Is time travel possible? - Colin Stuart

Czy podróże w czasie są możliwe? - Colin Stuart

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

Have you ever daydreamed about traveling through time,

Marzyliście kiedyś o podróżach w czasie?

Marzyliście kiedyś o podróżach w czasie?

perhaps fast forward in the centuries and seeing the distant future?

Skoczyć do przodu o kilka wieków

i zobaczyć daleką przyszłość?

Well, time travel is possible,

Podróże w czasie są możliwe,

and what's more, it's already been done.

a nawet miały już miejsce.

a nawet miały już miejsce.

Meet Sergei Krikalev,

Poznajcie Siergieja Krikalowa,

the greatest time traveler in human history.

największego w historii podróżnika w czasie.

This Russian cosmonaut holds the record

Rosyjski kosmonauta dzierży rekord

for the most amount of time spent orbiting our planet,

najdłuższego pobytu na orbicie:

najdłuższego pobytu na orbicie:

a total of 803 days, 9 hours, and 39 minutes.

803 dni, 9 godzin i 39 minut.

Podczas pobytu w kosmosie

During his stay in space,

he time traveled into his own future

odbył podróż w przyszłość

by 0.02 seconds.

o 0,02 sekundy.

Traveling at 17,500 miles an hour,

Podróżując z prędkością 28 164 km/h

he experienced an effect known as time dilation,

doświadczył zjawiska dylatacji czasu.

doświadczył zjawiska dylatacji czasu.

and one day the same effect

Kiedyś dzięki temu

być może udamy się w przyszłość.

might make significant time travel to the future commonplace.

być może udamy się w przyszłość.

To see why moving faster through space affects passage of time,

Czemu szybki ruch w przestrzeni

wpływa na upływ czasu?

we need to go back to the 1880s,

Cofnijmy się do lat 80. XIX wieku.

when two American scientists,

Dwaj amerykańscy naukowcy:

Albert Michelson and Edward Morley,

Albert Michelson i Edward Morley,

were trying to measure the effect of the Earth's movement around the Sun

mierzyli wpływ ruchu Ziemi wokół Słońca

mierzyli wpływ ruchu Ziemi wokół Słońca

on the speed of light.

na prędkość światła.

When a beam of light was moving in the same direction as the Earth,

Światło świecące w tym samym kierunku

Światło świecące w kierunku ruchu Ziemi

powinno poruszać się szybciej.

they expected the light to travel faster.

And when the Earth was moving in the opposite direction,

W odwrotnym przypadku powinno zwolnić.

they expected it to go slower.

W odwrotnym przypadku powinno zwolnić.

But they found something very curious.

Ale odkryli coś dziwnego.

The speed of light remained the same no matter what the Earth was doing.

Prędkość światła była taka sama,

niezależnie od ruchu Ziemi.

Two decades later, Albert Einstein was thinking

20 lat później Einstein rozmyślał

about the consequences of that never-changing speed of light.

o konsekwencjach zmiennej prędkości światła.

o konsekwencjach zmiennej prędkości światła.

And it was his conclusions,

Wnioski w szczególnej teorii względności

formulated in the theory of special relativity,

Wnioski w szczególnej teorii względności

that opened the door into the world of time travel.

otworzyły drzwi do świata podróży w czasie.

otworzyły drzwi do świata podróży w czasie.

Imagine a man named Jack,

Oto Jack.

standing in the middle of a train carriage,

Stoi w wagonie.

traveling at a steady speed.

Jedzie z jednostajną prędkością.

Nudzi się. Zaczyna podrzucać piłkę.

Jack's bored and starts bouncing a ball up and down.

Nudzi się. Zaczyna podrzucać piłkę.

What would Jill, standing on the platform, see through the window

Co Jill, siedząca na stacji,

zobaczy przez okno, gdy minie ją pociąg?

zobaczy przez okno, gdy minie ją pociąg?

as the train whistles through?

Well, between Jack dropping the ball and catching it again,

Między opuszczeniem a złapaniem piłki

Między opuszczeniem a złapaniem piłki

Jill would have seen him move slightly further down the track,

zobaczyłaby, że Jack przesunął się do przodu.

zobaczyłaby, że Jack przesunął się do przodu.

resulting in her seeing the ball follow a triangular path.

Piłka poruszałaby się jak po trójkącie.

Piłka poruszałaby się jak po trójkącie.

This means Jill sees the ball travel further than Jack does

Dla Jill piłka

podróżuje dalej niż Jack

w tym samym czasie.

in the same time period.

And because speed is distance divided by time,

Prędkość = odległość / czas,

wiec Jill widzi szybszy ruch piłki.

Jill actually sees the ball move faster.

But what if Jack's bouncing ball is replaced with two mirrors

A jeśli piłkę zamienimy na lustra,

A jeśli piłkę zamienimy na lustra,

which bounce a beam of light between them?

odbijające nawzajem światło?

Jack still sees the beam dropping down

Jack widzi światło padające prosto,

and Jill still sees the light beam travel a longer distance,

a Jill widzi strumień świetlny pokonujący większy dystans.

a Jill widzi strumień świetlny pokonujący większy dystans.

except this time Jack and Jill cannot disagree on the speed

Jednak tym razem

prędkość nie może się różnić,

because the speed of light remains the same no matter what.

bo prędkość światła jest stała.

bo prędkość światła jest stała.

And if the speed is the same while the distance is different,

Jeśli jest stała, a odległość się różni,

Jeśli jest stała, a odległość się różni,

this means the time taken will be different as well.

oznacza to, że czas też musi się różnić.

Thus, time must tick at different rates for people moving relative to each other.

Zegar tyka inaczej dla ludzi

poruszających się względem siebie.

Imagine that Jack and Jill have highly accurate watches

Oto ich ultra dokładne zegarki,

that they synchronize before Jack boards the train.

zsynchronizowane przed odjazdem.

Podczas eksperymentu widzieliby,

During the experiment, Jack and Jill would each see

their own watch ticking normally.

że chodzą one normalnie.

Jeśli spotkają się później, by je porównać,

But if they meet up again later to compare watches,

Jeśli spotkają się później, by je porównać,

less time would have elapsed on Jack's watch,

zegarek Jacka odmierzyłby mniej czasu,

balancing the fact that Jill saw the light move further.

równoważąc fakt,

że Jill widziała światło podróżujące dalej.

This idea may sound crazy,

Może brzmi to niedorzecznie,

but like any good scientific theory,

ale, jak każdą teorię naukową,

it can be tested.

można to sprawdzić.

W latach 70. naukowcy wsiedli do samolotu

In the 1970s, scientists boarded a plane

with some super-accurate atomic clocks

z super-dokładnymi zegarami atomowymi,

that were synchronized with some others left on the ground.

zsynchronizowanymi z zegarami na ziemi.

Samolot obleciał świat,

After the plane had flown around the world,

a zegarki pokazywały inny czas,

the clocks on board showed a different time

niż te zostawione na ziemi.

from those left behind.

Of course, at the speed of trains and planes,

Przy prędkości pociągów czy samolotów

the effect is minuscule.

efekt jest minimalny.

But the faster you go, the more time dilates.

Ale im większa prędkość,

tym większa dylatacja czasu.

For astronauts orbiting the Earth for 800 days,

Dla astronautów, orbitujących przez 800 dni,

it starts to add up.

zaczyna być to widoczne.

But what affects humans also affects machines.

Co wpływa na nas, wpływa też na urządzenia.

Satellites of the global positioning system

Satelity GPS

are also hurdling around the Earth

też obiegają Ziemię

at thousands of miles an hour.

z prędkością tysięcy km/h.

So, time dilation kicks in here, too.

Dylatacja czasu także tu działa.

In fact, their speed causes the atomic clocks on board

Ta prędkość sprawia, że ich zegary atomowe

Ta prędkość sprawia, że ich zegary atomowe

to disagree with clocks on the ground

różnią się od tych na Ziemi

by seven millionths of a second daily.

o 7 milionowych sekundy dziennie.

Left uncorrected,

Bez korekty GPS traciłby dokładność

this would cause GPS to lose accuracy

o kilka kilometrów dziennie.

by a few kilometers each day.

o kilka kilometrów dziennie.

So, what does all this have to do with time travel

Co to ma wspólnego

to the far, distant future?

z podróżą w daleką przyszłość?

Well, the faster you go, the greater the effect of time dilation.

Im szybciej się poruszamy,

tym większy jest efekt dylatacji.

If you could travel really close

Gdyby wyruszyć z prędkością

to the speed of light, say 99.9999%,

99.9999% prędkości światła

on a round-trip through space

na 10-letnią podróż w kosmosie,

for what seemed to you like ten years,

na 10-letnią podróż w kosmosie,

you'd actually return to Earth

po powrocie okazałoby się,

around the year 9000.

że na Ziemi jest rok 9000.

Who knows what you'd see when you returned?!

Kto wie, co byśmy tam zastali?!?

Humanity merged with machines,

Ludzkość zintegrowana z maszynami,

extinct due to climate change or asteroid impact,

wymarła przez zmiany klimatu

lub uderzenie asteroidy,

or inhabiting a permanent colony on Mars.

albo osiadła na stałe na Marsie?

But the trouble is,

Kłopot w tym,

że przyspieszenie ciężkich obiektów,

getting heavy things like people, not to mention space ships,

jak ludzie czy statki kosmiczne,

up to such speeds requires unimaginable amounts of energy.

do takiej prędkości

wymaga niewyobrażalnej energii.

It already takes enormous particle accelerators

Dziś gigantyczne akceleratory cząstek,

like the Large Hadron Collider

jak wielki Zderzacz Hadronów,

to accelerate tiny subatomic particles to close to light speed.

rozpędzają małe cząstki

niemal do prędkości światła.

But one day, if we can develop the tools to accelerate ourselves to similar speeds,

Kiedyś stworzymy technologię,

która pozwoli nam osiągnąć podobną prędkość.

then we may regularly send time travelers

Wtedy wyślemy podróżników w przyszłość,

into the future,

Wtedy wyślemy podróżników w przyszłość,

bringing with them tales of a long, forgotten past.

by przekazali opowieści o dalekiej przeszłości.