The wildly complex anatomy of a sneaker - Angel Chang

Çeviri: Adel Kuzulu Gözden geçirme: Nihal Aksakal

Australians call them “runners." The British know them as “trainers."

Avustralyalılar onlara “koşu ayakkabısı” İngilizler “jimnastik ayakkabısı”

Americans refer to them as “tennis shoes” or “sneakers."

Amerikalılar da “tenis ya da spor ayakkabısı” diyor.

Whatever you call them, these rubber-soled, casual shoes

Onlara ne derseniz deyin, bu kauçuk tabanlı, rahat ayakkabılar

are worn by billions of people around the world.

dünya çapında milyarlarca insan tarafından giyiliyor.

Originally invented in the late 19th century,

Başlangıçta 19. yüzyılın sonlarında icat edilen

these simple canvas and rubber creations have changed a lot

bu basit kanvas ve kauçuk kreasyonlar,

kaldırıma ilk ayak bastığından beri çok değişti.

since they first hit the pavement.

Today, sneaker consumption is at an all-time high.

Bugünlerde, spor ayakkabı tüketimi tüm zamanların en yüksek seviyesinde.

No country buys more sneakers than the United States,

Hiçbir ülke, insanların yılda ortalama üç çift aldığı ABD'den

where people purchase 3 pairs a year on average.

daha fazla spor ayakkabısı satın almıyor.

To meet this demand, roughly 23 billion shoes are produced each year,

Bu talebi karşılamak için, her yıl yaklaşık 23 milyar ayakkabı

çoğunlukla Çin ve Güneydoğu Asya'daki fabrikalarda üretilmekte.

mostly in factories across China and Southeast Asia.

But making shoes has become more complicated, more labor-intensive,

Ancak ayakkabı yapmak, çalışan işçiler ve gezegenimiz için

and in some ways, more dangerous,

daha karmaşık, daha yoğun emek isteyen

for the workers involved and for our planet.

ve bazı açılardan daha tehlikeli hale geldi.

Shoe manufacturing accounts for roughly one-fifth

Ayakkabı imalatı, moda endüstrisindeki karbon emisyonlarının

of the fashion industry’s carbon emissions.

yaklaşık beşte birini oluşturmaktadır.

Sneakers alone generate 313 million metric tons of carbon dioxide every year,

Sadece spor ayakkabılar her yıl 313 milyon metrik ton CO2 üretiyor

which is equivalent to the annual emissions of 66 million cars.

ve bu da yıllık 66 milyon otomobil emisyonuna eşdeğer.

To better understand your shoe’s carbon footprint,

Ayakkabının karbon ayak izini daha iyi anlamak için,

let’s dive into the anatomy of a sneaker.

bir spor ayakkabı anatomisine dalalım.

For starters, the heel, insole, midsole, and upper layer

Yeni başlayanlar için topuk, iç taban, orta taban ve üst katman

are usually made from synthetic textiles like polyester, nylon, latex,

genellikle polyester, naylon, lateks ve poliüretan gibi

and polyurethane.

sentetik tekstillerden yapılır.

Mining the fossil fuels that make up these materials emits tons of greenhouse gases.

Bu malzemeleri oluşturan fosil yakıtların madenciliği, tonlarca sera gazı yayar.

And processing those raw ingredients into synthetic textiles

Bu ham maddelerin sentetik tekstiller halinde işlenmesi

also uses a lot of energy, further compounding that pollution.

çok daha fazla enerji kullanarak bu kirliliği daha da arttırır.

Some sneaker tops are made from natural sources like leather,

Bazı spor ayakkabı üstleri deri gibi doğal kaynaklardan yapılır,

but tanning this material relies on chromium;

ancak bu malzemenin bronzlaştırılması

a carcinogenic chemical that can damage freshwater ecosystems.

tatlı su ekosistemlerine zarar verebilecek kanserojen kimyasal olan kroma dayanır.

The outer soles of most shoes are made of rubber

Çoğu ayakkabının dış tabanı sertleştirme adı verilen

that’s gone through a process called vulcanization.

bir süreçten geçen kauçuktan yapılmıştır.

This technique adds sulfur to superheated raw rubber to create a material

Bu teknik, hem elastik hem de sağlam bir malzeme oluşturmak için

that’s both elastic and sturdy.

aşırı ısıtılmış ham kauçuğa kükürt ekler.

Until recently, sneakers used natural rubber for this process.

Yakın zamana kadar, spor ayakkabılar bu işlem için doğal kauçuk kullanıldı.

But today, most outer soles are made with a synthetic blend of natural rubber

Ancak bugünlerde, çoğu dış taban, doğal kauçuk, kömür

and byproducts from coal and oil.

ve yağdan elde edilen yan ürünlerin sentetik bir karışımı ile yapılıyor.

Producing these materials accounts for 20% of a sneaker’s carbon footprint.

Bu malzemeleri üretmek, bir spor ayakkabı karbon ayak izinin % 20'sini oluşturur.

But more than two-thirds of the shoe’s carbon impact comes from the next step:

Fakat ayakkabının karbon etkisinin üçte ikisinden fazlası

manufacturing.

bir sonraki adımdan geliyor: üretim.

A typical sneaker is comprised of 65 discrete parts,

Tipik bir spor ayakkabı, her biri özel makineler tarafından üretilen

each of which is produced by specialized machinery.

65 ayrı parçadan oluşur.

This means it’s cheaper for factories to mass-produce each piece separately

Bu, fabrikaların her parçayı tek bir çatı altında üretmek yerine

rather than manufacturing every part under one roof.

ayrı ayrı üretmesinin daha ucuz olduğu anlamına gelir.

But the transportation required to ship these pieces

Ancak bu parçaları bir montaj tesisine

to one assembly plant emits even more CO2.

göndermek için gereken nakliye daha da fazla CO2 yayar.

Once the components arrive at the assembly line,

Bileşenler montaj hattına ulaştığında,

they undergo cutting, pouring, melting, baking, cooling, and gluing,

nihai ürünler birbirine dikilmeden önce kesme, dökme, eritme,

before the final products can be stitched together.

fırınlama, soğutma ve yapıştırma işlemine tabi tutulurlar.

The assembly of a typical sneaker requires more than 360 steps,

Tipik bir spor ayakkabı montajı için 360'tan fazla adım gerekir

and accounts for the remaining 20% of a sneaker’s environmental impact.

ve bu ayakkabıların çevresel etkisinin kalan % 20'sini oluşturur.

The dispersion of factories fuels another problem as well: labor abuse.

Fabrikaların dağılması da başka bir soruna neden oluyor: iş gücü istismarı.

Most brands don’t own or operate their factories,

Çoğu markanın fabrikaları yoktur veya işletmemektedir,

bu nedenle birlikte çalıştıkları tesisler

so the plants they work with are in countries

with little to no worker protection laws.

işçi koruma yasalarının çok az olduğu veya hiç olmadığı ülkelerdedir.

As a result, many laborers earn below the living wage,

Sonuç olarak, birçok işçi asgari ücretin altında kazanır

and are exposed to harmful chemicals, like toxic glue fumes.

ve toksik tutkal dumanları gibi zararlı kimyasallara maruz kalır.

When manufacturing is complete,

Üretim tamamlandığında,

the shoes are packaged and transported to stores around the globe.

ayakkabı paketlenir ve dünyadaki mağazalara taşınır.

For many, these shoes could last years.

Birçokları için bu ayakkabılar yıllarca giyilebilir.

But for someone running 20 miles a week,

Ancak haftada 32 km koşan biri için,

a pair of running shoes will start wearing out after roughly 6 months.

bir çift koşu ayakkabısı yaklaşık 6 ay sonra yıpranmaya başlayacak.

Since the shoes are made of so many different materials,

Ayakkabılar çok farklı malzemelerden üretildiğinden,

they’re almost impossible to break down into recyclable components.

geri dönüştürülebilir bileşenlere ayrılması neredeyse imkansızdır.

20% of these shoes are incinerated, while the rest are tossed into landfills

Bu ayakkabının % 20'si yakılırken, geri kalanı ayrıştırması için

where they can take up to 1,000 years to degrade.

1.000 yıla kadar sürebilen depolama alanlarına atılır.

So, how can we balance our love of sneakers

Spor ayakkabı sevgimizi sürdürülebilirlik ihtiyacı ile

with the need for sustainability?

nasıl dengeleyebiliriz?

First, designers should streamline design elements

İlk olarak, tasarımcılar tasarım öğelerini kolaylaştırmalı

and focus on eco-friendly materials.

ve çevre dostu malzemelere odaklanmalıdır.

Factories need to develop energy efficient manufacturing processes

Fabrikalar, adımları ve spor ayakkabı parçalarını birleştiren

that consolidate steps and sneaker parts.

enerji verimli üretim süreçleri geliştirmelidir.

And consumers should support companies using clean energy

Tüketiciler etik üretim süreçleri

and ethical manufacturing processes.

ve temiz enerji kullanan şirketleri desteklemelidir.

We can also buy fewer shoes, wear them for longer,

Ayrıca daha az ayakkabı satın alabilir, daha uzun süre giyebilir

and donate those we no longer need.

ve artık ihtiyacımız olmayanları bağışlayabiliriz.

So no matter what your style, we can all take steps towards a sustainable future.

Stiliniz ne olursa olsun, hepimiz

sürdürülebilir bir geleceğe doğru adımlar atabiliriz.