy bezwład,

but what is it that allows you to overcome it?

ale co pozwala go pokonać?

Well, the answer is explained by Newton's Second Law.

Odpowiedzią jest drugie prawo Newtona.

które matematycznie mówi,

In mathematical terms, Newton's Second Law says

that force is the product of mass times acceleration.

że siła jest iloczynem masy i przyspieszenia.

To cause an object to accelerate, or speed up,

By obiekt przyspieszył,

a force must be applied.

trzeba zastosować siłę.

The more force you apply,

Im więcej siły,

the quicker you accelerate. And the more mass your bicycle has,

tym szybszy ruch.

Im cięższy rower i im więcej ważysz,

and the more mass you have too,

the more force you have to use to accelerate at the same rate.

tym więcej siły potrzeba, by ruszyć.

This is why it would be really difficult to pedal a 10,000 pound bicycle.

Ciężko pedałować rowerem ważącym 4500 kg.

And it is this force, which is applied by your legs pushing down on the pedals,

To siła pchania nóg

pozwala na przezwyciężenie prawa bezwładności.

that allows you to overcome Newton's Law of Inertia.

The harder you push down on the pedals, the bigger the force

Im większy nacisk na pedały, tym większa siła

and the quicker you accelerate.

i tym szybsze przyspieszenie.

Now on to the final question:

When you do get your bike moving,

Ostatnie pytanie:

kiedy rower rusza,

why does it go forward?

to dlaczego jedzie do przodu?

According to Newton's Third Law, for every action,

Według trzeciego prawa Newtona,

there is an equal and opposite reaction.

każdej akcji towarzyszy przeciwna reakcja.

To understand this, think about what happens when you drop a bouncy ball.

Co się dzieje z upuszczoną piłką?

Uderza o podłogę

As the bouncy ball hits the floor,

it causes a downward force on the floor.

i działa na nią z siłą do dołu.

This is the action.

To akcja.

The floor reacts by pushing on the ball with the same force,

Podłoga pcha piłeczkę z tą samą siłą,

but in the opposite direction, upward,

lecz w górę,

causing it to bounce back up to you.

przez co piłka się odbija.

Together, the floor and the ball form what's called

Podłoga i piłka tworzą tak zwaną

the action/reaction pair. When it comes to your bicycle,

parę "akcja-reakcja".

Z rowerem jest nieco trudniej.

it is a little more complicated. As your bicycle wheels spin

Koła kręcą się jak wskazówki zegara,

clockwise, the parts of each tire touching the ground

fragmenty obu opon dotykają ziemi,

push backwards against the Earth:

pchając ją do tyłu - akcja.

the actions. The ground pushes forward with the same force

Ziemia pcha do przodu z tą samą siłą

against each of your tires: the reactions.

każdą z opon - reakcja.

Since you have two bicycle tires, each one forms an action/reaction pair

Opony i ziemia tworzą pary "akcja-reakcja".

with the ground. And since the Earth is really, really, really big

Ponieważ Ziemia jest dużo większa od roweru,

compared to your bicycle, it barely moves

siła parcia opon

from the force caused by your bicycle tires pushing backwards,

praktycznie nie pcha jej w tył.

but you are propelled forward.

Dlatego poruszasz się do przodu.