The twisting tale of DNA - Judith Hauck

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Büşra Ay Gözden geçirme: Berna Partal

Geckos and grasshoppers, worms and watermelons,

Gekolar ve çekirgeler, kurtlar ve karpuzlar

elephants and Escherichia Coli,

filler ve Koli Basili

man and mushroom. All so different in form and function,

insan ve mantar. Görünümde ve işlevde hepsi çok farklı

but amazingly the same in how their form and function are determined.

ancak görünüm ve işlevlerinin belirlenişi konusunda şaşırtıcı halde aynı.

First, all these organisms are made of one or more cells,

Öncelikle, tüm bu organizmalar bir ya da daha çok hücreden oluşur

and every cell of every living thing on earth

ve dünyada yaşayan tüm hücreler

contains all the information it takes

yaratmak, kopyalamak ve

to create and duplicate and make variations of itself.

değişiklikler yapmak için ne gerekliyse içeriyor.

That information is stored in a very long but quite simple

Bu bilgi DNA denen oldukça uzun ancak basit

double molecule called DNA,

ikili molekülde saklanıyor

or Deoxyribonucleic Acid.

ya da Deoksiribo Nükleik Asit.

And the DNA of every living organism is made of chains of four smaller molecules

Yaşayan her organizmanın DNA zinciri ise nükleik denen

called nucleotides. What dictates the difference between a man and a mushroom

dört küçük molekülden oluşur. İnsanı mantardan farklılaştıran şey

is the sequence of these nucleotides in the long DNA chain.

bu nükleiklerin uzun DNA zincirinde dizilimidir.

The four differing nucleotide parts, called bases,

Kök denen 4 farklı nükleik kısım

are made of a few carbon, oxygen, hydrogen, nitrogen and phosphorus atoms,

biraz karbon, oksijen, hidrojen, nitrojen ve fosfor atomlarından oluşur

and the molecules look like this.

ve moleküller bu şekilde görünür.

And each of these four bases is attached to an identical backbone molecule,

Bu dört kökün her biri benzer destek molekülüne bağlı,

a sugar called deoxyribose - the "D" in DNA - and a phosphate group.

fosfat grubunda ve DNA'da "D" olan deoksiriboz denen bir şekere.

Let's simplify these nucleotides and show them like this.

Haydi bu nükleikleri basitleştirelim ve şöyle gösterelim.

So, a single sequence of nucleotides joined by their common sugars would look like this.

İşte ortak şekerleri ile birleştirilmiş nükleikler dizisi böyle görünürdü.

And the DNA molecule where such sequences are stored looks like this.

Bu dizilerin tutulduğu DNA molekülü de böyle görünürdü.

But how does a simple molecule dictate the form and function of millions of different living things?

Nasıl basit bir molekül milyonlarca farklı canlının şeklini,işlevini belirler?

You can think of DNA as a great library of information,

DNA'yı devasa bir bilgi kütüphanesi olarak düşünebilirsiniz,

information that is used to do one thing and one thing only:

ki bu bilgi yalnızca bir şey yapmak için kullanılıyor

direct the building of different protein molecules.

farklı protein moleküllerinin yapımını yönetmek.

And it's the proteins that build the cells and keep them functioning

Proteinler bu hücreleri yapıp işlevini sürdürmesini sağlar,

and changing and reproducing. Here's where the familiar word 'gene' comes in.

değişmesini, çoğalmasını. İşte burada tanıdık kelime "gen" geliyor.

If your DNA is a library of information, a gene is a book in that library.

Eğer DNA'nız bilgi kütüphanesiyse, bir gen bu kütüphanedeki bir kitaptır.

A gene is a segment of the DNA molecule.

Gen, DNA'nın bir bölümüdür.

Let's say your body needs a particular protein, like insulin.

Vücudunuzun insülin gibi bir proteine ihtiyacı olduğunu söyleyelim.

To get it, some of your cells send a protein signal through the bloodstream

Bunu almak için bazı hücreleriniz insülinin yapıldığı

to the cells in your pancreas, where insulin is made.

pankreasınızdaki hücrelere kan akışınızla protein sinyali gönderir.

That signal protein tells other proteins in the cell's nuclei

Bu sinyal protein, hücrenin çekirdeğindeki proteinlere DNA çift sarmalında,

to open up a part of the DNA double helix, the insulin gene,

insülin geninde, bir parça açmasını

and start making insulin proteins.

ve insülin proteini yapmasını söyler.

As soon as enough insulin has been produced,

Yeterli insülin üretilir üretilmez

another signal protein comes to the pancreas' cells that tells them to stop making insulin.

başka bir sinyal protein pankreas hücrelerine gelip durmalarını söyler.

It's like looking up a book in the DNA library about insulin,

Bu insülin hakkında DNA kütüphanesinde bir kitaba bakmak

and then putting it back when you're done.

ve işin bittiğinde yerine koymak gibi.

There are genes in DNA for visible and invisible things that make up your body,

DNA'da vücudunuzdaki görünen ve görünmeyen şeyleri yapan genler var

like genes for eye color, protein pigments, for skin color,

göz rengi, protein pigmenleri, ten rengi,

for hair color, for stopping and starting bone growth,

saç rengi, kemik gelişimi durdurma ve başlatması için

for your blood type, for how many fingers or arms and legs you have,

kan grubu, kaç parmağın ve bacağın olacağı

for proteins that influence how long you live.

ve ne kadar uzun yaşayacağın ile ilgili genler.

Your DNA probably contains between 25 thousand and 40 thousand genes,

DNA'n muhtemelen 25 ya da 40 bin arasında gene sahip

while the DNA of a worm or a plant or a fruit fly

bir kurt, bitki ya da meyve sineğinde

contains about 12 thousand to 20 thousand genes.

DNA 12 ile 20 bin arasında gene sahipken.

Some of those genes have quite different sequences of nucleotides than yours,

Bu genlerin bazıları seninkinden oldukça farklı dizilimlere sahipken

and some are similar to yours.

bazıları oldukça benzer.

Though it happens infrequently,

Çok sık olmasa da

our own nucleotide sequences can change

bizim nükleik dizilimimiz de değişebilir

as the result of spontaneous or environmental damage

kendiliğinden ya da çevresel zararlar sonucu

which might remove or shift a nucleotide position.

bir nükleoitidi yok edebilir ya da yerini değiştirebilir.

This changes the gene involved, and can then change the protein.

Bu içerdiği geni değiştirir ve proteini de değiştirebilir.

Most of these changes, called mutations,

Mutasyon denen bu değişimlerin çoğu

have very little effect on the organism or its descendants.

organizma ya da soyundan gelenler üzerinde oldukça küçük etkileri vardır.

some are mildly damaging,

Bazıları biraz zararlıdır

and a few can make the organism better-suited to its environment.

ve çok azı organizmanın çevresine daha iyi uyumunu sağlar.

It is these tiny changes in DNA gene sequences, happening over millions of years,

Milyonlarca yıldır yaşanan DNA gen dizilimindeki bu değişimler

that create the differences among living organisms, from geckos to grasshoppers.

canlı organizmalardaki farkları yaratır, gekolardan çekirgelere

worms to watermelons, elephants to Escherichia Coli, and man to mushroom.

kurtlardan karpuzlara, fillerden Koli Basiline ve insandan mantara.