The controversial origins of the Encyclopedia - Addison Anderson

Translator: Rawee Ma Reviewer: Kelwalin Dhanasarnsombut

Denis Diderot left a dungeon outside Paris on November 3, 1749.

เดอนี ดีเดอโร ออกจากคุกใต้ดินนอกกรุงปารีส ในวันที่ 3 พฤศจิกายน ค.ศ.1749

He'd had his writing burned in public before,

งานเขียนของเขา เคยถูกเผาในที่สาธารณะมาก่อน

but this time, he'd gotten locked up under royal order

แต่ครั้งนี้ เขาถูกจับตามองตามคำสั่งศาล

for an essay about a philosopher's death bed rejection of God.

เนื่องจากงานเขียนเกี่ยวกับข้อความก่อนตาย ของนักปรัชญาผู้ปฏิเสธพระเจ้า

To free himself, Denis promised never to write things like that again.

เพื่อให้ตนพ้นโทษ เดอนีให้สัญญาว่า จะไม่เขียนเรื่องแบบนี้อีก

So he got back to work on something a little like that,

เขากลับไปเขียนหนังสือ เกี่ยวกับอะไรทำนองนี้

only way worse,

แต่เป็นในแบบที่แย่กว่า

and much bigger.

และยิ่งใหญ่กว่า

In 1745, publisher André le Breton had hired Diderot

ใน ค.ศ.1745 เจ้าของสำนักพิมพ์ อองเดร์ เลอ เบอร์ตอง ได้จ้างดีเดอโร

to adapt the English cyclopedia,

ให้ปรับปรุงวิทยานุกรมอังกฤษ

or a universal dictionary of arts and sciences

หรือพจนานุกรมทั่วไป ด้านศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์

for French subscribers.

เป็นภาษาฝรั่งเศส

A broke writer, Diderot survived by translating,

ดีเดอโรนักเขียนไส้แห้ง หากินจากการแปล

tutoring,

การสอนพิเศษ

and authoring sermons for priests,

การเขียนงานเทศน์ให้พวกนักบวช

and a pornographic novel once.

และนวนิยายประโลมโลกเล่มหนึ่ง

Le Breton paired him with co-editor Jean le Rond d'Alembert,

เลอ เบรอตอน ให้เขาเป็นบรรณาธิการร่วมกับ ฌอง เลอ รง ดาล็องแบร์

a math genius found on a church doorstep as a baby.

นักคณิตศาสตร์อัจฉริยะที่ถูกทิ้งไว้ ที่หน้าประตูโบสถ์ตอนที่ยังเป็นทารก

Technical dictionaries, like the cyclopedia, weren't new,

พจนานุกรมทางเทคนิค ก็เหมือนกับ วิทยานุกรม ตรงที่มันไม่ใช่เรื่องใหม่

but no one had attempted one publication covering all knowledge,

แต่ยังไม่มีใครพยายามที่จะตีพิมพ์ ให้ครอบคลุมความรู้ทุกด้าน

so they did.

พวกเขาจึงทำมัน

The two men organized the French Enlightenment's brightest stars

ทั้งคู่คัดเลือกหา ดาวรุ่งชาวฝรั่งเศสผู้ทรงความรู้

to produce the first encyclopedia,

เพื่อมาผลิตตีพิมพ์สารานุกรมเป็นครั้งแรก

or rational dictionary of the arts, sciences, and crafts.

หรือพจนานุกรมที่มีข้อมูลข้อเท็จจริง ด้านศิลปะ วิทยาศาสตร์ และงานฝีมือ

Assembling every essential fact and principle in, as it turned out,

เมื่อรวบรวมข้อเท็จจริงที่สำคัญทุกอย่าง และหลักการต่าง ๆ แล้ว มันกลายเป็นว่า

over 70,000 entries,

มีบทความ 70,000 เรื่อง

20,000,000 words

คำกว่า 20,000,000 คำ

in 35 volumes of text and illustrations

ในหนังสือ 35 ฉบับ ที่ประกอบไปด้วย ข้อความและภาพประกอบ

created over three decades of researching,

ซึ่งใช้เวลากว่า 3 ทศวรรษในการศึกษาค้นคว้า

writing,

เขียน

arguging,

อภิปรายถกเถียง

smuggling,

ลักลอบ

backstabbing,

หักหลัง

law-breaking,

ละเมิดกฎหมาย

and alphabetizing.

และทำการเรียงตามตัวอักษร

To organize the work,

เพื่อจัดระเบียบงานนี้

Diderot adapted Francis Bacon's "Classification of Knowledge"

ดีเดอโรรับเอาแนวคิดของฟรานซิส เบคอน เรื่อง "การจำแนกความรู้"

into a three-part system based on the mind's approaches to reality:

ด้วยการแบ่งเป็นระบบสามส่วน ตามกระบวนการวิธีที่เรารับรู้โลก

memory,

ซึ่งได้แก่ ความทรงจำ

reason,

เหตุผล

and imagination.

และจินตนาการ

He also emphasized the importance of commerce,

เขายังเน้นย้ำความสำคัญของการค้า

technology,

เทคโนโลยี

and crafts,

และงานช่างฝีมือ

poking around shops to study the tools and techniques of Parisian laborers.

ด้วยการไปเยือนร้านค้า เพื่อศึกษา เครื่องมือและเทคนิคต่าง ๆ ของคนงานปารีส

To spotlight a few of the nearly 150 philosoph contributers,

ส่วนที่น่าสนใจมาก ๆ จากผลงาน ของนักปรัชญาผู้มีส่วนร่วมเกือบ 150 ราย

Jean Jacques Rousseau, Diderot's close friend,

คือ ญอง จ็าค รุสโซ เพื่อนสนิทของดีเดอโร

wrote much of the music section in three months,

เป็นผู้เขียนส่วนของเรื่องราวดนตรีเป็นส่วนใหญ่ ในเวลาสามเดือน

and was never reimbursed for copy fees.

และไม่เรียกร้องค่าลิขสิทธิ์แต่อย่างใด

His entry on political economy holds ideas he'd later develop further

เรื่องเกี่ยวกับเศรษฐกิจการเมืองที่เขาเขียน นำมาซึ่งแนวคิดที่เขาได้พัฒนาในเวลาต่อมา

in "The Social Contract."

ใน "สัญญาประชาคม"

D'Alembert wrote the famous preliminary discourse,

ดาล็องแบร์วาทกรรมเบื้องต้นที่มีชื่อเสียง

a key statement of the French Enlightenment,

คำประกาศสำคัญ เกี่ยวกับยุคเรืองปัญญาของฝรั่งเศส

championing independent investigative reasoning

ซึ่งก็คือการต่อสู้เพื่อ การสำรวจให้เหตุผลอย่างเป็นอิสระ

as the path to progress.

ในฐานะหนทางสู่ความก้าวหน้า

Louis de Jaucourt wrote a quarter of the encyclopedia,

หลุยส์ ดู จากัวร์ เขียนหนึ่งในสี่ ของสารานุกรมนี้

18,000 articles,

ซึ่งคิดเป็นบทความ 18,000 เรื่อง

5,000,000 words,

5,000,000 คำ

unpaid.

โดยไม่ได้รับเงิน

Louis once spent 20 years writing a book on anatomy,

ครั้งหนึ่ง หลุยส์ใช้เวลาถึง 20 ปี เพื่อเขียนหนังสือกายวิภาคศาสตร์

shipped it to Amsterdam to be published uncensored,

ส่งมันไปอัมสเตอร์ดัมโดยทางเรือ เพื่อตีพิมพ์โดยเลี่ยงการตรวจสอบ

and the ship sank.

แต่เรือจมลงเสียก่อน

Voltaire contributed entries,

วอลแตร์ มีส่วนในการเขียนบทความ

among them history,

หนึ่งในนั้นคือเรื่องประวัติศาตร์

elegance,

ความงดงาม

and fire.

และการล้มล้าง

Diderot's entries sometimes exhibit slight bias.

บางบทความของดีเดอโรก็แสดงออกถึงอคติ

In "political authority," he dismantled the divine right of kings.

ในเรื่อง "อำนาจทางการเมือง" เขาได้รื้อระบบราชาสิทธิ์

Under "citizen,"

ให้อยู่ภายใต้ "พลเมือง"

he argued a state was strongest without great disparity in wealth.

แนะว่ารัฐจะเข้มแข็งมากที่สุดเมื่อปราศจาก ความเหลื่อมล้ำอย่างมากในด้านความร่ำรวย

Not surprising from the guy who wrote poetry about mankind strangling its kings

ไม่น่าแปลกใจที่นี่เป็นผลงานจากบุคคล ที่เขียนบทความเกี่ยวกับการล้มล้างกษัตริย์

with the entrails of a priest.

และการชำแหละไส้พุงพวกนักบวช

So Diderot's masterpiece wasn't a hit with the king or highest priest.

ผลงานของดีเดอโรจึงไม่เป็นที่ปรารถนาต่อ กษัตริย์หรือผู้นำศาสนาสูงสุด

Upon release of the first two volumes,

หลังจากที่มีการตีพิมพ์สองฉบับแรกออกมา

Louie XV banned the whole thing but enjoyed his own copy.

พระเจ้าหลุยที่ 15 สั่งห้ามมีหนังสือชุดนี้ทั้งหมด แต่ยังชื่นชอบหนังสือชุดของพระองค์เอง

Pope Clement XIII ordered it burned.

สันตปาปาคลีมองต์ที่ 13 มีโองการให้มันเผาทิ้ง

It was "dangerous,"

มันเป็น "ภยันตราย"

"reprehensible,"

"น่าประณาม"

as well as "written in French,"

แถม "เขียนเป็นภาษาฝรั่งเศส"

and in "the most seductive style."

และในรูปแบบการเขียน "ยั่วกิเลสที่สุด"

He declared readers excommunicated

พระองค์ประกาศให้ผู้อ่านคว่ำบาตร

and wanted Diderot arrested on sight.

และต้องการให้ดีเดอโรถูกจับกุมในทันที

But Diderot kept a step ahead of being shut down,

แต่ดีเดอโรนำหน้าการถูกปิดกั้น

smuggling proofs outside France for publication,

ด้วยการลักลอบนำฉบับร่าง ออกไปตีพิมพ์ไปนอกประเทศฝรั่งเศส

and getting help from allies in the French Regime,

และได้รับความช่วยเหลือจากพันธมิตร ผู้มีอำนาจในฝรั่งเศส

including the King's mistress, Madame de Pompadour,

ที่รวมถึงสนมลับของกษัตริย์ อย่าง มาดามเดอปอมปาดัวร์

and the royal librarian and censor, Malesherbes,

และบรรณารักษ์หลวง และผู้ตรวจพิจารณามาลเลส์

who tipped Diderot off to impending raids,

ช่วยให้ดีเดอโรพ้นจากการถูกตรวจค้น

and even hid Diderot's papers at his dad's house.

แม้กระทั่งซ่อนเอกสารของดิเดอโร ไว้ในบ้านพ่อของเขา

Still, he faced years of difficulty.

แต่ถึงกระนั้น เขาก็ต้องเผชิญหน้า กับความยากลำบากเป็นเวลาหลายปี

D'Alembert dropped out.

ดาล็องแบร์เลิกร่วมงานกับเขา

Rousseau broke off his friendship over a line in a play.

รุสโซตัดขาดความเป็นเพื่อน ด้วยข้อความในบทละคร

Worse yet, his publisher secretly edited some proofs

ที่แย่ที่สุด สำนักพิมพ์แอบแก้ไขฉบับร่าง

to read less radically.

เพื่อให้อ่านแล้วรุนแรงน้อยลง

The uncensored pages reappeared in Russia in 1933,

หน้าที่ไม่ได้รับการปกปิดถูกตีพิมพ์อีกครั้ง ในรัสเซียปี ค.ศ.1933

long after Diderot had considered the work finished

นานหลังจากที่ดิเดอโรคิด ว่างานของตนเสร็จสิ้นลงแล้ว

and died at lunch.

และตายตอนช่วงอาหารกลางวัน

The encyclopedia he left behind is many things:

สารานุกรมที่เขาทิ้งเอาไว้เบื้องหลัง มีหลายเรื่อง

a cornerstone of the Enlightenment,

ทั้ง พื้นฐานสำคัญของการเรื่องปัญญา

a testament to France's crisis of authority,

ข้อพิสูจน์เกี่ยวกับ วิกฤติอำนาจที่ชอบธรรมของฝรั่งเศส

evidence of popular opinions migration from pulpit and pew

หลักฐานของความคิดเห็นมหาชน ที่ได้มาจากนักเทศน์และนักฟังเทศน์

to cafe, salon, and press.

ไปจนถึงสภากาแฟ งานเสวนาสโมสร และสำนักข่าว

It even has recipes.

มันมีแม้กระทั่งตำราอาหาร

It's also irrepressibly human,

มันยังมีความเป็นมนุษย์ ที่ไม่อาจซ่อนเอาไว้ได้

as you can tell from Diderot's entry about a plant named aguaxima.

ดังที่คุณบอกได้จากบทความของดีเดอโร เกี่ยวกับพืชที่มีชื่อว่า อะควาซิมา

Read it yourself, preferably out loud in a French accent.

คุณลองอ่านออกเสียออกมาดัง ๆ ดูเอง เป็นสำเนียงฝรั่งเศสดูสิ