The wildly complex anatomy of a sneaker - Angel Chang

Tłumaczenie: Łukasz Izmaiłowski Korekta: Ola Królikowska

Australians call them “runners." The British know them as “trainers."

Australijczycy mówią na nie “runners”. Brytyjczycy znają je jako “trainers”.

Americans refer to them as “tennis shoes” or “sneakers."

Amerykanie mówią “tennis shoes” albo “sneakers”.

Whatever you call them, these rubber-soled, casual shoes

Jakkolwiek ich nie nazwać, te zwykłe buty o gumowej podeszwie

are worn by billions of people around the world.

noszą miliardy ludzi na całym świecie.

Originally invented in the late 19th century,

Powstałe w późnym XIX wieku

these simple canvas and rubber creations have changed a lot

te zwykłe płócienno-gumowe wytwory znacząco się zmieniły

od kiedy po raz pierwszy były widziane na ulicy.

since they first hit the pavement.

Today, sneaker consumption is at an all-time high.

W dzisiejszych czasach popyt na tenisówki zdaje się w ogóle nie maleć.

No country buys more sneakers than the United States,

Nigdzie nie kupuje się tyle tenisówek, co w Stanach Zjednoczonych,

where people purchase 3 pairs a year on average.

gdzie jedna osoba kupuje średnio 3 pary rocznie.

To meet this demand, roughly 23 billion shoes are produced each year,

By wyjść naprzeciw oczekiwaniom, co roku produkuje się około 23 miliardy,

mostly in factories across China and Southeast Asia.

głównie w fabrykach w Chinach i Azji Południowo-Wschodniej.

But making shoes has become more complicated, more labor-intensive,

Jednak produkcja butów staje się bardziej skomplikowana i wymaga więcej pracy,

and in some ways, more dangerous,

a pod pewnymi względami jest bardziej niebezpieczna

for the workers involved and for our planet.

zarówno dla pracowników, jak i naszej planety.

Shoe manufacturing accounts for roughly one-fifth

Produkcja butów odpowiada za około 1/5 dwutlenku węgla,

of the fashion industry’s carbon emissions.

emitowaną przez cały przemysł modowy.

Sneakers alone generate 313 million metric tons of carbon dioxide every year,

Sama produkcja trampek wytwarza 313 ton dwutlenku węgla rocznie,

which is equivalent to the annual emissions of 66 million cars.

czyli tyle, co 66 milionów samochodów każdego roku.

To better understand your shoe’s carbon footprint,

By lepiej zrozumieć ślad węglowy buta,

let’s dive into the anatomy of a sneaker.

zajmijmy się jego budową.

For starters, the heel, insole, midsole, and upper layer

Na początek: obcas, podeszwa, wkładka, podeszwa środkowa i warstwa wierzchnia.

are usually made from synthetic textiles like polyester, nylon, latex,

Zwykle robione są z syntetycznych materiałów takich jak poliester, nylon,

and polyurethane.

lateks lub poliuretan.

Mining the fossil fuels that make up these materials emits tons of greenhouse gases.

Pozyskiwanie paliw kopalnych potrzebnych do produkcji tych materiałów

wytwarza mnóstwo gazów cieplarnianych.

And processing those raw ingredients into synthetic textiles

Przetwarzanie tych surowych składników na syntetyczne tekstylia

also uses a lot of energy, further compounding that pollution.

też zużywa wiele energii, co tylko potęguje zanieczyszczenie.

Some sneaker tops are made from natural sources like leather,

Niektóre tenisówki są zrobione z tworzyw naturalnych, takich jak skóra,

but tanning this material relies on chromium;

jednak garbowanie tego materiału opiera się na chromie,

a carcinogenic chemical that can damage freshwater ecosystems.

rakotwórczej substancji, która może niszczyć zbiorniki słodkowodne.

W przypadku większości butów zewnętrzna podeszwa zrobiona jest z gumy,

The outer soles of most shoes are made of rubber

that’s gone through a process called vulcanization.

która uprzednio poddawana jest procesowi zwanemu wulkanizacją.

This technique adds sulfur to superheated raw rubber to create a material

Podczas tego procesu dodaje się siarki do przegrzanej surowej gumy,

by utworzyć elastyczny i wytrzymały materiał.

that’s both elastic and sturdy.

Until recently, sneakers used natural rubber for this process.

Do niedawna do tego procesu używano naturalnej gumy.

But today, most outer soles are made with a synthetic blend of natural rubber

Dziś jednak większość zewnętrznych podeszw zrobiona jest z mieszanki gumy naturalnej

and byproducts from coal and oil.

i produktów pochodnych od węgla i ropy.

Producing these materials accounts for 20% of a sneaker’s carbon footprint.

Wyprodukowanie tych materiałów odpowiada za 20% śladu węglowego tenisówki.

But more than two-thirds of the shoe’s carbon impact comes from the next step:

Jednak około dwóch trzecich emisji CO2 pochodzą z następnego kroku: produkcji.

manufacturing.

A typical sneaker is comprised of 65 discrete parts,

Typowa tenisówka składa się z 65 odrębnych części,

each of which is produced by specialized machinery.

z której każda wyprodukowana jest przy użyciu odpowiednich maszyn.

This means it’s cheaper for factories to mass-produce each piece separately

Oznacza to, że taniej jest, by fabryki masowo produkowały osobno każdą część,

rather than manufacturing every part under one roof.

niż by produkowały każdą z części w jednej i tej samej fabryce.

But the transportation required to ship these pieces

Jednak transport wymagany do dostarczenia tych części

to one assembly plant emits even more CO2.

do jednej montowni emituje jeszcze więcej CO2.

Once the components arrive at the assembly line,

Gdy tylko komponenty dotrą na linię montażową,

they undergo cutting, pouring, melting, baking, cooling, and gluing,

przechodzą przez proces cięcia, zalewania,

topienia, nagrzewania, chłodzenia i klejenia.

before the final products can be stitched together.

Następnie produkty finalne zostaną razem zszyte.

The assembly of a typical sneaker requires more than 360 steps,

Produkcja zwykłej tenisówki składa się z ponad 360 kroków

and accounts for the remaining 20% of a sneaker’s environmental impact.

i odpowiada za pozostałe 20% wpływu tenisówki na środowisko.

The dispersion of factories fuels another problem as well: labor abuse.

Umieszczenie fabryk w różnych miejscach to też inny problem: wyzysk pracowników.

Most brands don’t own or operate their factories,

Większość marek nie ma swoich fabryk ani nimi nie kieruje,

so the plants they work with are in countries

więc współpracuje z fabrykami, które znajdują się w krajach,

with little to no worker protection laws.

gdzie nie przestrzega się praw pracy.

As a result, many laborers earn below the living wage,

W rezultacie wielu pracowników zarabia za mało, by zarobić na przeżycie.

and are exposed to harmful chemicals, like toxic glue fumes.

Co więcej, wystawieni są oni na oddziaływanie szkodliwych chemikaliów,

jak toksyczne opary z kleju.

When manufacturing is complete,

Po zakończeniu produkcji

the shoes are packaged and transported to stores around the globe.

buty są pakowane i transportowane do sklepów na całym świecie.

For many, these shoes could last years.

Wiele osób używa tych butów przez lata.

But for someone running 20 miles a week,

Jednak dla kogoś, kto biega 32 kilometry na tydzień,

a pair of running shoes will start wearing out after roughly 6 months.

para butów do biegania zacznie się zużywać po około 6 miesiącach.

Since the shoes are made of so many different materials,

Ponieważ te buty zrobione są z tak wielu różnych materiałów,

they’re almost impossible to break down into recyclable components.

praktycznie nie da się ich rozbić na części nadające się do recyklingu.

20% of these shoes are incinerated, while the rest are tossed into landfills

20% tych butów poddaje się procesowi spalania,

a reszta trafia na wysypiska śmieci, gdzie ich rozkład zajmie nawet 1000 lat.

where they can take up to 1,000 years to degrade.

So, how can we balance our love of sneakers

Jak więc połączyć nasze zamiłowanie do trampek

with the need for sustainability?

z koniecznością ekorozwoju?

First, designers should streamline design elements

Po pierwsze, projektanci powinni usprawnić elementy projektowania

and focus on eco-friendly materials.

i postawić na materiały przyjazne środowisku.

Factories need to develop energy efficient manufacturing processes

Fabryki powinny opracować energooszczędne procesy produkcyjne,

that consolidate steps and sneaker parts.

które konsolidowałyby etapy produkcji tenisówek.

And consumers should support companies using clean energy

Klienci powinni wspierać marki, które wykorzystują czystą energię

and ethical manufacturing processes.

i przestrzegają zasady etyki podczas procesu produkcji.

We can also buy fewer shoes, wear them for longer,

Możemy też kupować mniej butów, nosić je przez dłuższy czas,

and donate those we no longer need.

a te, których nie nosimy, podarować organizacjom charytatywnym.

So no matter what your style, we can all take steps towards a sustainable future.

Bez względu na styl możemy wspólnie zapracować na stabilną przyszłość.