Is time travel possible? - Colin Stuart

Çeviri: Semih Şimşek Gözden geçirme: Meric Aydonat

Have you ever daydreamed about traveling through time,

Hiç zaman yolculuğu hayallerine daldınız mı?

perhaps fast forward in the centuries and seeing the distant future?

Belki de geleceğe gidip yüzyıllar sonrasını görmeyi düşündünüz.

Well, time travel is possible,

Aslına bakarsanız, zaman yolculuğu mümkün

and what's more, it's already been done.

ve dahası, çoktan yapıldı.

Meet Sergei Krikalev,

Sergei Krikalev ile tanışın,

the greatest time traveler in human history.

kendisi insanlık tarihinin en büyük zaman yolcusu.

This Russian cosmonaut holds the record

Bu kozmonot, gezegenimizin yörüngesinde

for the most amount of time spent orbiting our planet,

en fazla vakit geçirme rekorunu eline tutuyor.

a total of 803 days, 9 hours, and 39 minutes.

803 gün 9 saat ve 39 dakika.

During his stay in space,

Kendisi uzaydayken,

he time traveled into his own future

kendi geleceğine yolculuk etti

by 0.02 seconds.

ama sadece 0.02 saniye sonrasına.

Traveling at 17,500 miles an hour,

Saatte 28.16352 km hızla yolculuk ederek,

he experienced an effect known as time dilation,

zaman genişlemesi olarak bilinen şeyi bizzat yaşadı,

and one day the same effect

belki bir gün bu genişleme

might make significant time travel to the future commonplace.

uzak geleceğe yolculuk yapabilecek kadar büyür.

To see why moving faster through space affects passage of time,

Uzayda hızlı yolculuk yapmanın neden zamanı etkilediğini görmek için

we need to go back to the 1880s,

1880'lere geri gitmemiz lazım,

when two American scientists,

iki Amerikan bilim adamı,

Albert Michelson and Edward Morley,

Albert Michelson ve Edward Morley,

were trying to measure the effect of the Earth's movement around the Sun

Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketinin etkilerini

on the speed of light.

ölçmeye çalışıyordu.

When a beam of light was moving in the same direction as the Earth,

Işık hüzmelerinin Dünya ile aynı doğrultuda hareket ettiği durumda

they expected the light to travel faster.

ışığın daha hızlı olmasını beklediler.

And when the Earth was moving in the opposite direction,

Aynı şekilde Dünya aksi istikamette hareket ettiğinde

they expected it to go slower.

daha yavaş gideceğini düşünüyorlardı.

But they found something very curious.

Ama çok ilginç bir şeyi keşfettiler.

The speed of light remained the same no matter what the Earth was doing.

Işık hızı, Dünya ne halde olursa olsun değişmedi.

Two decades later, Albert Einstein was thinking

Bu olaydan 20 yıl sonra, Albert Einstein,

about the consequences of that never-changing speed of light.

hiçbir şekilde değişmeyen ışık hızının sonuçları hakkında düşünüyordu

And it was his conclusions,

ve nihayetinde,

formulated in the theory of special relativity,

özel bir izafiyet teorisini ortaya attı

that opened the door into the world of time travel.

ve bu teori ile zaman yolcuğunun dünyasına bir kapı açtı.

Imagine a man named Jack,

Jack adında bir adam düşünün,

standing in the middle of a train carriage,

bir tren vagonunun ortasında duruyor,

traveling at a steady speed.

tren sabit hızla hareket ediyor.

Jack's bored and starts bouncing a ball up and down.

Jack sıkılıp elindeki topu yerden sektirmeye başlar.

What would Jill, standing on the platform, see through the window

O sırada peronda bekleyen Jill tren uğuldayarak geçerken

as the train whistles through?

tam olarak ne görür?

Well, between Jack dropping the ball and catching it again,

Jack'in topu atıp yakalaması arasındaki vakitte

Jill would have seen him move slightly further down the track,

Jill, Jack'in demiryolu hattından aşağıya hareket ettiğini görürdü,

resulting in her seeing the ball follow a triangular path.

bu, topun üçgensi bir yol izlediğini görmesine sebep olur.

This means Jill sees the ball travel further than Jack does

Bu, aynı zaman sürecinde Jill'in topun hareketini Jack'in gördüğünden

in the same time period.

daha fazla görmesi anlamına gelir.

And because speed is distance divided by time,

Çünkü hız, yol bölü zamana eşittir.

Jill actually sees the ball move faster.

Jill topu daha hızlı görür.

But what if Jack's bouncing ball is replaced with two mirrors

Peki eğer, Jack'in seken topu aralarında bir ışık hüzmesinin sektiği

which bounce a beam of light between them?

iki ayna ile değiştirilirse n'olur?

Jack still sees the beam dropping down

Jack hala düşen hüzmeyi görür.

and Jill still sees the light beam travel a longer distance,

Jill ise ışık hüzmesinin hareketinin mesafesini daha uzun görür

except this time Jack and Jill cannot disagree on the speed

ancak bu sefer Jack ve Jill hız konusunda anlaşmazlığa düşmezler.

because the speed of light remains the same no matter what.

Çünkü ışık hızı ne olursa olsun değişmez, aynı kalır.

And if the speed is the same while the distance is different,

Ve eğer, mesafe farklıyken hız aynıysa,

this means the time taken will be different as well.

bu geçen zamanın farklı olacağı anlamına gelir.

Thus, time must tick at different rates for people moving relative to each other.

Bu yüzden, zaman birbirlerine göreceli hareket edenler için farklı hızda işler.

Imagine that Jack and Jill have highly accurate watches

Jack ve Jill'in hassas saatleri olduğunu düşünelim.

that they synchronize before Jack boards the train.

Bu saatleri Jack trene binmeden önce senkronize ediyorlar.

During the experiment, Jack and Jill would each see

Bu deney sırasında, Jack ve Jill

their own watch ticking normally.

saatlerinin normal işlediğini görür.

Ama tekrar buluştukları zaman, saatlerini karşılaştırdıklarında

But if they meet up again later to compare watches,

less time would have elapsed on Jack's watch,

Jack'in saatinde daha az vakit geçmiş olacaktır.

balancing the fact that Jill saw the light move further.

Jill'in, ışığı daha fazla hareket ederken gördüğünden kaynaklanır.

This idea may sound crazy,

Bu fikir kulağa delice geliyor olabilir

but like any good scientific theory,

ama diğer bütün iyi bilimsel teoriler gibi

it can be tested.

bu teori de test edilebilir.

In the 1970s, scientists boarded a plane

1970'lerde bilim adamları uçağa bindiler,

with some super-accurate atomic clocks

süper hassas atomik saatleri vardı,

that were synchronized with some others left on the ground.

yerde bırakılan diğer saatlerle senkronize edilmişlerdi.

After the plane had flown around the world,

Uçak Dünya etrafında uçtuktan sonra,

the clocks on board showed a different time

uçaktaki saatler, yerde bırakılan saatlere göre

from those left behind.

farklı saati gösteriyordu.

Of course, at the speed of trains and planes,

Tabii ki, tren ve uçak hızında,

the effect is minuscule.

zaman genişlemesi etkisi oldukça küçük.

But the faster you go, the more time dilates.

Ama daha hızlı gittikçe, bu etki büyür.

For astronauts orbiting the Earth for 800 days,

Dünya yörüngesinde 800 gün dönen astronotlar için

it starts to add up.

bu etki farkedilir hala gelir.

But what affects humans also affects machines.

Ama insanları etkileyen şeyler makineleri de etkiler.

Satellites of the global positioning system

Küresel konum belirleme sisteminin uyduları da

are also hurdling around the Earth

Dünya etrafında saatte binlerce km

at thousands of miles an hour.

hızda hareket ederken zorlanır.

So, time dilation kicks in here, too.

Zaman burda da karizmasından bir şey kaybetmiyor.

In fact, their speed causes the atomic clocks on board

Aslında, hızları uçaktaki saatler ile

to disagree with clocks on the ground

yerdekilerin farklı olmasına neden oluyor.

by seven millionths of a second daily.

Günde, saniyenin yedi milyonda biri fark ortaya çıkıyor.

Left uncorrected,

Düzeltilmediğinde

this would cause GPS to lose accuracy

bu GPS'lerin doğruluğunu

by a few kilometers each day.

her gün bir kaç km kadar bozuyor.

So, what does all this have to do with time travel

Peki bütün bunların uzak geleceğe zaman yolculuğu

to the far, distant future?

yapmakla ne alakası var?

Well, the faster you go, the greater the effect of time dilation.

Ee, ne kadar hızlı giderseniz, zaman genişlemesinin etkisi büyüyecektir.

If you could travel really close

Diyelim ki, ışık hızının

to the speed of light, say 99.9999%,

%99,9999'ı gibi bir hızdayken

on a round-trip through space

uzayda bir gidiş dönüş yapsanız,

for what seemed to you like ten years,

sizin için 10 yıl gibi gelen bu süre

you'd actually return to Earth

Dünya'ya döndüğünüzde,

around the year 9000.

etkisi 9000 yıl civarında olucaktır.

Who knows what you'd see when you returned?!

Döndüğünüzde nasıl bir dünya ile karşılaşırsınız?

Humanity merged with machines,

Makineleşmiş bir insanlıkla?

extinct due to climate change or asteroid impact,

İklim değişikliği veya bir astreoit yüzünden yok olmuş bir insanlıkla

or inhabiting a permanent colony on Mars.

veya Mars'a yerleşmiş bir insanlıkla?

But the trouble is,

Asıl mesele ise;

getting heavy things like people, not to mention space ships,

İnsanlar gibi ağır şeyleri, uzay gemileri bir yana,

up to such speeds requires unimaginable amounts of energy.

böyle hızlara ulaştırmak, akıl almaz miktarda enerjiye ihtiyaç duyar.

It already takes enormous particle accelerators

Atomaltı parçacıklarını bile ışık hızına yaklaştırmak için

like the Large Hadron Collider

Büyük Hadron Çarpıştırıcısı gibi

to accelerate tiny subatomic particles to close to light speed.

büyük parçacık hızlandırıcılar gerekiyor.

But one day, if we can develop the tools to accelerate ourselves to similar speeds,

Ama bir gün, kendimizi bu hızlara ulaştıracak araçlar geliştirebilirsek,

then we may regularly send time travelers

o zaman geleceğe düzenli olarak

into the future,

zaman yolcusu gönderebilir,

bringing with them tales of a long, forgotten past.

onlarla beraber, geçmişin unutulmuş hikayelerini geri getirebiliriz.