Can you solve the birthday cake riddle? - Marie Brodsky

Çeviri: Ebrar Batmaz Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Your friend’s birthday is tomorrow, and he’s turning...

Arkadaşının doğum günü yarın ve sen ise...

well... the issue is that you’ve forgotten.

kaç yaşına bastığını maalesef unuttun.

He’s older than 1, but beyond that, he looks timeless.

1 yaşından büyük olduğu kesin fakat yaşı asla anlaşılmıyor.

You’d believe it if he was 2 or 200.

2 yaşında olmasına da 200 yaşında olmasına da inanırdın.

The birthday boy is a giant,

Doğum günü çocuğu bir dev

and you're afraid that if your forgetfulness becomes known,

ve eğer unutkanlığın ortaya çıkarsa ziyafetin parçası olmaktan korkuyorsun.

you'll become part of the feast.

The baker has meticulously prepared a small mountain range of a cake,

Fırıncı özenle küçük bir pasta dağı yaptı

and your job is to sculpt the giant’s age as the chocolate centerpiece.

ve senin işinse ortasına devin yaşını gösteren bir çikolata süsü koymak.

You would love to just count the candles on the cake,

Pastadaki mumları saymak işine gelirdi fakat üstünü görebilmek için çok küçüksün.

but you're much too small to see the top of it.

Then you remember: the baker made an interior tunnel

Sonra aklına şu geliyor: Fırıncı, mumları aşağıdan yakabilmek için

to activate the candles from below.

bir iç tünel yapmıştı.

While the giant is asleep, you can sneak in,

Dev uyurken içeri girebilir, mumları sayabilir

count the candles and escape undetected.

ve fark edilmeden oradan ayrılabilirsin.

As night sets, you pull on a full bodysuit and brace yourself for vanilla cream.

Gece çökünce tulumunu üzerine geçiriyor ve vanilya kreması için hazırlanıyorsun.

Anywhere in the tunnel, you can see whether the candle above you is lit,

Tünelin içindeyken üzerindeki mumun yanıp yanmadığını görebiliyor

and can switch it on or off.

ve yakabiliyor ya da söndürebiliyorsun.

Some are currently on, and others off, in no discernible pattern.

Bazıları yanarken bazılarıysa yanmıyor ve belirli bir örüntüleri yok.

The tunnel is a single loop, and in the dark you can’t tell its shape or size.

Tünel tek bir döngüden oluşuyor

ve karanlıkta şeklini veya uzunluğunu göremiyorsun.

You aren’t carrying anything with you, and any marks you make will disappear.

Yanında bir şey taşımıyorsun ve bıraktığın izler yok olacak.

You need a strategy.

Bir strateji gerekiyor.

How can you count the candles?

Mumları nasıl sayabilirsin?

Pause here to figure it out for yourself. Answer in 3

Çözebilmek için burada durdur. Cevap 3 saniye sonra

Answer in 2

2 saniye sonra

Answer in 1

1 saniye sonra

There are a few ways to solve this problem.

Bu problemi çözebilmenin birkaç yolu var.

Let's start with the most straightforward.

İlk önce en basitiyle başlayalım.

There’s exactly one way to mark a location in the tunnel:

Tünelde bir şeyin konumunu belirlemenin tek bir yolu var:

the state of the candle.

Mumun durumu.

You can mark the first candle you reach by lighting it or keeping it on.

Ulaştığın ilk mumu yakarak veya yanar şekilde bırakarak yer belirleyebilirsin.

If you walk forward, you’ll eventually find another lit candle—

Eğer ileriye devam edersen yanan başka bir mum bulacaksın.

either a new one or you’re starting one.

Ya yeni bir mumu ya da başladığın mumu.

The question is: how could you know which?

Soru şu: Hangisi olduğunu nasıl bileceksin?

Here’s one approach: turn it off and backtrack to the start

Şöyle bir yaklaşım var: Onu söndürüp oraya ulaşana kadar geçtiğin

by passing the same number of candles you passed on the way there.

mum sayısını geçerek geriye dönmek.

If the starting candle is now off,

Eğer başladığın mum şu an sönükse

you’ve completed the loop and know the giant’s age!

döngüyü tamamlamış ve artık devin yaşını biliyorsun demektir!

Otherwise, depart again, continuing until the next lit candle,

Aksi haldeyse tekrar yola çık ve sıradaki yanan muma kadar devam edip

testing if it’s your starting one and so on.

başladığın mum mu diye test et.

This will work... eventually.

Bu eninde sonunda... işe yarayacak.

But if the giant isn’t young, and many candles are on,

Tabii eğer dev genç değilse ve fazla mum yanıyorsa

you might have a marathon to run between now and sunrise.

akşamdan sabaha kadar bir maraton koşmak zorunda kalabilirsin.

And you definitely don’t want to be in the cake when he starts digging in.

Ayrıca dev yemeye başladığında pastanın içinde olmayı istemezsin.

So let’s look for a more efficient solution.

Bu yüzden daha etkili bir çözüm arayalım.

How about testing a series of hypotheses about the giant's age?

Devin yaşıyla ilgili birkaç hipotezi test etmeye ne dersin?

Suppose you guess he’s turning 10.

Diyelim ki sana göre 10 yaşına basıyor.

You could light the starting candle, walk forward 10,

İlk mumu yakabilir, 10 mum ilerleyebilir,

switch or leave the destination candle off, and return.

sondaki mumu yakabilir veya söndürebilir ve geri dönebilirsin.

If the starting candle’s still on, 10 isn’t the answer.

Fakat baştaki mum hala yanıyorsa cevabın 10 değildir.

If it’s off, 10 could be right, but you may have made multiple loops—

Eğer sönükse 10 doğru olabilir fakat birkaç kez tur atmış olabilirsin.

so 10′s factors 5 and 2 are also possibilities.

Yani 10′un çarpanları 5 ve 2 de olasılıklar arasında.

Then you would have passed a repeating pattern—

O halde tekrar eden bir örüntüye girmiş olurdun

but that could have just been the starting arrangement.

fakat bu sadece başlangıç düzeni de olabilir.

So what if you changed the candles on the way?

Peki ya yol üzerindeki mumları değiştirseydin?

If you turned them all on while walking from candle 1 to 11,

Yürürken 1. mumdan 11. muma kadar hepsini yakıp sonuncuyu söndürsen

switch that off, then turn back,

ve geri dönsen karşına çıkacak ilk sönük mum sana tam sayıyı verecektir.

the first unlit candle you find would tell you the exact candle count.

And if you don't hit any extinguished candles,

Ayrıca söndürülmüş bir muma ulaşmazsan toplamın 10′dan fazla olduğunu bileceksin.

you'll know that the total must be higher than 10.

You could then pick a larger guess and try again.

O zamansa daha büyük bir tahminde bulunup yeniden deneyebilirsin.

To be systematic, you could increase your guess

Sistemli olmak için tahminini aynı sayıyla artırabilirsin,

by the same number each time, say 4.

mesela 4 diyelim.

If there were 99 candles,

Eğer pastada 99 mum olsaydı

this method would take 24 roundtrips and involve visiting nearly 2,700 candles.

bu yöntem 24 tur atmanı ve neredeyse 2.700 mumu gezmeni gerektirirdi.

But you don’t have to increase your guess linearly.

Ama tahminini doğrusal artırmana gerek yok.

For instance, you could double it, from 10 to 20 to 40,

Örneğin, ikiye katlayabilirsin; 10′dan 20′ye ve 20′den 40′a.

and discover the true number on your 5th trip after around 560 candles.

Böylelikle 5. turunda yaklaşık 560 mumu geçtikten sonra asıl sayıyı bulabilirsin.

Doubling allows you to reach high numbers quickly,

İkiye katlamak, belki sadece birkaç mum vardır diye

while starting with small intervals in case there are only a few candles.

küçük sayılarla başlayıp yüksek sayılara çabucak ulaşmanı sağlar.

After expecting a lengthy trek,

Uzun bir yolculuk beklerken

you’re pleased to discover the giant is only turning 12.

devin sadece 12 yaşına bastığını keşfettiğin için mutlusun.

You hurry to change into slightly more inconspicuous clothing;

Acele içinde pek göze çarpmayan bir kıyafet giyiyor,

chisel up some enormous chocolate numbers; and at the party, make your own wish:

çikolatadan dev sayılar oyuyor ve partide kendin için şunu diliyorsun:

that you’re not downwind when your friend blows out his candles.

Arkadaşın mumları üflediğinde aşağıya uçmamayı.